Language of document : ECLI:EU:C:2015:648

Υπόθεση C‑650/13

Thierry Delvigne

κατά

Commune de Lesparre-Médoc

και

Préfet de la Gironde

(αίτηση του tribunal d’instance de Bordeaux
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)

«Προδικαστική παραπομπή — Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Άρθρα 39 και 49 — Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο — Εκλογές — Δικαίωμα ψήφου — Ιθαγένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Αναδρομικότητα ηπιότερου ποινικού νόμου — Εθνική νομοθεσία που προβλέπει απώλεια του δικαιώματος ψήφου σε περίπτωση ποινικής καταδίκης που απαγγέλθηκε σε τελευταίο βαθμό πριν την 1η Μαρτίου 1994»

Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τμήμα μείζονος συνθέσεως)
της 6ης Οκτωβρίου 2015

1.        Προδικαστικά ερωτήματα — Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου — Όρια — Αίτηση ερμηνείας του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Εθνική κανονιστική ρύθμιση παρουσιάζουσα στοιχείο συνδέσεως με το δίκαιο της Ένωσης — Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου

(Άρθρο 267 ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 51 § 1)

2.        Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο — Εκλογές — Δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι — Δικαιούχοι — Αρμοδιότητα των κρατών μελών — Όρια

(Άρθρο 14 ΣΕΕ· άρθρα 22 ΣΛΕΕ και 223 § 1 ΣΛΕΕ· Πράξη περί εκλογής των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με άμεση και καθολική ψηφοφορία, άρθρα 1 § 3 και 8)

3.        Προδικαστικά ερωτήματα — Αρμοδιότητα του Δικαστηρίου — Όρια — Ερωτήματα προδήλως αλυσιτελή, ερωτήματα υποθετικά υποβαλλόμενα εντός πλαισίου αποκλείοντος τη δυνατότητα να δοθεί χρήσιμη απάντηση και ερωτήματα μη έχοντα σχέση με το υποστατό ή το αντικείμενο της διαφοράς της κύριας δίκης — Δεν συντρέχει — Παραδεκτό

(Άρθρο 267 ΣΛΕΕ)

4.        Θεμελιώδη δικαιώματα — Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Περιορισμός της ασκήσεως των δικαιωμάτων και των ελευθεριών που κατοχυρώνει ο Χάρτης — Προϋποθέσεις — Δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι — Αναδρομικότητα του ηπιότερου ποινικού νόμου — Εθνική νομοθεσία που προβλέπει απώλεια του δικαιώματος ψήφου σε περίπτωση ποινικής καταδίκης που απαγγέλθηκε σε τελευταίο βαθμό πριν την 1η Μαρτίου 1994 — Επιτρέπεται

(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 39 § 2, 49 § 1, τελευταίο εδ., και 52 § 1)

1.        Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 25-27, 33, 34)

2.        Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 31, 32)

3.        Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.

(βλ. σκέψεις 36-39)

4.        Τα άρθρα 39, παράγραφος 2, και 49, παράγραφος 1, τελευταίο εδάφιο, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αντιτίθενται σε νομοθεσία κράτους μέλους, η οποία αποκλείει αυτοδικαίως από τους φορείς του δικαιώματος ψήφου στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα πρόσωπα που έχουν κριθεί ένοχοι τελέσεως σοβαρού ποινικού αδικήματος με δικαστική απόφαση που κατέστη αμετάκλητη πριν την 1η Μαρτίου 1994.

Ασφαλώς, είναι προφανές ότι η απώλεια του δικαιώματος ψήφου συνιστά περιορισμό της ασκήσεως του δικαιώματος που κατοχυρώνει το άρθρο 39, παράγραφος 2, του Χάρτη. Εντούτοις, το άρθρο 52, παράγραφος 1, του Χάρτη επιτρέπει την επιβολή περιορισμών στην άσκηση των δικαιωμάτων και ελευθεριών που αναγνωρίζονται στο άρθρο 39, παράγραφος 2, αυτού, εφόσον οι περιορισμοί αυτοί προβλέπονται κατά νόμον, σέβονται το ουσιώδες περιεχόμενο των εν λόγω δικαιωμάτων και ελευθεριών και, τηρουμένης της αρχής της αναλογικότητας, είναι αναγκαίοι και κατατείνουν πράγματι στην επίτευξη αναγνωρισμένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση σκοπών γενικού συμφέροντος ή στην ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρίτων. Συναφώς, δεδομένου ότι η επίμαχη απώλεια του δικαιώματος ψήφου επιβλήθηκε κατ’ εφαρμογήν συνδυασμένων διατάξεων του εθνικού δικαίου, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η απώλεια αυτή προβλέπεται από τον νόμο. Επιπλέον, ο εν λόγω περιορισμός δεν προσβάλλει το δικαίωμα ψήφου αυτό καθεαυτό, που κατοχυρώνει το άρθρο 39, παράγραφος 2, του Χάρτη, καθώς συνεπάγεται τον αποκλεισμό, υπό ειδικές προϋποθέσεις και λόγω συγκεκριμένης συμπεριφοράς, ορισμένων προσώπων από τους φορείς του δικαιώματος ψήφου στις εκλογές του Κοινοβουλίου, εφόσον οι εν λόγω προϋποθέσεις πληρούνται. Τέλος, ο περιορισμός αυτός είναι σύμφωνος με την αρχή της αναλογικότητας, εφόσον, αφενός, λαμβάνει υπόψη τη φύση και τη βαρύτητα του διαπραχθέντος ποινικού αδικήματος καθώς και τη διάρκεια της ποινής και, αφετέρου, το εθνικό δίκαιο παρέχει τη δυνατότητα σε πρόσωπο που έχει αποστερηθεί τα πολιτικά του δικαιώματα να ζητήσει και να πετύχει την άρση της συγκεκριμένης ποινής.

Όσον αφορά τον κανόνα της αναδρομικότητας του ηπιότερου ποινικού νόμου, τον οποίο προβλέπει το άρθρο 49, παράγραφος 1, τελευταίο εδάφιο, του Χάρτη, ο κανόνας αυτός ορίζει ότι, αν μετά την παράβαση αυτή, ο νόμος προβλέπει ηπιότερη ποινή, εφαρμόζεται η ποινή αυτή. Εντούτοις, ο κανόνας αυτός δεν δύναται να θέσει εν αμφιβόλω εθνική νομοθεσία όπως η επίμαχη, καθόσον η νομοθεσία αυτή εξακολουθεί απλώς να προβλέπει την απώλεια του δικαιώματος ψήφου την οποία συνεπάγεται αυτοδικαίως ποινική καταδίκη αποκλειστικώς και μόνο στην περίπτωση καταδικαστικών αποφάσεων που εκδόθηκαν σε τελευταίο βαθμό ενόσω ήταν ακόμη σε ισχύ ο παλαιός ποινικός κώδικας.

(βλ. σκέψεις 45-49, 51, 53, 56, 58 και διατακτ.)