KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
BOBEK
ippreżentati fl‑20 ta’ Diċembru 2017 (1)
Kawża C‑571/17 PPU
Openbaar Ministerie
vs
Samet Ardic
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mir-Rechtbank Amsterdam (il-Qorti ta’ Amsterdam, il-Pajjiżi l-Baxxi))
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Mandat ta’ arrest Ewropew – Deċiżjoni Qafas 2002/584/ĠAI – Mandat ta’ arrest Ewropew maħruġ għall-finijiet li tiġi eżegwita piena li ċċaħħad il-libertà – Raġunijiet għan-nuqqas ta’ eżekuzzjoni fakultattiva – Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas – Kunċett ta’ ‘proċess li rriżulta fid-deċiżjoni’ – Portata – Persuna li ġiet ikkundannata definittivament għal piena li ċċaħħad il-libertà fi tmiem proċess li żvolġa fil-preżenza tal-parti kkonċernata – Sospensjoni tal-eżekuzzjoni taħt ċerti kundizzjonijiet ta’ piena li ċċaħħad il-libertà parzjalment skontata – Nuqqas ta’ osservanza tal-kundizzjonijiet previsti – Proċedura ulterjuri li wasslet għar-revoka tas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-piena – Proċedura li żvolġiet mingħajr ma l-parti kkonċernata kienet preżenti”
I. Introduzzjoni
1. Samet Ardic, ċittadin Ġermaniż, huwa s-suġġett ta’ mandat ta’ arrest Ewropew (iktar ’il quddiem l-“MAE”) maħruġ minn awtorità ġudizzjarja Ġermaniża. Din l-awtorità titlob il-konsenja ta’ S. Ardic, attwalment detenut fil-Pajjiżi l-Baxxi, bl-għan tal-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-piena prevista minn żewġ sentenzi li kull waħda minnhom imponiet piena li ċċaħħad il-libertà. Wara li skonta parti minn dawn il-pieni, S. Ardic ingħata sospensjoni tal-eżekuzzjoni tagħhom. Din is-sospensjoni mbagħad ġiet irrevokata minħabba li S. Ardic ma kienx osserva l-kundizzjonijiet tar-rilaxx tiegħu b’libertà kkundizzjonata.
2. Minkejja li S. Ardic deher personalment għall-proċess li wassal għaż-żewġ sentenzi finali li kkundannawh għal żewġ pieni li jċaħħdu l-libertà, huwa ma deherx personalment għall-proċedura li wasslet għad-deċiżjonijiet ta’ revoka tas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-imsemmija pieni.
3. Din il-kawża tirrigwarda l-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Kwadru [Qafas] 2002/584/ĠAI (2). Il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni” li jinsab fiha jikkonċernax proċedura li rriżultat fid-deċiżjonijiet li rrevokaw is-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-pieni li jċaħħdu l-libertà.
II. Il-kuntest ġuridiku
A. Il-KEDB
4. L-Artikolu 6(1) tal-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali (3) (iktar ’il quddiem il-“KEDB”) jipprevedi:
“Fid-deċiżjoni tad-drittijiet ċivili u ta’ l-obbligi tiegħu jew ta’ xi akkuża kriminali kontra tiegħu, kulħadd huwa intitolat għal smigħ imparzjali u pubbliku fi żmien raġonevoli minn tribunal indipendenti u imparzjali mwaqqaf b’liġi. […]”
B. Id-dritt tal-Unjoni
1. Il-Karta
5. Skont l-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”):
“Kull persuna li d-drittijiet u l-libertajiet tagħha garantiti mil-liġi ta’ l-Unjoni jiġu vjolati għandha d-dritt għal rimedju effettiv quddiem qorti skond il-kondizzjonijiet stabbiliti f’dan l-Artikolu.
Kull persuna għandha d-dritt għal smigħ ġust u pubbliku fi żmien raġjonevoli minn qorti indipendenti u imparzjali, stabbilita minn qabel bil-liġi. Kull persuna għandu jkollha l-possibbiltà li tieħu parir, ikollha difiża u tkun irrappreżentata.
[…]”
6. Skont l-Artikolu 48(2) tal-Karta “[g]ħandu jiġi ggarantit ir-rispett għad-drittijiet tad-difiża ta’ kull imputat”.
2. Id-Deċiżjoni Qafas
7. L-Artikolu 1(2) tad-Deċiżjoni Qafas jipprovdi li “[l]-Istati Membri għandhom jesegwixxu kwalunkwe mandat ta’ arrest Ewropew abbażi tal-prinċipju tar-rikonoxximent reċiproku u skond id-dispożizzjonijiet ta’ din id-Deċiżjoni Kwadru [Qafas]”.
8. L-Artikolu 1(3) jipprevedi li l-imsemmija deċiżjoni qafas “m’għandhiex ikollha l-effett li timmodifika l-obbligu tar-rispett tad-drittijiet fundamentali u l-prinċipji legali fundamentali kif imniżżla fl-Artikolu 6 [TUE]”.
9. L-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas ġie introdott mid-Deċiżjoni Qafas 2009/299/ĠAI (4) biex jippreċiża r-raġunijiet fakultattivi tar-rifjut għall-eżekuzzjoni ta’ MAE meta l-persuna kkonċernata ma tkunx dehret personalment għall-proċess tagħha:
“1. L-awtorità ġudizzjarja tal-eżekuzzjoni tista’ wkoll tiċħad l-eżekuzzjoni tal-mandat ta’ arrest Ewropew maħruġ għall-finijiet li tiġi eżegwita sentenza ta’ kustodja jew ordni ta’ detenzjoni jekk il-persuna ma dehritx personalment fil-proċess li rriżulta fid-deċiżjoni, sakemm il-mandat ta’ arrest Ewropew ma jiddikjarax li l-persuna, skond ħtiġiet proċedurali ulterjuri definiti fil-liġi nazzjonali tal-Istat Membru emittenti:
(a) fi żmien debitu
(i) jew kienet ikkonvokata personalment u għaldaqstant infurmata bid-data u l-post skedati li rriżultaw fid-deċiżjoni, jew b’mezzi oħra fil-fatt irċeviet informazzjoni uffiċjali tad-data u l-post skedati ta’ dik il-kawża b’tali mod li ġie stabbilit inekwivokabbilment li hija kienet konxja mill-kawża skedata;
u
(ii) kienet infurmata li tista’ tingħata deċiżjoni jekk hija ma tidhirx għall-kawża;
jew
(b) konxja mill-kawża skedata, kienet tat mandat lil konsulent legali, li kien jew appuntat mill-persuna konċernata jew mill-Istat, biex jiddefendiha fil-kawża, u kienet fil-fatt ġiet difiża minn dak il-konsulent fil-kawża;
jew
(ċ) wara li kienet innotifikata bid-deċiżjoni u kienet infurmata espressament dwar id-dritt għal kawża mill-ġdid, jew appell, li fihom il-persuna għandha d-dritt li tipparteċipa u li jippermetti li jiġu eżaminati mill-ġdid il-merti tal-każ, inkluż evidenza ġdida, u li jistgħu jwasslu biex tinbidel id-deċiżjoni oriġinali:
(i) iddikjarat espressament li huwa jew hija ma tikkontestax id-deċiżjoni;
jew
(ii) ma talbitx kawża mill-ġdid jew appell fil-perijodu ta’ żmien applikabbli;
jew
(d) ma kinitx notifikata personalment bid-deċiżjoni iżda:
(i) ser tkun innotifikata personalment biha mingħajr dewmien wara ċ-ċediment u ser tkun infurmata espressament dwar id-dritt tiegħu jew tagħha għal kawża mill-ġdid, jew appell, li fihom il-persuna għandha d-dritt li tipparteċipa u li jippermettu li jiġu eżaminati mill-ġdid il-merti tal-każ, inkluż evidenza ġdida, u li jistgħu jwasslu biex tinbidel id-deċiżjoni oriġinali;
u
(ii) ser tkun infurmata bil-perijodu taż-żmien li fih hija għandha titlob din il-kawża mill-ġdid jew l-appell, kif imsemmi fil-mandat ta’ arrest Ewropew rilevanti.
