KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
NIILO JÄÄSKINEN
ippreżentati fit-13 ta’ Diċembru 2012 (1)
Kawża C‑412/11
Il-Kummissjoni Ewropea
vs
Il-Gran Dukat tal-Lussemburgu
“Rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu – Direttiva 91/440/KEE – Żvilupp tal-linji tal-ferrovija tal-Komunità – Direttiva 2001/14/KE – Allokazzjoni ta’ kapaċità ta’ infrastruttura tal-ferroviji – Artikolu 6(3) u Anness II tad-Direttiva 91/440 – Artikolu 14(2) tad-Direttiva 2001/14 – Amministratur tal-infrastruttura – Indipendenza organizzattiva u deċiżjonali – Indipendenza fil-funzjonijiet essenzjali”
I – Introduzzjoni
1. Permezz ta’ dan ir-rikors dwar nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu, il-Kummissjoni Ewropea titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tikkonstata li l-Gran Dukat tal-Lussemburgu naqas milli jwettaq l-obbligi tiegħu taħt l-Artikolu 6(3), u l-Anness II tad-Direttiva 91/440/KEE (2), kif emendata bid-Direttiva 2001/12/KE (3) (iktar ’il quddiem id-“Direttiva 91/440”), kif ukoll l-Artikolu 14(2) tad-Direttiva 2001/14/KE (4). Il-Gran Dukat tal-Lussemburgu jitlob li r-rikors tal-Kummissjoni jiġi miċħud.
2. Din il-kawża hija waħda minn għadd ta’ rikorsi għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu (5), li ġew ippreżentati mill-Kummissjoni fl-2010 u fl-2011, u li jirrigwardaw l-applikazzjoni mill-Istati Membri tad-Direttivi 91/440 u 2001/14, li s-suġġett prinċipali tagħhom huwa l-aċċess ġust u nondiskriminatorju ta’ impriżi ferrovjarji għall-infrastruttura, jiġifieri għan-netwerk ferrovjarju. Dawn ir-rikorsi huma mingħajr preċedent, għaliex joffru lill-Qorti tal-Ġustizzja l-opportunità li teżamina għall-ewwel darba l-liberalizzazzjoni tal-linji tal-ferrovija fl-Unjoni Ewropea u b’mod partikolari li tinterpreta l-hekk imsejjaħ “l-ewwel pakkett ferrovjarju”.
3. Diġà ppreżentajt fis-6 ta’ Settembru 2012, il-konklużjonijiet tiegħi fil-kawża li wasslet għas-sentenza Il-Kummissjoni vs Il-Portugall, iċċitata iktar ’il fuq, kif ukoll il-kawżi ċċitati iktar ’il fuq Il-Kummissjoni vs L-Ungerija; Il-Kummissjoni vs Spanja; Il-Kummissjoni vs L-Awstrija; u Il-Kummissjoni vs Il-Ġermanja. Minbarra dawn il-konklużjonijiet, illum ser nippreżenta il-konklużjonijiet tiegħi fil-kawżi ċċitati iktar ’il fuq Il-Kummissjoni vs Il-Polonja; Il-Kummissjoni vs Ir-Repubblika Ċeka; Il-Kummissjoni vs Franza; u Il-Kummissjoni vs Is-Slovenja. Sa fejn din il-kawża hija dwar ilmenti simili għal dawk li diġà kelli l-okkażjoni li nanalizza fil-konklużjonijiet imsemmija iktar ’il fuq, se nillimita ruħi biex nirreferi għall-punti rilevanti tagħhom, mingħajr, madankollu, ma nirrepeti l-argumenti sħaħ fihom.
II – Il-kuntest ġuridiku
A – Id-dritt tal-Unjoni
1. Id-Direttiva 91/440
4. L-Artikolu 6(3) tad-Direttiva 91/440/KEE jipprovdi:
“L-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa sabiex jagħmlu ċert li l-funzjonijiet li jiddeterminaw aċċess ekwu u mhux diskriminatorju għall-infrastruttura, elenkati fl-Anness II, jkunu fdati lill-korpi jew lid-ditti li ma jipprovdux huma stess xi servizzi ta’ trasport ferrovjarju. Irrispettivament mill-istrutturi organizzattivi, irid jinwera li dan l-oġġettiv jkun inkiseb.
L-Istati Membri jistgħu, madanakollu, jassennjaw lill-impriżi ferrovjarji jew lil kwalunkwe korp ieħor il-ġbir tal-ħlasijiet [tariffi] u r-responsabbiltà ta’ l-amministrazzjoni ta’ l-infrastruttura ferrovjarja, bħall-investiment, il-manutenzjoni u l-iffinanzjar.”
