WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(druga izba)
z dnia 15 września 2011 r.
Sprawa F‑102/09
Kelly-Marie Bennett i in.
przeciwko
Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego
(znaki towarowe i wzory) (OHIM)
Służba publiczna – Personel tymczasowy – Umowa na czas nieokreślony zawierająca klauzulę o jej rozwiązaniu – Konkursy otwarte – Dopuszczalność – Akt niekorzystny – Artykuły 8 WZIP i 47 WZIP – Obowiązek uzasadnienia – Obowiązek staranności – Zasada dobrej administracji – Uzasadnione oczekiwania – Zasada wykonywania umów w dobrej wierze – Nadużycie władzy
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której K.M. Bennett i trzynastu innych członków personelu tymczasowego lub byłych członków personelu tymczasowego OHIM żąda w szczególności stwierdzenia nieważności decyzji OHIM z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie rozwiązania z nimi umów o pracę, a także zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Orzeczenie: M. Infante Seco Herrera zostaje wykreślona z listy skarżących. Stwierdza się nieważność decyzji OHIM z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie rozwiązania umów o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego ze skarżącymi: K.M. Bennett, M. Galle, S. Nuti, S. Scardocchią, N. Schmidt, E. Chertierem Gonzálezem, T. Guarinosem Viňalsem i M. Ramirezem Battistigiem. Zasądza się od OHIM na rzecz K.M. Bennett, M. Galle, S. Nuti, S. Scardocchii, N. Schmidt, a także E. Chertiera Gonzáleza, T. Guarinosa Viňalsa i M. Ramireza Battistiga kwotę wynoszącą różnicę między kwotą wynagrodzenia, do którego otrzymania mieliby oni prawo, gdyby pozostali w służbie w OHIM, a kwotą wynagrodzenia, zasiłków dla bezrobotnych lub wszelkich innych zastępczych świadczeń, które mogli faktycznie pobierać z innych źródeł od dnia 15 października 2009 r. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. OHIM pokrywa trzy czwarte własnych kosztów oraz koszty K.M. Bennett, M. Galle, S. Nuti, S. Scardocchii, N. Schmidt, a także E. Chertiera Gonzáleza, T. Guarinosa Viňalsa i M. Ramireza Battistiga. S. Dickmanns, C. Forzy, R. Bianchi, J.L. Ruiz Molina i J. Zaragoza Gomez pokrywają własne koszty i jedną czwartą kosztów poniesionych przez OHIM. M. Infante Seco Herrera pokrywa własne koszty.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Skierowane do członka personelu tymczasowego pismo zawierające przypomnienie o dacie wygaśnięcia jego umowy o pracę – Wyłączenie – Zmiana umowy – Decyzja w sprawie nieprzedłużenia umowy – Włączenie
(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2)
2. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Klauzula umowy o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego uzależniająca kontynuację stosunku pracy od wpisania pracownika na listę rezerwy kadrowej konkursu otwartego – Decyzja administracji stwierdzająca brak wpisania pracownika na wskazaną listę i wykonująca klauzulę w sprawie rozwiązania umowy o pracę – Włączenie
(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2)
3. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Zatrudnienie – Przekształcenie umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony i zawarcie w niej klauzuli w sprawie rozwiązania w przypadku niewpisania pracownika na listę rezerwy kadrowej konkursu otwartego – Zmiana rozumiana jako przedłużenie umowy na czas określony
(warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 2 lit. a), b), d), art. 8 akapity pierwszy, drugi; dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 1 lit. b), klauzula 3 pkt 1, klauzula 5 ust. 1 lit. b), c))
4. Postępowanie – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne
(regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, § 35 ust. 1 lit. e))
5. Urzędnicy – Skarga – Nieograniczone prawo orzekania – Spory o charakterze majątkowym w rozumieniu art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego – Pojęcie
(regulamin pracowniczy, art. 91 ust. 1)
1. Akt niezawierający żadnych nowych elementów w stosunku do wcześniejszego aktu stanowi akt wyłącznie potwierdzający tego ostatniego aktu i zainteresowanemu nie przysługuje w związku z tym nowy termin do wniesienia skargi. Aktu niekorzystnego nie stanowi w szczególności pismo ograniczające się do przypomnienia pracownikowi warunków jego umowy o pracę dotyczących daty jej wygaśnięcia, niezawierające żadnych nowych elementów w stosunku do wspomnianych warunków.
