Wydanie tymczasowe
WYROK TRYBUNAŁU (czwarta izba)
z dnia 13 grudnia 2018 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Pomoc przyznawana przez państwa – Artykuł 107 ust. 1 TFUE – Artykuł 108 ust. 3 TFUE – Nadawcy publiczni – Finansowanie – Uregulowanie państwa członkowskiego zobowiązujące wszystkie osoby dorosłe posiadające mieszkanie na terytorium kraju do uiszczania składki abonamentowej na rzecz nadawców publicznych
W sprawie C‑492/17
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Landgericht Tübingen (sąd okręgowy w Tybindze, Niemcy) postanowieniem z dnia 3 sierpnia 2017 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 sierpnia 2017 r., w postępowaniu:
Südwestrundfunk
przeciwko
Tilowi Rittingerowi,
Patrickowi Wolterowi,
Haraldowi Zasterze,
Dagmar Fahner,
Layli Sofan,
Marcowi Schultemu,
TRYBUNAŁ (czwarta izba),
w składzie: T. von Danwitz, prezes siódmej izby, pełniący obowiązki prezesa czwartej izby, K. Jürimäe, C. Lycourgos, E. Juhász (sprawozdawca) i C. Vajda, sędziowie,
rzecznik generalny: M. Campos Sánchez-Bordona,
sekretarz: K. Malacek, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 4 lipca 2018 r.,
rozważywszy uwagi przedstawione:
– w imieniu Südwestrundfunk przez H. Kubego, Hochschullehrer,
– w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz J. Möllera, działających w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu szwedzkiego przez A. Falk, H. Shev, C. Meyer-Seitz, L. Zettergren oraz A. Alriksson, działające w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej przez K. Blanck-Putz, K. Herrmann, C. Valero oraz G. Brauna, działających w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 26 września 2018 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 49, 107 i 108 TFUE, art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”) oraz art. 10 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”), jak również zasad równego traktowania i niedyskryminacji.
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu między Südwestrundfunk (zwanym dalej „SWR”), regionalnym nadawcą świadczącym usługę publiczną, a Tilem Rittingerem, Patrickiem Wolterem, Haraldem Zasterą, Markiem Schultem, jak również Laylą Sofan i Dagmar Fahner w sprawie tytułów wykonawczych wydawanych przez SWR w celu odzyskania od nich składki abonamentowej, której nie zapłacili.
Ramy prawne
Prawo Unii
Rozporządzenie (WE) nr 659/1999
3 Artykuł 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. [108 TFUE] (Dz.U. 1999, L 83, s. 1) stanowi:
„Do celów niniejszego rozporządzenia:
a) »pomoc« oznacza każdy środek spełniający wszystkie kryteria ustanowione w art. [107] ust. 1 [TFUE];
b) »istniejąca pomoc« oznacza:
i) […] każdą pomoc, jaka istniała przed wejściem w życie traktatu w odpowiednich państwach członkowskich, to znaczy programy pomocowe i pomoc indywidualną, jakie zostały wprowadzone w życie przed i nadal są stosowane po wejściu w życie traktatu;
ii) pomoc dozwoloną, czyli takie programy pomocowe i pomoc indywidualną, które zostały dozwolone przez Komisję lub przez Radę;
[…]
c) »nowa pomoc« oznacza każdą pomoc, czyli programy pomocowe i pomoc indywidualną, która nie jest pomocą istniejącą, włącznie ze zmianami istniejącej pomocy;
[…]”.
4 Rozporządzenie nr 659/1999 zostało uchylone rozporządzeniem Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. 2015, L 248, s. 9). To ostatnie rozporządzenie zawiera takie same definicje jak te wymienione w punkcie powyżej niniejszego wyroku.
