Sprawa C‑377/16
Królestwo Hiszpanii
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu
Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 26 marca 2019 r.
Skarga o stwierdzenie nieważności – System językowy – Postępowanie w sprawie naboru członków personelu kontraktowego – Zaproszenie do składania kandydatur – Kierowcy – Grupa funkcyjna I – Znajomość języków – Ograniczenie wyboru języka 2 do języków angielskiego, francuskiego i niemieckiego w ramach postępowania w sprawie naboru – Język komunikacji – Rozporządzenie nr 1 – Regulamin pracowniczy urzędników – Warunki zatrudnienia innych pracowników – Dyskryminacja ze względu na język – Względy uzasadniające – Interes służby
1. Urzędnicy – Personel kontraktowy – Zatrudnienie – Zaproszenie do zgłaszania kandydatur celem utworzenia bazy danych kandydatów do pracy w charakterze pracowników kontraktowych – Język komunikacji między Europejskim Urzędem Doboru Kadr (EPSO) a kandydatami – Ograniczenie – Dopuszczalność – Uzasadnienie – Uzasadnienie w świetle interesu służby – Poszanowanie zasady proporcjonalności
(regulamin pracowniczy urzędników, art. 1d ust. 1, 6, warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 80 ust. 4; rozporządzenie Rady nr 1, art. 2, 5)
(zob. pkt 38–40, 44, 47, 51)
2. Urzędnicy – Personel kontraktowy – Zatrudnienie – Zaproszenie do zgłaszania kandydatur celem utworzenia bazy danych kandydatów do pracy w charakterze pracowników kontraktowych – Ograniczenie wyboru drugiego języka – Dyskryminacja ze względu na język – Uzasadnienie w świetle interesu służby – Brak
(regulamin pracowniczy urzędników, art. 1d ust. 6)
(zob. pkt 63, 67, 70, 72–74, 78)
3. Urzędnicy – Personel kontraktowy – Zatrudnienie – Zaproszenie do zgłaszania kandydatur celem utworzenia bazy danych kandydatów do pracy w charakterze pracowników kontraktowych – Ograniczenie wyboru drugiego języka – Kontrola sądowa – Zakres
(regulamin pracowniczy urzędników, art. 1d ust. 6)
(zob. pkt 68, 69)
4. Skargi urzędników – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Stwierdzenie nieważności zaproszenia do zgłaszania kandydatur celem utworzenia bazy danych kandydatów do pracy w charakterze pracowników kontraktowych – Uzasadnione oczekiwania wybranych kandydatów – Ograniczenie skutków w czasie – Wyłączenie
(art. 266 TFUE; regulamin pracowniczy urzędników, art. 91)
(zob. pkt 83–88)
Streszczenie
W ramach postępowań w sprawie naboru personelu instytucji Unii odmienne traktowanie ze względu na język nie jest co do zasady dopuszczalne
W wydanym w dniu 26 marca 2019 r. wyroku Hiszpania/Parlament (C‑377/16) Trybunał stwierdził nieważność, w ramach rozpatrywania skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE, zaproszenia do składania kandydatur przyjętego przez Parlament Europejski w celu zatrudnienia członków personelu kontraktowego mających objąć stanowisko kierowcy, w którym ograniczono wybór języka 2 postępowania w sprawie naboru jedynie do języków angielskiego, francuskiego i niemieckiego oraz wskazano na używanie tych ostatnich jako języków komunikacji dla celów tego postępowania.
W dniu 14 kwietnia 2016 r. Parlament Europejski przyjął zaproszenie do składania kandydatur w celu utworzenia bazy danych kandydatów, którzy mogą zostać zatrudnieni w charakterze członków personelu kontraktowego w celu wykonywania funkcji kierowcy. Tytuł IV tego zaproszenia stanowi, że rozpatrywane zatrudnienie jest uzależnione od posiadania „zadowalającej znajomości […] języka angielskiego, francuskiego lub niemieckiego” jako „języka 2”. Ograniczenie to odpowiada zdaniem Parlamentu interesowi służby wymagającemu „od nowo przyjętych pracowników natychmiastowej operacyjności i umiejętności skutecznego porozumiewania się w codziennej pracy”, ponieważ te trzy języki są najczęściej używane przez osoby zatrudnione w tej instytucji. Ponadto kandydaci mieli obowiązek składać kandydatury poprzez elektroniczny formularz zgłoszeniowy dostępny jedynie w tych trzech językach w witrynie internetowej Europejskiego Urzędu Doboru Kadr (EPSO).