[…]”
III. Il-fatti, il-proċedura fil-kawża prinċipali u d-domanda preliminari
10. Fit‑13 ta’ Ġunju 2017, ir-Rechtbank Amsterdam (il-Qorti ta’ Amsterdam, il-Pajjiżi l-Baxxi) ġiet adita mill-officier van justitie bij de rechtbank (l-Uffiċċju tal-Prosekutur tal-Qorti, il-Pajjiżi l-Baxxi) b’talba li tikkonċerna l-ipproċessar ta’ MAE maħruġ fid‑9 ta’ Mejju 2017 mill-iStaatsanwaltschaft Stuttgart (il-Prosekutur ta’ Stuttgart, il-Ġermanja).
11. Dan l-MAE jitlob l-arrest u l-konsenja ta’ S. Ardic, ċittadin Ġermaniż, għall-finijiet tal-eżekuzzjoni fil-Ġermanja ta’ żewġ pieni li jċaħħdu l-libertà. Żewġ sentenzi finali li jipprevedu disa’ reati jikkostitwixxu l-bażi tal-imsemmi MAE. Fl-ewwel lok, is-sentenza tal‑4 ta’ Marzu 2009 tal-Amtsgericht Böblingen (il-Qorti tad-Distrett ta’ Böblingen, il-Ġermanja) ikkundannat lil S. Ardic għal piena li ċċaħħad il-libertà ta’ sena u tmien xhur. Fit-tieni lok, is-sentenza tal‑10 ta’ Novembru 2010 tal-Amtsgericht Stuttgart-Bad Cannstatt (il-Qorti tad-Distrett ta’ Stuttgart-Bad Cannstatt, il-Ġermanja) ikkundannat lil S. Ardic għal piena li ċċaħħad il-libertà ta’ sena u tmien xhur.
12. Il-parti (d) tal-MAE inkwistjoni tikkonferma li S. Ardic deher personalment għall-proċess li rriżulta f’dawn iż-żewġ sentenzi.
13. Permezz ta’ żewġ deċiżjonijiet (rispettivament tal‑4 ta’ Jannar 2010 u tal‑31 ta’ Mejju 2011), il-qrati li taw is-sentenzi msemmija fil-punt 11 ta’ dawn il-konklużjonijiet issospendew l-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-pieni previsti fihom (5).
14. Dawn is-sospensjonijiet ġew irrevokati minn żewġ deċiżjonijiet tal-Amtsgericht Stuttgart-Bad Cannstatt (il-Qorti tad-Distrett ta’ Stuttgart-Bad Cannstatt), mogħtija rispettivament fit‑18 u fl‑4 ta’ April 2013 (iktar ’il quddiem id-“deċiżjonijiet ta’ revoka”). L-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-pieni li jċaħħdu l-libertà ġiet ordnata minħabba li l-parti kkonċernata ma kinitx osservat il-kundizzjonijiet tar-rilaxx kundizzjonali tagħha u kienet evadiet, minkejja t-tfakkiriet, il-kontroll u l-gwida ta’ uffiċjal superviżorju kif ukoll l-istħarriġ tal-qorti. Dawn id-deċiżjonijiet ta’ revoka huma finali. Barra minn hekk, S. Ardic għadu jrid jiskonta 338 ġurnata tal-piena li ċċaħħad il-libertà imposta fil-kawża deċiża fl-4 ta’ Marzu 2009 mill-Amtsgericht Böblingen (il-Qorti tad-Distrett ta’ Böblingen) u 340 ġurnata ta’ dik imposta fil-kawża deċiża fl-10 ta’ Novembru 2010 mill-Amtsgericht Stuttgart-Bad Cannstatt (il-Qorti tad-Distrett ta’ Stuttgart-Bad Cannstatt).
15. Il-qorti tar-rinviju tiddeduċi mill-MAE inkwistjoni li S. Ardic ma deherx personalment għall-proċedura li rriżultat fid-deċiżjonijiet ta’ revoka, u dan ġie kkonfermat minn S. Ardic. Dan tal-aħħar iddikjara wkoll li, kieku kien jaf bid-data u l-post tal-imsemmi proċess, huwa kien jidher sabiex jikkonvinċi lill-qorti li kellha ġurisdizzjoni biex ma tipproċedix għar-revoka.
16. Il-parti (f) tal-MAE (informazzjoni fakultattiva dwar iċ-“ċirkustanzi l-oħra rilevanti f’dan il-każ” [traduzzjoni mhux uffiċjali]) issemmi li d-deċiżjonijiet ta’ revoka ġew innotifikati permezz ta’ pubblikazzjoni lill-persuna rikjesta, li għandha għalhekk tingħata d-dritt għal smigħ a posteriori fir-rigward ta’ dawn id-deċiżjonijiet, mingħajr ma dan ikollu effett dirett fuq in-natura eżekuttiva tagħhom.
17. Skont il-qorti tar-rinviju, id-dritt Ġermaniż jimponi lill-qorti tirrevoka d-deċiżjoni dwar is-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-pieni jekk il-persuna kkundannata tibqa’ tevadi l-kontroll u l-gwida ta’ uffiċjal superviżorju u/jew ma tosservax il-kundizzjonijiet ta’ din is-sospensjoni. Il-qorti Ġermaniża għandha min-naħa l-oħra żżomm lura milli tipproċedi għal tali revoka jekk ikun biżżejjed li jiġu imposti kundizzjonijiet jew struzzjonijiet supplimentari jew li jiġi estiż il-perijodu ta’ probation. Mid-deċiżjonijiet ta’ revoka jirriżulta li l-Amtsgericht Stuttgart-Bad Cannstatt (il-Qorti tad-Distrett ta’ Stuttgart-Bad Cannstatt) ikkonstatat li l-impożizzjoni ta’ kundizzjonijiet supplimentari jew l-estensjoni tal-perijodu ta’ probation ma kinux biżżejjed u li r-revoka kienet konformi mal-prinċipju ta’ proporzjonalità. Il-qorti tar-rinviju tinnota li, meta tiddeċiedi dwar ir-revoka, il-qorti Ġermaniża jkollha marġni ta’ diskrezzjoni li jippermettilha tieħu inkunsiderazzjoni s-sitwazzjoni jew il-personalità tal-parti kkonċernata.
18. Fid-dawl tas-sentenza mogħtija fil-kawża Zdziaszek, il-qorti tar-rinviju tosserva li l-Qorti tal-Ġustizzja għamlet distinzjoni, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas, bejn il-miżuri li jbiddlu l-quantum tal-piena imposta u dawk dwar il-modalitajiet ta’ eżekuzzjoni ta’ piena li ċċaħħad il-libertà (6). Il-qorti tar-rinviju tikkonstata li d-deċiżjonijiet ta’ revoka inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma jbiddlux il-quantum tal-piena. Madankollu, dan ma jfissirx neċessarjament li l-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas ma japplikax għad-deċiżjonijiet ta’ revoka, fid-dawl tal-livell ta’ protezzjoni ogħla ggarantit mill-Karta. Fil-fatt, il-qorti tar-rinviju tinnota li huwa possibbli li deċiżjoni ta’ revoka jkollha iktar importanza għall-parti kkonċernata minn sentenza li timponi piena kumulattiva (inkwistjoni fil-kawża Zdziaszek) meta l-qorti jkollha marġni ta’ diskrezzjoni.