Natomiast wszelkie zmiany do umowy stanowią akt niekorzystny, lecz są nim jedynie zmienione postanowienia, chyba że wspomniane zmiany powodują zmianę ogólnej systematyki umowy. Podobnie w razie gdy umowa może podlegać przedłużeniu, decyzja administracji w sprawie jej nieprzedłużenia stanowi odrębny od rozpatrywanej umowy akt niekorzystny, na który można złożyć zażalenie i który jest zaskarżalny w określonych w regulaminie pracowniczym terminach. Tego rodzaju decyzja, wydana w następstwie ponownego zbadania interesu służby oraz sytuacji zainteresowanego, zawiera bowiem nowy element w stosunku do pierwotnej umowy i nie może być postrzegana jako akt wyłącznie potwierdzający umowę.
(zob. pkt 56–59)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 23/80 Grasselli przeciwko Komisji, 10 grudnia 1980 r., pkt 18; sprawa 329/85 Castagnoli przeciwko Komisji, 9 lipca 1987 r., pkt 10, 11; sprawa C‑417/05 P Komisja przeciwko Fernández Gómez, 14 września 2006 r., pkt 46
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑97/00 Vakalopoulou przeciwko Komisji, 2 lutego 2001 r., pkt 14; sprawa T‑11/01 Mascetti przeciwko Komisji, 1 kwietnia 2003 r., pkt 41; sprawa T‑160/04 Potamianos przeciwko Komisji, 15 października 2008 r., pkt 21
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawy połączone F‑72/09 i F‑17/10 Daake przeciwko OHIM, 15 kwietnia 2011 r., pkt 36
2. Pismo, w którym organ administracji stwierdza zajście określonego zdarzenia lub nowej sytuacji i stosuje wynikające z nich konsekwencje określone w normie prawnej lub postanowieniu umownym względem osób, których one dotyczą, stanowi akt niekorzystny, ponieważ dokonuje zmiany sytuacji prawnej ich adresatów.
Odnosi się to do decyzji administracji stwierdzającej brak umieszczenia nazwiska członka personelu tymczasowego na liście rezerwy kadrowej danego konkursu otwartego i wykonującej zawartą w jego umowie klauzulę w sprawie jej rozwiązania, przewidującą rozwiązanie tej umowy w razie zajścia określonego zdarzenia, a mianowicie sporządzenia listy rezerwy kadrowej konkursu, o którym mowa w omawianej klauzuli, którego data była z konieczności nieznana w chwili zawarcia umowy. Wskazana decyzja zmieniająca sytuację prawną pracownika stanowi akt niekorzystny podlegający zażaleniu i w odpowiednim przypadku zaskarżeniu.
Wspomniany pracownik nie może być również zobowiązany do zaskarżenia omawianej klauzuli od razu po podpisaniu umowy, podczas gdy spełnienie warunków, w których miałaby ona mieć zastosowanie, pozostaje niepewne. Z uwagi na to, że zamieszczenie klauzuli w sprawie rozwiązania umowy stanowi przedmiot złożonego cyklu czynności, pracownik musi mieć możliwość zakwestionowania w drodze skargi wpadkowej zgodności z prawem tej klauzuli, nawet jeśli ma ona charakter indywidualny, przy okazji wydania przez organ administracji wykonującej ją decyzji, na ostatnim etapie tego cyklu czynności.
(zob. pkt 63, 64, 80)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Daake przeciwko OHIM, pkt 34 i nast.
3. Klauzula 1 lit. b) porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego w załączniku do dyrektywy 1999/70 dotyczącej porozumienia ramowego zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC ma na celu ustanowienie ram dla zapobiegania nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów lub stosunków pracy zawieranych na czas określony, a mianowicie zmierza do ograniczenia stosowania kolejnych umów o pracę na czas określony lub stosunków pracy na czas określony uważanych za źródło potencjalnych nadużyć na niekorzyść pracowników, poprzez ustanowienie pewnej liczby przepisów określających minimalny poziom ochronny w celu uniknięcia niestabilności sytuacji pracowników. Artykuł 8 akapity pierwszy i drugi warunków zatrudnienia innych pracowników zmierza właśnie do ograniczenia stosowania kolejnych umów o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego. Po pierwsze, umowa członka personelu tymczasowego w rozumieniu art. 2 lit. a) WZIP może zostać przedłużona tylko jeden raz na czas określony, a każde następne przedłużenie umowy następuje na czas nieokreślony. Po drugie, umowa członka personelu tymczasowego w rozumieniu art. 2 lit. b) lub d) WZIP, która nie może przekraczać czterech lat, może zostać przedłużona tylko jeden raz maksymalnie o dwa lata, pod warunkiem że możliwość przedłużenia została przewidziana w pierwotnej umowie, zaś po wygaśnięciu umowy taki pracownik może pozostać zatrudniony tylko wtedy, gdy zostanie mianowany urzędnikiem. Tego rodzaju przepisy odpowiadają środkom, o których mowa w klauzuli 5 ust. 1 lit. b) i c) umowy ramowej, mogącym zapobiec nadużyciom wynikającym ze stosowania kolejnych umów o pracę na czas określony lub stosunków pracy na czas określony.
