KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
Wathelet
ippreżentati fil-5 ta’ Diċembru 2013 (1)
Kawża C‑553/12 P
Il-Kummissjoni Ewropea
vs
Dimosia Epicheirisi Ilektrismou AE (DEI)
“Appell — Kompetizzjoni — Artikoli 82 KE u 86(1) KE — Żamma tad-drittijiet privileġġati mogħtija mill-Greċja lil impriża pubblika għall-esplorazzjoni u għall-operat tad-depożiti ta’ lignite — Vantaġġ kompetittiv fis-swieq tal-provvista tal-lignite u tal-elettriku bl-ingrossa bħala riżultat tal-eżerċizzju ta’ dawn id-drittijiet — Estensjoni tal-pożizzjoni dominanti mill-ewwel suq għat-tieni wieħed minn dawn is-swieq — Obbligu għall-Kummissjoni li tipprova aġir abbużiv mill-impriża pubblika”
1. F’dan l-appell, il-Kummissjoni Ewropea titlob l-annullament tas-sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-Unjoni Ewropea tal-20 ta’ Settembru 2012 (2), li permezz tagħha din il-qorti annullat id-deċiżjoni tal-Kummissjoni (3), rigward id-drittijiet ta’ esplorazzjoni u ta’ operat ta’ depożiti ta’ lignite li r-Repubblika Ellenika tat lil Dimosia Epicheirisi Ilektrismou AE (DEI) (4) u żammet favuriha.
2. Bl-imsemmija deċiżjoni, il-Kummissjoni kienet, fost l-oħrajn, ikkonstatat li l-għoti u ż-żamma ta’ dawn id-drittijiet kienu jmorru kontra l-Artikolu 86(1) KE, moqri flimkien mal-Artikolu 82 KE [li issa huma l-Artikoli 106(1) TFUE u 102 TFUE (5)], għaliex kienu joħolqu sitwazzjoni ta’ inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn l-operaturi ekonomiċi fl-aċċess għall-kombustibbli primarji għall-finijiet tal-produzzjoni tal-elettriku u kienu jippermettu lid-DEI żżomm jew issaħħaħ il-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku tal-Greċja, billi teskludi kwalunkwe dħul ġdid fis-suq jew billi tostakolah.
I – Il-fatti li wasslu għall-kawża
3. Id-DEI twaqqfet fl-1950 taħt il-forma ta’ impriża pubblika li hija l-proprjetà tal-Istat Grieg. Hija kienet tgawdi mid-dritt esklużiv li tipproduċi, tittrasporta u tipprovdi l-elettriku fil-Greċja. Fl-1996, ġiet ittrasformata f’kumpannija limitata b’ishma, miżmuma mill-Istat bħala azzjonist uniku.
4. Fl-1 ta’ Jannar 2001, hija ġiet ittrasformata f’kumpannija pubblika b’responsabbiltà limitata skont, b’mod partikolari, il-liġi Griega Nru 2773/1999, dwar il-liberalizzazzjoni tas-suq tal-elettriku (FEK A’286), li fost l-oħrajn ittrasponiet id-Direttiva 96/92/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tad-19 ta’ Diċembru 1996, dwar ir-regoli komuni għas-suq intern ta’ l-elettriku (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 12, Vol. 2, p. 3). Skont l-Artikolu 43(3) ta’ din il-liġi, il-parteċipazzjoni tal-Istat fil-kapital tad-DEI ma tista’, fl-ebda każ, tkun inqas minn 51 % tal-ishma bi dritt għal vot, anki wara żieda fil-kapital. Ir-Repubblika Ellenika bħalissa għandha 51.12 % tal-ishma ta’ din l-impriża. Mit-12 ta’ Diċembru 2001, l-ishma tad-DEI huma kkwotati fil-Borsa ta’ Ateni (il-Greċja), kif ukoll fil-Borsa ta’ Londra (ir-Renju Unit).
5. L-impjanti kollha tal-elettriku Griegi li jaħdmu bil-lignite huma l-proprjetà tad-DEI. Skont l-Istitut Grieg għal riċerka ġeoloġika u tal-minjieri, ir-riżervi magħrufa tad-depożiti tal-lignite fil-Greċja kienu stmati fl-1 ta’ Jannar 2005, li huma 4 415 miljun tunnellata. Skont il-Kummissjoni, jeżistu 4 590 miljun tunnellata oħra ta’ riżervi ta’ lignite fil-Greċja.
6. Ir-Repubblika Ellenika tat lid-DEI drittijiet li tesplora u li topera lignite għal minjieri li r-riżervi tagħhom kienu ta’ madwar 2 200 miljun tunnellata. 85 miljun tunnellata mir-riżervi huma l-proprjetà ta’ persuni privati u għal depożiti pubbliċi oħra, madwar 220 miljun tunnellata, drittijiet ta’ esplorazzjoni u ta’ operat ingħataw lil persuni privati oħra, u dawn id-depożiti kienu jipprovdu parzjalment lill-impjanti elettriċi tad-DEI. L-ebda dritt ieħor ta’ operat għadu ma ngħata għal madwar 2 000 miljun tunnellata ta’ riżervi ta’ lignite fil-Greċja.
7. Wara d-dħul fis-seħħ tad-Direttiva 96/92, is-suq Grieg tal-elettriku nfetaħ għall-kompetizzjoni. F’Mejju 2005, inħoloq suq ta’ kuljum obbligatorju għall-bejjiegħa u x-xerrejja kollha tal-elettriku fis-suq interkonness Grieg, li jinkludi l-Greċja kontinentali u ċerti gżejjer Griegi. F’dan is-suq, il-produtturi u l-importaturi tal-elettriku jqiegħdu u jbigħu l-produzzjoni u l-importazzjonijiet tagħhom kull jum (6).
8. Fl-2003, il-Kummissjoni rċeviet l-ilment ta’ individwu li talab li l-identità tiegħu tibqa’ kunfidenzjali. Skont il-lanjant, id-deċiżjoni tal-Istat Grieg li tagħti lid-DEI liċenzja esklużiva li topera u li topera lignite fil-Greċja, tmur kontra l-Artikolu 86(1) KE, moqri flimkien mal-Artikolu 82 KE. Wara diversi skambji mar-Repubblika Ellenika, li seħħew bejn 2003 u 2008, il-Kummissjoni adottat id-deċiżjoni kkontestata.
9. F’din id-deċiżjoni, il-Kummissjoni tosserva li r-Repubblika Ellenika kienet taf sa mill-adozzjoni tad-Direttiva 96/92, li kellha tiġi trasposta sa mhux iktar tard mid-19 ta’ Frar 2001, li s-suq tal-elettriku kellu jiġi lliberalizzat. Hija żżid li r-Repubblika Ellenika adottat miżuri Statali li kienu jirrigwardaw żewġ swieq distinti, l-ewwel wieħed dak tal-provvista ta’ lignite u t-tieni wieħed is-suq bl-ingrossa tal-elettriku, li jinkludi l-produzzjoni u l-provvista tal-elettriku f’impjanti kif ukoll l-importazzjoni tal-elettriku permezz ta’ tagħmir ta’ interkonnessjoni.
10. Skont il-Kummissjoni, id-DEI kellha f’dawn iż-żewġ swieq pożizzjoni dominanti b’parti mis-suq ogħla, rispettivament, minn 97 % u minn 85 %. Minbarra dan, ma kienx mistenni dħul ġdid li seta’ jnaqqas b’mod sinjifikattiv il-parti tad-DEI fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku, peress li l-importazzjonijiet, li jirrappreżentaw 7 % tal-konsum totali, ma kinux jikkostitwixxu restrizzjoni kompetittiva reali f’dan is-suq.
11. Fir-rigward tal-miżuri Statali inkwistjoni, il-Kummissjoni tindika li d-DEI ngħatat (7) drittijiet ta’ operat għal 91 % mid-depożiti pubbliċi tal-lignite li għalihom ingħataw drittijiet. Hija tispeċifika li, matul il-perijodu ta’ applikazzjoni ta’ dawn il-miżuri, u dan minkejja l-possibbiltajiet offruti mil-liġi nazzjonali, ma ngħata l-ebda dritt ieħor fuq depożitu sinjifikattiv. Barra minn hekk, hija tindika li d-DEI kisbet mingħajr sejħa għal offerti drittijiet ta’ operat għal ċerti depożiti li setgħu jiġu operati, li għalihom ma kinux għadhom ingħataw drittijiet ta’ operat. Il-Kummissjoni żżid, fl-aħħar nett, li l-impjanti li jaħdmu bil-lignite, li huma dawk li jinvolvu l-inqas spejjeż fil-Greċja, huma dawk li l-iktar jintużaw, għaliex jipproduċu 60 % mill-elettriku li jippermetti l-provvista tan-netwerk interkonness.
12. Permezz tal-għoti lid-DEI u taż-żamma favuriha tad-drittijiet kważi ta’ monopolju ta’ operat tal-lignite li jiżgurawlha aċċess privileġġat għall-kombustibbli l-iktar attraenti fil-Greċja għal finijiet ta’ produzzjoni tal-elettriku, ir-Repubblika Ellenika ħolqot b’dan il-mod inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn l-operaturi ekonomiċi fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku u b’hekk ħolqot distorsjoni fil-kompetizzjoni, u b’dan il-mod saħħet il-pożizzjoni dominanti tad-DEI u eskludiet kwalunkwe dħul ġdid fis-suq jew inkella ostakolatu, u dan minkejja l-liberalizzazzjoni tas-suq bl-ingrossa tal-elettriku.
