WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(druga izba)
z dnia 14 kwietnia 2011 r.
Sprawa F-82/08
Nicole Clarke i in.
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego
(znaki towarowe i wzory) (OHIM)
Służba publiczna – Personel tymczasowy – Artykuł 8 WZIP – Klauzula rozwiązująca umowę, w przypadku gdy pracownik nie zostanie wpisany na listę rezerwy konkursu – Konkursy otwarte OHIM/AD/02/07 i OHIM/AST/02/07 – Akt niekorzystny – Zasada wykonywania umów w dobrej wierze – Obowiązek staranności – Zasada dobrej administracji – Wymogi językowe – Brak właściwości EPSO – Dyrektywa 1997/70/WE – Praca na czas określony
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której N. Clarke, E. Papathanasiou i M. Periañez-González, będące członkami personelu tymczasowego OHIM, żądają w szczególności, po pierwsze, stwierdzenia nieważności decyzji odmownych OHIM z dnia 7 marca 2008 r. w sprawie ich wniosków zmierzających w istocie do usunięcia umieszczonej w ich umowach o pracę klauzuli w sprawie rozwiązania umowy, zawierającej wymóg bycia laureatem konkursu otwartego oraz do uzyskania oświadczenia ze strony OHIM, że ich umowy o pracę na czas nieokreślony nie wygasną, a po drugie, zasądzenia od OHIM odszkodowania.
Orzeczenie: Stwierdza się nieważność decyzji dyrektora działu kadr OHIM z dnia 19 grudnia 2007 r. i decyzji OHIM z dnia 7 marca 2008 r. w zakresie, w jakim powyższe decyzje nie uwzględniają wniosków skarżących o niestosowanie klauzuli w sprawie rozwiązania umowy zawartej w ich umowach o pracę w charakterze członków personelu tymczasowego w odniesieniu do konkursów OHIM/AD/02/07 i OHIM/AST/01/07. Zasądza się od OHIM na rzecz każdej ze skarżących kwotę 2000 EUR tytułem zadośćuczynienia. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. OHIM pokrywa własne koszty i koszty poniesione przez skarżące.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga – Skarga na decyzję o niedopuszczeniu do egzaminów konkursowych – Możliwość powołania się na nieprawidłowość ogłoszenia o konkursie
(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2, art. 91)
2. Urzędnicy – Skarga – Przesłanki dopuszczalności – Badanie pod kątem przesłanek określonych w regulaminie pracowniczym
(art. 230 akapit czwarty WE; art. 263 akapit czwarty TFUE; regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
3. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Klauzula umowy o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego uzależniająca kontynuację stosunku pracy od wpisania pracownika na listę rezerwy kadrowej konkursu otwartego – Włączenie
(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2)
4. Urzędnicy – Organizacja służb – Przydzielenie takich samych zadań na stanowiskach stałych i czasowych – Dopuszczalność
(warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 2 lit. a), b))
5. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Zatrudnienie – Przekształcenie umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony i zawarcie w niej klauzuli w sprawie rozwiązania w przypadku niewpisania pracownika na listę rezerwy kadrowej konkursu otwartego – Zmiana rozumiana jako przedłużenie umowy na czas określony
(dyrektywa 1999/70, załącznik, klauzula 3 pkt 1; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 2 lit. a), art. 8 akapit pierwszy)
6. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Umowy o pracę na czas nieokreślony, zawierające klauzule o ich rozwiązaniu obowiązujące wyłącznie w przypadku niewpisania na sporządzoną po zakończeniu konkursu ogólnego listę rezerwy kadrowej – Ogłoszenie o konkursie przewidujące znacznie mniejszą liczbę stanowisk do obsadzenia w porównaniu z liczbą tych umów – Brak obowiązywania klauzuli
7. Urzędnicy – Konkurs – Warunki dopuszczenia – Równość traktowania – Wymóg szczególnych umiejętności językowych – Dopuszczalność
8. Urzędnicy – Konkurs – Organizacja – Warunki i szczegółowe zasady dopuszczenia – Uznanie przysługujące organowi powołującemu – Kontrola sądowa – Granice
(regulamin pracowniczy, art. 27 akapit pierwszy)
9. Europejski Urząd Doboru Kadr (EPSO) – Przebieg konkursu w sprawie naboru urzędników – Rola EPSO – Służenie pomocą komisji konkursowej – Funkcja pomocnicza w stosunku do funkcji komisji konkursowej – Zadania z zakresu doboru kadr – Brak
1. Zarówno uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej, jak i skarga, winny być zgodnie z art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego skierowane przeciwko aktowi niekorzystnemu, wywołującemu wiążące skutki prawne, które mogą w sposób bezpośredni i natychmiastowy naruszać interesy skarżącego, zmieniając w istotny sposób jego sytuację prawną.
