Language of document : ECLI:EU:C:2019:1012

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

MANUELA CAMPOSA SÁNCHEZA-BORDONY

przedstawiona w dniu 26 listopada 2019 r.(1)

Sprawy połączone C566/19 PPU i C626/19 PPU

Parquet général du Grand-Duché de Luxembourg

przeciwko

JR

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Cour d’appel (Chambre du conseil) (izbę śledczą sądu apelacyjnego, Luksemburg)]

i

Openbaar Ministerie

przeciwko

YC

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie, Niderlandy)]

Odesłanie prejudycjalne – Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych – Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW – Europejski nakaz aresztowania – Wydający nakaz organ sądowy – Niezależność prokuratury – Europejski nakaz aresztowania wydany przez francuskiego prokuratora – Prokuratura zajmująca się, z jednej strony, prowadzeniem postępowania karnego, a z drugiej strony, kontrolą warunków wydania i proporcjonalnego charakteru europejskiego nakazu aresztowania – Warunek istnienia skutecznego środka zaskarżenia decyzji o wydaniu europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez prokuratora






1.        Trybunał ponownie zajmuje się odesłaniami prejudycjalnymi, w których następstwie będzie musiał rozstrzygnąć, czy prokuraturę (w tym przypadku Republiki Francuskiej) można uznać za „wydający [europejski] nakaz [aresztowania (ENA)] organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW(2).

2.        Wątpliwości wyrażone przez sąd w Luksemburgu (sprawa C‑566/19 PPU) oraz przez sąd w Niderlandach (sprawa C‑626/19 PPU) dotyczą w szczególności wykładni wyroku Trybunału OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau)(3).

3.        Te same wątpliwości podniesiono w odniesieniu do prokuratur w Szwecji (sprawa C‑625/19 PPU) i w Belgii (sprawa C‑627/19 PPU), w których przedmiocie przedstawiam opinię w tym samym dniu.

4.        Mimo że zasadniczo opowiadam się za tym samym stanowiskiem w sprawach OG (prokuratura w Lubece) i PI (prokuratura w Zwickau)(4) oraz w sprawie PF (prokurator generalny Litwy)(5), obecnie będę zajmował się egzegezą rzeczonego wyroku, jak również wyroku wydanego w dniu 9 października 2019 r.(6) w innej, podobnej sprawie.

I.      Ramy prawne

A.      Prawo Unii

5.        Powołuję się na treść motywów 5, 6, 8, 10 i 12 oraz art. 1 i 9 decyzji ramowej, które znajdują się w opinii OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau).

B.      Prawo krajowe: Code de procédure pénale(7)

6.        W rozdziale Ia („O uprawnieniach ministra sprawiedliwości”) tytułu I („O organach zajmujących się prowadzeniem polityki karnej, działań publicznych i dochodzeń”) księgi I KPK art. 30 stanowi:

„Minister sprawiedliwości prowadzi politykę karną ustaloną przez rząd, zapewniając spójność jej stosowania na terytorium Republiki.

W tym celu kieruje on ogólne instrukcje do urzędników prokuratury.

Nie może kierować do nich żadnych instrukcji w sprawach indywidualnych.

Każdego roku publikuje on sprawozdanie z realizacji polityki karnej ustalonej przez rząd, określając warunki wdrażania tej polityki oraz instrukcje ogólne wydane na podstawie akapitu drugiego. Sprawozdanie to jest przekazywane parlamentowi i może stać się przedmiotem dyskusji w zgromadzeniu narodowym i w senacie”.

7.        W dziale 2 („Uprawnienia prokuratora generalnego przed sądami apelacyjnymi”) rozdziału II wspomnianego tytułu I księgi I art. 36 stanowi:

„Prokurator generalny [przed sądami apelacyjnymi] może zobowiązać prokuratorów Republiki, na mocy instrukcji pisemnych i przekazanych do akt sprawy, do podjęcia lub niepodjęcia postępowania lub do skierowania do właściwego sądu pisemnych wniosków, które prokurator generalny uważa za odpowiednie”.

II.    Postępowania główne i pytania prejudycjalne

A.      Sprawa C566/19 PPU

8.        W dniu 24 kwietnia 2019 r. zastępca prokuratora tribunal de grande instance de Lyon (przy sądzie pierwszej instancji w Lyonie, Francja) wydał ENA w celu przeprowadzenia postępowania karnego przeciwko JR.

9.        Decyzją z dnia 19 czerwca 2019 r. wyspecjalizowana izba Tribunal d’arrondissement (sądu rejonowego) w Luksemburgu (Luksemburg) wyraziła zgodę na przekazanie JR władzom francuskim.

10.      JR zaskarżył tę decyzję do sądu odsyłającego, wnosząc, w zakresie istotnym dla niniejszej sprawy, o stwierdzenie nieważności ENA, ponieważ organ, który wydał nakaz, nie jest „organem sądowym” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej. Podkreślił, że francuska prokuratura może podlegać pośrednim instrukcjom pochodzącym od władzy wykonawczej, co nie jest zgodne z kryteriami określonymi przez Trybunał w tym zakresie.

11.      W tych okolicznościach Cour d’appel (chambre du conseil) (izba śledcza sądu apelacyjnego, Luksemburg) postanowił skierować do Trybunału następujące pytanie prejudycjalne:

„Czy francuska prokuratura przy sądzie śledczym lub orzekającym, właściwa we Francji na podstawie prawa tego państwa do wydania europejskiego nakazu aresztowania, może być uznana za wydający nakaz organ sądowy, zgodnie z autonomicznym znaczeniem, wynikającym z art. 6 ust. 1 decyzji ramowej […], w sytuacji gdy będąc uznaną za właściwą do kontroli, czy są spełnione przesłanki do wydania [ENA], oraz właściwą do zbadania, czy jest ono proporcjonalne z uwagi na okoliczności wynikające z akt postępowania karnego, jest ona jednocześnie organem właściwym dla prowadzenia postępowania karnego w tej samej sprawie?”.

B.      Sprawa C626/19 PPU

12.      W dniu 27 marca 2019 r. prokurator tribunal de grande instance de Tours (sądu pierwszej instancji w Tours, Francja) wydał ENA w celu przeprowadzenia postępowania karnego przeciwko YC, który został zatrzymany w Niderlandach w dniu 5 kwietnia 2019 r.