Co się tyczy ewentualnego ograniczenia wyboru języków komunikacji między kandydatami a EPSO w ramach rozpatrywanego postępowania w sprawie naboru, Trybunał orzekł, że nie można wykluczyć, że kandydaci zostali pozbawieni możliwości używania wybranego przez nich języka urzędowego przy składaniu kandydatur, i w konsekwencji, że byli odmienne traktowani ze względu na język. W tym kontekście Trybunał w szczególności przypomniał, że zgodnie z art. 2 rozporządzenia nr 1/58(1) dokumenty kierowane do instytucji przez osobę podlegającą jurysdykcji państwa członkowskiego są sporządzane w jednym z języków urzędowych wskazanych w art. 1 tego rozporządzenia, zgodnie z wyborem dokonanym przez nadawcę. To prawo wyboru, spośród języków urzędowych Unii, języka, jaki będzie używany w komunikacji z instytucjami, ma charakter podstawowy jako istotny składnik poszanowania różnorodności językowej Unii, której znaczenie wspomniano w art. 3 ust. 3 akapit czwarty TUE, a także w art. 22 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Niemniej w szczególnych ramach postępowań w sprawie naboru dotyczących personelu Unii instytucje mogą przewidzieć ograniczenia dotyczące używania języków urzędowych, pod warunkiem że zgodnie z art. 1d ust. 6 regulaminu pracowniczego, mającym zastosowanie do członków personelu kontraktowego na mocy art. 80 ust. 4 warunków zatrudnienia innych pracowników (WZIP)(2), takie ograniczenia są oparte na obiektywnych i uzasadnionych podstawach oraz służą osiągnięciu zgodnego z prawem celu w ramach ogólnego interesu polityki kadrowej, a także są proporcjonalne do zamierzonego celu. Tymczasem w niniejszej sprawie Parlament Europejski nie przedstawił żadnego względu mogącego wykazać istnienie takiego zgodnego z prawem celu związanego z interesem ogólnym, mogącego uzasadnić takie ograniczenie języków komunikacji jedynie do języków angielskiego, francuskiego i niemieckiego.
Co się tyczy kwestii ograniczenia wyboru języka 2 jedynie do tych języków w ramach samego postępowania w sprawie naboru, Trybunał stwierdził, że kandydaci, których znajomość języków nie umożliwia im spełnienia wspomnianego wymogu, zostali pozbawieni możliwości uczestniczenia w tym postępowaniu, i to nawet jeśli dysponują oni wystarczającą znajomością – w świetle przesłanek określonych w art. 82 ust. 3 lit. e) WZIP – przynajmniej dwóch języków urzędowych Unii. Ograniczenie to może stanowić odmienne traktowanie ze względu na język. Mimo że interes służby może wymagać, przy realizacji zgodnego z prawem celu w ramach interesu ogólnego, by zatrudniane osoby dysponowały szczególną wiedzą językową, to do instytucji ustanawiającej ograniczenie systemu językowego w ramach danego postępowania w sprawie naboru, dysponującej w tym względzie szerokimi uprawnieniami dyskrecjonalnymi, należy bowiem ustalenie, czy takie ograniczenie odpowiada faktycznym potrzebom związanym z funkcjami, jakie mają być wykonywane, przy czym ograniczenie to powinno być proporcjonalne do tego interesu i opierać się na jasnych, obiektywnych i przewidywalnych kryteriach, umożliwiających kandydatom zrozumienie uzasadnienia tego ograniczenia, a sądom Unii kontrolę jego zgodności z prawem. W niniejszej sprawie Trybunał stwierdził, że uzasadnienie przedstawione w tytule IV zaproszenia do składania kandydatur nie wystarcza samo w sobie, aby wykazać, że wykonywanie funkcji kierowcy w Parlamencie Europejskim wymaga konkretnie znajomości jednego z trzech rozpatrywanych języków, z wyłączeniem pozostałych języków urzędowych Unii. Ponadto ze względu na to, że Parlament Europejski nie przyjął, zgodnie z art. 6 rozporządzenia nr 1/58, reguł wewnętrznych dotyczących szczegółowych warunków stosowania swojego systemu językowego, nie można twierdzić – bez uwzględnienia funkcji, jakie konkretnie mają wykonywać osoby zatrudnione – że te trzy języki są bezsprzecznie językami najbardziej użytecznymi dla celów wszelkich funkcji wykonywanych w tej instytucji. Co się tyczy okoliczności, że w opisie funkcji, jakie mają być wykonywane przez zatrudnionych kierowców, wskazano, że kierowcy ci będą zasadniczo wykonywać swe zadania w Brukseli, Luksemburgu i Strasburgu, czyli w trzech miastach znajdujących się w państwach członkowskich, których języki urzędowe obejmują język francuski lub niemiecki, Trybunał orzekł, że okoliczność ta nie wystarcza, aby uzasadnić rozpatrywane ograniczenie. Parlament nie wykazał bowiem w odniesieniu do każdego z języków pozostawionych do dyspozycji jako język 2 postępowania w sprawie naboru, że ograniczenie to opiera się na obiektywnych i uzasadnionych podstawach w świetle funkcjonalnej charakterystyki stanowisk, jakie zostaną objęte, ani dlaczego z drugiej strony wybór ten nie mógł dotyczyć pozostałych języków urzędowych, które ewentualnie mogą być istotne dla takich stanowisk.
Wreszcie, co się tyczy skutków stwierdzenia nieważności zaproszenia do składania kandydatur, Trybunał stwierdził nieważność utworzonej w tym względzie bazy danych. Podkreślił on, że kandydaci wskazani w tej bazie danych nie korzystają z żadnej gwarancji zatrudnienia i, w konsekwencji, że sam wpis nazwisk kandydatów w tej bazie danych nie może skutkować powstaniem uzasadnionych oczekiwań związanych z utrzymaniem w mocy skutków zaproszenia do składania kandydatur, którego nieważność stwierdzono. Natomiast stwierdzenie nieważności bazy danych nie może wywrzeć wpływu na ewentualne już zawarte umowy o zatrudnienie.