Υπόθεση C‑404/13
The Queen, κατόπιν αιτήσεως της:
ClientEarth
κατά
The Secretary of State for the Environment, Food and Rural Affairs
(αίτηση του Supreme Court of the United Kingdom
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)
«Προδικαστική παραπομπή — Περιβάλλον — Ποιότητα του αέρα — Οδηγία 2008/50/ΕΚ — Οριακές τιμές του διοξειδίου του αζώτου — Υποχρέωση κράτους μέλους να ζητήσει παράταση της προθεσμίας συμμορφώσεως, κοινοποιώντας σχέδιο για την ποιότητα του αέρα — Κυρώσεις»
Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα)
της 19ης Νοεμβρίου 2014
1. Περιβάλλον — Ατμοσφαιρική ρύπανση — Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα — Οδηγία 2008/50 — Οριακές τιμές για την προστασία της ανθρώπινης υγείας — Διοξείδιο του αζώτου — Αδυναμία τηρήσεως των οριακών τιμών σε συγκεκριμένες ζώνες και οικισμούς — Παράταση των προθεσμιών — Προϋποθέσεις — Εκπόνηση σχεδίου για την ποιότητα του αέρα — Υποβολή αιτήσεως — Εξαίρεση από τις υποχρεώσεις αυτές — Δεν χωρεί
(Οδηγία 2008/50 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρο 22 § 1 και παράρτημα XI)
2. Περιβάλλον — Ατμοσφαιρική ρύπανση — Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα — Οδηγία 2008/50 — Οριακές τιμές για την προστασία της ανθρώπινης υγείας — Διοξείδιο του αζώτου — Αδυναμία τηρήσεως των οριακών τιμών σε συγκεκριμένες ζώνες και οικισμούς — Παράλειψη του οικείου κράτους μέλους να υποβάλει αίτηση παρατάσεως της προθεσμίας την οποία τάσσει η οδηγία — Εκπόνηση σχεδίου για την ποιότητα του αέρα — Δεν αρκεί για να θεραπεύσει την παράβαση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την οδηγία
(Οδηγία 2008/50 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 13, 22 § 1, 23 § 1, εδ. 2, και παράρτημα XI)
3. Περιβάλλον — Ατμοσφαιρική ρύπανση — Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα — Οδηγία 2008/50 — Οριακές τιμές για την προστασία της ανθρώπινης υγείας — Διοξείδιο του αζώτου — Αδυναμία τηρήσεως των οριακών τιμών σε συγκεκριμένες ζώνες και οικισμούς — Σχέδιο για την ποιότητα του αέρα — Δυνατότητα των ιδιωτών που θίγονται άμεσα να ζητήσουν να υποχρεωθούν οι αρμόδιες εθνικές αρχές να εκπονήσουν τέτοιο σχέδιο
(Κανονισμός 2008/50 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 13 και 22 § 1)
4. Περιβάλλον — Ατμοσφαιρική ρύπανση — Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα — Οδηγία 2008/50 — Οριακές τιμές για την προστασία της ανθρώπινης υγείας — Διοξείδιο του αζώτου — Μη τήρησή τους από κράτος μέλος — Παράλειψη υποβολής αιτήσεως για παράταση της προθεσμίας την οποία τάσσει η οδηγία — Υποχρέωση των κρατών μελών να εκπονήσουν σχέδιο για την ποιότητα του αέρα — Υποχρέωση των εθνικών δικαστηρίων να λάβουν κάθε αναγκαίο μέτρο προς εξασφάλιση της τηρήσεως της συγκεκριμένης υποχρεώσεως
(Οδηγία 2008/50 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, άρθρα 13, 22 § 1, 23 § 1, εδ. 2)
1. Το άρθρο 22, παράγραφος 1, της οδηγίας 2008/50, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, έχει την έννοια ότι, προκειμένου να μπορεί να παραταθεί το πολύ για πέντε έτη η προθεσμία που τάσσει η ως άνω οδηγία για τη συμμόρφωση προς τις οριακές τιμές του διοξειδίου του αζώτου τις οποίες θέτει το παράρτημα XI της ίδιας αυτής οδηγίας, το οικείο κράτος μέλος οφείλει να υποβάλει σχετική αίτηση και να εκπονήσει σχέδιο για την ποιότητα του αέρα, όταν αντικειμενικά προκύπτει, βάσει των υφιστάμενων δεδομένων και παρά την εφαρμογή από το εν λόγω κράτος μέλος κατάλληλων μέτρων προς αντιμετώπιση της ρυπάνσεως, ότι η συμμόρφωση προς τις οριακές αυτές τιμές δεν θα είναι, σε συγκεκριμένη ζώνη ή οικισμό, δυνατή κατά το πέρας της προαναφερθείσας προθεσμίας. Η οδηγία 2008/50 ουδεμία εξαίρεση προβλέπει από την υποχρέωση η οποία απορρέει από το άρθρο 22, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής.
