Sprawa C‑353/16

MP

przeciwko

Secretary of State for the Home Department

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supreme Court of the United Kingdom)

Odesłanie prejudycjalne – Polityka azylowa – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 4 – Dyrektywa 2004/83/WE – Artykuł 2 lit. e) – Przesłanki kwalifikujące do ochrony uzupełniającej – Artykuł 15 lit. b) – Ryzyko doznania poważnej krzywdy w sferze zdrowia psychicznego wnioskodawcy w razie odesłania go do państwa pochodzenia – Osoba, która została poddana torturom w państwie pochodzenia

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 24 kwietnia 2018 r.

Kontrole graniczne, azyl i imigracja – Polityka azylowa – Status uchodźcy lub status ochrony uzupełniającej – Dyrektywa 2004/83 – Przesłanki kwalifikujące do ochrony uzupełniającej – Artykuł 2 lit. e), art. 15 lit. b) – Tortury lub nieludzkie bądź poniżające traktowanie – Pojęcie – Ryzyko doznania poważnej krzywdy w sferze zdrowia fizycznego lub psychicznego obywatela państwa trzeciego w wypadku jego odesłania do państwa pochodzenia, z powodu traumy doznanej w wyniku aktów tortur, których był ofiarą w przeszłości – Włączenie – Przesłanka – Celowe pozbawienie opieki w państwie pochodzenia – Badanie przez sąd krajowy

[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 4; dyrektywa Rady 2004/83, art. 2 lit. e), art. 15 lit. b)]

Artykuł 2 lit. e) i art. 15 lit. b) dyrektywy Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osób, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony, oraz zawartości przyznawanej ochrony w związku z art. 4 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że do statusu ochrony uzupełniającej kwalifikuje się obywatel państwa trzeciego, który był w przeszłości torturowany przez władze państwa pochodzenia i który w wypadku odesłania do tego państwa nie jest już narażony na ryzyko poddania torturom, lecz którego stan zdrowia fizycznego lub psychicznego może w takim wypadku ulec poważnemu pogorszeniu, łącznie z ryzykiem popełnienia przez tego obywatela samobójstwa z powodu traumy doznanej w wyniku aktów tortur, których był ofiarą, jeżeli istnieje rzeczywiste ryzyko celowego pozbawienia tego obywatela w rzeczonym państwie opieki właściwej do leczenia fizycznych lub psychicznych następstw aktów tortur, co powinien ustalić sąd odsyłający.

Niniejsza sprawa nie dotyczy zatem ochrony przed wydaleniem wynikającej z zakazu – w myśl art. 3 EKPC – narażenia danej osoby na nieludzkie lub poniżające traktowanie, lecz innej kwestii, mianowicie ustalenia, czy przyjmujące państwo członkowskie ma obowiązek przyznania statusu ochrony uzupełniającej na podstawie dyrektywy 2004/83 obywatelowi państwa trzeciego, który był wcześniej torturowany przez władze państwa pochodzenia, a w przypadku którego odesłanie mogłoby wywołać znaczące nasilenie ciężkich następstw psychicznych tych tortur, łącznie z istnieniem poważnego ryzyka popełnienia samobójstwa.

W tej kwestii należy przypomnieć, że na podstawie art. 2 lit. e) tej dyrektywy obywatel państwa trzeciego może korzystać z ochrony uzupełniającej tylko wtedy, gdy istnieją istotne podstawy do uznania, iż jeśli wnioskodawca powróci do swojego państwa pochodzenia, to może być tam narażony na rzeczywiste ryzyko doznania jednego z trzech rodzajów poważnej krzywdy określonych w art. 15 tej dyrektywy (zob. podobnie wyrok z dnia 18 grudnia 2014 r., M’Bodj, C‑542/13, EU:C:2014:2452, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo). Wśród poważnych krzywd określonych w art. 15 dyrektywy 2004/83 figurują, w art. 15 pkt b), tortury lub niehumanitarne lub poniżające traktowanie lub karanie wnioskodawcy w państwie pochodzenia.

W tym kontekście należy, po pierwsze, zauważyć, że okoliczność, iż dana osoba była w przeszłości ofiarą tortur, których sprawcą były władze jej państwa pochodzenia, sama w sobie nie jest wystarczająca, by uzasadnić przyznanie ochrony uzupełniającej w czasie, gdy nie istnieje już rzeczywiste ryzyko, że takie tortury mogą się powtórzyć w wypadku odesłania jej do tego państwa.

Należy jednak wskazać, po drugie, że – jak wskazują informacje zawarte w aktach przedłożonych Trybunałowi – wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy obywatela państwa trzeciego, który nie tylko został w przeszłości poddany torturom przez władze państwa pochodzenia, ale ponadto, nawet jeżeli nie jest już narażony na takie ryzyko w wypadku odesłania go do to tego państwa, to nawet obecnie cierpi na poważne psychiczne następstwa aktów tortur doznanych w przeszłości, które to następstwa, zgodnie z należycie udokumentowanym rozpoznaniem lekarskim, uległyby w razie odesłania znaczącemu nasileniu, łącznie z ryzykiem popełnienia przez tę osobę samobójstwa. Jednak takie znaczące nasilenie się zaburzeń nie może samo w sobie być uważane za nieludzkie lub poniżające traktowanie tego obywatela w państwie pochodzenia w rozumieniu art. 15 lit. b) rzeczonej dyrektywy.

W tej kwestii należy zbadać – do czego zachęca postanowienie odsyłające – wpływ, jaki może mieć brak w państwie pochodzenia danej osoby infrastruktury zdrowotnej przystosowanej do leczenia fizycznych lub psychicznych następstw aktów tortur dokonanych przez władze tego państwa. W tym kontekście należy przypomnieć, że Trybunał orzekł już, że poważna krzywda, o której mowa w art. 15 lit. b) dyrektywy 2004/83, nie może wynikać po prostu z ogólnych niedostatków systemu opieki zdrowotnej państwa pochodzenia. Ryzyko pogorszenia się stanu zdrowia obywatela państwa trzeciego cierpiącego na poważną chorobę wynikające z braku odpowiedniego leczenia w jego państwie pochodzenia, jeżeli nie chodzi o celowe pozbawienie tego obywatela państwa trzeciego opieki, nie może wystarczać do przyznania mu ochrony uzupełniającej (zob. podobnie wyrok z dnia 18 grudnia 2014 r., M’Bodj, C‑542/13, EU:C:2014:2452, pkt 35, 36).

(zob. pkt 28–30, 35, 45, 49–51, 58; sentencja)