13. Bid-deċiżjoni kkontestata, il-Kummissjoni talbet, minbarra dan, lir-Repubblika Ellenika tinformaha, fi żmien xahrejn min-notifika ta’ din id-deċiżjoni, bil-miżuri li hija kienet beħsiebha tadotta sabiex tikkoreġi l-effetti antikompetittivi tal-miżuri Statali inkwistjoni, filwaqt li indikat li dawn il-miżuri għandhom jiġu adottati u implementati fi żmien tmien xhur li jibdew jgħoddu mid-deċiżjoni tagħha.
II – Ir-rikors quddiem il-Qorti Ġenerali u s-sentenza appellata
14. B’applikazzjoni ppreżentata fir-Reġistru tal-Qorti Ġenerali fit-13 ta’ Mejju 2008, id-DEI ppreżentat rikors intiż għall-annullament tad-deċiżjoni kkontestata. Tul il-proċeduri, ir-Repubblika Ellenika intervjeniet insostenn tad-DEI, filwaqt li Elliniki Energeia kai Anaptyxi AE (HE & DSA) u Energeiaki Thessalonikis AE, kumpanniji b’responsabbiltà limitata attivi fis-settur tal-produzzjoni tal-enerġija elettrika fil-Greċja, intervjenew insostenn tat-talba tal-Kummissjoni intiża għaċ-ċaħda tar-rikors.
15. Insostenn tar-rikors tagħha, id-DEI invokat erba’ motivi, ibbażati, l-ewwel nett, fuq żbalji ta’ liġi fl-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet meħuda flimkien tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE, kif ukoll fuq żball manifest ta’ evalwazzjoni, it-tieni nett, fuq ksur tal-obbligu ta’ motivazzjoni previst fl-Artikolu 253 KE, it-tielet nett, minn naħa, fuq ksur tal-prinċipji ta’ ċertezza legali, tal-protezzjoni tal-aspettattivi leġittimi u tal-protezzjoni tal-proprjetà privata, u, min-naħa l-oħra, fuq l-eżistenza ta’ użu ħażin ta’ poter, u, ir-raba’ nett, fuq ksur tal-prinċipju ta’ proporzjonalità.
16. L-ewwel motiv kien maqsum f’ħames partijiet, u t-tieni u r-raba’ parti kienu jikkontestaw il-konklużjoni tal-Kummissjoni, li tgħid li l-eżerċizzju tad-drittijiet ta’ operat tal-lignite mogħtija lid-DEI kellu bħala effett li jestendi l-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq tal-lignite għas-suq bl-ingrossa tal-elettriku, bi ksur tad-dispożizzjonijiet meħuda flimkien tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE. Essenzjalment, id-DEI qajmet żewġ ilmenti kontra din il-konklużjoni tal-Kummissjoni.
17. Permezz tat-tieni wieħed minn dawn l-ilmenti, li l-Qorti Ġenerali eżaminat fl-ewwel lok, id-DEI kkritikat lill-Kummissjoni talli ma pprovatx l-eżistenza ta’ abbuż reali jew potenzjali tal-pożizzjoni dominanti tagħha fis-swieq ikkonċernati, meta din il-prova hija kundizzjoni preliminari sabiex jiġu applikati l-Artikolu 86(1) KE flimkien mal-Artikolu 82 KE.
18. Fil-punt 85 tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali kkonstatat li n-nuqqas ta’ qbil, f’dan il-każ, kien iċċentralizzat prinċipalment fuq il-kwistjoni dwar jekk il-Kummissjoni kellhiex tidentifika abbuż reali jew potenzjali tal-pożizzjoni dominati tad-DEI jew kienx suffiċjenti li hija tistabbilixxi li l-miżuri Statali inkwistjoni kienu joħolqu distorsjoni fil-kompetizzjoni billi joħolqu favur id-DEI inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn l-operaturi ekonomiċi.
19. Fir-rigward tas-suq tal-provvista tal-lignite, huwa minnu li l-Qorti Ġenerali osservat fil-punti 87 sa 89 tas-sentenza tagħha li, bil-miżuri Statali inkwistjoni, ir-Repubblika Ellenika kienet tat lid-DEI drittijiet ta’ operat tal-lignite għal minjieri li r-riżervi tagħhom kienu ta’ madwar 2 200 miljun tunnellata, li dawn il-miżuri, preċedenti għal-liberalizzazzjoni tas-suq tal-elettriku, kienu nżammu u komplew jaffettwaw dan is-suq u li, minbarra dan, minkejja l-interess li l-kompetituri tad-DEI kienu wrew, l-ebda operatur ekonomiku ma seta’ jikseb mir-Repubblika Ellenika drittijiet ta’ operat fuq depożiti oħra tal-lignite, minkejja li l-Greċja kien għad fadlilha madwar 2 000 miljun tunnellata ta’ riżervi ta’ lignite li kienu għadhom mhux sfruttati. Madankollu hija qieset li l-impossibbiltà, għall-operaturi ekonomiċi l-oħra, li jkollhom aċċess għad-depożiti tal-lignite li kienu għadhom disponibbli ma setgħetx tiġi attribwita lid-DEI, għaliex l-għoti tal-liċenzji ta’ operat tal-lignite kien jiddependi esklużivament fuq il-volontà tar-Repubblika Ellenika. Il-Qorti Ġenerali żiedet li, fl-imsemmi suq, ir-rwol tad-DEI kien ġie limitat għall-operat tad-depożiti li fuqhom hija kellha drittijiet, peress li l-Kummissjoni ma kinitx sostniet li, f’dak li jirrigwarda l-aċċess għal-lignite, id-DEI kienet abbużat mill-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq tal-provvista ta’ din il-materja prima.
20. Imbagħad il-Qorti Ġenerali eżaminat, fil-punti 90 sa 93 tas-sentenza tagħha, il-konstatazzjoni tal-Kummissjoni li l-impossibbiltà għall-kompetituri tad-DEI li jidħlu fis-suq tal-provvista tal-lignite kellha riperkussjonijiet fuq is-suq bl-ingrossa tal-elettriku. Il-Kummissjoni kienet sostniet f’dan ir-rigward li, peress li l-lignite kien il-kombustibbli l-iktar attraenti fil-Greċja, l-operat tiegħu kien jippermetti l-produzzjoni tal-elettriku bi spiża varjabbli baxxa u li jqiegħdha fis-suq ta’ kuljum obbligatorju b’marġni ta’ profitt iktar interessanti mill-elettriku prodott minn kombustibbli oħrajn. Fil-fehma tal-Kummissjoni, id-DEI setgħet b’dan il-mod iżżomm jew isaħħaħ il-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku billi teskludi kull dħul ġdid f’dan is-suq jew billi tostakolah.
21. Wara li fakkret fil-punt 91 tas-sentenza appellata li, wara l-liberalizzazzjoni tas-suq bl-ingrossa tal-elettriku, kien inħoloq suq ta’ kuljum obbligatorju fil-Greċja, mekkaniżmu li r-regoli tal-funzjonament tiegħu ma ġewx ikkontestati permezz tad-deċiżjoni kkontestata u kellhom jiġu osservati kemm mid-DEI kif ukoll mill-kompetituri tagħha, u li, minbarra dan, id-DEI kienet preżenti f’dan is-suq qabel il-liberalizzazzjoni tiegħu, il-Qorti Ġenerali osservat dan li ġej:
“92 Il-Kummissjoni ma stabbilixxietx li l-aċċess privileġjat għal-lignite kellu mnejn joħloq sitwazzjoni li fiha, bis-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet ta’ operat tagħha, [id-DEI] setgħet twettaq abbużi mill-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku jew ġiet imwassla twettaq tali abbużi f’dan is-suq. Bl-istess mod, il-Kummissjoni ma takkużax li[d-DEI] li estendiet, mingħajr ġustifikazzjoni oġġettiva, il-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq tal-provvista tal-lignite għas-suq bl-ingrossa tal-elettriku.
93 Billi kkonstatat sempliċement li [d-DEI], impriża li qabel kellha monopolju, tkompli żżomm pożizzjoni dominanti fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku permezz tal-vantaġġ mogħti lilha bl-aċċess privileġjat għal-lignite u li din is-sitwazzjoni toħloq inugwaljanza ta’ opportunitajiet f’dan is-suq bejn [id-DEI] u l-impriżi l-oħra, il-Kummissjoni la identifikat u lanqas stabbiliet suffiċjentment skont il-liġi għal liema abbuż, fis-sens tal-Artikolu 82 KE, il-miżura Statali inkwistjoni wasslet jew setgħet twassal għalih [lid-DEI].”