(βλ. σκέψη 35, διατακτ. 1)
2. Σε περίπτωση όπου, αφενός, προκύπτει ότι σε συγκεκριμένη ζώνη ή οικισμό κράτους μέλους η συμμόρφωση προς τις οριακές τιμές του διοξειδίου του αζώτου τις οποίες θέτει το παράρτημα ΧΙ της οδηγίας 2008/50, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, δεν είναι δυνατή μετά την 1η Ιανουαρίου 2010, που ορίζεται ως καταληκτική ημερομηνία στο ίδιο παράρτημα, και, αφετέρου, το οικείο κράτος μέλος δεν έχει ζητήσει παράταση της προθεσμίας αυτής δυνάμει του άρθρου 22, παράγραφος 1, της οδηγίας 2008/50, η εκπόνηση σχεδίου για την ποιότητα του αέρα σύμφωνα με το άρθρο 23, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, της ως άνω οδηγίας δεν αρκεί από μόνη της για να γίνει δεκτό ότι το εν λόγω κράτος μέλος έχει παρά ταύτα τηρήσει τις υποχρεώσεις τις οποίες υπέχει από το άρθρο 13 της ίδιας οδηγίας.
Συναφώς, τυχόν διαφορετική ερμηνεία θα έθιγε την πρακτική αποτελεσματικότητα των άρθρων 13 και 22 της οδηγίας 2008/50, αφού θα σήμαινε ότι το οικείο κράτος μέλος θα μπορούσε να απαλλαγεί από την υποχρέωση τηρήσεως της προθεσμίας του άρθρου 13 υπό προϋποθέσεις λιγότερο αυστηρές από εκείνες τις οποίες επιβάλλει το άρθρο 22.
Εξάλλου, η ερμηνεία αυτή ενισχύεται και από τη διαπίστωση ότι τα άρθρα 22 και 23 της οδηγίας 2008/50 εφαρμόζονται κατ’ αρχήν σε διαφορετικές κατηγορίες περιπτώσεων και έχουν διαφορετικό περιεχόμενο.
(βλ. σκέψεις 44, 46-49, διατακτ. 2)
3. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψεις 52-56)
4. Όταν κράτος μέλος δεν έχει συμμορφωθεί προς τις επιταγές του άρθρου 13, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, της οδηγίας 2008/50, για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη, και ταυτόχρονα δεν έχει ζητήσει παράταση προθεσμίας υπό τους όρους του άρθρου 22 της εν λόγω οδηγίας, απόκειται στο αρμόδιο εθνικό δικαστήριο, εφόσον του υποβληθεί σχετικό αίτημα, να λάβει έναντι της εθνικής αρχής κάθε αναγκαίο μέτρο, όπως παραδείγματος χάριν να της απευθύνει διαταγή, ώστε η τελευταία να υποχρεωθεί να εκπονήσει το απαιτούμενο από την ως άνω οδηγία σχέδιο σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η ίδια πάντοτε οδηγία.
Όσον αφορά δε το περιεχόμενο του σχεδίου, το άρθρο 23, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, της οδηγίας 2008/50 καθιστά σαφές ότι ναι μεν τα κράτη μέλη διαθέτουν κάποιο βαθμό διακριτικής ευχέρειας όταν αποφασίζουν ποια μέτρα θα λάβουν, πλην όμως τα μέτρα αυτά πρέπει, εν πάση περιπτώσει, να εξασφαλίζουν ότι η περίοδος υπερβάσεως των οριακών τιμών θα είναι η συντομότερη δυνατή.
(βλ. σκέψεις 57, 58, διατακτ. 3)