W odniesieniu do ogłoszenia o konkursie, zważywszy na szczególny charakter postępowania w sprawie naboru, które stanowi złożony cykl czynności administracyjnych, składający się z szeregu ściśle powiązanych ze sobą decyzji, skarżący ma prawo w odniesieniu do ogłoszeń o konkursie powołać się na nieprawidłowości, jakie wystąpiły w przebiegu konkursu, w tym nieprawidłowości, których przyczyny można odnaleźć w samej treści ogłoszenia o konkursie, przy okazji skargi na późniejszą decyzję indywidualną, taką jak decyzja o niedopuszczeniu do egzaminów. Ogłoszenie o konkursie może wyjątkowo również stanowić przedmiot skargi o stwierdzenie nieważności, gdy poprzez ustanawianie warunków wykluczających kandydaturę skarżącego stanowi decyzję dla niego niekorzystną w rozumieniu art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego.
(zob. pkt 74, 79)
Odesłanie:
Trybunał: sprawy połączone 64/86, od 71/86 do 73/86 i 78/86 Sergio i in. przeciwko Komisji, 8 marca 1988 r., pkt 15; sprawa C‑448/93 P Komisja przeciwko Noonan, 11 sierpnia 1995 r., pkt 17–19
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑60/92 Noonan przeciwko Komisji, 16 września 1993 r., pkt 21; sprawa T‑87/99 Hendrickx przeciwko Cedefopowi, 13 lipca 2000 r., pkt 37
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑19/08 Bennett i in. przeciwko OHIM, 2 lipca 2009 r., pkt 65 i przytoczone tam orzecznictwo, pkt 66
2. Aby ocenić dopuszczalność skargi urzędnika, sąd nie może stosować przesłanek określonych w art. 230 akapit czwarty WE (obecnie, po zmianie, art. 263 akapit czwarty TFUE), ani nawet się na nich wzorować, w szczególności w odniesieniu do wymogu, by zaskarżony akt dotyczył skarżącego indywidualnie, ponieważ wspomniane przesłanki określają zasadniczo ramy korzystania z prawa do wniesienia skargi na akty o charakterze ogólnym przysługującego osobom fizycznym i prawnym, z uwzględnieniem rozmaitych okoliczności mogących indywidualizować skarżącego. Zgodnie z autonomią sporów z zakresu służby publicznej Unii w stosunku do sporów na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa dotyczących stwierdzenia nieważności i odszkodowań, punkt odniesienia powinny stanowić przesłanki dopuszczalności określone w regulaminie pracowniczym.
(zob. pkt 75)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 9/75 Meyer-Burckhardt przeciwko Komisji, 22 października 1975 r., pkt 7; sprawa 48/76 Reinarz przeciwko Komisji i Radzie, 17 lutego 1977 r., pkt 10; sprawa 401/85 Schina przeciwko Komisji, 7 października 1987 r., pkt 9
3. Umieszczenie w umowie o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego klauzuli w sprawie jej rozwiązania, która uzależnia kontynuację stosunku pracy od wpisania danego członka personelu tymczasowego na listę rezerwy kadrowej konkursu otwartego organizowanego przez Europejski Urząd Doboru Kadr, może wywierać niekorzystne skutki dla takiego pracownika, przynajmniej z uwagi na niepewność co do umieszczenia jego nazwiska na liście rezerwy kadrowej sporządzonej po wspomnianym konkursie. W tych okolicznościach odmowna decyzja instytucji w sprawie wniosku zainteresowanego członka personelu tymczasowego o uznanie zawartej w jego umowie o pracę klauzuli rozwiązującej za nieistniejącą, a w każdym razie o jej niestosowanie w odniesieniu do danego konkursu, tak by nie był on zobowiązany do wzięcia udziału w tym konkursie, stanowi akt niekorzystny w rozumieniu art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego.