19. F’dawn iċ-ċirkustanzi, ir-Rechtbank Amsterdam (il-Qorti ta’ Amsterdam) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja:
“Fil-każ li l-persuna rikjesta tkun definittivament instabet ħatja fi proċeduri li żvolġew fil-preżenza tagħha u tkun ġiet ikkundannata għal piena li ċċaħħad il-libertà, li l-eżekuzzjoni tagħha ġiet sospiża taħt ċerti kundizzjonijiet: il-proċedura sussegwenti, li fil-kuntest tagħha l-qorti, fl-assenza tal-persuna rikjesta, tordna r-revoka ta’ din is-sospensjoni minħabba n-nuqqas ta’ osservanza tal-kundizzjonijiet u minħabba evażjoni mill-kontroll u mill-gwida ta’ uffiċjal superviżorju tikkostitwixxi ‘proċess li rriżulta fid-deċiżjoni’ fis-sens tal-Artikolu 4a tad-[Deċiżjoni Qafas 2002/584]?”
IV. Fuq il-proċedura b’urġenza quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
20. Il-qorti tar-rinviju talbet li dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari jkun suġġett għall-proċedura b’urġenza prevista fl-Artikolu 107 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja. Insostenn ta’ din it-talba, hija ssostni li d-domanda preliminari magħmula tirrigwarda l-interpretazzjoni tad-Deċiżjoni Qafas li taqa’ taħt it-Titolu V tat-Tielet Parti tat-Trattat FUE. Hija osservat ukoll li l-persuna kkonċernata kienet tinsab f’detenzjoni fil-Pajjiżi l-Baxxi, tistenna biex tara x’ser jiġri wara l-konsenja tagħha. Ir-risposta urġenti tal-Qorti tal-Ġustizzja għandha influwenza diretta u deċiżiva fuq id-dewmien tad-detenzjoni tal-persuna kkonċernata.
21. Il-Ħames Awla tal-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet, fit‑12 ta’ Ottubru 2017, tilqa’ din it-talba.
22. Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub mill-Openbaar Ministerie (l-Uffiċċju tal-Prosekutur, il-Pajjiżi l-Baxxi), S. Ardic, il-gvernijiet tal-Ġermanja u tal-Pajjiżi l-Baxxi kif ukoll mill-Kummissjoni Ewropea. Dawn il-partijiet, kif ukoll il-Gvern Irlandiż, ippreżentaw osservazzjonijiet orali matul is-seduta li saret fit‑22 ta’ Novembru 2017.
V. Evalwazzjoni
23. Permezz tad-domanda preliminari tagħha, il-qorti tar-rinviju għandha l-għan li ssir taf jekk il-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni” fis-sens tas-sentenza introduttiva tal-Artikolu 4a(1) tad-Deċiżjoni Qafas jinkludix il-proċedura li rriżultat fid-deċiżjoni ta’ revoka tas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament ta’ piena li ċċaħħad il-libertà li kienet ingħatat b’mod finali. Din il-kawża hija intiża għalhekk għall-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas.
24. Dawn il-konklużjonijiet huma strutturati kif ġej. Wara xi kunsiderazzjonijiet preliminari dwar il-kuntest ġuridiku proċedurali Ġermaniż rilevanti kif ukoll dwar il-ġurisprudenza tal-Qorti EDB (A), jien ser nipproponi qabelxejn interpretazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas (B). Imbagħad, ser neżamina d-domanda speċifika tar-revoka tad-deċiżjoni ta’ sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament ta’ piena li ċċaħħad il-libertà fil-kuntest tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas (C). Biex nispiċċa, ser nagħmel xi rimarki fil-qosor dwar id-drittijiet fundamentali fis-sistema tad-Deċiżjoni Qafas (D).
A. Preċiżazzjonijiet preliminari
25. Id-domanda preliminari magħmula f’din il-kawża hija marbuta mill-qrib mad-domandi ttrattati mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawżi Tupikas (C‑270/17 PPU) u Zdziaszek (C‑271/17 PPU). Fl-ewwel waħda minn dawn il-kawżi, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat b’mod partikolari li, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-Artikolu 4a(1) tad-Deċiżjoni Qafas 2002/584, il-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni” għandu jinftiehem, fil-każ fejn il-proċedura tinkludi diversi istanzi, bħala li jipprevedi l-istanza tal-appell, sakemm id-deċiżjoni mogħtija fi tmiem din l-istanza tkun iddeċidiet b’mod finali fuq il-ħtija tal-persuna kkonċernata kif ukoll fuq il-piena tagħha (7). Fil-kawża Zdziaszek, il-Qorti tal-Ġustizzja affermat li l-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni” huwa intiż ukoll għall-proċeduri sussegwenti (bħal dawk li wasslu għal sentenza li timponi piena kumulattiva) li fi tmiemhom ttieħdet deċiżjoni li bidlet b’mod finali l-livell tal-pieni inizjalment mogħtija, sakemm l-awtorità li adottat dawn id-deċiżjonijiet kellha ċerta setgħa diskrezzjonali (8).
26. F’din is-sentenza tal-aħħar, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat ukoll, b’riferiment għas-sentenza tal-Qorti EDB fil-kawża Boulois (9), li “għandha ssir distinzjoni bejn il-miżuri [li jbiddlu l-quantum tal-piena jew pieni imposti] minn dawk dwar il-modalitajiet ta’ eżekuzzjoni ta’ piena ta’ ċaħda tal-libertà. Barra minn hekk mill-ġurisprudenza tal-Qorti EDB jirriżulta li l-Artikolu 6(1) KEDB ma japplikax għall-kwistjonijiet dwar il-modalitajiet ta’ eżekuzzjoni ta’ piena ta’ ċaħda tal-libertà, b’mod partikolari, dawk li jirrigwardaw it-tqegħid fil-libertà provviżorja (10)”.
27. F’dan il-kuntest, id-domanda preliminari magħmula mill-qorti tar-rinviju f’din il-kawża hija marbuta mad-distinzjoni bejn, minn naħa, id-deċiżjonijiet dwar il-ħtija u dwar il-piena u, min-naħa l-oħra, id-deċiżjonijiet dwar il-“modalitajiet ta’ eżekuzzjoni ta’ piena ta’ ċaħda tal-libertà”. Konformement mas-sentenza Zdziaszek, dawn tal-aħħar ikunu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 6(1) KEDB (11), li mbagħad jista’ jiġi interpretat bħala li jeskludi tali “modalitajiet ta’ eżekuzzjoni” mill-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas.
28. Sabiex tingħata risposta utli lill-qorti tar-rinviju f’din il-kawża, huma meħtieġa żewġ preċiżazzjonijiet preliminari. Fl-ewwel lok, għandu jiġi ċċarat liema hija, fid-dritt Ġermaniż, in-natura eżatta tal-proċedura li rriżultat fid-deċiżjoni ta’ revoka tas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament ta’ piena li ċċaħħad il-libertà (1). Fit-tieni lok, jidher meħtieġ ukoll li jiġi indirizzat il-kunċett ta’ “modalitajiet ta’ eżekuzzjoni ta’ piena li ċċaħħad il-libertà” fil-ġurisprudenza tal-Qorti EDB (2).
1. Fuq il-proċedura ta’ revoka tas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament ta’ piena li ċċaħħad il-libertà fid-dritt Ġermaniż
29. Il-Gvern Ġermaniż ġie mistieden mill-Qorti tal-Ġustizzja jispeċifika l-iskema Ġermaniża li tirregola l-proċedura ta’ revoka tas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament ta’ piena li ċċaħħad il-libertà. Dan il-gvern ta l-ispjegazzjonijiet li ġejjin.
30. Fl-ewwel lok, l-Artikolu 57 tal-iStrafgesetzbuch (il-Kodiċi Kriminali; iktar ’il quddiem is-“StGB”) jippermetti sospensjoni bi probation tal-kumplament ta’ piena li ċċaħħad il-libertà parzjalment skontata (12). Meta jkunu ġew skontati żewġ terzi tal-piena imposta b’minimu ta’ xahrejn, il-qorti tissospendi l-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-piena li ċċaħħad il-libertà, bi qbil mal-persuna kkundannata u wara li tkun iddeterminat jekk l-interessi tas-sigurtà pubblika jistgħux jiġġustifikawha (13). Meta jkun ġie skontat nofs it-terminu ta’ piena li ċċaħħad il-libertà, madankollu b’minimu ta’ sitt xhur, il-qorti tista’ tissospendi l-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-piena bi probation taħt kundizzjonijiet iktar stretti (14).