13.      Rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie, Niderlandy), który powinien orzec w przedmiocie wykonania ENA, kieruje następujące pytanie w celu wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym:

„1)      Czy prokurator uczestniczący w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości wydającego nakaz państwa członkowskiego, który w ramach wykonywania swoich obowiązków nierozerwalnie związanych z wydawaniem europejskiego nakazu aresztowania działa niezależnie i który wydał ENA, może być uznawany za wydający nakaz organ sądowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej […], jeżeli organ sądowy wydającego nakaz państwa członkowskiego zbadał przesłanki wydania ENA, a w szczególności proporcjonalny charakter decyzji w przedmiocie jego wydania przed faktycznym podjęciem przez prokuratora decyzji o wydaniu ENA?

2)      Jeżeli na pytanie pierwsze zostanie udzielona odpowiedź przecząca: czy warunek, zgodnie z którym decyzja prokuratora o wydaniu ENA, a w szczególności proporcjonalny charakter takiej decyzji, muszą podlegać zaskarżeniu, które w pełni spełnia wymogi wynikające ze skutecznej ochrony sądowej, o których mowa w pkt 75 wyroku [OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau)], jeżeli osoba, której dotyczy wniosek o przekazanie, ma po jej faktycznym przekazaniu możliwość wszczęcia postępowania przed sądem wydającego nakaz państwa członkowskiego, w którym może się ona powoływać na nieważność ENA i w którym sąd ten bada między innymi proporcjonalny charakter decyzji o wydaniu ENA?”.

III. Postępowanie przed Trybunałem i stanowiska stron

14.      Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w sprawie C‑566/19 wpłynął do Trybunału w dniu 25 lipca 2019 r., przy czym sąd odsyłający nie był zainteresowany jej rozpatrzeniem w pilnym trybie prejudycjalnym.

15.      Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w sprawie C‑626/19 PPU wpłynął do Trybunału w dniu 22 sierpnia 2019 r. W związku z zarządzonym w postępowaniu głównym pozbawieniem wolności YC sąd odsyłający zwrócił się o zastosowanie pilnego trybu prejudycjalnego.

16.      Trybunał zarządził rozpoznanie odesłania w trybie pilnym w obu sprawach i połączył je w celu rozpatrzenia i wydania wyroku.

17.      JR, rządy francuski i niderlandzki, prokurator generalny Luksemburga, prokuratura niderlandzka i Komisja przedstawiły uwagi na piśmie.

18.      Rozprawa odbyła się w dniu 24 października 2019 r. łącznie z rozprawami w sprawach C‑625/19 PPU i C‑627/19 PPU. Wzięli w niej udział JR, YC, XD, ZB, prokuratora generalna Luksemburga, prokuratura niderlandzka, rządy niderlandzki, francuski, szwedzki, belgijski, irlandzki, hiszpański, włoski i fiński oraz Komisja.

IV.    Analiza

A.      Uwagi wstępne

19.      Dwa wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczą ustalenia, czy prokuratura francuska jest „wydającym nakaz organem sądowym” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej. Każdy z nich zadaje to pytanie z odmiennej perspektywy:

– Sąd luksemburski zwraca się z pytaniem, czy prokuratura francuska spełnia wymóg niezależności, który musi spełniać organ wydający ENA.

– Sąd niderlandzki opiera się na założeniu, że prokuratura francuska jest niezależna, ale ma wątpliwości, czy ENA, które może ona wydać, podlegają kontroli sądowej.

20.      Jak już wspomniałem, pytania te pojawiają się w kontekście wątpliwości, jakie budzi u sądów odsyłających wyrok OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) w szczególności w zakresie, w jakim Trybunał stwierdził w nim, że pojęcie „wykonującego nakaz organu sądowego” w art. 6 ust. 1 decyzji ramowej „nie obejmuje […] prokuratur państwa członkowskiego, które są narażone na ryzyko podlegania, bezpośrednio lub pośrednio, indywidualnym poleceniom lub instrukcjom ze strony organu władzy wykonawczej”(8).

21.      Należy zatem ustalić:

– Czy prokuratura francuska jest instytucją niezależną, jaką powinien być każdy organ sądowy wydający ENA (sprawa C‑566/19).

– W przypadku odpowiedzi twierdzącej, czy kontrola sądowa wymogów ENA może zostać przeprowadzona przed „faktyczną decyzją” prokuratury, która ją wydała (pierwsze pytanie w sprawie C‑626/19 PPU).

– Czy, w przypadku, w którym kontrola ta musi zostać przeprowadzona w drodze zaskarżenia decyzji prokuratury, wystarczy, że ten środek zaskarżenia zostanie wniesiony po przeprowadzeniu przekazania (drugie pytanie w sprawie C‑626/19 PPU).

22.      Celem udzielenia odpowiedzi sądowi luksemburskiemu (sprawa C‑566/19) konieczne będzie skupienie się na argumentach wynikających z wyroków OG i IP (prokuratury w Lubece i w Zwickau) oraz NJ (prokuratura w Wiedniu); rozstrzygnięcie sprawy C‑626/19 PPU wymaga wykładni, która pogodzi pkt 68 i 75 pierwszego z tych wyroków.

B.      W przedmiocie niezależności prokuratury we Francji

23.      Moim zdaniem prokuratury nie można uznać za „wydający nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej, z powodów przedstawionych już w moich poprzednich opiniach, które to powody dotyczą, w istocie, ochrony wolności obywateli, mogącej podlegać ograniczeniom jedynie w następstwie orzeczenia sędziego(9). W związku z tym ani prokuratorzy niemieccy, ani prokurator generalny Litwy, ani obecnie prokuratura francuska, nie mogli wydać ENA.

24.      Trybunał, mimo iż wychodzi również z założenia, że organ wydający ENA powinien być niezależny, przyjął inne podejście, które moim zdaniem różni się w zależności od tego, czy uwzględni się wyrok z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa)(10), czy też wyroki z dnia 27 maja 2019 r., w sprawach OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) oraz PF (prokurator generalny Litwy)(11).

25.      Należy zatem przypomnieć sposób, w jaki to orzecznictwo zostało sformułowane.

1.      Orzecznictwo Trybunałuprzedmiocie powyższej kwestii

26.      Wystarczy, aby Trybunał uznał, że wydający nakaz organ sądowy jest „w stanie wykonywać to zadanie w sposób obiektywny, z uwzględnieniem wszystkich dowodów obciążających i odciążających, nie będąc przy tym narażonym na ryzyko, że jego uprawnienia decyzyjne będą podlegały poleceniom lub instrukcjom zewnętrznym, w szczególności ze strony władzy wykonawczej, tak by nie było żadnych wątpliwości co do tego, że decyzja o wydaniu europejskiego nakazu aresztowania jest podejmowana przez ten organ, a nie ostatecznie przez wspomnianą władzę”(12).