22. Imbagħad il-Qorti Ġenerali eżaminat, fil-punti 94 sa 103 tas-sentenza tagħha, il-ġurisprudenza stabbilita msemmija fid-deċiżjoni kkontestata, li tipprovdi li Stat Membru jikser il-projbizzjonijiet stabbiliti permezz tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE meta l-impriża inkwistjoni tkun imwassla, bis-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet esklużivi jew speċjali mogħtija lilha, li tuża l-pożizzjoni dominanti tagħha b’mod abbużiv jew meta dawn id-drittijiet ikollhom mnejn joħolqu sitwazzjoni fejn din l-impriża tkun imwassla twettaq tali abbużi. Wara eżami tas-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja Raso et, Höfner u Elser, Merci convenzionali porto di Genova, Job Centre, Raso et u MOTOE (8), il-Qorti tal-Ġenerali waslet għal din il-konklużjoni:
“103 Minn dawn is-sentenzi jirriżulta […] li l-abbuż minn pożizzjoni dominanti tal-impriża li jkollha dritt esklużiv jew speċjali jista’ jew jirriżulta mill-possibbiltà li teżerċita dan id-dritt b’mod abbużiv, jew inkella jkun konsegwenza diretta ta’ dan id-dritt. Madankollu, ma jirriżultax minn din il-ġurisprudenza li s-sempliċi fatt li l-impriża inkwistjoni tinsab f’sitwazzjoni vantaġġjuża meta mqabbla mal-kompetituri tagħha, minħabba miżura Statali, jikkostitwixxi minnu nnifsu abbuż minn pożizzjoni dominanti.”
23. Fl-aħħar nett, fil-punti 104 sa 118 tas-sentenza tagħha, il-Qorti Ġenerali rrispondiet għall-aħħar argument tal-Kummissjoni fejn kienet issostni li d-deċiżjoni kkontestata kienet konformi mal-ġurisprudenza li tipprovdi li sistema ta’ kompetizzjoni mhux distorta setgħet tkun iggarantita biss jekk tkun żgurata l-ugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn id-diversi operaturi ekonomiċi. Il-Kummissjoni sostniet, f’dan ir-rigward, li, jekk l-inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn l-operaturi ekonomiċi — u għaldaqstant id-distorsjoni tal-kompetizzjoni — kienet ir-riżultat ta’ miżura Statali, tali miżura kienet tikkostitwixxi ksur tal-Artikolu 86(1) KE, moqri flimkien mal-Artikolu 82 KE.
24. Fil-punt 105 ta’ din is-sentenza, il-Qorti Ġenerali ddikjarat li ma kienx jirriżulta mis-sentenzi li fuqhom kienet ibbażat ruħha l-Kummissjoni, jiġifieri s-sentenzi Franza vs Il-Kummissjoni (imsejħa “Terminals ta’ telekomunikazzjoni”), GB-Inno-BM u Connect Austria (9), li, sabiex jitqies li twettaq ksur tal-Artikolu 86(1) KE applikat flimkien mal-Artikolu 82 KE, kien biżżejjed li jiġi stabbilit li miżura Statali kienet toħloq distorsjoni tal-kompetizzjoni billi toħloq inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn l-operaturi ekonomiċi, mingħajr ma jkun meħtieġ li jiġi identifikat abbuż mill-pożizzjoni dominanti tal-impriża.
25. Wara li eżaminat dawn is-sentenzi, il-Qorti Ġenerali kkonkludiet fil-punt 113 tas-sentenza tagħha li, jekk kien minnu li l-Qorti tal-Ġustizzja użat l-formulazzjonijiet invokati mill-Kummissjoni, din ma tistax tużahom b’mod separat mill-kuntest tagħhom. Fil-punti 114 sa 117, il-Qorti Ġenerali kkonstatat ukoll li t-teżi tal-Kummissjoni lanqas ma kienet sostnuta permezz tas-sentenza Dusseldorp et (10), li din kienet invokat waqt is-seduta.
26. Minn dan il-Qorti Ġenerali kkonkludiet, fil-punt 118 tas-sentenza tagħha, li minn din il-ġurisprudenza ma kienx jidher li l-Kummissjoni “ma kinitx marbuta tidentifika u tistabbilixxi l-abbuż mill-pożizzjoni dominanti li għalih wasslet jew setgħet twassal il-miżura Statali inkwistjoni l[id-DEI]”. Skont il-Qorti Ġenerali (punti 87 sa 93), tali prova hija nieqsa fid-deċiżjoni kkontestata.
27. Għaldaqstant, fil-punt 119, il-Qorti Ġenerali ddikjarat bħala fondat it-tieni lment imqajjem mid-DEI fil-kuntest tat-tieni u r-raba’ parti tal-ewwel motiv u annullat id-deċiżjoni kkontestata, “mingħajr ma kien meħtieġ teżamina l-ilmenti, il-partijiet u l-motivi l-oħra ppreżentati”.
III – L-appell
28. Il-Kummissjoni, id-DEI u r-Repubblika Ellenika pparteċipaw fil-proċedura bil-miktub quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja. Waqt is-seduta li nżammet fit-3 ta’ Ottubru 2013, dawn il-partijiet kollha kif ukoll Mytilinaios AE, Protergia AE u Alouminion AE (partijiet intervenjenti insostenn tal-Kummissjoni) ippreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom.
29. Insostenn tal-appell tagħha, il-Kummissjoni tinvoka żewġ aggravji.
A – Fuq l-ewwel aggravju
1. Sinteżi tal-argumenti tal-partijiet
30. Bl-ewwel aggravju tagħha, li huwa dirett kontra l-punti 94 sa 118 tas-sentenza appellata, il-Kummissjoni ssostni li l-Qorti Ġenerali wettqet żball ta’ liġi fl-interpretazzjoni u fl-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet magħquda tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE, meta ddikjarat li hija kellha tidentifika u tistabbilixxi l-aġir abbużiv li għalih wasslet jew setgħet twassal il-miżura Statali inkwistjoni lid-DEI.
31. Skont il-Kummissjoni, din il-miżura Statali tikkostitwixxi minnha nfisha ksur tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE. Għaldaqstant ikun biżżejjed li jiġi pprovat li hija effettivament ħolqot inugwaljanza ta’ opportunitajiet meta ffavorixxiet l-impriża pubblika (diġà) privileġġata u li b’dan il-mod affettwat l-istruttura tas-suq billi ppermettiet lil din tal-aħħar iżżomm, issaħħaħ jew testendi l-pożizzjoni dominanti tagħha f’suq ieħor, ġar jew downstream, pereżempju billi tipprekludi d-dħul ta’ kompetituri ġodda f’dan is-suq.
32. Konsegwentement, il-Kummissjoni tikkritika lill-Qorti Ġenerali talli applikat b’mod żbaljat il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja għall-fatti inkwistjoni u li żnaturat il-bażi tad-deċiżjoni kkontestata. Hija tosserva, f’dan ir-rigward, li, bil-kontra ta’ dak li qieset il-Qorti Ġenerali, din id-deċiżjoni ma kinitx ibbażata fuq il-konstatazzjoni li kien jikkostitwixxi minnu nnifsu abbuż minn pożizzjoni dominanti, is-sempliċi fatt għad-DEI li tinsab, minħabba l-miżuri Statali inkwistjoni, f’sitwazzjoni vantaġġuża meta mqabbla mal-kompetituri tagħha. Bil-kontra, l-imsemmija deċiżjoni speċifikat il-ksur billi esponiet li l-miżuri Statali inkwistjoni kienu ħolqu inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn id-DEI u l-kompetituri tagħha u li, bis-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet li hija kienet tat lid-DEI, din l-impriża setgħet testendi l-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq (upstream) tal-lignite għas-suq (downstream) bl-ingrossa tal-elettriku fil-Greċja. Din l-estensjoni għas-suq downstream kellha bħala effett li tillimita l-kompetizzjoni fih billi teskludi d-dħul ta’ kompetituri ġodda f’dan is-suq, anki wara l-adozzjoni tal-miżuri ta’ liberalizzazzjoni tiegħu. Barra minn hekk, minkejja talbiet f’dan is-sens, l-ebda dritt fuq l-ebda depożitu sinjifikattiv tal-lignite ma ngħata lill-kompetituri tad-DEI.
33. Peress li d-deċiżjoni kkontestata spjegat kif, minn naħa, iż-żamma fis-seħħ tal-miżuri Statali inkwistjoni u, min-naħa l-oħra, is-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet privileġġati mogħtija lid-DEI, kif ukoll l-aġir ta’ din fis-suq downstream, wasslu għal riskju ta’ abbuż mill-pożizzjoni dominanti tagħha f’dan is-suq billi eskludew jew ostakolaw id-dħul ta’ kompetituri ġodda, il-Kummissjoni ssodisfat il-kriterji kollha stabbiliti permezz tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar l-applikazzjoni konġunta tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE.
34. Id-DEI u r-Repubblika Ellenika jqisu li dan l-aggravju huwa infondat. Fil-fatt, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li, sabiex ikunu jistgħu jiġu applikati l-Artikolu 86(1) KE flimkien mal-Artikolu 82 KE, il-Kummissjoni għandha tistabbilixxi l-aġir abbużiv li għalih wasslet jew setgħet twassal il-miżura Statali inkwistjoni lill-impriża kkonċernata. Il-fatt li l-miżura Statali inkwistjoni twassal għal sitwazzjoni ta’ inugwaljanza ta’ opportunitajiet jikkostitwixxi, huwa minnu, kundizzjoni meħtieġa, iżda mhux suffiċjenti għall-applikazzjoni tal-imsemmija artikoli. Essenzjalment il-Kummissjoni qed tipprova tittrasforma l-Artikolu 86(1) KE f’dispożizzjoni awtonoma u ta’ livell superjuri. Min-naħa tagħha, il-Qorti Ġenerali applikat korrettament l-imsemmija ġurisprudenza għall-fatti tal-kawża.