Okoliczność, że umowa danego pracownika została opatrzona klauzulą w sprawie rozwiązania umowy, umożliwiającą administracji jej rozwiązanie w razie niezdania przez zainteresowanego konkursu, który ogłoszono w określonym terminie, nie pozwala, bez względu na treść umowy, zakwalifikować tej umowy jako umowy na czas nieokreślony, która charakteryzuje się stabilnością zatrudnienia. Czas trwania umowy, jak wynika z klauzuli 3 pkt 1 porozumienia ramowego, może bowiem określać nie tylko „nadejście dokładnie określonej daty”, lecz również „wykonanie określonego zadania lub nastąpienie określonego wydarzenia”, takiego jak sporządzenie listy rezerwy kadrowej danego konkursu, z którym zgodnie z treścią umowy pracownika wiąże się szereg możliwych konsekwencji. Tym samym w razie nieumieszczenia jego nazwiska na liście rezerwy kadrowej z treści umowy wynika, że zostanie ona rozwiązana; to samo stałoby się z reguły w razie pomyślnego przejścia konkursu, ponieważ wówczas zainteresowanemu pracownikowi zaproponowano by zatrudnienie w charakterze urzędnika, przy czym w razie odrzucenia przez niego oferty również rozwiązano by z nim umowę zgodnie z jej postanowieniami.
Niemniej wskazana okoliczność nie uzasadnia braku stosowania zasady ustanowionej w art. 8 akapit pierwszy warunków zatrudnienia innych pracowników, zgodnie z którą „każde następne przedłużenie umowy” następujące po pierwszym przedłużeniu na czas określony umowy członka personelu tymczasowego zawartej na podstawie art. 2 lit. a) WZIP „następuje na czas nieokreślony”, a tę zmianę kwalifikacji należy uważać za skuteczną z mocy samego prawa. Zasada ta dotyczy bowiem sytuacji każdego członka personelu tymczasowego w rozumieniu art. 2 lit. a), który po zawarciu dwóch kolejnych umów na czas określony pozostaje nieprzerwanie w stosunku pracy z daną instytucją lub agencją. Przyjęcie, że przebycie okresu zatrudnienia w charakterze członka personelu pomocniczego może przerwać ten stosunek pracy i wyłączyć w ten sposób zastosowanie art. 8 akapit pierwszy warunków zatrudnienia innych pracowników oznaczałoby legitymizację sztucznej konstrukcji prawnej pozbawiającej wspomniany przepis, mający na celu ochronę pracowników przed nadużywaniem umów na czas określony, jego istoty.
(zob. pkt 85, 86, 104–106, 110, 112)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑212/04 Adeneler i in., 4 lipca 2006 r., pkt 63
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑1/05 Landgren przeciwko ETF, 26 października 2006 r., pkt 66
4. Zgodnie z art. 35 § 1 lit. e) regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej przedstawienie przez stronę skarżącą zarzutów w skardze winno być na tyle jasne i precyzyjne, by umożliwiało stronie pozwanej przygotowanie obrony, a Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie skargi, jeśli zajdzie taka potrzeba bez dodatkowych informacji. W celu zagwarantowania pewności prawa i prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości, aby skarga była dopuszczalna, konieczne jest, by istotne okoliczności faktyczne i prawne, będące podstawą jej złożenia, wynikały w sposób spójny i zrozumiały z samej treści skargi.
(zob. pkt 115)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑209/01 Honeywell przeciwko Komisji, 14 grudnia 2005 r., pkt 55, 56 i przytoczone tam orzecznictwo
Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑100/08 P Kerelov przeciwko Komisji, 6 maja 2010 r., pkt 16
5. Żądanie mające na celu zapłacenie przez Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego na rzecz jednego z jego pracowników kwoty, którą uważa on za należną mu na mocy warunków zatrudnienia innych pracowników, wchodzi w zakres pojęcia sporów o charakterze majątkowym w rozumieniu art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego. Na mocy art. 91 ust. 1 regulaminu pracowniczego sąd Unii w ramach tych sporów ma nieograniczone prawo orzekania, które nakłada nań obowiązek ich zakończenia w sposób zupełny i tym samym rozstrzygnięcia w przedmiocie całokształtu praw i obowiązków pracownika, z zastrzeżeniem przekazania odnośnej instytucji lub agencji wykonania, pod swoją kontrolą, określonej części orzeczenia na warunkach, które zostały przez ten sąd szczegółowo określone.
(zob. pkt 184)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑135/06 P Weißenfels przeciwko Parlamentowi, 18 grudnia 2007 r., pkt 65, 67, 68
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑49/08 Giannini przeciwko Komisji, 2 lipca 2009 r., pkt 39–42