27.      W tej linii argumentacji:

– Wydający nakaz organ sądowy powinien „dostarczyć wykonującemu nakaz organowi sądowemu zapewnienie, że w świetle gwarancji przewidzianych przez porządek prawny wydającego nakaz państwa członkowskiego działa on w sposób niezależny przy wykonywaniu swoich obowiązków związanych z wydaniem europejskiego nakazu aresztowania”.

– Jest konieczne, „aby istniały przepisy ustawowe i organizacyjne gwarantujące, by wydający nakaz organ sądowy nie był narażony, w ramach podejmowania decyzji o wydaniu takiego nakazu aresztowania, na jakiekolwiek ryzyko, że zostanie poddany w szczególności indywidualnym wytycznym ze strony władzy wykonawczej”(13).

– Narażenie na ewentualne indywidualne instrukcje ze strony władzy wykonawczej wydaje się kluczowym elementem przy ocenie niezależności prokuratury jako wydającego nakaz organu sądowego.

28.      W wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) decydujące znaczenie miało to, że minister sprawiedliwości Republiki Federalnej Niemiec lub jego odpowiednicy w krajach związkowych mogli kierować instrukcje do prokuratur(14). Okoliczność ta przeważyła nad stwierdzeniem, że „niemieckie prokuratury są zobowiązane do zachowania obiektywizmu i muszą badać nie tylko dowody obciążające, ale też odciążające”(15).

29.      W wyroku NJ (prokuratura w Wiedniu) stwierdzono z podobnych względów, że austriaccy prokuratorzy nie spełniają wymogów związanych z niezależnością wymaganą do wydania ENA(16).

30.      Zdaniem Trybunału prokurator generalny Litwy mógł być „wydającym nakaz organem sądowym”, ponieważ jest on odpowiedzialny za wydanie ENA i posiada niezależność od władzy wykonawczej gwarantowaną przez samą litewską konstytucję(17).

31.      Muszę podkreślić, że dotychczas orzecznictwo nie wypowiadało się wyraźnie w przedmiocie zależności lub niezależności poszczególnych prokuratorów, podlegających instrukcjom ich przełożonych(18).

2.      Prokuratura we Francji

32.      Zgodnie z informacjami przekazanymi w ramach postępowania do 2013 r. we Francji minister sprawiedliwości mógł wydawać prokuratorom instrukcje w sprawach indywidualnych. W związku z tym orzecznictwo wypracowane w wyrokach OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) oraz NJ (prokuratura w Wiedniu) prowadziłoby do stwierdzenia, że przed tą datą prokuratury tego państwa członkowskiego nie można było uznać za „wydający nakaz organ sądowy”.

33.      Poddanie prokuratury francuskiej ewentualnym indywidualnym instrukcjom ze strony władzy wykonawczej zniknęło wraz ze zmianą KPK od 2014 r. Nadal jednak minister sprawiedliwości może wydawać instrukcje o charakterze ogólnym (art. 30 KPK). I oczywiście utrzymuje się hierarchiczna struktura charakterystyczna dla prokuratury, w wyniku czego jej członkowie są pod względem strukturalnym i funkcjonalnym podporządkowani prokuratorowi generalnemu przed odpowiednimi sądami. Każdy prokurator znajduje się zatem „pod kierownictwem i kontrolą swoich przełożonych”(19).

34.      Pojawiają się zatem dwa problemy:

– Po pierwsze, czy możliwość udzielenia przez władzę wykonawczą ogólnych instrukcji prokuratorom może mieć wpływ na ich niezależność.

– Po drugie, czy hierarchiczna struktura charakterystyczna dla prokuratur nie stwarza zagrożenia w odniesieniu do niezależności ich członków.

a)      Instrukcje indywidualne oraz instrukcje ogólne

35.      W sentencji wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) Trybunał wyraźnie odniósł się jedynie do instrukcji indywidualnych. Jednakże w pkt 73 wykluczył on możliwość, by uprawnienia decyzyjne mogły „podlega[ać] poleceniom lub instrukcjom zewnętrznym”, bez dalszego wyjaśnienia.

36.      W tym przypadku, ponieważ możliwość indywidualnych instrukcji ministra sprawiedliwości dla prokuratorów niemieckich była oczywista, nie istniała konieczność wypowiadania się na temat wpływu instrukcji ogólnych na ich działania.

37.      Uważam jednak, że ten ostatni rodzaj wytycznych może być również istotny. W opinii OG i PI przywołałem całkowicie trafne sformułowania, w których Trybunał orzekł w wyroku Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa) w przedmiocie niezależności organu sądowego wydającego ENA. Niezależność ta wymaga bowiem, aby „dany organ wypełniał swoje zadania w pełni autonomicznie, bez podległości w ramach hierarchii służbowej, bez podporządkowania komukolwiek, w sposób wolny od nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła, pozostając w ten sposób pod ochroną przed ingerencją i naciskami z zewnątrz, które mogą zagrozić niezależności osądu jego członków i wpływać na ich rozstrzygnięcia”(20).

38.      Nie do pomyślenia jest, aby (niezawisły) sędzia był zobowiązany do podporządkowania się instrukcjom władzy wykonawczej, bez względu na to, jak byłyby ogólne, kiedy musi wypowiadać się na temat czegoś tak cennego jak wolność swoich współobywateli. Sędzia podlega jedynie prawu, a nie wytycznym polityki karnej wydanym przez rząd (za pośrednictwem ministra sprawiedliwości).

39.      Takie wytyczne mogą zgodnie z prawem wiązać prokuratorów w państwach członkowskich, które zdecydują się przyjąć istnienie takich instrukcji ogólnych. Właśnie z tego powodu – to znaczy ograniczenia zdolności do samodzielnego działania, bez jakiegokolwiek innego podporządkowania niż wynikające z prawa – nie można przyznać takim członkom prokuratury statusu wydającego nakaz organu sądowego, ponieważ muszą oni przestrzegać ogólnych instrukcji rządowych, aby ustalić, czy mogą wydać ENA.

40.      Nie można wykluczyć, że te ogólne instrukcje wprowadzają w życie politykę karną danego rządu poprzez(21) nałożenie na członków prokuratury na przykład obowiązku wydania ENA w odniesieniu do niektórych przestępstw lub w odniesieniu do niektórych kategorii przestępców. Jak można mówić o niezależności w przypadku decyzji podjętej przez jednostkę, która jest zobowiązana, nawet wbrew własnej opinii, do przestrzegania tych (ogólnych) instrukcji rządu przy wydawaniu ENA?