31. Il-qorti li jkollha ġurisdizzjoni tirrevoka s-sospensjoni jekk il-persuna kkundannata tikser b’mod flagranti jew persistenti l-istruzzjonijiet jew il-kundizzjonijiet, jew tkompli tevadi l-kontroll jew il-gwida tal-uffiċjal superviżorju, u b’hekk toħloq tħassib ta’ reċidiva (15). Min-naħa l-oħra, il-qorti ma tirrevokax is-sospensjoni jekk ikun biżżejjed li jiġu imposti kundizzjonijiet jew istruzzjonijiet supplimentari, b’mod partikolari l-fatt li l-persuna kkundannata titqiegħed taħt il-kontroll ta’ uffiċjal ta’ probation jew li jiġi estiż il-perijodu probatorju jew tal-kontroll (16). Jekk dawn il-kundizzjonijiet ma jiġux osservati, il-qorti għandha assolutament tirrevoka s-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-piena.
32. Fit-tieni lok, id-deċiżjonijiet sussegwenti relatati mas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament ta’ piena li ċċaħħad il-libertà bi probation huma rregolati mill-Artikolu 453 tal-iStrafprozessordnung (il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali; iktar ’il quddiem is-“StPO”). Meta tiġi prevista revoka tas-sospensjoni, il-qorti tagħti lill-persuna kkundannata l-opportunità li tinstema’ oralment (17). Ladarba tiġi adottata d-deċiżjoni ta’ revoka, din tista’ tiġi kkontestata mill-persuna kkundannata permezz tal-appell immedjat, li għandu jiġi ppreżentat fi żmien ġimgħa wara l-komunikazzjoni tad-digriet ta’ revoka lill-persuna kkundannata (18). Jekk il-post ta’ residenza tal-persuna kkundannata ma jkunx magħruf u n-notifika ma tkunx tista’ ssir fil-forom rikjesti, huwa permess li d-digriet jiġi nnotifikat pubblikament permezz ta’ avviż fuq il-bord tal-qorti. In-notifika titqies li tkun saret fi tmiem xahar mill-avviż. It-terminu msemmi iktar ’il fuq ta’ ġimgħa għall-preżentata tal-appell immedjat jibda jiddekorri minn dan il-mument. Mal-iskadenza tiegħu, id-digriet ta’ revoka jikseb l-awtorità ta’ res judicata (19).
33. Il-Gvern Ġermaniż spjega matul is-seduta li l-opportunità li persuna tinstema’ għandha assolutament tingħata lill-persuna kkundannata minkejja li l-persuna ssir taf biss bid-deċiżjoni ta’ revoka nnotifikata pubblikament wara li jkun skada t-terminu ta’ ġimgħa. Mill-ġurisprudenza nazzjonali relatata mal-Artikolu 33a tas-StPO jirriżulta li, f’tali sitwazzjoni, il-persuna kkundannata għandha tinstema’ sabiex ikollha l-opportunità tafferma l-oġġezzjonijiet tagħha għar-revoka u turi fatti ġodda. Wara din is-seduta, il-proċedura tista’ terġa’ tiġi stabbilita, ex officio jew fuq talba, fl-istat fejn hija kienet tinsab qabel l-adozzjoni tad-deċiżjoni ta’ revoka inkwistjoni.
2. Fuq il-“modalitajiet ta’ eżekuzzjoni ta’ piena li ċċaħħad il-libertà” fil-ġurisprudenza tal-Qorti EDB
34. Bħalma nnotat il-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża Zdziaszek (20), mill-ġurisprudenza tal-Qorti EDB jirriżulta li l-garanziji tal-Artikolu 6(1) KEDB japplikaw mhux biss għad-dikjarazzjoni ta’ ħtija, iżda wkoll għad-determinazzjoni tal-piena (21).
35. Madankollu, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti EDB, il-kwistjonijiet relatati mal-modalitajiet ta’ eżekuzzjoni ta’ piena li ċċaħħad il-libertà ma jaqgħux taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 6(1) KEDB (22). B’mod iktar partikolari, il-Qorti EDB affermat li l-aspett kriminali tal-Artikolu 6(1) tal-KEDB ma japplikax għall-kontenzjuż penitenzjarju li ma jikkonċernax, fil-prinċipju, il-fondatezza ta’ “akkuża kriminali”(23).
36. Għalhekk, il-Qorti EDB u l-Kummissjoni EDB preċedenti qiesu li l-protezzjoni tal-Artikolu 6(1) KEDB ma tapplikax għal proċeduri bħal-leave li jingħata lil persuna detenuta (24), l-amnestija (25), l-għoti ta’ rilaxx kundizzjonali (26), l-għoti ta’ libertà provviżorja fil-kuntest ta’ arrest preventiv (27), jew it-trasferiment ta’ persuni kkundannati (28). L-istess jgħodd għall-proċeduri ta’ revoka tas-sospensjoni ta’ piena, mill-inqas skont il-ġurisprudenza tal-Kummissjoni EDB preċedenti (29).
37. Bħalma tinnota l-qorti tar-rinviju, dan l-approċċ jaqbel mal-ġurisprudenza tal-Qorti EDB relatata mal-kunċett ta’ “piena” fis-sens tal-Artikolu 7 KEDB (30).
38. Madankollu, il-Qorti EDB irrikonoxxiet ukoll, b’mod partikolari fil-kuntest tal-Artikolu 7 KEDB, li d-distinzjoni bejn “piena” u miżura relatata mal-“eżekuzzjoni” ta’ piena ma hijiex dejjem netta fil-prattika (31). Il-Qorti EDB aċċettat ukoll b’mod eċċezzjonali l-applikabbiltà tal-Artikolu 6(1) KEDB għall-miżuri strettament marbuta mal-proċedura kriminali u mad-determinazzjoni finali tal-piena (32).
39. Barra minn hekk, għad hemm dubji fir-rigward tal-kwistjoni dwar jekk miżuri marbuta mal-eżekuzzjoni ta’ pieni jistgħux jiġu koperti, f’ċerti kundizzjonijiet, mill-aspett ċivili tal-Artikolu 6(1) KEDB (33). Fil-fatt, għalkemm, fil-kawża Boulois, l-Awla Manja tal-Qorti EDB ma qisitx applikabbli l-Artikolu 6(1) KEDB fl-aspett ċivili tagħha, din ir-risposta hija marbuta mal-fatt li l-“leave penali” ma kienx jikkostitwixxi dritt, peress li d-determinazzjoni ta’ dak li jikkostitwixxi “dritt” hija marbuta sew mal-konfigurazzjoni tiegħu fis-sistema ġuridika nazzjonali (34).
40. Finalment, il-garanziji inerenti għad-dritt iktar speċifiku tal-akkużat li jidher fil-proċess tiegħu ma jinsabx espressament fl-Artikolu 6(1) KEDB. Dawn ġew stabbiliti inizjalment mill-Qorti EDB fil-kuntest speċifiku tal-aspett kriminali ta’ din id-dispożizzjoni (35) qabel ma ġew estiżi reċentement għall-aspett ċivili (36).
B. L-interpretazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas
41. Fir-rigward tal-kwistjoni dwar jekk il-proċedura li wasslet għad-deċiżjoni ta’ revoka taqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas u jekk tali deċiżjoni hijiex relatata ma’ modalità ta’ eżekuzzjoni ta’ piena, il-partijiet ikkonċernati jagħtu interpretazzjonijiet diverġenti.