5. L-Anness II tad-Direttiva 91/440 jelenka l-“funzjonijiet essenzjali” msemmija fl-Artikolu 6(3) tagħha:
“– […]
– it-teħid ta’ deċiżjonijiet relatati ma’ l-allokazzjoni ta’ passaġġi [mogħdijiet] inklużi kemm id-definizzjoni kif ukoll l-evalwazzjoni tad-disponibbiltà u l-allokazzjoni ta’ passaġġi tal-ferrovija individwali,
– […]”
2. Id-Direttiva 2001/14
6. L-Artikolu 14(1) u (2) tad-Direttiva 2001/14 jipprvodi:
“1. L-Istati Membri jistgħu jistabbilixxu qafas għall-allokazzjoni ta’ kapaċità infrastrutturali filwaqt li jirrispettaw l-indipendenza amministrattiva stabbilita fl-Artikolu 4 tad-Direttiva 91/440/KEE. Regoli speċifiċi ta’ allokazzjoni ta’ kapaċità għandhom jiġu stabbiliti. L-amministratur infrastrutturali għandu jwettaq il-proċessi ta’ l-allokazzjoni tal-kapaċità. Partikolarment, l-amministratur ta’ l-infrastruttura għandu jassigura li l-kapaċità infrastrutturali tiġi allokata fuq bażi ġusta u non-diskriminatorja u skond il-liġi Komunitarja.
2. Meta l-amministratur ta’ l-infrastruttura, fil-forma legali, l-organizzazzjoni jew fil-funzjonijiet tiegħu ta’ teħid tad-deċiżjonijiet, mhuwiex indipendenti minn kull impriża tal-ferroviji, il-funzjonijiet imsemmija fil-paragrafu 1 u deskritti f’dan il-Kapitolu għandhom jitwettqu minn korp ta’ allokazzjoni li huwa indipendenti fil-forma legali, l-organizzazzjoni u t-teħid tad-deċiżjonijiet tiegħu minn kull impriża tal-ferroviji.”
B – Il-leġiżlazzjoni Lussemburgiża
7. Il-liġi tat-22 ta’ Lulju 2009 dwar is-sigurtà tal-linji tal-ferrovija (6) tipprovdi li l-Administration des Chemins de Fer (l-Amministrazzjoni tal-linji tal-ferrovija, iktar ’il quddiem l-“ALF”), reċentement stabbilita, hija responsabbli għall-funzjonijiet essenzjali ta’ allokazzjoni tal-kapaċitajiet (allokazzjoni ta’ binarji) u ta’ tariffi.
8. Il-liġi tal-11 ta’ Ġunju 1999 dwar l-infrastruttura tal-ferroviji kif emendata bil-liġi tat-3 ta’ Awwissu 2010 (7) tipprovdi:
“Il-missjoni ta’ allokazzjoni tal-kapaċitajiet tal-infrastruttura tal-ferroviji hija fdata lil organu ta’ allokazzjoni li l-funzjoni tiegħu hija responsabbiltà tal-Amministrazzjoni tal-Linji tal-Ferroviji.”
III – Il-proċedura prekontenzjuża u l-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
9. Fis-26 ta’ Ġunju 2008, il-Kummissjoni bagħtet ittra ta’ intimazzjoni lill-Gran Dukat tal-Lussemburgu sabiex jikkonforma mad-direttivi tal-ewwel pakkett ferrovjarju. L-imsemmi Stat Membru wieġeb għall-ittra ta’ intimazzjoni fis-27 ta’ Awwissu 2008.
10. Fid-9 ta’ Ottubru 2009, il-Kummissjoni bagħtet ittra ta’ intimazzjoni lill-Gran Dukat tal-Lussemburgu fejn sostniet l-insuffiċjenza tal-miżuri adottati sabiex tiġi żgurata t-traspożizzjoni tad-Direttivi 91/440 u 2001/14. Wara skambju ta’ ittri, il-Kummissjoni bagħtet lill-Gran Dukat tal-Lussemburgu ittra ta’ intimazzjoni addizzjonali bid-data tal-25 ta’ Novembru 2010 li permezz tagħha llimitat il-proċedura għal ilment wieħed, dwar l-indipendenza tal-funzjonijiet essenzjali, fid-dawl tal-evoluzzjoni tal-kuntest leġiżlattiv nazzjonali.
11. Fit-3 ta’ Frar 2011, il-Gran Dukat tal-Lussemburgu rrisponda għall-ittra ta’ intimazzjoni addizzjonali.
12. Peress li ma kinitx konvinta bir-risposta u bil-provi prodotti mill-Gran Dukat tal-Lussemburgu, il-Kummissjoni ddeċidiet li tippreżenta rikors fit-8 ta’ Awwissu 2011.