41.      Można by odpowiedzieć, że przypadek ten nie jest powszechny, ale, podkreślam, jeśli chodzi o pozbawienie wolności, ochrona przed wiążącymi instrukcjami ze strony władzy wykonawczej (zarówno ogólnymi, jak i tym bardziej indywidualnymi) dotyczącymi ENA wymaga, aby ten, kto decyduje o wolności osoby, czynił to z pozycji całkowitej niezależności i podlegał jedynie prawu, a nie szczególnym lub ogólnym wskazaniom lub wytycznym władzy wykonawczej.

42.      Sądzę zatem, że Trybunał powinien powrócić do tezy, którą przedstawił w pkt 63 wyroku Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), aby potwierdzić, że organ, który ma wydać ENA, nie może podlegać żadnej hierarchii służbowej ani być podporządkowany komukolwiek, a także wypełniać swoje zadania „w sposób wolny od nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła”.

b)      Hierarchiczne podporządkowanie prokuratury we Francji

43.      Jak podniosłem w opinii OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), ponownie powołując się na wyrok Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), „nie można pogodzić niezawisłości z jakąkolwiek »podległością w ramach hierarchii służbowej [czy] podporządkowani[em] komukolwiek«”. W odniesieniu do sędziów i sądów oznacza to, że „[o]rgany władzy sądowniczej są również niezawisłe wobec organów władzy sądowniczej wyższego rzędu, które wprawdzie mogą kontrolować i uchylać ich orzeczenia a posteriori, nie mogą jednak narzucić im sposobu rozstrzygnięcia sprawy”(22).

44.      Moim zdaniem tę cechę niezależności należy również przypisywać prokuraturze jako „wydającemu nakaz organowi sądowemu” w rozumieniu decyzji ramowej. Dlatego też, jeśli, co wydaje się bezsporne, prokuratorzy francuscy, oprócz działania zgodnie z ogólnymi instrukcjami ministra sprawiedliwości, muszą również stosować się do poleceń swoich przełożonych w strukturze prokuratury(23), nie można ich uznać za niezależnych, aby mogli działać jako „wydający nakaz organ sądowy” ENA.

45.      Jest to ponadto podejście przyjęte przez Trybunał w wyroku z dnia 16 lutego 2017 r., Margarit Panicello, pkt 41 i 42, gdy odrzucił on możliwość zezwolenia innemu urzędnikowi (sekretarzowi sądowemu), który uczestniczy w charakterze pomocniczym w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, na skierowanie pytań do Trybunału w trybie prejudycjalnym. Jego brak niezależności wynikał właśnie z faktu, że musiał „przestrzega[ć] [poleceń przełożonego]”(24).

46.      Chociaż kryteria wykładni art. 267 TFUE(25) nie pokrywają się całkowicie z kryteriami dotyczącymi art. 6 ust. 1 decyzji ramowej, uważam, że wyrażają one zasadniczo tę samą troskę.

47.      Chciałbym jeszcze raz przypomnieć brzmienie pkt 63 wyroku Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa) w sprawie braku „podległości w ramach hierarchii służbowej [lub] podporządkowania komukolwiek” jako kluczowego i nierozerwalnego elementu niezależności.

48.      W sprawie, w której zapadł wyrok PF (prokurator generalny Litwy), Trybunał orzekł, że prokuratora generalnego Litwy można uznać za „wydający nakaz organ sądowy”, ponieważ posiada on status konstytucyjny, który daje mu gwarancję niezależności od władzy wykonawczej w zakresie wydawania ENA. Natomiast w Republice Francuskiej nie ma równoważnej gwarancji konstytucyjnej.

c)      Bezstronność prokuratury

49.      Sąd odsyłający w Luksemburgu wyraża wątpliwości co do tego, czy prokuraturę francuską można uznać za „wydający [ENA] organ sądowy”, nie tylko ze względu na status tej instytucji, ale również dlatego, że prokuratorzy, „[…] gdy będąc uznan[i] za właściw[ych] do kontroli, czy są spełnione przesłanki do wydania [ENA] oraz właściw[ych] do zbadania, czy jest on[a] proporcjonaln[a] z uwagi na okoliczności wynikające z akt postępowania karnego, [są] on[i] jednocześnie organem właściwym dla prowadzenia postępowania karnego w tej samej sprawie”.

50.      Moim zdaniem te zastrzeżenia ze strony organu sądowego mają więcej wspólnego z bezstronnością prokuratury niż z jej niezależnością.

51.      Prokuratura jest z definicji „stroną postępowania, która wnosi akt oskarżenia”(26). Ponieważ jest stroną działającą w postępowaniu karnym przeciwko drugiej stronie (podejrzanemu lub oskarżonemu), to nie w jej gestii, ale w gestii sądu, który o wszczęciu postępowania decyduje, winno leżeć wpływanie na osobistą sytuację strony przeciwnej, aż do pozbawienia jej wolności.

52.      Założenie to można jednak zniuansować, jeżeli prawo zobowiązuje prokuraturę do działania z pełną obiektywnością oraz do dokonywania oceny i przedstawiania sędziemu zarówno elementów obciążających, jak i odciążających, przeciwko podejrzanemu lub oskarżonemu lub na ich korzyść.

53.      W szczególności, jeżeli prokuratura musi przestrzegać tego obowiązku obiektywizmu na etapie dochodzenia w postępowaniu karnym, jej stanowisko jest analogiczne do stanowiska sędziego śledczego (w krajach, w których instytucja ta istnieje), którego zwykłe kompetencje obejmują wydawanie ENA, jeżeli jest to przewidziane w prawie krajowym.

54.      Sądzę zatem, że charakter strony w postępowaniu karnym, który prokuratura posiada z formalnego punktu widzenia, nie jest sprzeczny z uznaniem jej statusu bezstronności jako normy postępowania (nie tylko deontologicznej, ale i prawnej). W tym sensie prawo krajowe może określać, tak jak ma to miejsce we Francji, że prokuratura wszczyna postępowanie z oskarżenia publicznego i wymaga stosowania ustawy karnej „z poszanowaniem zasady bezstronności, do której jest zobowiązana”(27).

55.      W każdym razie, ponieważ, mim zdaniem, zgodnie z powyższym, struktura instytucjonalna prokuratury francuskiej nie gwarantuje, że jej działanie jest wolne od jakiegokolwiek wpływu władzy wykonawczej przy wydawaniu ENA, uważam, że na pytanie przedłożone przez organ sądowy w sprawie C‑566/19 należy udzielić odpowiedzi przeczącej.