42. S. Ardic isostni li l-Artikolu 4a huwa intiż għal proċedura ta’ revoka bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali. Huwa jressaq, qabelxejn, l-argument li l-Artikolu 6 KEDB huwa applikabbli għad-deċiżjonijiet ta’ revoka. Fir-rigward tal-“aspett kriminali” tal-Artikolu 6 KEDB, S. Ardic jafferma li l-proċeduri ta’ revoka jistgħu jwasslu għal bidla fil-piena fil-kuntest ta’ tali proċedura, u li l-qorti tar-revoka jkollha marġni ta’ diskrezzjoni meta tieħu d-deċiżjoni tagħha. Imbagħad, l-Artikolu 6 KEDB, fl-aspett ċivili tiegħu, jista’ japplika wkoll ladarba l-proċedura ta’ revoka tqiegħed f’riskju id-“dritt għal-libertà”. Fi kwalunkwe ipoteżi, anki jekk jiġi aċċettat li l-Artikolu 6 KEDB ma japplikax għall-proċedura ta’ revoka, l-Artikoli 47 u 48 tal-Karta jagħtu protezzjoni iktar estiża. B’mod partikolari, l-Artikolu 47 tal-Karta għandu portata usa’ li tista’ tkopri proċedura ta’ revoka bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali. Huwa fid-dawl ta’ dawn id-dispożizzjonijiet li l-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas għandu jiġi interpretat.
43. Il-Gvern Irlandiż jafferma li, f’ċirkustanzi fejn ir-revoka ma hijiex awtomatika u fejn il-qorti jkollha ċerta setgħa diskrezzjonali, persuna għandha titqies bħala li tkun għadha s-suġġett ta’ proċedura kriminali matul seduta dwar ir-revoka tas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-piena. F’tali ċirkustanzi, din tirrigwarda proċedura li twassal għal deċiżjoni ġudizzjarja li kkundannat b’mod finali lill-persuna li ntalbet il-konsenja tagħha (għal riproduzzjoni tat-terminoloġija użata mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-punt 74 tas-sentenza tal-10 ta’ Awwissu 2017, Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628). B’riferiment għall-punt 91 tas-sentenza tal-10 ta’ Awwissu 2017, Zdziaszek (C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629), il-Gvern Irlandiż iqis li din tirrigwarda deċiżjoni li tiddetermina l-quantum tal-piena. Il-kunsiderazzjonijiet magħmula mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-punt 84 tal-imsemmija sentenza Tupikas għandhom għalhekk jiġu applikati b’analoġija f’dawn iċ-ċirkustanzi, peress li s-seduta dwar ir-revoka tas-sospensjoni tista’ twassal għal ċaħda tal-libertà. Fir-rigward tal-konsegwenzi potenzjali għall-individwu, tali proċedura tikkonċerna l-fondatezza ta’ akkuża kriminali fis-sens tal-Artikolu 6(1) KEDB. Fi kwalunkwe każ, jista’ jingħata livell ogħla ta’ protezzjoni skont l-Artikolu 47 tal-Karta, konformement mal-Artikolu 53(2) tagħha.
44. Min-naħa l-oħra, l-Uffiċċju tal-Prosekutur tal-Pajjiżi l-Baxxi kif ukoll il-Gvern tal-Pajjiżi l-Baxxi u dak tal-Ġermanja u l-Kummissjoni, jikkondividu essenzjalment il-pożizzjoni li skontha d-deċiżjonijiet ta’ revoka inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma jidħlux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas. L-ewwel nett, dan jirriżulta b’mod partikolari mill-punt 85 tas-sentenza tal-10 ta’ Awwissu 2017, Zdziaszek (C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629). Skont dawn il-partijiet ikkonċernati, l-eżami rilevanti għall-finijiet tal-Artikolu 4a jikkonċerna biss il-kwistjonijiet relatati mal-ħtija u mal-piena. Għalhekk, għandha ssir distinzjoni bejn id-determinazzjoni tal-ħtija/tal-piena u l-proċeduri sussegwenti li jikkonċernaw il-modalitajiet ta’ eżekuzzjoni tal-piena imposta. Peress li d-deċiżjonijiet ta’ revoka jikkostitwixxu modalitajiet ta’ eżekuzzjoni, dawn ma jaqgħux taħt l-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas. It-tieni nett, il-piena hija ċerta u finali f’dan il-każ, b’differenza mill-kawża Zdziaszek fejn il-quantum tal-piena ma kienx stabbilit. Id-deċiżjonijiet ulterjuri li jikkonċernaw ir-revoka tas-sospensjoni bl-ebda mod ma biddlu ż-żewġ kundanni finali għaż-żewġ pieni li jċaħħdu l-libertà ta’ perijodu ta’ sena u tmien xhur. Id-deċiżjonijiet ta’ revoka jindikaw dak li jrid jiġi eżegwit: il-kumplament tal-pieni imposti inizjalment. It-tielet nett, is-setgħa diskrezzjonali tal-qorti tapplika biss fil-kuntest tal-istabbiliment tal-piena. Il-fatt li, fil-proċedura inkwistjoni fil-kawża prinċipali, il-qorti għandha marġni ta’ diskrezzjoni biex tirrevoka s-sospensjoni ma għandux effett fuq il-quantum tal-piena.
45. L-argumenti li ser jiġu spjegati juru li l-kwistjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-garanziji tal-Artikolu 6 KEDB u d-delimitazzjoni ta’ dak li jikkostitwixxi modalità ta’ eżekuzzjoni ta’ pieni jqajmu problemi kumplessi. Ċertament, fid-dawl tal-ġurisprudenza tal-Qorti EDB, il-kunċett ta’ “modalitajiet ta’ eżekuzzjoni” u l-implikazzjonijiet tiegħu fir-rigward tal-applikabbiltà tal-aspetti kriminali u ċivili tal-Artikolu 6 KEDB ma humiex ċari għalkollox, b’mod partikolari fir-rigward tad-deċiżjonijiet ta’ revoka inkwistjoni fil-kawża prinċipali, bħal dawk previsti mid-dritt Ġermaniż.
46. Madankollu, fil-fehma tiegħi, din id-diskussjoni għandha importanza limitata għall-finijiet ta’ din il-kawża. L-identifikazzjoni ta’ dak li jikkostitwixxi modalità ta’ eżekuzzjoni fis-sens tal-Artikolu 6 KEDB ma hijiex determinanti biex tingħata risposta għad-domanda preliminari magħmula mill-qorti nazzjonali sa fejn din hija intiża speċifikament għall-interpretazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas. Konsegwentement, dak li huwa importanti sabiex tingħata risposta utli lill-qorti tar-rinviju huwa l-interpretazzjoni tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas. Għal dan l-għan, għandna mmorru lura għat-test u s-sistema (1), għall-oriġini (2) u għall-iskop ta’ din id-dispożizzjoni (3).
1. Fuq it-test u s-sistema
47. Il-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni” li jinsab fil-formulazzjoni tal-Artikolu 4a(1) tad-Deċiżjoni Qafas għandu jinftiehem bħala kunċett awtonomu mid-dritt tal-Unjoni (37). Il-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni madankollu ma tippermettix, waħedha, il-preċiżazzjoni tal-kontenut speċifiku tal-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni”. L-istess jgħodd għall-kunċett irriprodott fit-titolu tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas li sempliċement jirreferi għad-“[d]eċiżjonijiet mogħtija wara kawża li fiha l-persuna ma dehritx personalment” (38).
48. F’dawn iċ-ċirkustanzi, huwa neċessarju li jsir riferiment għat-test u għas-sistema tal-Artikolu 4a sħiħ kif ukoll għal dispożizzjonijiet oħra tad-Deċiżjoni Qafas.
49. Fl-ewwel lok, l-Artikolu 4a huwa applikabbli għall-mandati ta’ arrest Ewropew intiżi għall-eżekuzzjoni ta’ piena jew ta’ ordni ta’ detenzjoni. Huwa għalhekk evidenti li din id-dispożizzjoni ssir rilevanti biss fil-preżenza ta’ deċiżjoni ta’ kundanna (39). Għalhekk, teżisti rabta espliċita bejn il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni u d-deċiżjoni li għandha tiġi eżegwita.