2. Eżami
35. Filwaqt li taqsam formalment dan l-aggravju fi tliet partijiet interkonnessi, il-Kummissjoni ssostni, essenzjalment, li l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja ma titlobx li jiġi identifikat aġir abbużiv konkret, fis-sens tal-Artikolu 82 KE, mill-impriża pubblika jew privileġġata f’pożizzjoni dominanti meta miżura Statali toħloq bejn din l-impriża u l-kompetituri tagħha inugwaljanza ta’ opportunitajiet li toħloq distorsjoni tal-kompetizzjoni.
36. Nirrepeti qabel kollox it-testi rilevanti tas-sentenza appellata fuq din il-kwistjoni.
37. Fil-punt 86 tas-sentenza tagħha qabel kollox, il-Qorti Ġenerali tosserva li “[q]abel kollox hemm lok li jiġi osservat li l-projbizzjonjiet previsti fl-Artikolu 86(1) KE huma intiżi għall-Istati Membri, filwaqt li l-Artikolu 82 KE huwa intiż, min-naħa tiegħu, għall-impriżi, u jimponi fuqhom il-projbizzjoni tal-użu abbużiv minn pożizzjoni dominanti. Fil-każ tal-applikazzjoni konġunta ta’ dawn iż-żewġ dispożizzjonijiet, il-ksur tal-Artikolu 86(1) KE minn Stat Membru jista’ jiġi stabbilit biss jekk il-miżura Statali tmur kontra l-Artikolu 82 KE. Tqum għaldaqstant il-kwistjoni dwar sa fejn għandu jiġi identifikat abbuż, anki jekk huwa biss potenzjali, mill-pożizzjoni dominanti ta’ impriża, peress li dan l-abbuż għandu rabta mal-miżura Statali” (enfasi tiegħi).
38. Imbagħad, fil-punt 93 tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali tqis li “il-Kummissjoni la identifikat u lanqas stabbiliet suffiċjentement skont il-liġi għal liema abbuż, fis-sens tal-Artikolu 82 KE, wasslet jew setgħet twassal il-miżura Statali lid-[DEI]”.
39. Fl-aħħar nett, fil-punt 118 tas-sentenza appellata, il-Qorti Ġenerali tikkonstata li l-ġurisprudenza invokata mill-Kummissjoni ma tippermettix “li tiġi injorata l-ġurisprudenza ċċitata fil-punt 94 [ta’ din is-sentenza (11)] u li wieħed jibbaża ruħu biss fuq il-kwistjoni dwar jekk l-inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn l-operaturi ekonomiċi, peress li l-kompetizzjoni hija b’hekk distorta, hijiex ir-riżultat ta’ miżura Statali”.
40. Fil-fehma tiegħi, il-pożizzjoni tal-Qorti Ġenerali li teżiġi l-identifikazzjoni u l-prova ta’ abbuż fis-sens tal-Artikolu 82 KE (punti 118, it-tieni sentenza, u 105 in fine tas-sentenza appellata) bħala kundizzjoni għall-applikazzjoni konġunta tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE ma tikkorrispondix għall-interpretazzjoni stabbilita mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li ser neżamina iktar ’il quddiem.
41. Huwa interessanti li jiġi osservat li l-kawżi rigward l-Artikolu 86 KE ma humiex numerużi u fil-biċċa l-kbira tagħhom inbdew b’domandi preliminari. Minbarra dan, sakemm m’inix żbaljat, din hija l-ewwel darba li l-Qorti Ġenerali ntalbet tiddikjara ruħha fuq deċiżjoni tal-Kummissjoni bbażata fuq l-applikazzjoni ta’ dan l-artikolu moqri flimkien mal-Artikolu 82 KE.
42. It-teorija msejħa tal-“estensjoni tal-pożizzjoni dominanti” (jew it-teorija tal-“effetti” (12)) — imsejħa b’dan il-mod għaliex miżura Statali li twassal għall-estensjoni ta’ din il-pożizzjoni minn suq għal ieħor għandha effetti simili għal dawk prodotti permezz ta’ abbuż minn din il-pożizzjoni dominanti — dehret fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja bis-sentenza GB-Inno-BM, iċċitata iktar ’il fuq (13), li ġġib id-data tal-1991.
43. F’din il-kawża, ir-Régie des télégraphes et des téléphones (RTT) sostniet li “ksur tal-Artikolu [86(1) KE] jista’ jiġi kkonstatat biss jekk l-Istat Membru kien iffavorixxa abbuż effettivament imwettaq minnha, pereżempju, applikazzjoni diskriminatorja tar-regoli dwar l-għoti”. Hija enfasizzat madankollu li “s-sentenza tal-qorti nazzjonali ma [kienet] osservat l-ebda abbuż effettiv u li s-sempliċi possibbiltà ta’ applikazzjoni diskriminatorja ta’ dawn ir-regoli, minħabba li r-RTT ġiet maħtura bħala awtorità għall-għoti tal-approvazzjoni meta hija kompetitriċi tal-impriżi li jitolbu l-għoti, ma tistax minnha nfisha tikkostitwixxi abbuż fis-sens tal-Artikolu [82 KE]” (enfażi tiegħi) (punt 23 ta’ din is-sentenza).
44. Il-Qorti tal-Ġustizzja ma laqgħetx l-argument tar-RTT, billi qieset li “hija l-estensjoni tal-monopolju tal-istabbiliment u tal-operat tan-netwerk telefoniku għas-suq tal-apparat telefoniku, mingħajr ġustifikazzjoni oġġettiva, li hija pprojbita bħala tali permezz tal-Artikolu [82 KE] jew permezz tal-Artikolu [86(1) KE], f’rabta mal-Artikolu [82 KE], meta din l-estensjoni hija r-riżultat ta’ miżura Statali” (enfasi tiegħi) (punt 24 tal-imsemmija sentenza).
45. Minbarra dan, il-Qorti tal-Ġustizzja spjegat fil-punt 20 ta’ din is-sentenza li “l-Artikolu [86(1) KE] jipprojbixxi lill-Istati Membri milli jqiegħdu, permezz ta’ liġijiet, regolamenti jew dispożizzjonijiet amministrattivi, l-impriżi pubbliċi u l-impriżi li lilhom jagħtu drittijiet speċjali jew esklużivi f’sitwazzjoni li dawn l-impriżi ma jistgħux iqiegħdu lilhom infushom fiha b’aġir awtonomu mingħajr ma jiksru d-dispożizzjonijiet tal-Artikolu [82] KE”.
46. U l-Qorti tal-Ġustizzja tkompli, fil-punt 25, ta’ din l-istess sentenza li, “sistema ta’ kompetizzjoni mhux distorta bħal dik prevista permezz tat-Trattat [KE] tista’ tiġi ggarantita biss jekk l-ugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn id-diversi operaturi ekonomiċi hija żgurata”. Infakkar li, f’din il-kawża, il-Kummissjoni kkritikat preċiżament lir-Repubblika Ellenika li ħolqot inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn l-operaturi ekonomiċi u għaldaqstant ħolqot distorsjoni fil-kompetizzjoni, u b’hekk saħħet il-pożizzjoni dominanti tad-DEI (ara l-punt 12 ta’ dawn il-konklużjonijiet).
47. Fis-sentenza Spanja et vs Il-Kummissjoni (imsejħa “Servizzi ta’ telekomunikazzjonijiet” (14)), il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li l-istess konklużjoni għandha tapplika meta l-monopolju tal-istabbiliment u tal-operat tan-netwerk jestendi għas-suq tas-servizzi ta’ telekomunikazzjonijiet.
48. Fis-sentenza Raso et, iċċitata iktar ’il fuq, il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li “qafas ġuridiku bħal dak li jirriżulta mill-[miżura Statali] għandu jitqies, minnu nnifsu, kontra l-Artikolu [86(1) KE], moqri flimkien l-Artikolu [82 KE]. F’dan ir-rigward, ma tantx huwa rilevanti li l-qorti tar-rinviju ma osservatx abbuż effettiv tal-kumpannija tal-portijiet preċedenti ttrasformata (15)” (enfasi tiegħi).
49. Kif jirriżulta minn din is-sentenza (punt 27), minkejja li s-sempliċi fatt li tinħoloq pożizzjoni dominanti bl-għoti ta’ drittijiet esklużivi, fis-sens tal-Artikolu 86(1) KE, ma huwiex, inkwantu tali, inkompatibbli mal-Artikolu 82 KE, Stat Membru jikser il-projbizzjonijiet stabbiliti b’dawn iż-żewġ dispożizzjonijiet meta l-impriża inkwistjoni titwassal, bis-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet esklużivi mogħtija lilha, tuża l-pożizzjoni dominanti tagħha b’mod abbużiv jew meta dawn id-drittijiet ikollhom mnejn joħoloqu sitwazzjoni li fiha din l-impriża tkun imwassla twettaq tali abbużi.
50. Il-Qorti tal-Ġustizzja żżid, fil-punt 28 ta’ din l-istess sentenza li “għandu jiġi kkonstatat li, sa fejn il-miżura stabbilita bil-liġi tal-1994 mhux biss tagħti lill-kumpannija preċedenti tal-portijiet ittrasformata d-dritt esklużiv li tipprovdi l-ħaddiema temporarji lill-konċessjonarji ta’ terminals u lill-impriżi l-oħra awtorizzati sabiex joperaw fil-port, iżda, minbarra dan, tippermettilha, kif jirriżulta mill-punt 17 [ta’ din is-]sentenza, li toffrilhom kompetizzjoni fis-suq tas-servizzi fil-portijiet, din il-kumpannija preċedenti tal-portijiet ittrasformata tinsab f’sitwazzjoni ta’ kunflitt ta’ interessi (16)” (enfasi tiegħi).