56.      Gdyby tak było, sama ta odpowiedź czyniłaby zbędnym udzielenie odpowiedzi na pytania sądu niderlandzkiego w sprawie C‑626/19 PPU, ponieważ jej przesłankę stanowi niezależność prokuratora we Francji, co wykluczam. Jednakże zbadam je posiłkowo.

C.      W przedmiocie kontroli sądowej ENA wydanej przez prokuraturę

1.      Uwagi wstępne

57.      Rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie) ma wątpliwości, czy spełniono trzeci z wymogów określonych w wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), aby organ, który nie będąc sędzią ani sądem, uczestniczący w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości i działający niezależnie, mógł wydać ENA, a mianowicie, czy jego decyzja może podlegać zaskarżeniu.

58.      Zgodnie z pkt 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), jeżeli „prawo wydającego nakaz państwa członkowskiego przyznaje uprawnienie do wydania [ENA] organowi, który, chociaż uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości tego państwa członkowskiego, to jednak sam nie jest sądem, to decyzja o wydaniu takiego [ENA], a w szczególności proporcjonalny charakter takiej decyzji, winny podlegać w tym państwie członkowskim zaskarżeniu, które w pełni spełnia wymogi wynikające ze skutecznej ochrony sądowej”.

59.      Prokuratura niderlandzka uważa, że środek zaskarżenia, o którym mowa w pkt 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), nie ma zastosowania, jeżeli na pierwszym z dwóch poziomów ochrony, w ramach których ustanowiono system decyzji ramowej, podjęto już decyzję spełniającą wymogi skutecznej ochrony sądowej(28).

60.      Zgodnie z tym podejściem wymogi określone w pkt 68 i 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) wykluczają się nawzajem. Jednakże zdaniem sądu odsyłającego dwa wymogi współistnieją, a zatem mają zastosowanie jednocześnie. Podzielam to stanowisko.

61.      Stwierdzenia zawarte w pkt 68 i 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) z pewnością budzą pewne wątpliwości.

62.      W pkt 68 wskazano, że dwupoziomowa ochrona w ramach systemu ENA „wymaga, aby decyzja spełniająca wymogi związane ze skuteczną ochroną sądową została wydana przynajmniej na jednym z dwóch poziomów wspomnianej ochrony”(29). Tymi poziomami są:

– ten, który ma zastosowanie „w trakcie wydawania orzeczenia krajowego, takiego jak krajowy nakaz aresztowania [KNA]”(30) oraz

– ten, który działa przy wydaniu samego ENA(31).

63.      Właściwe znaczenie wyrażenia „przynajmniej na jednym z dwóch poziomów ochrony”, użytego w pkt 68 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), można zrozumieć jedynie poprzez zapoznanie się z treścią kolejnych punktów.

64.      Zgodnie z pkt 69 z pkt 68 „wynika”, że w przypadku gdy prawo krajowe przyznaje uprawnienia do wydania ENA organowi, który, podobnie jak prokuratura, uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, ale nie jest sędzią ani sądem, ENA musi opierać się na „orzeczeniu krajowym, takim jak krajowy nakaz aresztowania”. Ten ostatni (KNA) musi spełniać wymogi, o których mowa w pkt 68: „związane ze skuteczną ochroną sądową”.

65.      Zatem ENA wydany przez prokuratora musi opierać się na KNA wydanym przez sędziego lub sąd, innymi słowy, przez organ sądowy w ścisłym tego słowa znaczeniu. „Decyzję spełniającą wymogi skutecznej ochrony sądowej” w rozumieniu pkt 68 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) należy zatem rozumieć jako orzeczenie wydane przez sędziego lub sąd.

66.      Drugi poziom ochrony oznacza, zgodnie z pkt 71 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), że organ właściwy do wydawania ENA „kontroluje […] przestrzeganie warunków wymaganych do jego wydania i bada, czy w świetle szczególnych okoliczności danego przypadku wspomniany nakaz ma charakter proporcjonalny”.

67.      Dlatego też ENA, którego podstawą jest KNA wydany przez sędziego lub sąd, może zostać wydany przez prokuraturę w państwach członkowskich, w których organ ten uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości i czyni to z zachowaniem pełnej niezależności.

68.      W tym przypadku „wymogi związane ze skuteczną ochroną sądową” (tj. interwencja organu sądowego w ścisłym tego słowa znaczeniu) zostaną zapewnione już na pierwszym poziomie ochrony, przy wydaniu KNA, na którym opiera się ENA.

69.      Jednakże zgodnie z pkt 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) decyzja prokuratury o wydaniu ENA powinna „podlegać […] zaskarżeniu, które w pełni spełnia wymogi wynikające ze skutecznej ochrony sądowej”.

70.      Konieczność istnienia możliwości takiego zaskarżenia nie jest warunkiem wydania ENA przez prokuraturę, tj. w celu uznania jej za „wydający nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej. Jest to raczej warunek odnoszący się do prawidłowości wydawania ENA przez prokuraturę, a tym samym do jego skuteczności(32).

71.      Wynika to jasno z wyroku PF (prokurator generalny Litwy), w którym Trybunał, stwierdziwszy, że prokuratora generalnego Litwy można uznać za „wydający nakaz organ sądowy”, ponieważ uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości i ma zapewnioną niezależność od władzy wykonawczej, zauważył, że nie jest możliwe ustalenie, czy jego decyzje o wydaniu ENA podlegają zaskarżeniu. Ta ostatnia okoliczność nie uniemożliwiła mu orzeczenia, że prokurator generalny jest objęty pojęciem „wydającego nakaz organu sądowego” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej.

72.      Innymi słowy, z orzecznictwa Trybunału wynika, że prokuraturę można uznać za „wydający nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej, jeżeli posiada dwie cechy: a) uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz b) ma strukturalny i funkcjonalny status zapewniający jej niezależność.

73.      Jeżeli te dwie cechy są spełnione, prokuratura może wydać ENA. Jednakże wydany w ten sposób ENA musi podlegać zaskarżeniu przed sędzią lub sądem w dosłownym tego słowa znaczeniu. Brak takiego środka zaskarżenia nie wpłynąłby na status prokuratury jako „wydającego nakaz organu sądowego”, ale raczej na skuteczność wydanego przez nią ENA.

2.      W przedmiocie pytania pierwszegosprawie C626/19 PPU

74.      Jeżeli ta interpretacja jest prawidłowa, należy przeformułować pierwsze z pytań przedstawionych przez sąd odsyłający.

