Sprawa C‑304/14

Secretary of State for the Home Department

przeciwko

CS

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber)]

Odesłanie prejudycjalne – Obywatelstwo Unii – Artykuł 20 TFUE – Obywatel państwa trzeciego mający na utrzymaniu małoletnie dziecko będące obywatelem Unii – Prawo pobytu w państwie członkowskim, którego obywatelstwo posiada dziecko – Karalność rodzica dziecka – Decyzja o wydaleniu rodzica pociągająca za sobą pośrednie wydalenie dziecka

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 13 września 2016 r.

Obywatelstwo Unii – Postanowienia traktatu – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Ograniczenie prawa wjazdu i pobytu uzasadnione względami porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego – Uregulowanie państwa członkowskiego nakazujące wydalanie z jego terytorium do państwa trzeciego obywatela tego państwa trzeciego, który został skazany za popełnienie przestępstwa, w sytuacji gdy ów obywatel sprawuje faktyczną pieczę nad małoletnim dzieckiem, które posiada obywatelstwo tego państwa członkowskiego i przebywa w nim od chwili urodzenia, nie skorzystawszy z prawa do swobodnego przemieszczania się – Środek polegający na wydaleniu tego obywatela państwa trzeciego i zmuszający to dziecko do opuszczenia terytorium Unii – Niedopuszczalność – Podstawa – Przyjęcie środka wydaleniowego oparte na osobistym zachowaniu tego obywatela – Dopuszczalność – Przesłanki – Ustalenie spoczywające na sądzie krajowym

(art. 20 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 7, art. 24 ust. 2)

Artykuł 20 TFUE należy interpretować w ten sposób, iż postanowienie to stoi na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego nakazującemu wydalanie z jego terytorium do państwa trzeciego obywatela tego państwa trzeciego, który został skazany za popełnienie przestępstwa, w sytuacji gdy ów obywatel sprawuje faktyczną pieczę nad małoletnim dzieckiem, które posiada obywatelstwo tego państwa członkowskiego i przebywa w nim od chwili urodzenia, nie skorzystawszy z prawa do swobodnego przemieszczania się, jeżeli wskutek takiego wydalenia dziecko będzie musiało opuścić terytorium Unii, przez co zostanie ono pozbawione możliwości korzystania z istoty praw, które przysługują mu w związku z posiadaniem obywatelstwa Unii. W wyjątkowych okolicznościach państwo członkowskie może jednak zastosować środek wydaleniowy, jeśli przemawia za tym osobiste zachowanie owego obywatela państwa trzeciego, przy czym zachowanie to musi stanowić rzeczywiste, aktualne i dostatecznie poważne zagrożenie dla podstawowych interesów społecznych tego państwa członkowskiego, zaś decyzja o zastosowaniu tego środka musi zostać podjęta z uwzględnieniem poszczególnych wchodzących w grę interesów, czego ustalenie należy do sądu krajowego.

W istocie, chociaż art. 20 TFUE nie wpływa na możliwość powoływania się przez państwa członkowskie na wyjątek związany zwłaszcza z utrzymaniem porządku publicznego i ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego, to jednak z uwagi na to, sytuacja owego obywatela państwa trzeciego jest objęta zakresem stosowania prawa Unii, jej ocena powinna uwzględniać prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego wyrażone w art. 7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, który to artykuł należy odczytywać w związku z obowiązkiem uwzględnienia nadrzędnego interesu dziecka, zapisanego w art. 24 ust. 2 karty Dodatkowo pojęcia „porządku publicznego” i „bezpieczeństwa publicznego”, jako uzasadnienia odstępstwa od prawa pobytu obywateli Unii i członków ich rodzin, należy interpretować ściśle, w związku z czym ich zakres nie może być ustalany jednostronnie przez każde państwo członkowskie bez kontroli instytucji Unii.

Pojęcie „porządku publicznego” oznacza w każdym wypadku istnienie, oprócz zakłócenia porządku społecznego, z jakim wiąże się każde naruszenie prawa, rzeczywistego i dostatecznie poważnego zagrożenia godzącego w jeden z podstawowych interesów społeczeństwa. Co się tyczy pojęcia „bezpieczeństwa publicznego”, odnosi się ono zarówno do wewnętrznego bezpieczeństwa państwa członkowskiego, jak i do jego bezpieczeństwa zewnętrznego, i w związku z tym zagrożenie dla funkcjonowania głównych instytucji i służb publicznych oraz życia ludności, podobnie jak ryzyko poważnego zakłócenia stosunków zagranicznych lub pokojowego współistnienia narodów bądź zagrożenie interesów wojskowych, może naruszać bezpieczeństwo publiczne. Ponadto zwalczanie przestępczości związanej z obrotem środkami odurzającymi w zorganizowanej grupie przestępczej lub zwalczanie terroryzmu mieszczą się w pojęciu „bezpieczeństwa publicznego”. W tym kontekście, w wypadku gdy podstawą decyzji o wydaleniu jest istnienie rzeczywistego, aktualnego i dostatecznie poważnego zagrożenia dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego w związku z przestępstwem popełnionym przez obywatela państwa trzeciego sprawującego wyłączną pieczę nad dziećmi będącymi obywatelami Unii, tego rodzaju decyzja może być zgodna z prawem Unii.

Natomiast wniosku takiego nie można automatycznie wyciągać tylko w oparciu o wcześniejszą karalność zainteresowanego. Do takiego wniosku sąd krajowy może w danym wypadku dojść tylko po przeprowadzeniu konkretnej oceny wszystkich aktualnych i stosownych okoliczności danego przypadku, dokonywanej z uwzględnieniem zasady proporcjonalności nadrzędnego interesu dziecka i praw podstawowych, których poszanowanie zapewnia Trybunał. Ocena taka musi w szczególności uwzględniać osobiste zachowanie zainteresowanej osoby, okres i zgodność z prawem jej pobytu na terytorium danego państwa członkowskiego, charakter i wagę popełnionego przestępstwa, stopień zagrożenia dla społeczeństwa ze strony zainteresowanego, wiek danego dziecka oraz jego stan zdrowia, jak też jego sytuację rodzinną i ekonomiczną.

Sąd krajowy musi w tym względzie ocenić, z jednej strony, stopień zagrożenia, jaki niesie dla społeczeństwa przestępcze zachowanie danego obywatela państwa trzeciego, a z drugiej strony ewentualny wpływ takiego zachowania na porządek publiczny lub bezpieczeństwo publiczne danego państwa członkowskiego. Dokonując takiej oceny, sąd krajowy musi też uwzględnić prawa podstawowe, których poszanowanie zapewnia Trybunał, w szczególności prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, wyrażone w art. 7 karty, a także przestrzegać zasady proporcjonalności. W rozpatrywanym przypadku przy wyważaniu stosownych interesów należy również wziąć pod uwagę nadrzędny interes dziecka. Szczególną uwagę należy zwrócić na jego wiek, na jego sytuację w danym państwie członkowskim oraz na stopień jego zależności od rodzica.

(por. pkt 36–42, 47–50; sentencja)