50. F’dan ir-rigward, diversi dispożizzjonijiet tad-Deċiżjoni Qafas jiċċaraw il-kunċett ta’ “deċiżjoni” li għandu jwassal għaliha l-proċess, fis-sens tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas. Għalhekk, l-Artikolu 8(1)(c) u (f) tad-Deċiżjoni Qafas jirreferi għas-“sentenza esegwibbli” jew għal “kwalunkwe deċiżjoni ġudizzjarja esegwibbli oħra li jkollhom l-istess effett” kif ukoll għall-“piena imposta” fis-“sentenza finali”, skont l-informazzjoni li għandha tinsab fil-MAE. Bl-istess mod, il-punt b(2) tal-Anness tad-Deċiżjoni Qafas isemmi is-“sentenza esegwibbli”. Dawn l-elementi jenfasizzaw il-fatt li l-Artikolu 4a huwa intiż b’mod espliċitu għall-proċess li jwassal għad-deċiżjoni ta’ kundanna li, skont il-Qorti tal-Ġustizzja, barra minn hekk, għandha tkun finali (40).
51. Fit-tieni lok, ix-xenarji differenti intiżi fl-Artikolu 4a(1) tad-Deċiżjoni Qafas bħala eċċezzjonijiet għall-possibbiltà ta’ rifjut tal-eżekuzzjoni tal-MAE jixhdu l-fatt li l-proċess inkwistjoni huwa dak li jwassal għal deċiżjoni dwar il-ħtija u/jew il-piena, fi kliem ieħor deċiżjoni li fiha l-elementi kostituttivi ta’ kundanna kriminali.
52. B’mod iktar partikolari, l-Artikolu 4a(1)(b) tad-Deċiżjoni Qafas jirreferi għad-difiża effettiva fil-proċess minn konsulent legali. L-Artikolu 4a(1)(ċ) tad-Deċiżjoni Qafas jirreferi għas-sitwazzjoni fejn, wara li tiġi informata dwar id-dritt tagħha għal kawża mill-ġdid jew appell li jippermettu l-eżami mill-ġdid tal-mertu tal-kawża, il-parti kkonċernata ma tikkontestax id-deċiżjoni jew ma titlobx kawża mill-ġdid. L-Artikolu 4a(1)(d) tad-Deċiżjoni Qafas huwa intiż għas-sitwazzjoni li fiha l-persuna ser tiġi nnotifikata personalment bid-deċiżjoni wara l-konsenja u ser tkun informata dwar id-dritt tagħha għal kawża mill-ġdid jew appell li jippermettu l-eżami mill-ġdid tal-mertu tal-kawża, fid-dawl ta’ provi ġodda, u li jistgħu jwasslu biex tinbidel id-deċiżjoni oriġinali.
53. Minn dan jirriżulta li, fis-sens tal-Artikolu 4a, id-deċiżjoni li għandu jwassal għaliha l-proċess hija “[d]-deċiżjoni ġudizzjarja li kkundannat b’mod finali lill-persuna li ntalbet il-konsenja tagħha fil-kuntest tal-eżekuzzjoni ta’ mandat ta’ arrest Ewropew” (41). Il-Qorti tal-Ġustizzja fakkret, f’dan il-kuntest, li t-terminu “kundanna” ikopri d-dikjarazzjoni ta’ ħtija kif ukoll l-impożizzjoni ta’ piena jew ta’ miżura oħra li tinvolvi ċ-ċaħda tal-libertà (42).
54. Fil-kawża Zdziaszek, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat li l-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni” jinkludi wkoll proċedura sussegwenti li twassal għal sentenza li timponi piena kumulattiva. F’din l-ipoteżi, l-element determinanti huwa preċiżament li tali proċedura twassal għal deċiżjoni li tibdel il-livell tal-piena inizjalment mogħtija, meta l-awtur ta’ din id-deċiżjoni jkollu f’dan ir-rigward ċerta setgħa diskrezzjonali (43). Għalhekk, il-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni”, interpretat fil-kuntest speċifiku tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas, jiffoka fuq il-fażi proċedurali li tikkonċerna l-eżami tal-kawża fil-mertu, determinanti għall-kundanna tal-persuna kkonċernata (44).
55. L-elementi analizzati iktar ’il fuq jippermettu li jiġi konkluż li l-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni” ma jinkludix il-proċeduri sussegwenti għall-proċess li wassal għal deċiżjoni finali dwar il-kundanna peress li dawn il-proċeduri ma jaffettwawx id-determinazzjoni tal-ħtija u l-livell tal-piena.
2. Fuq l-oriġini tal-Artikolu 4a
56. L-oriġini tad-Deċiżjoni Qafas 2009/299 tikkonferma li l-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas jikkonċerna biss id-dritt speċifiku li l-persuna kkonċernata tidher għall-proċess kriminali, mifhum bħala l-proċedura li tiddetermina b’mod finali l-kundanna (ħtija u piena).
57. Fl-ewwel lok, id-Deċiżjoni Qafas 2009/299, li introduċiet l-Artikolu 4a, tistabbilixxi regoli komuni għar-rikonoxximent u/jew l-eżekuzzjoni ta’ deċiżjonijiet ġudizzjarji “wara l-proċedimenti li għalihom il-persuna konċernata ma kenitx preżenti” (45). Dan l-istrument jirrispondi għat-tħassib tat-tisħiħ tad-dritt tal-akkużati għal smigħ xieraq iggarantit mill-KEDB, li jinkludi speċifikament “[i]d-dritt tal-persuna konċernata li tidher personalment waqt il-kawża” (46). Id-Deċiżjoni Qafas 2009/299 u b’mod iktar partikolari l-Artikolu 4a huma intiżi speċifikament għal wieħed mill-elementi inklużi fid-dritt għal smigħ xieraq previst fl-Artikolu 6 KEDB, bħalma jirriżulta mis-suġġett u mill-għan ta’ din id-dispożizzjoni sħiħa: id-dritt tal-akkużat li jidher personalment għall-proċess tiegħu, kif interpretat mill-Qorti EDB (47). Ix-xenarji previsti fl-Artikolu 4a jirriflettu din il-ġurisprudenza (48).
58. Għalhekk, l-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas, bħala raġuni fakultattiva ta’ nuqqas ta’ eżekuzzjoni ta’ MAE intiż huwa stess għall-eżekuzzjoni ta’ sentenza eżegwibbli, ikopri b’mod speċifiku, fid-dawl tal-għan u tal-kontenut tad-Deċiżjoni Qafas 2009/299, il-garanziji marbuta mad-dritt speċifiku tal-parti kkonċernata li tidher għall-proċess kriminali tagħha. Fil-fatt, l-Artikolu 4a ma għandux l-għan li jinkorpora l-garanziji proċedurali kollha li jirriżultaw mill-Artikolu 6 KEDB (lanqas, b’analoġija, dawk potenzjalment iktar estiżi li jirriżultaw mill-Artikoli 47 u 48 tal-Karta), bħala elementi li jistgħu jiġġustifikaw ir-rifjut tal-eżekuzzjoni tal-MAE. L-Artikolu 4a huwa intiż esklużivament għall-garanziji relatati mad-dritt li l-persuna kkonċernata tidher għall-proċess kriminali.
59. Fit-tieni lok, il-fatt li l-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas għandu bħala l-uniku għan il-proċedura ġudizzjarja li tiddeċiedi dwar il-mertu tal-kundanna kriminali huwa kkonfermat mix-xogħol preparatorju. Fil-fatt, il-formulazzjoni oriġinali ta’ din id-dispożizzjoni, bħalma jirriżulta mill-Inizjattiva tal-Istati Membri li wasslet għall-adozzjoni tad-Deċiżjoni Qafas 2009/299, kienet tirreferi għat-terminu wiesa’ “proċediment”, li finalment ġie ppreferut dak, iktar preċiż, ta’ “proċess” (49).
60. Għalhekk, il-fatt li ma ġietx estiża fil-kuntest ta’ proċedura sussegwenti għall-proċess, bħal proċedura ta’ revoka ta’ deċiżjoni ta’ sospensjoni tal-eżekuzzjoni ta’ piena, ma jrendix is-sentenza eżekuttiva mogħtija fil-proċess kriminali sentenza in absentia jew, fil-kontumaċja, fis-sens tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas.