75.      Rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie) zwraca się z pytaniem, czy prokuratora, który uczestniczy w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości i działa w sposób niezależny, można uznać za „wydający nakaz organ sądowy” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej, jeżeli jego decyzja o wydaniu ENA jest poprzedzona badaniem sądowym (a nie jest podejmowana po nim).

76.      Z powyższych powodów uważam, że nie jest już istotne, czy na wskazanych warunkach prokurator jest „wydającym nakaz organem sądowym”, ale czy wydany przez niego ENA może wywoływać skutki w wykonującym nakaz państwie członkowskim. Badanie musi zatem koncentrować się na prawidłowości procesu wydawania ENA, a nie na statusie wydającego go podmiotu.

77.      W związku z tym pytanie to należy przeformułować w następujący sposób: „Czy badanie spełnienia wymogów dotyczących wydania ENA wydanego przez prokuratora, którego należy uznać za »wydający nakaz organ sądowy« w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej, może zostać dokonane przed wydaniem ENA?”.

78.      Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez sąd odsyłający w niniejszej sprawie ENA został wydany przez prokuratora francuskiego na wniosek sądu, który dopiero co wydał KNA. W kontekście wydania tego KNA sąd ten przeanalizował zatem wymogi dotyczące wydania ENA, w szczególności jego proporcjonalny charakter.

79.      Oczywiście fakt, że sąd wydający KNA ocenia już na tym etapie, czy spełnione są wymogi nałożone na prokuratora do jednoczesnego wydania ENA (w szczególności, czy jego wydanie jest proporcjonalne), stanowi istotną gwarancję prawidłowego stosowania mechanizmu decyzji ramowej.

80.      Jeżeli KNA i ENA zostaną wydane jednocześnie lub prawie natychmiast, jest wykluczone ryzyko, że ocena proporcjonalnego charakteru ENA będzie opóźniona. Ryzyko to powstaje natomiast, jeżeli ENA zostanie wydany długo po KNA: możliwe jest, że w tej sytuacji ocena proporcjonalnego charakteru ENA dokonana uprzednio przez sąd stanie się nieaktualna i że zaistnieją wystarczające późniejsze okoliczności, aby ją zmienić.

81.      Trybunał odniósł się do tej ewentualności w wyroku NJ (prokuratura w Wiedniu), podkreślając, że kontrola proporcjonalności przeprowadzana przez sędziego(33) musi również uwzględniać naruszenie praw danej osoby, poza naruszeniem jej prawa do wolności, w odniesieniu do którego musi on ocenić wpływ ENA na stosunki społeczne i rodzinne nawiązane przez osoby, które znajdują się już w państwie członkowskim innym niż wydające państwo członkowskie.

82.      Poza tym badaniem z urzędu warunków wydania ENA w pkt 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) wyraźnie wskazano „[środek] zaskarżenia”, tj. kontrolę wnioskowaną przez osobę, przeciwko której skierowany jest ENA.

83.      Przy wydawaniu KNA sędzia dokonuje własnej (z urzędu) oceny okoliczności skłaniających go do wydania KNA, po której to kontroli ewentualnie nastąpi wydanie ENA. Jak wskazała prokuratura generalna w Luksemburgu, w postępowaniu tym, z oczywistych powodów, osoba, której dotyczy wniosek, nie będzie uczestniczyła(34).

84.      Ta działalność sądowa nie może jednak, ze względu na swój charakter, spełniać „wymogów związanych ze skuteczną ochroną sądową”, o których mowa w pkt 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau). Wspomniana ochrona jest zawsze ochroną, której domaga się zainteresowana osoba, i skutkuje uruchomieniem postępowania, w którym osoba ta może uczestniczyć, korzystając z przysługującego jej prawa do obrony.

85.      W związku z tym środka zaskarżenia, o którym mowa w pkt 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), nie może zastąpić kontrola sądowa stosowana w momencie wydawania KNA. Jego przedmiotem jako „środka zaskarżenia” może być jedynie ENA po jego wydaniu, co prowadzi do zbadania, kiedy powinno być możliwe zaskarżenie. Tej kwestii dotyczy drugie z pytań w sprawie C‑626/19 PPU.

3.      W przedmiocie pytania drugiegosprawie C626/19 PPU

86.      Sąd odsyłający wychodzi z założenia, że musi istnieć możliwość zaskarżenia do sądu decyzji prokuratury o wydaniu ENA. Na podstawie tej przesłanki pragnie ustalić, czy wniesienie wspomnianego środka zaskarżenia powinno być możliwe przed wykonaniem ENA, czy też wystarczy, by był on wniesiony po faktycznym przekazaniu osoby, której dotyczy wniosek.

87.      W wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) Trybunał nie wypowiada się wyraźnie w tej kwestii. Zgadzam się jednak z Komisją, że biorąc pod uwagę ryzyko naruszenia prawa do wolności nieodłącznie związane z wydaniem ENA, możliwość zakwestionowania go w drodze środka zaskarżenia przed sądem powinna być wykonalna od chwili, gdy wydający nakaz organ sądowy podejmie decyzję o jego wydaniu(35). Należy jednak pominąć przypadki, w których ze względu na tajemnicę dochodzenia lub w celu zapobieżenia ucieczce danej osoby niezwłoczne doręczenie ENA nie jest właściwe, dopóki osoba ta nie zostanie zatrzymana.

88.      Oczywiście środek zaskarżenia wniesiony po przekazaniu osoby umożliwi jej uzyskanie ochrony sądowej, choć w mniejszym zakresie niż ten, z którego korzystałaby, gdyby miała możliwość zaskarżenia środka, w celu uniknięcia szkody nieodłącznie związanej z wykonaniem ENA (w szczególności pozbawienia wolności).

89.      W każdym razie, jak wskazał prokurator generalny w Luksemburgu(36), art. 10 ust. 5 dyrektywy 2013/48/UE(37) stanowi, że państwo członkowskie wydające ENA jest zobowiązane zapewnić osobie podlegającej nakazowi wyznaczenie adwokata z wykonującego nakaz państwa członkowskiego, oczywiście w celu ułatwienia wykonywania jej prawa do skutecznej ochrony sądowej przed sądami wydającego nakaz państwa członkowskiego bez konieczności oczekiwania na jej przekazanie.

90.      Braku odniesienia w treści pkt 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau) do chwili, w której możliwe jest zaskarżenie ENA w wydającym nakaz państwie członkowskim, nie należy interpretować w ten sposób, że dla zachowania zgodności z prawem Unii wystarczy zwykły środek zaskarżenia po przekazaniu danej osoby w następstwie wydania ENA.