51. Fil-fatt, bis-sempliċi eżerċizzju tal-monopolju tagħha, il-kumpannija tal-portijiet inkwistjoni fil-Kawża Raso et, iċċitata iktar ’il fuq, kienet tinsab f’sitwazzjoni fejn setgħet toħloq distorsjoni fl-ugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn id-diversi operaturi ekonomiċi f’dak li għandu x’jaqsam mas-suq tas-servizzi fil-portijiet u kienet imwassla tabbuża mill-monopolju tagħha billi timponi fuq il-kompetituri tagħha fis-suq tal-operazzjonijiet tal-portijiet prezzijiet eċċessivi għall-provvista ta’ ħaddiema jew billi tqiegħed għad-dispożizzjoni tagħhom ħaddiema inqas adattati għall-kompiti li kellhom jitwettqu (punti 29 u 30 ta’ din is-sentenza). Ma hemmx traċċa f’din is-sentenza ta’ rekwiżit ta’ konstatazzjoni ta’ aġir abbużiv konkret fis-sens tal-Artikolu 82 KE, anki jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tidentifika konsegwenzi abbużivi probabbli li jistgħu jirriżultaw mill-miżura Statali (ara l-punt 62 ta’ dawn il-konklużjonijiet).
52. Lanqas fis-sentenza TNT Traco (17), ma ġie kkonstatat mill-Qorti tal-Ġustizzja aġir abbużiv konkret, reali jew potenzjali, fis-sens biss tal-Artikolu 82 CE minn Poste Italiane.
53. Nista’ biss naqbel mal-Avukat Ġenerali Alber li speċifika, fil-punt 65, tal-konklużjonijiet tiegħu, f’din il-kawża li “[f]il-każ ta’ qari flimkien tal-Artikoli [82 KE] u [86 KE], ma jibqax meħtieġ li l-kriterji kollha ta’ fatt stabbiliti fl-Artikolu [82 KE] jkunu jinsabu fil-persuna tal-impriża f’pożizzjoni dominanti. Tikkostitwixxi wkoll abbuż miżura tal-awtoritajiet pubbliċi, u b’mod partikolari l-għoti ta’ drittijiet esklużivi, li twassal għal sitwazzjoni li, minħabba l-istruttura tagħha, tkun abbużiva”.
54. Fis-sentenza MOTOE, iċċitata iktar ’il fuq, dejjem rigward l-Artikoli 82 KE u 86(1) KE, il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat fil-punti 49 sa 51, li “Stat Membru jikser il-projbizzjonijiet stabbiliti permezz ta’ dawn iż-żewġ dispożizzjonijiet meta l-impriża inkwistjoni tkun imwassla, bis-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet speċjali jew esklużivi mogħtija lilha, tuża l-pożizzjoni dominanti tagħha b’mod abbużiv jew meta dawn id-drittijiet ikollhom mnejn joħolqu sitwazzjoni li fiha din l-impriża tiġi mwassla twettaq tali abbużi [(18)]. F’dan ir-rigward, ma huwiex meħtieġ li abbuż fil-fatt iseħħ [(19)]. F’kull każ, ikun hemm ksur tal-Artikoli 82 KE u 86(1) KE meta miżura attribwibbli lil Stat Membru, u b’mod partikolari dik li permezz tagħha dan jagħti drittijiet speċjali jew esklużivi fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni tal-aħħar, toħloq riskju ta’ abbuż minn pożizzjoni dominanti [(20)]. Fil-fatt, sistema ta’ kompetizzjoni mhux distorta, kif prevista permezz tat-Trattat [(21)], tista’ tiġi ggarantita biss jekk l-ugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn id-diversi operaturi ekonomiċi tkun żgurata [(22)]. L-għoti lil persuni ġuridika bħalma hija l-ELPA [(23)], li, hija nfisha, torganizza u topera kummerċjalment kompetizzjonijiet ta’ muturi, il-kompitu li jingħata lill-amministrazzjoni kompetenti kunsens fuq it-talbiet għal awtorizzazzjoni ppreżentati għall-organizzazzjoni ta’ tali kompetizzjonijiet, jammonta de facto għall-għoti tas-setgħa li taħtar il-persuni awtorizzati jorganizzaw l-imsemmija kompetizzjonijiet kif ukoll li jistabbilixxu l-kundizzjonijiet li fihom jiġu organizzati dawn tal-aħħar, u għall-għoti, b’dan il-mod, lil din l-entità, ta’ vantaġġ evidenti fuq il-kompetituri tagħha [(24)]. Tali dritt jista’ għaldaqstant iwassal lill-impriża li jkollha dan id-dritt sabiex tipprekludi l-aċċess tal-operaturi l-oħra għas-suq ikkonċernat. Din is-sitwazzjoni ta’ inugwaljanza ta’ kundizzjonijiet tal-kompetizzjoni hija, minbarra dan, enfasizzata bil-fatt, ikkonfermat waqt is-seduta quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, li, meta l-ELPA torganizza jew tipparteċipa fl-organizzazzjoni ta’ kompetizzjonijet ta’ muturi, hija ma hija marbuta tiġbor l-ebda kunsens sabiex l-amministrazzjoni kompetenti tagħtiha l-awtorizzazzjoni mitluba” (enfasi tiegħi).
55. Naħseb li minn dak li ntqal hawn fuq diġà jista’ jiġi konkluż li huwa “indipendentement minn kwalunkwe abbuż effettiv” li jeżisti ksur tad-dispożizzjonijiet meħuda flimkien tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE meta miżura Statali toħloq riskju ta’ abbuż.
56. Fl-aħħar nett, fis-sentenza Connect Austria, iċċitata iktar ’il fuq, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet fil-punt 84 li, “[j]ekk l-inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn l-operaturi ekonomiċi, u għaldaqstant il-kompetizzjoni distorta, hija r-riżultat ta’ miżura Statali, tali miżura tikkostitwixxi ksur tal-Artikolu 86(1) KE, moqri flimkien mal-Artikolu 82 KE”. Minbarra dan (punt 87), “leġiżlazzjoni nazzjonali bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, li tippermetti l-għoti, mingħajr ma timponi miżata separata, ta’ frekwenzi supplementari fil-medda ta’ frekwenzi riżervata għall-istandard DCS 1800 lil impriża pubblika f’pożizzjoni dominanti, filwaqt li l-persuna ġdida li daħlet fis-suq inkwistjoni jkollha tħallas miżata għal-liċenzja tagħha DCS 1800, tista’ twassal lill-impriża pubblika f’pożizzjoni dominanti sabiex tikser id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 82 KE, billi testendi jew issaħħaħ il-pożizzjoni dominanti tagħha, skont id-definizzjoni tas-suq inkwistjoni, b’kompetizzjoni distorta. Peress li, f’dan il-każ, il-kompetizzjoni distorta tkun ir-riżultat ta’ miżura Statali li toħloq sitwazzjoni fejn l-ugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn id-diversi operaturi ekonomiċi kkonċernati ma hijiex żgurata, din tista’ tikkostitwixxi ksur tal-Artikolu 86(1) KE, moqri flimkien l-Artikolu 82 KE” (enfasi tiegħi).
57. Barra minn hekk nosserva li, jekk, fil-punt 94 tas-sentenza tagħha, il-Qorti Ġenerali tikkwota diversi sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja riprodotti hawn fuq, hija tagħmel dan, b’mod stramb, mingħajr ma tirriproduċi l-preċiżjoni li tinsab fihom skont liema “ma huwiex meħtieġ li fil-fatt iseħħ abbuż” jew “li ma huwiex rilevanti li l-qorti tar-rinviju ma tkunx osservat abbuż effettiv” (25).
58. Għaldaqstant hemm differenza sostanzjali bejn, minn naħa, l-obbligu li jiġi identifikat u pprovat aġir abbużiv konkret fis-sens biss tal-Artikolu 82 KE u min-naħa l-oħra, l-obbligu sabiex issir l-applikazzjoni konġunta tal-Artikoli 82 KE u 86(1) KE li tiġi identifikata konsegwenza antikompetittiva potenzjali jew reali, li tista’ tirriżulta minn miżura Statali li tagħti drittijiet privileġġati.
59. Din id-distinzjoni iżżomm, minbarra dan “l-effettività (26)” ta’ applikazzjoni konġunta tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE. Fil-fatt, minkejja li kien mitlub li jiġi stabbilit aġir abbużiv konkret fis-sens biss tal-Artikolu CE fil-każ tal-estensjoni ta’ pożizzjoni dominanti li saret possibbli permezz ta’ miżura Statali, ma tantx huwa magħruf liema kamp ta’ applikazzjoni jibqa’ jeżisti għall-Artikoli 82 KE u 86(1) KE, meħuda flimkien.
60. Minn dak li ntqal jista’ jiġi dedott, fil-fehma tiegħi, li mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li miżura Statali tikser id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 86(1) KE moqrija flimkien ma’ dawk tal-Artikolu 82 KE jekk l-impriża li tkun ingħatat drittijiet speċjali jew esklużivi mill-miżura Statali, bis-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet privileġġati li hija għandha, tkun imwassla jew ma tkunx tista’ tevita li tabbuża mill-pożizzjoni dominanti tagħha (27).