IV – L-argumenti tal-partijiet
13. Il-Kummissjoni ssostni li d-Direttiva 91/440 timponi li l-funzjonijiet ta’ allokazzjoni tal-kapaċitajiet tal-ferrovija, fost l-oħrajn, jiġu żgurati minn organi indipendenti. Fil-fatt, l-Anness II tad-Direttiva 91/440 jikkwalifika bħala “funzjoni essenzjali” “it-teħid ta’ deċiżjonijiet irrelatati ma’ l-allokazzjoni ta’ passaġġi inklużi kemm id-definizzjoni kif ukoll l-evalwazzjoni tad-disponibbiltà u l-allokazzjoni ta’ passaġġi [binarji] tal-ferrovija individwali”.
14. Skont il-Kummissjoni, għalkemm l-ALF, li hija responsabbli għall-allokazzjoni tal-binarji, hija organu indipendenti ta’ Chemins de fer luxembourgeois (iktar ’il quddiem is-“CFL”), xorta jibqa’ l-fatt li dawn tal-aħħar huma responsabbli għal ċerti funzjonijiet essenzjali fil-qasam tal-attribuzzjoni tal-binarji.
15. Il-Kummissjoni tikkunsidra, fid-dawl tal-indikazzjonijiet ipprovduti mill-Gvern Lussemburgiż, li f’każ ta’ perturbazzjoni tat-traffiku, l-allokazzjoni ta’ binarji tibqa’ responsabbiltà tas-CFL, jiġifieri responsabbiltà tad-dipartiment ta’ amministrazzjoni tan-netwerk, tagħha, mingħajr ma din il-parti tas-CFL tkun indipendenti mill-partijiet li jamministraw is-servizzi ta’ trasport bil-ferrovija.
16. Il-Kummissjoni tqis li f’każ ta’ perturbazzjoni tat-traffiku, l-orarju normali stabbilit mill-ALF ma jistax jibqa’ jiġi osservat peress li l-ħinijiet stabbiliti fl-orarju jkunu diġà nqabżu u tkun meħtieġa allokazzjoni mill-ġdid tal-orarji għall-operaturi li jkunu qegħin jistennew li jmiss lilhom. Il-Kummissjoni tqis li tali allokazzjoni mill-ġdid tikkostitwixxi neċessarjament allokazzjoni tal-binarji. Issa, skont il-leġiżlazzjoni Lussemburgiża, din tista’ ssir biss mill-amministrazzjoni tat-traffiku, operat minn CFL, li għalhekk jagħti lil CFL rwol fl-allokazzjoni tal-kapaċitajiet tal-ferrovija b’kontradizzjoni mal-eżiġenzi tad-Direttiva 2001/14.
17. Il-Kummissjoni tqis li l-eżerċizzju tal-funzjoni essenzjali ta’ allokazzjoni tal-binarji jeħtieġ li s-CFL tkun suġġetta għall-eżiġenzi ta’ indipendenza tal-ewwel pakkett ferrovjarju. Issa, l-ebda miżura intiża sabiex tiżgura din l-indipendenza ma ġiet implementata fi ħdan CFL sabiex jiġu separati mill-perspettiva ġuridika, organizzattiva u deċiżjonali l-partijiet li huma responsabbli għall-funzjonijiet essenzjali, minn dawk li jamministraw is-servizzi ta’ trasport bil-ferrovija.
18. Fir-replika tagħha, il-Kummissjoni ssostni li l-emendi magħmula mid-document de référence (Dokument ta’ Referenza iktar ’il quddiem id-“DRR”), adottat mill-awtoritajiet Lussemburgiżi, wara t-terminu stabbilit fl-ittra motivata, ma humiex biżżejjed sabiex itemmu n-nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu.
19. Il-Gvern Lussemburgiż iqis, fir-risposta tiegħu, li, minkejja li l-leġiżlazzjoni nazzjonali fis-seħħ kienet konformi mat-termini u l-ispirtu tad-Direttiva 2001/14, din madankollu ġiet adattata, wara l-preżentazzjoni ta’ dan ir-rikors, b’mod li ma tħalli l-ebda dubju fir-rigward ta’ eventwali nuqqas ta’ konformità mad-dritt tal-Unjoni. Fil-fatt, id-DRR ġie emendat b’mod li l-allokazzjoni mill-ġdid tal-binarji, f’każ ta’ perturbazzjoni, tkun ukoll ittrasferita lill-ALF (8). Fil-kontroreplika tiegħu, il-Gvern Lussemburgiż isostni li d-DRR reġa’ ġie emendat (b’effett mill-1 ta’ Jannar 2012) u li wara dan kien jissodisfa l-eżiġenzi tal-Kummissjoni billi jipprovdi li f’każ ta’ perturbazzjoni mhux prevista, binarji ġodda jiġu allokati lill-ALF (9).