91.      Moim zdaniem system krajowy, który przewiduje jedynie takie następcze zaskarżenie  i nie pozwala na zakwestionowanie ENA u źródła(38), nie spełnia „w pełni […] wymogów skutecznej ochrony sądowej” w wydającym nakaz państwie członkowskim, na które powołał się Trybunał. Osoba zainteresowana musi mieć możliwość skorzystania ze środka zaskarżenia mogącego zagwarantować pełną ochronę sądową, biorąc pod uwagę poważne naruszenie jej prawa do wolności.

92.      Należy jednak podkreślić, zgodnie ze stanowiskiem zajętym przez Komisję(39), że wniesienie środka zaskarżenia do wydającego nakaz państwa członkowskiego nie może stanowić przeszkody w uwzględnieniu ENA w wykonującym nakaz państwie członkowskim, którego organ sądowy musi przestrzegać warunków decyzji ramowej i wyznaczonych w niej terminów. Wszystko to, ostatecznie, winno działać na korzyść osoby, której dotyczy wniosek pozbawionej wolności w toku przeprowadzania procedury przekazania osób.

93.      Innymi słowy, należy udzielić jednej odpowiedzi na dwa pytania prejudycjalne przedstawione przez sąd niderlandzki, podkreślając, że w każdym wypadku należy zagwarantować osobie zainteresowanej możliwość zaskarżenia do sędziego lub sądu w ścisłym tego słowa znaczeniu ENA wydanego przez prokuraturę, nawet jeżeli jest on poprzedzony KNA wydanym przez sędziego.

4.      Wnioski końcowe

94.      Powyższy wniosek jest wnioskiem, który moim zdaniem narzuca się w sposób nieunikniony, gdy nada się ostateczny kształt wymogowi określonemu w pkt 75 wyroku OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau).

95.      Wymóg taki nie byłby koniecznym warunkiem uznania prokuratury za „wydający nakaz organ sądowy” w rozumieniu decyzji ramowej, jak już wskazałem. Jednakże nie ma wątpliwości, że nawet gdyby prokuraturę uznać za taki organ mający powyższy status, wydany przez nią ENA miałby poważną wadę, gdyby nie można było wnieść od niego środka zaskarżenia do sądu.

96.      Ostatecznie przyznanie prokuraturze statusu „wydającego nakaz organu sądowego” byłoby mało użyteczne, gdyby wydanego przez tenże organ ENA nie można było wykonać z uwagi na pochodzenie z systemu krajowego, który nie pozwala na zaskarżenie go na drodze sądowej.

97.      W celu zapobieżenia temu niepożądanemu skutkowi Trybunał mógłby stwierdzić, że w oczekiwaniu na odpowiednie reformy legislacyjne(40) sądy wydających nakazy państw członkowskich, których przepisy upoważniają prokuratorów do wydania ENA, winny interpretować swoje przepisy proceduralne w taki sposób, aby możliwe było zaskarżenie, o którym mowa w pkt 75 wyroku wydanego przez OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau).

98.      Gdyby taka interpretacja zgodna z prawem Unii nie była możliwa (ponieważ jest ona contra legem w krajowym porządku prawnym), moim zdaniem nadal istniałby inny środek zaradczy, który pozwoliłby uniknąć utrudnień we wdrażaniu decyzji ramowej.

99.      Zasada wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi i jej konsekwencja, którą stanowi zasada wzajemnego uznawania, przemawiają za uproszczeniem formalności związanych z procedurą decyzji ramowej. Z tego punktu widzenia nie sądzę, aby można było po prostu dodać do podstaw „odmowy wykonania” ENA, inną, wyraźnie nieprzewidzianą w decyzji ramowej podstawę, polegającą na tym, że w przypadku ENA wydanych przez prokuraturę należy wykazać, że przepisy krajowe państwa wydającego zezwalają na wniesienie środka zaskarżenia do organu sądowego tego państwa.

100. Gdyby taki wymóg został nałożony na wykonujący nakaz organ sądowy, uwzględnianie ENA stałoby się jeszcze bardziej złożone, ponieważ organ ten musiałby znać (w szczegółowy sposób) specyfikę systemów proceduralnych innych państw członkowskich lub wymagać dodatkowych informacji(41).

101. W tym kontekście to sądy państwa wydającego nakaz powinny same wyciągnąć, po wykonaniu ENA, odpowiednie konsekwencje, które w ich prawie krajowym i w świetle wymogów prawa Unii, w wykładni Trybunału, wynikają z faktu, że nie było możliwe zaskarżenie tego nakazu na podstawie ich prawa krajowego.

102. Reasumując, jeżeli ENA wydaje niezależny prokurator, niepodlegający instrukcjom władzy wykonawczej w tym zakresie, nakaz taki, ponieważ jest wydawany przez „wydający nakaz organ sądowy” w rozumieniu decyzji ramowej, musi być rozpatrywany przez wykonujący nakaz organ sądowy, nawet jeżeli nie jest on pewny, czy jego wydanie podlega kontroli sądowej w wydającym nakaz państwie członkowskim.

V.      Wnioski

103. W świetle powyższego proponuję Trybunałowi, by na pytania przedłożone przez Cour d’appel (Chambre du conseil) (izby śledczej sądu apelacyjnego, Luksemburg) i rechtbank Amsterdam (sądu rejonowego w Amsterdamie, Niderlandy) odpowiedział następująco:

Artykuł 6 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi, zmienionej decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r., należy interpretować w ten sposób, że:

Prokuratury nie można uznać za „wydający nakaz organ sądowy”, jeżeli podejmując decyzję w sprawie wydania europejskiego nakazu aresztowania, jej członkowie muszą stosować się do ogólnych zaleceń polityki karnej wydanych przez ministra sprawiedliwości, które są wiążące w odniesieniu do tego rodzaju nakazów, i do wytycznych wydanych im przez przełożonych.

Tytułem ewentualnym:

Osoba, której dotyczy wniosek o przekazanie na podstawie europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez prokuraturę państwa członkowskiego, uczestniczącą w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości i mającą status gwarantujący jej niezależność, winna móc zaskarżyć ten nakaz przed sędzią lub sądem tego państwa, bez potrzeby oczekiwania na swe przekazanie, niezwłocznie po wydaniu nakazu (chyba że poważnie utrudniałoby to przebieg postępowania karnego) lub po doręczeniu go tej osobie.


1      Język oryginału: hiszpański.


2      Decyzji z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. 2002, L 190, s. 1), zmienionej decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r. (Dz.U. 2009, L 81, s. 24) (zwanej dalej „decyzją ramową”).