(zob. pkt 76)
4. Zasadniczo nic nie stoi na przeszkodzie temu, by administracja przydzielała takie same zadania na stanowiskach stałych czy czasowych, które ujęte są w wykazie stanowisk.
Tym samym nie można administracji czynić zarzutu z tego, że zawarła umowę o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego na podstawie art. 2 lit. b) warunków zatrudnienia innych pracowników (WZIP), a następnie rozwiązała ją za porozumieniem stron i zastąpiła umową w rozumieniu art. 2 lit. a) WZIP, aby umożliwić zainteresowanemu objęcie stanowiska ujętego w wykazie stanowisk, któremu organy budżetowe nadały charakter tymczasowy.
(zob. pkt 113, 115)
5. Instytucja nie wykroczyła poza granice ustalone w art. 8 akapit pierwszy WZIP, zmieniając umowę o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego w rozumieniu art. 2 lit. a) WZIP w celu usunięcia z umowy postanowienia o obowiązywaniu umowy przez czas określony i zastąpienia go postanowieniem o obowiązywaniu umowy przez czas jakoby nieokreślony, oraz zamieszczając w niej klauzulę w sprawie rozwiązania umowy w razie niewpisania pracownika na listę rezerwy kadrowej konkursu. Ponieważ bowiem zamieszczenie klauzuli nie pozwala uznać omawianej umowy za umowę na czas nieokreślony, bez względu na jej brzmienie, tego rodzaju zmiana powinna być rozumiana jako pierwsze przedłużenie na czas określony umowy o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego na czas określony w rozumieniu art. 2 lit. a) WZIP.
Ponadto termin wygaśnięcia umowy, jak wynika z klauzuli 3 pkt 1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, załączonego do dyrektywy 1999/70 dotyczącej porozumienia ramowego ETUC, UNICE i CEEP w sprawie pracy na czas określony, może być określony nie tylko przez nadejście dokładnie określonej daty, lecz również wykonanie określonego zadania lub nastąpienie określonego wydarzenia, takiego jak sporządzenie listy rezerwy kadrowej danego konkursu.
(zob. pkt 113, 116, 117, 126)
6. Proponując licznym pracownikom, którzy pomyślnie przeszli wewnętrzne postępowania w sprawie naboru, umowę o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego na czas nieokreślony, zawierającą klauzulę o jej rozwiązaniu obowiązującą wyłącznie w przypadku, gdy zainteresowani nie zostaną wpisani na sporządzoną po konkursie otwartym listę rezerwy kadrowej, zobowiązując się tym samym jasno do zatrudnienia na stałe zainteresowanych w swoich strukturach, pod warunkiem że ich nazwiska będą znajdowały się na takiej liście rezerwy kadrowej, a następnie ograniczając liczbę laureatów wpisanych na listy odpowiednich kandydatów, sporządzonych na zakończenie obu konkursów, w dodatku otwartych, do dokładnej liczby stanowisk do obsadzenia, instytucja radykalnie i obiektywnie ogranicza szanse tych wszystkich pracowników na uniknięcie zastosowania klauzuli o rozwiązaniu umowy, a tym samym pozbawia zakres swoich zobowiązań umownych podjętych względem swego personelu tymczasowego części jego znaczenia.
W związku z tym klauzuli w sprawie rozwiązania nie można zastosować po zakończeniu konkursu otwartego dla ogółu obywateli państw członkowskich, w obliczu listy odpowiednich kandydatów ograniczonej do tego stopnia, że szanse uniknięcia jej zastosowania do zainteresowanych pracowników były nierozsądnie małe, zważywszy na zobowiązanie podjęte przez instytucję wobec jej personelu tymczasowego. Innymi słowy, pod rygorem wypaczenia treści zobowiązania umownego administracji tego rodzaju lista odpowiednich kandydatów nie jest przewidziana w klauzuli w sprawie rozwiązania.