V – Analiżi tar-rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu
20. Il-Gran Dukat tal-Lussemburgu jikkontesta l-ilment tal-Kummissjoni filwaqt li jinvoka d-dispożizzjonijiet adottati wara li skada t-terminu stabbilit fl-ittra motivata, jiġifieri l-emendi tad-DRR wara d-data ta’ skadenza tal-imsemmi terminu.
21. F’dan ir-rigward, huwa biżżejjed li jitfakkar li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet b’mod kostanti li l-eżistenza ta’ nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu għandha tiġi evalwata fid-dawl ta’ kif kienet is-sitwazzjoni tal-Istat Membru fit-tmiem tat-terminu li kien stabbilit għalih fl-opinjoni motivata, u li l-bidliet li jseħħu wara ma jistgħux jittieħdu inkunsiderazzjoni mill-Qorti tal-Ġustizzja (10). Fl-eżami ta’ dan ir-rikors hija għalhekk il-leġiżlazzjoni fis-seħħ meta jiskadi t-terminu ta’ xaharejn, stabbilit fl-ittra motivata addizzjonali tal-25 ta’ Novembru 2010, li hija determinanti.
22. Ir-rikors tal-Kummissjoni huwa bbażat fuq żewġ elementi li diġà kelli l-okkażjoni li nanalizza fil-konklużjonijiet tiegħi fil-kawżi ċċitati iktar ’il fuq Il-Kummissjoni vs L-Ungerija (C‑473/10), Il-Kummissjoni vs Franza (C‑625/10) u Il-Kummissjoni vs Is-Slovenja (C‑627/10).
23. Fir-rigward tar-raġunijiet għalfejn operatur storiku, bħas-CFL, li hija impriża ferrovjarja, servizz mhux indipendenti minn din tal-aħħar, jew amministratur tal-infrastruttura li ma hijiex indipendenti minn tali impriżi, ma tistax tiġi assoċjata għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet essenzjali, bħall-allokazzjoni tal-binarji, u għalhekk huwa biżżejjed li nirreferi għall-konklużjonijiet tiegħi fil-kawżi ċċitati ’il fuq Il‑Kummissjoni vs Franza (C‑625/10, punti 31 sa 47) u Il-Kummissjoni vs Is-Slovenja (C‑627/10, punti 30 sa 46).
24. Bl-istess mod, jidher eskluż li operatur storiku bħas-CFL, li hija impriża ferrovjarja, tista’ tingħatalu s-setgħa li jiddeċiedi dwar l-allokazzjoni mill-ġdid tal-binarji f’każ ta’ perturbazzjoni, mingħajr ma jillimita ruħu li tikkanċellahom, għar-raġunijiet li diġà esponejt fil-konklużjonijiet tiegħi fil-kawżi ċċitati iktar ’il fuq Il-Kummissjoni vs L-Ungerija (C‑473/10, punti 49 sa 70) u Il-Kummissjoni vs Is-Slovenja (C‑627/10, punti 38 sa 46).
25. Għal dawn ir-raġunijiet, ir-rikors tal-Kummissjoni għandu jintlaqa’.
VI – Fuq l-ispejjeż
26. Skont l-Artikolu 138(1) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-parti li titlef il-kawża għandha tbati l-ispejjeż, jekk dawn ikunu ntalbu.
27. Peress li l-Kummissjoni talbet għall-kundanna tal-Gran Dukat tal-Lussemburgu għall-ispejjeż u peress li dan tilef fuq il-motivi tiegħu, din it-talba għandha tintlaqa’.
VII – Konklużjoni
28. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tiddeċiedi kif ġej:
1) Il-Gran Dukat tal-Lussemburgu naqas mill-obbligi tiegħu taħt l-Artikolu 6(3) u l-Anness II tad-Direttiva 91/440/KEE, tad-29 ta’ Lulju 1991, dwar l-iżvilupp tal-linji tal-ferrovija tal-Komunità, kif emendata bid-Direttiva 2001/12/KE, tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, kif ukoll l-Artikolu 14(2) tad-Direttiva 2001/14/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tas-26 ta’ Frar 2001, dwar l-allokazzjoni ta’ kapaċità ta’ infrastruttura tal-ferroviji u t-tqegħid ta’ piżijiet għall-użu ta’ infrastruttura tal-ferroviji u ċertifikazzjoni tas-sigurtà, sa fejn dipartiment ta’ impriża ferrovjarja jipparteċipa għall-eżerċizzju ta’ funzjonijiet essenzjali bħall-allokazzjoni tal-binarji.
2) Il-Gran Dukat tal-Lussemburgu huwa kkundannat għall-ispejjeż.