61. Fi kliem ieħor, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, ikun hemm ksur tad-dispożizzjonijiet meħuda flimkien tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE kull darba li l-miżura Statali li tagħti drittijiet privileġġati (lil impriża pubblika jew lil impriża li għandha diġà drittijiet speċjali jew esklużivi) toħloq inugwaljanza ta’ opportunitajiet bejn l-operaturi ekonomiċi u tippermetti lill-impriża f’pożizzjoni dominanti toħloq distorsjoni fil-kompetizzjoni bis-sempliċi eżerċizzju ta’ dawn id-drittijiet, pereżempju billi żżomm jew testendi l-pożizzjoni dominanti tagħha għal suq downstream, u b’dan il-mod tirrestrinġi d-dħul ta’ kompetituri potenzjali, mingħajr ma jkun meħtieġ tipprova aġir abbużiv konkret fis-sens tal-Artikolu 82 KE (28).
62. F’dan il-kuntest, għandu jiġi osservat li, meta, f’ċerti kawżi, il-Qorti tal-Ġustizzja ssemmi jew tidentifika konsegwenzi abbużivi probabbli, huwa biss bl-għan li tidentifika effetti antikompetittivi li jistgħu jirriżultaw mill-miżura Statali, sa fejn dan ma ġietx ikkunsidrata li tmur kontra d-dispożizzjonijiet meħuda flimkien tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE (29).
63. Bil-kontra, fin-nuqqas ta’ miżura Statali li tagħti drittijiet privileġġati, l-Artikolu 82 KE jista’ japplika biss jekk aġir abbużiv, imwettaq deliberatament u awtonomu, tal-impriża dominanti jkun ippermettielha testendi l-pożizzjoni dominanti tagħha għal suq ieħor għajr dak tagħha (30).
64. Peress li l-Qorti Ġenerali wettqet għaldaqstant żball ta’ liġi billi qieset f’din il-kawża li kien meħtieġ li jiġi stabbilit aġir abbużiv konkret fis-sens tal-Artikolu 82 KE, u li ma kienx biżżejjed li jiġu identifikati effetti antikompetittivi li jistgħu jirriżultaw mill-miżura Statali, sabiex tikkonkludi li kien hemm ksur tad-dispożizzjonijiet meħuda flimkien tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE, jidhirli li l-ewwel aggravju tal-Kummissjoni huwa fondat.
65. Għaldaqstant nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tannulla s-sentenza appellata.
66. Nipproponi wkoll li hija tqis li, fuq dan il-punt, il-kawża hija pendenti, għaliex il-proċess ippreżentat quddiemha jinkludi l-elementi kollha li jippermettu li jiġi evalwat jekk il-Kummissjoni identifikatx effetti antikompetittivi li jistgħu jirriżultaw mill-miżura Statali inkwistjoni, kundizzjoni sabiex jiġi konkluż li jeżisti ksur tad-dispożizzjonijiet meħuda flimkien tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE.
67. Mingħajr ma jingħad f’dan l-istadju li l-Kummissjoni, fil-fatt, stabbilixxiet l-eżistenza ta’ aġir abbużiv konkret tad-DEI, inqis li hija identifikat effetti antikompetittivi li jistgħu jirriżultaw mill-miżura Statali inkwistjoni.
68. L-effetti inkwistjoni huma dawk ta’ esklużjoni tal-kompetituri potenzjali kkawżati bl-estensjoni tal-pożizzjoni dominanti tad-DEI mis-suq primarju tal-provvista ta’ lignite għas-suq sekondarju bl-ingrossa tal-elettriku fil-Greċja. Dawn l-effetti kienu jeżistu qabel u komplew anki wara l-miżuri adottati għal-liberalizzazzjoni tas-suq tal-produzzjoni u tal-provvista tal-elettriku fil-Greċja, kif ukoll wara Mejju tal-2005 (31), id-data tal-ħolqien tas-suq bl-ingrossa tal-elettriku (32). Fuq il-livelli kollha tas-swieq ikkonċernati, jiġifieri dak tal-provvista tal-lignite u tal-produzzjoni tal-elettriku, kif ukoll is-suq (bl-ingrossa) tal-elettriku fil-Greċja, dawn l-effetti baqgħu l-istess wara l-liberalizzazzjoni tas-suq.
69. Fil-fatt, id-DEI baqgħet f’pożizzjoni li żżomm u ssaħħaħ il-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq downstream inkwistjoni, l-ewwel nett, bis-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet privileġġati tagħha fuq il-lignite (kemm qabel kif ukoll wara l-adozzjoni tal-miżuri ta’ liberalizzazzjoni tas-suq), it-tieni nett, minħabba l-effetti tal-aġir proprju tagħha fuq is-suq downstream (33) u, it-tielet nett, bir-rifjut tar-Repubblika Ellenika li tagħti awtorizzazzjoni ġdida ta’ esplorazzjoni u ta’ operat tal-lignite, meta kompetituri (potenzjali) tad-DEI kienu wrew interess f’dan is-sens (u pprovaw jidħlu kemm fis-suq upstream kif ukoll f’dak downstream (34)) u meta l-Greċja kien għad fadlilha madwar 2 000 miljun tunnellata lignite mhux operati (35).
70. F’dan il-kuntest, nixtieq inżid li kemm ir-Repubblika Ellenika kif ukoll id-DEI setgħu jevitaw jew jimmoderaw l-effetti ta’ esklużjoni tad-dħul ta’ kompetituri ġodda fis-suq sekondarju kieku — jew bil-miżura Statali, jew inkella bl-aġir tad-DEI (36) — kienu qiegħdu serje varjata ta’ sorsi ta’ enerġija (inklużi kwantitajiet sinjifikattivi ta’ lignite) għad-dispożizzjoni tal-kompetituri ġodda li dehru fis-suq downstream.
71. Dawn l-effetti ta’ esklużjoni ġew imsaħħa iktar bil-politika tad-DEI fil-qasam ta’ injezzjoni u ta’ tarifikazzjoni tal-elettriku fis-suq ta’ kuljum obbligatorju.
72. Naqbel mal-Kummissjoni li, fuq il-livell tal-liġi, dawn l-effetti antikompetittivi fuq l-istruttura tas-suq ma tantx huma differenti minn dawk li mmanifestaw ruħhom fil-Kawżi GB-Inno-BM, Connect Austria, “Servizzi ta’ telekomunikazzjonijiet” u MOTOE, iċċitati iktar ’il fuq.
73. Fil-fatt, id-DEI, bis-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet privileġġati tagħha fis-suq upstream tal-lignite fejn kellha pożizzjoni dominanti, estendiet il-pożizzjoni tagħha (u dan mingħajr ġustifikazzjoni oġġettiva (37)) għas-suq downstream bl-ingrossa tal-elettriku u, b’dan il-mod, eskludiet id-dħul ġdid ta’ kompetituri potenzjali f’dan is-suq jew ostakolatu. Id-drittijiet privileġġati mogħtija lid-DEI, impriża pubblika, kienu diġà affettwaw l-istruttura tas-suq billi ħolqu inugwaljanza ta’ opportunitajiet u billi ħolqu distorsjoni tal-kompetizzjoni fis-suq upstream u d-DEI sfruttat din is-sitwazzjoni billi użat il-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq upstream bħala lieva (“leverage”) sabiex testendi jew iżżomm il-pożizzjoni tagħha f’suq ieħor marbut fil-qrib ma’ tal-ewwel, li jinsab vertikalment downstream, dak tal-produzzjoni tal-elettriku, u b’hekk eskludiet id-dħul ta’ kompetituri ġodda f’dan is-suq downstream u llimitat b’dan il-mod il-kompetizzjoni.
74. Parti intervenjenti fil-proċess, Mytilinaios AE ppreżentat ruħha fis-seduta quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, u qalet li hija fil-Greċja, permezz tas-sussidjarja tagħha Protergia AE, l-ikbar produttur privat tal-elettriku, l-ikbar importatur privat tal-gass u, permezz tas-sussidjarja tagħha Alouminion, l-ikbar konsumatur ta’ load bażika li tirrappreżenta 6 % mill-konsum tal-elettriku fil-Greċja, jiġifieri, fl-istess waqt, l-ikbar kompetitur u l-ikbar klijent tad-DEI. Dawn l-impriżi enfasizzaw li d-deċiżjoni kkontestata kienet tikkostitwixxi l-bażi tal-evoluzzjoni u tal-funzjonament normali tas-suq Grieg tal-enerġija elettrika li, iktar minn għaxar snin wara l-liberalizzazzjoni tiegħu, kien għadu taħt il-kontroll tad-DEI għaliex tul il-perijodu inkwistjoni u sal-lum, il-parti tas-suq tal-estrazzjoni tal-lignite tad-DEI kienet ta’ 97 %, tal-produzzjoni tal-elettriku abbażi ta’ lignite ta’ 100 %, u tal-bejgħ bl-imnut tal-elettriku ta’ 100 % (38).
75. Skont il-partijiet intervenjenti, fin-nuqqas ta’ pressjoni kompetittiva, id-DEI toffri lill-klijenti industrijali l-ogħla elettriku tal-Unjoni, u b’hekk tikkontribwixxi għan-nuqqas ta’ kompetittività tal-industrija Griega. Minbarra dan, jeżistu mill-inqas 17-il deċiżjoni tar-RAE, mogħtija tul is-sena 2012 (39), fuq ilmenti ta’ kompetituri tad-DEI, li juru, skont il-partijiet intervenjenti, li dak kollu li kien previst mill-Kummissjoni fid-deċiżjoni kkontestata fis-sens ta’ abbuż potenzjali seħħ. Dejjem skont il-partijiet intervenjenti, huwa biss jekk il-kompetituri tad-DEI jkollhom aċċess għall-produzzjoni tal-lignite u għall-produzzjoni tal-elettriku mil-lignite li huma jistgħu jkunu kompetituri veri, li jkun jippermetti lill-konsumaturi jibbenefikaw minn prezzijiet kompetittivi (40).