(zob. pkt 161, 162)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Bennett i in. przeciwko OHIM, pkt 116
7. Interes służby może uzasadniać, by od kandydata w konkursie wymagano wykazania się szczególnymi umiejętnościami lingwistycznymi w określonych językach Unii, przy założeniu, że poziom znajomości języków, jakiego można wymagać w ramach postępowania w sprawie naboru, był proporcjonalny do rzeczywistych potrzeb służby.
W tym względzie system pełnego pluralizmu językowego w ramach wewnętrznego funkcjonowania instytucji powodowałby duże trudności w zakresie zarządzania i stałby się nadmiernym obciążeniem ekonomicznym. Prawidłowe funkcjonowanie instytucji i organów Unii, w szczególności gdy dany organ ma do dyspozycji ograniczone zasoby, może zatem uzasadniać ograniczony wybór języków komunikacji wewnętrznej.
(zob. pkt 172, 173)
Odesłanie:
Trybunał: 79/74 Küster przeciwko Parlamentowi, 19 czerwca 1975 r., pkt 16, 20; sprawa 22/75 Küster przeciwko Parlamentowi, 29 października 1975 r., pkt 13, 17; sprawa C‑160/03 Hiszpania przeciwko Eurojustowi, 15 marca 2005 r., opinia rzecznika generalnego M. Poiaresa Madura, pkt 47
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑376/03 Hendrickx przeciwko Radzie, 5 kwietnia 2005 r., pkt 26
Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑156/07 i T‑232/07 Hiszpania przeciwko Komisji, 13 września 2010 r., pkt 75
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Bennett i in. przeciwko OHIM, pkt 137
8. Organowi powołującemu przysługuje szeroki zakres uznania w odniesieniu do określenia kryteriów dotyczących umiejętności wymaganych na stanowiskach do obsadzenia oraz ustalania – w zależności od tych kryteriów oraz, ogólniej, w interesie służby – warunków i szczegółowych zasad organizacji konkursu, zawsze w świetle celu wszelkich konkursów organizowanych w ramach Unii, który, jak to wynika z art. 27 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, polega na pozyskaniu do służby w instytucji urzędników spełniających najwyższe wymogi w zakresie kwalifikacji, wydajności i uczciwości. W tych okolicznościach kontrola sądu Unii nie może wykraczać poza sprawdzenie, czy organizacja egzaminów nie ma oczywiście niewłaściwego lub nieproporcjonalnego charakteru w stosunku do zamierzonego celu, oraz że nie miały miejsca naruszenia prawa i nadużycie władzy.
Podobnie komisji konkursowej lub komisji do spraw naboru w ramach postępowania wewnętrznego przysługuje szeroki zakres uznania co do zasad przeprowadzania egzaminów czy szczegółowej ich treści. Sąd Unii może kwestionować tę treść wyłącznie w wypadku, gdy wybiega ona poza ramy wskazane w ogłoszeniu o konkursie lub nie jest zgodna z celem egzaminu konkursowego czy postępowania w sprawie naboru.
(zob. pkt 181, 182)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑211/95 Petit‑Laurent przeciwko Komisji, 5 lutego 1997 r., pkt 54; sprawa T‑237/95 Carbajo Ferrero przeciwko Parlamentowi, 12 czerwca 1997 r., pkt 47, 48
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑2/07 Matos Martins przeciwko Komisji, 15 kwietnia 2010 r., pkt 161 i przytoczone tam orzecznictwo
9. O ile zadania powierzone Europejskiemu Urzędowi Doboru Kadr (EPSO) czynią z tego międzyinstytucjonalnego urzędu ważny podmiot w kształtowaniu i realizacji polityki Unii w zakresie doboru personelu, o tyle w przedmiocie konkursów związanych z naborem urzędników jego rola, chociaż istotna w zakresie, w jakim służy pomocą komisji konkursowej, pozostaje w każdym razie pomocnicza w stosunku do roli komisji konkursowej, której EPSO nie może ponadto zastąpić.
Zatem konkurs, którego etap wstępny został przeprowadzony pod wyłącznym nadzorem EPSO, jest niezgodny z prawem.
(zob. pkt 199, 204)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑35/08 Pachtitis przeciwko Komisji, 15 czerwca 2010 r., pkt 58, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑361/10 P