3      Wyroku z dnia 27 maja 2019 r., C‑508/18 i C‑82/19 PPU, EU:C:2019:456 [zwanego dalej „wyrokiem OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau)”].


4      Opinia w sprawach połączonych C‑508/18 i C‑82/19 PPU, EU:C:2019:337 [zwana dalej „opinią OG i PI (prokuratura w Lubece i w Zwickau)”].


5      Opinia C‑509/18, EU:C:2019:338 [zwana dalej „opinią PF (prokurator generalny Litwy)”].


6      Wyrok z dnia 9 października 2019 r., C‑489/19 PPU, NJ (prokuratura w Wiedniu), EU:C:2019:849 [zwany dalej „wyrokiem NJ (prokuratura w Wiedniu)”].


7      Kodeks postępowania karnego (zwany dalej „KPK”).


8      Wyrok OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), pkt 90.


9      Opinia PF (prokurator generalny Litwy) oraz OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau).


10      Wyrok z dnia 25 lipca 2018 r., C‑216/18 PPU, EU:C:2018:586 [zwany dalej „wyrokiem Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa)”].


11      Wyrok z dnia 27 maja 2019 r., C‑509/18, EU:C:2019:457 [zwany dalej „wyrokiem PF (prokurator generalny Litwy)”].


12      Wyrok OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), pkt 73. Wyróżnienie własne.


13      Ibidem, pkt 74.


14      Ibidem, pkt 76.


15      Ibidem, pkt 76.


16      Wyrok NJ (prokuratura w Wiedniu), pkt 40, in fine.


17      Wyrok PF (prokurator generalny Litwy), pkt 55, 56.


18      Podporządkowanie prokuratorów ich przełożonym – jest określone w wyroku NJ (prokuratura w Wiedniu), pkt 40: „Jeżeli chodzi […] o austriackie prokuratury, […] są one bezpośrednio podporządkowane prokuraturom wyższym i związane ich poleceniami, a te ostatnie pozostają w takim samym stosunku względem federalnego ministra sprawiedliwości”.


19      Artykuł 5 ustawy organicznej o statusie sędziów (Ordonnance nr 58-1270 z dnia 22 grudnia 1958 r.).


20      Opinia OG i PI (prokuratura w Lubece i w Zwickau), pkt 87, która zawiera pkt 63 wyroku Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa). Wyróżnienie własne.


21      W orzeczeniu nr 2017-680 QPC z dnia 8 grudnia 2017 r. Conseil Constitutionnel (francuski trybunał konstytucyjny) potwierdził, że „[r]ząd [francuski] określa i prowadzi politykę państwa, w szczególności w odniesieniu do obszarów działania prokuratury” (pkt 5).


22      Opinia OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), pkt 96.


23      Artykuł 36 KPK stanowi, że prokuratorzy są „zobowiązani do stosowania się do poleceń przełożonych”, z wyjątkiem wystąpień ustnych (uwagi rządu francuskiego, pkt 16). Wydanie ENA nie wymaga wystąpień ustnych i w związku z tym podlega ogólnej zasadzie.


24      Wyrok C‑503/15, EU:C:2017:126.


25      W wyroku z dnia 12 grudnia 1996 r., X (C‑74/95 i C‑129/95, EU:C:1996:491), Trybunał odmówił udzielenia prokuratorowi włoskiemu możliwości zwrócenia się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym ze względu na to, że jego zadaniem jest „nie rozstrzyganie sporu przy zachowaniu całkowitej niezależności, ale, ewentualnie, jako strona postępowania, która wnosi akt oskarżenia, skierowanie sporu do właściwego sądu” (pkt 19).


26      Wyrok z dnia 12 grudnia 1996 r., X (C‑74/95 i C‑129/95, EU:C:1996:491), pkt 19. Wyróżnienie własne.


27      Artykuł 31 KPK, po jego reformie z dnia 25 lipca 2013 r.


28      Ustęp 2.10 akapit czwarty postanowienia o ponownym złożeniu wniosku.


29      Wyróżnienie własne.


30      Wyrok OG i PI (prokuratury w Lubece i w Zwickau), pkt 67.


31      Ibidem, pkt 67.


32      Jest to również stanowisko Komisji (pkt 23–26 uwag) i prokuratora generalnego Luksemburga (s. 4 uwag).


33      Kontrola proporcjonalności „obejmuje w ramach zatwierdzania krajowego nakazu aresztowania skutki samego pozbawienia wolności spowodowane tym nakazem, a także – w ramach zatwierdzania europejskiego nakazu aresztowania – ingerencję w prawa zainteresowanej osoby w zakresie szerszym niż zbadane już naruszenia prawa do wolności. Sąd odpowiedzialny za zatwierdzenie europejskiego nakazu aresztowania jest bowiem obowiązany do uwzględnienia w szczególności wpływu procedury przekazywania oraz przekazania zainteresowanej osoby zamieszkałej w państwie członkowskim innym niż Republika Austrii na jej relacje społeczne i rodzinne” (pkt 44).


34      Uwagi prokuratora generalnego Luksemburga, s. 5.


35      Punkty 30–32 pisemnych uwag Komisji.


36      Uwagi prokuratora generalnego Luksemburga, s. 5 in fine.


37      Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 października 2013 r. w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności (Dz.U. 2013, L 294, s. 1).


38      Albo, tak jak w prawie francuskim, ograniczenie możliwości skorzystania z takiego środka zaskarżenia przez osobę, której dotyczy wniosek, a która jest już stroną w danym postępowaniu karnym, jak wskazuje rząd francuski w uwagach w punktach 35–37.


39      Uwagi Komisji, pkt 33.


40      Na rozprawie rządy francuski, niderlandzki i szwedzki argumentowały, że jeżeli zmiana ich ustawodawstwa jest konieczna ze względu na wyrok Trybunału, należy ograniczyć skuteczność czasową tego ostatniego. Sprzeciwiłem się podobnemu żądaniu w opinii w sprawie Poltorak (C‑452/16 PPU, EU:C:2016:782), do której się odnoszę (pkt 69, 70).


41      Na rozprawie stało się jasne, że porządki prawne państw członkowskich mogą oferować pośrednie – czasami bardzo zawiłe – sposoby sądowej kontroli w zakresie wydawania ENA. Ustalenie, indywidualnie dla każdego przypadku, czy takie zakwestionowanie jest możliwe, zakłada znajomość prawa proceduralnego wydającego nakaz państwa członkowskiego, zgodnie z którym byłoby uzasadnione zwrócenie się do wykonującego nakaz organu sądowego.