3. Interpretazzjoni teleoloġika
61. Fir-rigward tal-interpretazzjoni teleoloġika, l-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas għandu jiġi interpretat fid-dawl tal-għanijiet ġenerali tagħha kif ukoll ta’ dawk tad-Deċiżjoni Qafas 2009/229.
62. L-għan tal-emendi introdotti mid-Deċiżjoni Qafas 2009/299 kien doppju. Dan kien jirrigwarda t-tisħiħ tad-drittijiet proċedurali tal-persuni li jkunu s-suġġett ta’ proċedura kriminali filwaqt li tiġi ffaċilitata l-kooperazzjoni ġudizzjarja f’materji kriminali, b’mod partikolari bit-titjib tar-rikonoxximent reċiproku tad-deċiżjonijiet ġudizzjarji (50).
63. Fir-rigward tal-faċilitazzjoni tal-kooperazzjoni ġudizzjarja, mill-premessa 3 tad-Deċiżjoni Qafas 2009/299 jirriżulta li l-leġiżlatur tal-Unjoni ried itemm is-sitwazzjoni prevista mill-Artikolu 5 tal-verżjoni inizjali tad-Deċiżjoni Qafas li skontu hija l-awtorità ta’ eżekuzzjoni li għandha tevalwa jekk l-assigurazzjonijiet mogħtija dwar il-possibbiltà li jintalab il-ftuħ mill-ġdid tal-proċedura ġudizzjarja kinux suffiċjenti (51).
64. Il-bilanċ bejn dan l-għan u dak tat-tisħiħ tad-drittijiet proċedurali tal-persuni huwa ggarantit, b’mod partikolari, bl-applikazzjoni tar-rekwiżiti previsti mill-Artikolu 4a fir-rigward tal-uniċi elementi li huma essenzjali għall-proċess kriminali bħala tali, jiġifieri l-ħtija u l-piena. Huwa fil-konfront ta’ dawn l-elementi li tapplika l-protezzjoni miżjuda fil-każ ta’ kundanni mogħtija fil-kontumaċja.
65. Interpretazzjoni estensiva ta’ dawn ir-rekwiżiti lil hinn mill-proċess kriminali proprju, fis-sens tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas, tirriskja li tibdel dan il-bilanċ delikat imfittex mid-Deċiżjoni Qafas fl-intier tagħha, kif ukoll mill-emendi tal-2009. Fil-fatt, tali approċċ jirriskja li jissuġġetta għall-eżami tal-qrati ta’ eżekuzzjoni l-elementi ta’ proċedura sekondarji kollha marbuta mal-proċess kriminali, inkluż meta dawn l-elementi joħorġu wara s-sentenza finali, jew qabel il-bidu tal-proċess proprju.
66. Bħalma tinnota l-qorti tar-rinviju, huwa ċertament possibbli li jiġi sostnut li deċiżjoni ta’ revoka tas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament ta’ pieni li jċaħħdu l-libertà għandha konsegwenzi importanti għall-persuna kkonċernata. Madankollu, minn perspettiva prattika, is-suġġettar tal-konsenja għad-dritt għal smigħ fil-kuntest tal-proċedura li twassal għal deċiżjonijiet ta’ revoka bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali jkollu l-effett li jxekkel il-funzjonament tas-sistema tad-Deċiżjoni Qafas fil-każijiet kollha fejn persuna kkundannata li ma tkunx għadha fit-territorju tal-Istat Membru tal-kundanna (u ma tkunx informat lill-awtoritajiet bil-bidla tad-domiċilju tagħha) ma tosservax il-miżuri ta’ probation.
67. Minbarra dan, jista’ jiġi nnotat għal kull fini utli li d-dritt tal-Unjoni jipprevedi mezz speċifiku biex tiġi żgurata l-possibbiltà għall-persuni suġġetti għal miżuri ta’ probation li jiċċaqilqu fi Stati Membri oħra filwaqt li josservaw dawn il-miżuri (52).
C. Il-proċedura ta’ revoka ta’ deċiżjoni ta’ sospensjoni tal-eżekuzzjoni
68. Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li l-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni”, fis-sens tal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas, huwa intiż għall-proċess (fl-ewwel istanza jew fl-appell) li wassal għas-sentenza eżekuttiva li tiddeċiedi dwar il-kundanna (ħtija u piena), fejn din is-sentenza tikkostitwixxi l-bażi tal-piena li ċċaħħad il-libertà li l-eżekuzzjoni tagħha hija intiża mill-MAE. Tali interpretazzjoni twassal għall-konklużjoni li l-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas ma huwiex applikabbli għal proċedura sussegwenti għall-proċess li jwassal għal deċiżjoni finali dwar il-kundanna meta tali proċedura ma tistax taffettwa d-determinazzjoni tal-ħtija u tal-livell tal-piena.
69. Fid-dawl ta’ dawn l-elementi, jidher li r-revoka ta’ deċiżjoni ta’ sospensjoni tal-eżekuzzjoni tal-kumplament tal-pieni li jċaħħdu l-libertà, bħalma hija ppreżentata mill-qorti tar-rinviju u spjegata mill-Gvern Ġermaniż, ma hijiex għalhekk koperta mill-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas.
70. L-ewwel nett, mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li d-deċiżjonijiet ta’ revoka inkwistjoni ma bidlux il-quantum tal-pieni imposti mis-sentenzi finali li jikkostitwixxu l-bażi tal-MAE inkwistjoni. Fil-fatt, l-unika sentenza eżekuttiva fuq il-bażi tal-MAE tibqa’ s-sentenza ta’ kundanna. Id-deċiżjonijiet ta’ revoka ma jimplikawx deċiżjoni ġdida dwar il-mertu li tista’ tikkostitwixxi l-bażi tal-MAE. Id-deċiżjonijiet ta’ revoka ma jistgħux jitqiesu indipendentement mis-sentenzi li fihom l-elementi li jikkonċernaw il-ħtija u l-piena deċiżi b’mod finali, u li l-eżekuzzjoni tagħhom tkun għadha pendenti (53).
71. It-tieni nett, id-deċiżjonijiet ta’ revoka jattivaw mill-ġdid il-pieni li ġew stabbiliti b’mod finali fil-mument tal-kundanna, anki jekk dawn ikunu ġew sussegwentement sospiżi taħt kundizzjonijiet. Għalhekk, sar kalkolu artimetiku tal-jiem li għad iridu jiġi skontati b’rabta mat-tul tal-piena diġà skontata. Is-setgħa diskrezzjonali li għandhom l-awtoritajiet ġudizzjarji tal-Istat Membru emittenti f’dan ir-rigward ma hijiex relatata mal-elementi tal-kundanna li huma l-ħtija u l-piena.
72. It-tielet nett, is-suġġett ta’ tali proċedura ta’ revoka huwa differenti mill-proċess kriminali li rriżulta fis-sentenza dwar il-ħtija u l-piena. Il-proċedura ta’ revoka u l-marġni ta’ diskrezzjoni li għandha l-qorti f’dan il-kuntest speċifiku jirrigwardaw l-evalwazzjoni tal-osservanza tal-kundizzjonijiet għas-sospensjoni tal-eżekuzzjoni kif ukoll tar-rilevanza tal-impożizzjoni ta’ kundizzjonijiet supplimentari oħra. Dawn ma jaffettwawx il-ħtija u l-piena deċiżi b’mod finali fil-proċess kriminali (54).
D. Ir-rispett tad-drittijiet fundamentali lil hinn mill-Artikolu 4a
73. Il-fatt li, bħala proċeduri sussegwenti għall-proċess kriminali fis-sens tad-Deċiżjoni Qafas, il-proċeduri ta’ revoka inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma jidħlux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 4a tagħha, ma jwassalx madankollu għall-assenza ta’ garanziji proċedurali f’dan l-istadju.