76. Fil-fehma tiegħi, il-Kummissjoni għaldaqstant uriet suffiċjentement li l-miżura Statali inkwistjoni setgħet toħloq distorsjoni fil-kompetizzjoni għaliex, billi tat lid-DEI drittijiet privileġġati fuq id-depożiti tal-lignite u billi żammet dawn id-drittijiet wara l-liberalizzazzjoni tas-suq tal-elettriku fil-Greċja, hija kienet qiegħdet lil din l-impriża pubblika f’sitwazzjoni fejn mhux biss hija kienet tikkontrolla s-suq tal-provvista tal-lignite, iżda setgħet tuża dan il-kontroll sabiex teskludi lill-kompetituri tagħha fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku mill-aċċess għal-lignite li huwa, kif jirriżulta mill-proċess ippreżentat quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, meħtieġ sabiex wieħed ikun jista’ jidħol u jkun kompetittiv fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku. Billi eżerċitat id-drittijiet privileġġati tagħha u billi għażlet li tirriżerva għall-produzzjoni proprja tagħha tal-elettriku l-lignite estratt permezz tal-imsemmija drittijiet, id-DEI setgħet tipproteġi l-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku, anki wara l-liberalizzazzjoni tiegħu.
77. B’mod iktar ġenerali, f’kawżi bħal din, il-Kummissjoni, għal applikazzjoni konġunta tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE, ma hijiex marbuta ġġib il-prova ta’ aġir abbużiv konkret fis-sens biss tal-Artikolu 82 KE mill-impriża dominanti, bħala riżultat tal-miżura Statali. Madankollu, hija għandha tidentifika effetti antikompetittivi li jistgħu jirriżultaw mill-miżura Statali inkwistjoni.
78. Għaldaqstant nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiċħad it-tieni lment imqajjem mid-DEI fil-kuntest tat-tieni u tar-raba’ parti tal-ewwel motiv quddiem il-Qorti Ġenerali, ibbażat fuq żball ta’ liġi fl-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet meħuda flimkien tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE u li tibgħat il-kawża lura quddiem il-Qorti Ġenerali sabiex din teżamina l-motivi l-oħra invokati mid-DEI.
B – Fuq it-tieni aggravju (sussidjarjament)
79. Ser neżamina dan l-aggravju biss fl-ipoteżi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi, billi tiċħad l-ewwel aggravju tal-Kummissjoni, li l-applikazzjoni konġunta tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE titlob l-identifikazzjoni u l-prova ta’ aġir abbużiv konkret mill-impriża dominanti fis-sens biss tal-Artikolu 82 KE.
1. Sunt tal-argumenti tal-partijiet
80. Bit-tieni aggravju tagħha, li formalment huwa wkoll magħmul minn diversi partijiet interkonnessi, il-Kummissjoni ssostni li l-punti 85 sa 93 tas-sentenza appellata huma bbażati fuq motivazzjoni li hija impreċiża, difettuża u insuffiċjenti, fuq klassifikazzjoni żbaljata u fuq żnaturament tal-provi kif ukoll fuq interpretazzjoni żbaljata tal-bażi tad-deċiżjoni kkontestata.
81. Essenzjalment hija ssostni li, anki jekk — bil-kontra ta’ dak li hija sostniet bl-ewwel aggravju tagħha — l-applikazzjoni konġunta tal-Artikoli 86(1) KE u 82 KE kienet titlob il-prova tal-eżistenza ta’ aġir abbużiv konkret mill-impriża f’pożizzjoni dominanti, id-deċiżjoni kkontestata stabbilixxiet l-eżistenza ta’ tali aġir f’dan il-każ.
82. Il-Kummissjoni ssostni li, fil-punti 79 sa 93 tas-sentenza appellata, l-evalwazzjonijiet tal-Qorti Ġenerali huma bbażati fuq motivazzjoni inkorretta, klassifikazzjoni żbaljata tal-provi u żnaturament tal-bażi tad-deċiżjoni tal-Kummissjoni, għaliex il-Qorti Ġenerali naqset milli teżamina, minkejja dak li jingħad fil-punti 87 sa 91, l-importanza kruċjali ta’ ċerti fatturi, jiġifieri, minn naħa, li r-Repubblika Ellenika, mhux biss adottat il-miżuri kontenzjużi qabel il-liberalizzazzjoni tas-suq tal-elettriku fil-pajjiż, iżda żammithom anki wara din il-liberalizzazzjoni u, min-naħa l-oħra, li l-effetti antikompetittivi komplew iseħħu anki wara x-xahar ta’ Mejju 2005 fis-suq sekondarju bl-ingrossa tal-elettriku.
83. Id-DEI u r-Repubblika Ellenika jsostnu, b’mod prinċipali, li t-tieni aggravju huwa inammissibbli fl-intier tiegħu għaliex huwa biss fl-istadju tal-appell li l-Kummissjoni tipprova għall-ewwel darba tistabbilixxi aġir abbużiv tad-DEI. Il-Kummissjoni toħloq distorsjoni, minbarra dan, fil-konstatazzjonijiet tal-Qorti Ġenerali u fl-evalwazzjoni tagħha tal-provi.
84. Sussidjarjament, id-DEI u r-Repubblika Ellenika jsostnu li t-tieni aggravju huwa infondat fil-liġi u fil-fatt. B’mod partikolari, il-kapaċità għad-DEI li tippreżenta offerti inqas għoljin fis-sistema tas-suq ta’ kuljum obbligatorju minħabba l-infiq varjabbli inqas tal-lignite ma tikkostitwixxix aġir abbużiv fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku. Il-Kummissjoni tonqos milli ssemmi li l-kompetituri tad-DEI jipproduċu elettriku b’mod li joħloq profitt permezz ta’ impjanti tal-gass naturali u li l-imsemmi suq qed jiżviluppa fid-direzzjoni ta’ tnaqqis fil-parti tal-lignite u żieda fil-parti tal-gass naturali fil-produzzjoni globali tal-elettriku. Il-kapaċità tad-DEI li toħloq profitti bħala riżultat tal-aċċess tagħha għal-lignite ma tistax titqies li hija aġir abbużiv, u lanqas ostakolu għad-dħul effettiv fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku meta l-kompetituri tagħha ukoll joħolqu profitti f’dak is-suq u jkomplu jżidu l-parti tagħhom fih. Minbarra dan, l-infiq varjabbli inqas tal-lignite huwa kkumpensat bl-infiq ogħla tal-investiment tagħha.
2. Analiżi
a) Fuq l-ammissibbiltà
85. Bil-kontra ta’ dak li jsostnu d-DEI u r-Repubblika Ellenika, huwa ċar li dan l-aggravju ma jistax jiġi miċħud fl-intier tiegħu bħala inammissibbli. Ir-raġuni għal dan hija sempliċi: il-Kummissjoni tikkritika l-motivazzjoni tas-sentenza appellata u tallega li fatti reali ġew żnaturati u ngħataw klassifikazzjoni legali żbaljata mill-Qorti Ġenerali.
b) Fuq il-mertu
86. Fir-rigward qabel kollox tal-konstatazzjonijiet magħmula mill-Qorti Ġenerali fil-punt 91 tas-sentenza appellata, nista’ naqbel mal-Kummissjoni li dawn ma jiħdux inkunsiderazzjoni l-fatt li ma tantx huwa rilevanti li d-DEI kienet preżenti fis-suq ta’ produzzjoni u ta’ provvista tal-elettriku qabel il-liberalizzazzjoni tiegħu u li hija għandha tosserva r-regoli tal-funzjonament tas-suq ta’ kuljum obbligatorju.
87. Fil-fatt, minn naħa, l-effetti antikompetittivi li jirriżultaw mill-miżuri Statali inkwistjoni, kif ukoll mill-aġir tad-DEI, qabel il-liberalizzazzjoni, komplew iseħħu anki wara x-xahar ta’ Mejju 2005 fis-suq sekondarju bl-ingrossa tal-elettriku u, min-naħa l-oħra, il-kwistjoni rilevanti ma hijiex dik jekk id-DEI tikkonformax ma’ dawn ir-regoli, iżda dik dwar sa fejn, filwaqt li tosservahom, hija għandha l-kapaċità li tuża l-pożizzjoni dominanti tagħha u l-vantaġġ kompetittiv tagħha fis-suq upstream bħala lieva biex tadotta aġir abbużiv fis-suq downstream, b’mod partikolari permezz tal-offerti li hija tqiegħed fis-suq ta’ kuljum obbligatorju.
88. B’mod iktar fundamentali, is-sentenza appellata hija bbażata fuq il-premessa li huma biss il-miżuri Statali inkwistjoni li seta’ jkollhom effetti antikompetittivi (riperkussjonijiet u konsegwenzi fuq il-kompetituri) eżistenti jew potenzjali u li l-ebda aġir abbużiv tad-DEI li seta’ jikkontribwixxi għal dan ma ġie identifikat.
89. Kemm id-deċiżjoni kkontestata kif ukoll is-sentenza appellata u l-proċeduri quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzaw diversi aspetti tal-aġir tad-DEI kemm fis-suq upstream kif ukoll fis-suq downstream, li kienu jmorru lil hinn mis-sempliċi eżerċizzju tad-drittijiet mogħtija lilha mill-Istat. Il-fatt li d-dħul ta’ kompetituri potenzjali fis-suq downstream tal-elettriku ġie eskluż jew ostakolat ma jirriżultax għaldaqstant biss mill-miżura Statali (bħal fil-Kawża Dusseldorp et, iċċitata iktar ’il fuq), iżda jirriżulta wkoll (mill-inqas parzjalment) mill-aġir tad-DEI.
90. B’dan il-mod, fis-suq upstream, id-DEI għażlet li tirriżerva l-lignite għall-produzzjoni proprja tagħha tal-elettriku u setgħet, b’dan il-mod, tipproteġi l-pożizzjoni dominanti tagħha fis-suq bl-ingrossa tal-elettriku (is-suq downstream) anki wara l-liberalizzazzjoni ta’ dan is-suq. Fil-fatt, id-dħul fis-suq downstream tal-produzzjoni u tal-provvista tal-elettriku jiddependi fost l-oħrajn mill-aċċess, fis-suq upstream, għal kwantitajiet sinjifikattivi ta’ lignite sabiex persuna ġdida fis-suq tkun tista’ toffri kompetizzjoni lid-DEI f’kundizzjonijiet ugwali. Il-kompetituri potenzjali ltaqgħu ma’ ostakoli fuq żewġ livelli: minn naħa, ir-rifjut tar-Repubblika Ellenika li tagħti drittijiet ġodda ta’ operat fuq id-depożiti l-oħra tal-lignite u, min-naħa l-oħra, il-kontroll eżerċitat mid-DEI fuq il-provvista tal-lignite disponibbli fis-suq Grieg. Billi ddeċidiet li tirriżerva l-provvista ta’ lignite għall-produzzjoni proprja tagħha tal-elettriku, minflok ma biegħet mill-inqas parti minnu fl-imsemmi suq, id-DEI effettivament eskludiet lill-kompetituri potenzjali mill-aċċess għal-lignite u għaldaqstant għall-irħas sors ta’ enerġija fil-Greċja, meħtieġ għall-produzzjoni tal-elettriku b’mod li jagħmel profitt u, għaldaqstant, għad-dħul fis-suq downstream tal-produzzjoni u tal-provvista tal-elettriku.
91. Fis-suq downstream, fil-kuntest tas-suq ta’ kuljum obbligatorju bl-ingrossa tal-elettriku, id-DEI kienet qed tqiegħed fin-netwerk interkonness (mekkaniżmu bl-ingrossa jew pool) bi prezzijiet li hija kienet tistabbilixxi l-ikbar kwantitajiet ta’ elettriku bl-irħas prezzijiet, u dan kien jippermettilha mhux biss tkopri l-ispejjeż fissi u l-ispejjeż varjabbli tagħha, iżda wkoll li tagħmel profitti kbar (41) u, għaldaqstant, li teskludi jew tostakola d-dħul ta’ kull kompetitur ġdid fis-suq downstream inkwistjoni (42).
92. Mill-proċess ippreżentat quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li, bil-kontra ta’ dak li tindika l-Qorti Ġenerali fil-punt 89 tas-sentenza tagħha, id-DEI ma kinitx il-parteċipanta passiva deskritta mis-sentenza appellata, għaliex hija setgħet tiddefinixxi l-linja tal-kondotta tagħha, kemm f’dak li jirrigwarda l-eżerċizzju tad-drittijiet privileġġati tagħha fuq il-lignite kif ukoll f’dak li jirrigwarda t-tqegħid u t-tarifikazzjoni tal-elettriku fis-suq ta’ kuljum obbligatorju.
93. Minbarra dan, kif tindika l-Kummissjoni, il-Qorti Ġenerali naqset kompletament milli tieħu inkunsiderazzjoni r-rabta inseparabbli u r-“riskju” inevitabbli ta’ “abbuż” li jirriżultaw mill-miżuri Statali inkwistjoni, sempliċement minħabba li d-DEI teżerċita d-drittijiet privileġġati tagħha fis-suq downstream filwaqt li d-DEI setgħet tipprevedi r-rabta kawżali bejn l-aġir tagħha, kemm fis-suq upstream kif ukoll fis-suq downstream, u l-effetti inevitabbilment negattivi fuq il-kompetituri eżistenti u l-kompetituri potenzjali tagħha f’dan is-suq imsemmi l-aħħar.
94. Minbarra l-fatt li l-Qorti Ġenerali ma eżaminatx il-provi kollha msemmija fid-deċiżjoni kkontestata tal-Kummissjoni, u lanqas il-provi ppreżentati mill-partijiet tul il-proċedura quddiemha (il-Kummissjoni ppreżentat ħafna fajls, statistiċi u rapporti fuq l-aġir tad-DEI wara l-1995), b’mod partikolari l-provi speċifiċi ppreżentati fuq talba tagħha u msemmija fil-punti 49 u 87 sa 91 tas-sentenza appellata, ma narax fis-sentenza appellata motivazzjoni (43) li tippermetti l-kunsiderazzjoni li l-aġir osservat hawn fuq ma kienx abbużiv u dan iktar u iktar għaliex fil-fehma tiegħi hija impriża f’pożizzjoni dominanti, indipendentement mill-kawżi ta’ tali pożizzjoni, li għandha responsabbiltà partikolari li ma tippreġudikax bl-aġir tagħha kompetizzjoni effettiva u mhux distorta fis-suq komuni (44).
95. Fil-fatt, inqis li, anki jekk il-kunċett ta’ responsabbiltà partikolari ġie żviluppat u applikat għall-impriżi li huma f’pożizzjoni dominanti abbażi tal-Artikolu 82 KE, dan il-kunċett jista’ wkoll, fil-kuntest ta’ applikazzjoni konġunta tal-Artikoli 82 KE u 86(1) KE, ikollu rwol għall-impriżi pubbliċi jew privileġġati li għandhom drittijiet speċjali jew esklużivi bis-saħħa ta’ miżuri Statali.
96. F’dan il-kuntest u, b’mod partikolari, f’dak li jirrigwarda l-obbligu tal-Istati Membri, naqbel mal-Avukat Ġenerali da Cruz Vilaça (45) li: “l-Artikolu [86 KE] jirrigwarda biss l-impriżi li għall-aġir tagħhom l-Istati għandhom jassumu responsabbiltà partikolari minħabba l-influwenza li huma jistgħu jeżerċitaw fuq dan l-aġir. Essenzjalment, huma meħtieġ li jiġi żgurat li l-intervent tal-Istat (fis-sens ta’ ‘awtoritajiet pubbliċi’, kif il-Qorti tal-Ġustizzja interpretat din l-espressjoni) fir-rigward ta’ dawn l-impriżi ma jkollux bħala għan jew bħala effett ir-restrizzjoni jew id-distorsjoni tal-kompetizzjoni jew l-introduzzjoni ta’ distorsjonijiet fir-relazzjonijiet ta’ dawn l-impriżi mal-impriżi privati”.
97. Minn dak li ntqal hawn fuq jirriżulta li, fil-punti 85 sa 93 tas-sentenza appellata, l-evalwazzjonijiet tal-Qorti Ġenerali huma bbażati fuq motivazzjoni inkorretta jew insuffiċjenti. U dan, għaliex, minkejja li l-Qorti Ġenerali affermat il-kontra, il-Kummissjoni fil-fatt ikkritikat lid-DEI u fil-fehma tiegħi saħansitra pprovat fid-deċiżjoni kkontestata li d-DEI kienet estendiet, mingħajr ġustifikazzjoni oġġettiva, il-pożizzjoni dominanti tagħha tas-suq tal-provvista tal-lignite għas-suq downstream bl-ingrossa tal-elettriku fil-Greċja.
98. Għaldaqstant nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tilqa’ t-tieni aggravju tal-Kummissjoni, tannulla s-sentenza tal-Qorti Ġenerali minħabba motivazzjoni inkorretta jew insuffiċjenti u tibgħat lura l-kawża quddiemha sabiex teżamina l-motivi l-oħra.
IV – Konklużjoni
99. Fid-dawl ta’ dak li ntqal hawn fuq, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi bil-mod li ġej:
1) B’mod prinċipali:
– tannulla s-sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-20 ta’ Settembru 2012, fil-Kawża DEI vs Il-Kummissjoni (T‑169/08);
– tiċħad it-tieni lment imqajjem mid-Dimosia Epicheirisi Ilektrismou AE (DEI) fil-kuntest tat-tieni u r-raba’ parti tal-ewwel motiv quddiem il-Qorti Ġenerali, ibbażat fuq żball ta’ liġi fl-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet meħuda flimkien tal-Artikolu 86(1) KE u tal-Artikolu 82 KE;
– tibgħat lura l-kawża quddiem il-Qorti Ġenerali;
– u tirriżerva l-ispejjeż.
2) Sussidjarjament:
– tannulla s-sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-20 ta’ Settembru 2012 fil-Kawża DEI vs Il-Kummissjoni (T‑169/08);
– tibgħat lura l-kawża quddiem il-Qorti Ġenerali; u
– tirriżerva l-ispejjeż.