74. Għalkemm is-sistema tad-Deċiżjoni Qafas hija bbażata fuq il-fiduċja reċiproka, sar dejjem iktar evidenti li din ma tirrigwardax fiduċja għamja. Il-fiduċja li jibbaża fuqha l-prinċipju ta’ rikonoxximent reċiproku hija bbażata fuq kostruzzjoni solida bbażata fuq standards ekwivalenti u responsabbiltajiet kondiviżi.
75. F’dan il-kuntest, u b’mod iktar partikolari fil-kawżi miġjuba quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, id-diskussjoni tiffoka fuq ir-rwol tal-qorti ta’ eżekuzzjoni, u b’mod partikolari fuq il-possibbiltajiet li hija għandha biex tirrifjuta l-eżekuzzjoni ta’ MAE fil-konfront tar-riskju ta’ ksur tad-drittijiet fundamentali fl-Istat Membru emittenti. Madankollu, l-importanza kruċjali tal-obbligi tiegħu ma jistgħux jiġu ssottovalutati.
76. Minn naħa, il-preżunzjoni ta’ protezzjoni ekwivalenti (iżda mhux identika) li fuqha huwa bbażat il-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka hija bbażata fuq bażijiet legali sodi. L-Istati Membri kollha huma parti għall-KEDB u għandhom jiggarantixxu b’mod effettiv l-osservanza tal-garanziji kollha li jirriżultaw minnha, u dan indipendentement mill-fatt li proċedura partikolari tkun marbuta jew le mal-eżekuzzjoni ta’ MAE.
77. F’dawn iċ-ċirkustanzi, għalkemm il-fatt li l-persuna kkonċernata ma tinstemax minn qabel fil-kuntest ta’ proċedura ta’ revoka ta’ sospensjoni tal-eżekuzzjoni ta’ piena li ċċaħħad il-libertà ma huwiex raġuni ta’ rifjut ta’ eżekuzzjoni tal-MAE konformement mal-Artikolu 4a tad-Deċiżjoni Qafas, dan bl-ebda mod ma jfisser li d-dritt għal smigħ ma għandux jiġi rrispettat. Dan l-obbligu jaqa’, fil-fatt, taħt obbligi marbut mal-Istat Membru emittenti. Huwa fil-kuntest tal-obbligi tiegħu li d-drittijiet fundamentali proċedurali, inkluż id-dritt għal smigħ, għandhom jiġu protetti fil-kuntest tal-implementazzjoni tal-proċeduri u tar-rimedji interni.
78. Ir-rwol ta’ protagonist tal-Istat Membru emittenti fil-qasam tad-drittijiet proċedurali huwa enfasizzat, fi ħdan is-sistema tal-MAE, mill-Artikolu 1(2) tad-Deċiżjoni Qafas 2009/299, li skontu din id-Deċiżjoni Qafas “m’għandhiex ikollha l-effett li timmodifika l-obbligu tar-rispett tad-drittijiet fundamentali u l-prinċipji legali fundamentali kif proklamati fl-Artikolu 6 tat-Trattat, inkluż id-dritt ta’ difiza ta’ persuni soġġetti għal proċedimenti kriminali, u kwalunkwe obbligu li jaqa’ fuq l-awtoritajiet ġudizzjarji f’dan ir-rigward m’għandux jiġi milqut”. Din id-dispożizzjoni, li għandha portata ekwivalenti għall-Artikolu 1(3) tad-Deċiżjoni Qafas, hija intiża għall-obbligi imposti kemm fuq l-Istat Membru emittenti kif ukoll fuq l-Istat Membri ta’ eżekuzzjoni (55). Għalhekk, għalkemm id-dispożizzjonijiet imsemmija iktar ’il fuq ma jimplikawx li kull riskju ta’ ksur ta’ dritt fundamentali għandu jwassal għal rifjut ta’ eżekuzzjoni, dawn madankollu jiżguraw li jiggarantixxu li l-livell ta’ protezzjoni tad-drittijiet fundamentali ma jkunx affettwat mill-fatt li l-persuna kkonċernata kienet is-suġġett ta’ MAE.
79. Huwa għalhekk li d-dritt Ġermaniż, kif spjegat mill-Gvern Ġermaniż, jiggarantixxi d-dritt għal smigħ fil-kuntest tal-proċedura ta’ revoka inkwistjoni, inkluż wara l-konsenja, meta l-parti kkonċernata ma tkunx instemgħet matul din il-proċedura.
80. Min-naħa l-oħra, huwa importanti li jiġi enfasizzat li, għalkemm il-fiduċja reċiproka timplika li l-Istati Membri jistgħu jkunu obbligati jippreżumu r-rispett tad-drittijiet fundamentali mill-Istati Membri l-oħra (56), din ma tikkostitwixxix preżunzjoni inkontestabbli. Id-Deċiżjoni Qafas tidħol fl-ordinament ġuridiku tal-Unjoni bħala Unjoni ta’ dritt li tirrispetta d-drittijiet fundamentali fejn il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, bħalma jirriżulta b’mod partikolari mill-kawżi Aranyosi u Căldăraru, tikkostitwixxi l-pedament (57). Din il-ġurisprudenza tirrikonoxxi l-obbligu għall-Istat Membru ta’ eżekuzzjoni li tipposponi d-deċiżjoni dwar il-konsenja – anki li ttemm il-proċedura ta’ konsenja – wara evalwazzjoni konkreta u preċiża tar-raġunijiet serji u pprovati li jindikaw riskju reali ta’ ksur serju tad-drittijiet fundamentali (58). Madankollu, fid-dawl tal-kuntest fattwali u leġiżlattiv ta’ din il-kawża, tali sitwazzjoni hija hawnhekk purament ipotetika (59).
81. Bħala konklużjoni, huwa indispensabbli li titfakkar l-importanza tal-komunikazzjoni bejn l-awtoritajiet ta’ eżekuzzjoni u l-awtoritajiet emittenti, kif previst fl-Artikolu 15(2) tad-Deċiżjoni Qafas. Bħalma enfasizzat il-Qorti tal-Ġustizzja f’diversi okkażjonijiet, din id-dispożizzjoni, li tippermetti lill-awtorità ġudizzjarja ta’ eżekuzzjoni titlob informazzjoni addizzjonali, tikkostitwixxi element essenzjali tal-kooperazzjoni ġudizzjarja li tinsab fil-bażi tas-sistema ta’ rikonoxximent reċiproku (60). F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-qorti tal-Istat Membru ta’ eżekuzzjoni hija mistennija tikseb għarfien permezz tal-mezzi offruti minn din id-dispożizzjoni qabel ma tirrifjuta l-eżekuzzjoni ta’ MAE (61).
VI. Konklużjoni
82. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domanda preliminari magħmula mir-Rechtbank Amsterdam (il-Qorti ta’ Amsterdam, il-Pajjiżi l-Baxxi) bil-mod li ġej:
Il-kunċett ta’ “proċess li rriżulta fid-deċiżjoni”, fis-sens tas-sentenza introduttiva tal-Artikolu 4a(1) tad-Deċiżjoni Kwadru tal-Kunsill 2002/584/ĠAI tat‑13 ta’ Ġunju 2002 dwar il-mandat ta’ arrest Ewropew u l-proċeduri ta’ ċediment [konsenja] bejn l-Istati Membri, kif emendata bid-Deċiżjoni Qafas tal-Kunsill 2009/299/ĠAI tas‑26 ta’ Frar 2009, għandu jiġi interpretat fis-sens li dan ma jinkludix proċedura ta’ revoka ta’ deċiżjoni ta’ sospensjoni tal-eżekuzzjoni ta’ piena li ċċaħħad il-libertà, minħabba nuqqas ta’ osservanza tal-kundizzjonijiet tas-sospensjoni, sa fejn tali revoka ma taffettwax id-deċiżjoni dwar il-ħtija jew dwar il-piena li tikkostitwixxi l-bażi tal-mandat ta’ arrest Ewropew maħruġ.