Rozporządzenie (WE) nr 794/2004
5 Artykuł 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania rozporządzenia nr 659/1999 (Dz.U. 2004, L 140, s. 1; sprostowanie Dz.U. 2005, L 25, s. 74), zatytułowany „Uproszczona procedura notyfikacyjna w odniesieniu do niektórych zmian pomocy istniejącej”, stanowi:
„1. Dla celów art. 1 lit. c) [rozporządzenia nr 659/1999] zmiana pomocy istniejącej oznacza jakąkolwiek zmianę inną niż modyfikacje o czysto administracyjnym lub formalnym charakterze, która nie może wpłynąć na ocenę zgodności danego środka pomocowego ze wspólnym rynkiem. Jednak wzrost pierwotnego budżetu istniejącego programu pomocowego do 20% nie jest uznawany za zmianę pomocy istniejącej.
2. Następujące zmiany pomocy istniejącej podlegają notyfikacji na uproszczonych formularzach, określonych w załączniku II:
a) zwiększenie budżetu zatwierdzonego programu pomocowego o ponad 20%;
b) przedłużenie czasu trwania zatwierdzonego programu pomocowego o okres do sześciu lat, z lub bez równoczesnego zwiększenia budżetu;
c) zaostrzanie kryteriów dotyczących stosowania zatwierdzonego programu pomocowego, zmniejszenie intensywności pomocy lub ograniczenie kosztów kwalifikowanych;
Komisja stosuje wszelkie dostępne jej środki, aby podjąć decyzję dotyczącą jakiejkolwiek pomocy notyfikowanej na uproszczonym formularzu notyfikacyjnym w ciągu jednego miesiąca.
[…]”.
Prawo niemieckie
6 Kraje związkowe zawarły w dniu 31 sierpnia 1991 r. Staatsvertrag für Rundfunk und Telemedien (umowę państwową o działalności nadawczej i telemediach,GBl. 1991, s. 745), zmienioną ostatnio przez 19. Rundfunkänderungsstaatsvertrag (dziewiętnastą umowę państwową w sprawie zmiany umowy państwowej) z dnia 3 grudnia 2015 r. (GBl. 2016, s. 126) (zwaną dalej „umową państwową o działalności nadawczej”). Paragraf 12 tej umowy, zatytułowany „Odpowiedni przydział środków finansowych, zasada wyrównania finansowego”, brzmi następująco:
„(1) Finansowanie musi umożliwiać nadawcom publicznym wypełnianie ich zadań określonych w konstytucji i ustawach; w szczególności musi gwarantować nadawcom publicznym utrzymanie i rozwój.
(2) Zasada wyrównania finansowego między regionalnymi organizacjami nadawczymi stanowi integralną część systemu finansowania [Arbeitsgemeinschaft der öffentlichrechtlichen Rundfunkanstalten der Bundesrepublik Deutschland (ARD)]; w szczególności zapewnia ona organizacjom Saarländischer Rundfunk (radio i telewizja kraju związkowego Saara) i Radio Bremen (radio Brema) możliwość właściwego wykonywania ich zadań. Część przeznaczona na wyrównanie finansowe i jej dostosowanie do składki abonamentowej jest określona przez Rundfunkfinanzierungsstaatsvertrag (umowę państwową w sprawie finansowania radiofonii i telewizji)”.
7 Zgodnie z § 13umowy państwowej o działalności nadawczej, zatytułowanym „Finansowanie”:
„Nadawcy publiczni są finansowani ze składek abonamentowych, przychodów z reklam i innych; głównym źródłem finansowania są składki abonamentowe. W ramach swojej misji nadawcy publiczni nie mogą oferować żadnych płatnych programów ani ofert […]”.
8 Paragraf 14 tej umowy, zatytułowany „Wymogi dotyczące finansowania publicznych usług nadawczych”, brzmi następująco:
„(1) Potrzeby finansowe nadawców publicznych są regularnie kontrolowane i ustalane zgodnie z zasadami gospodarności i oszczędności przez unabhängige Kommission zur Überprüfung und Ermittlung des Finanzbedarfs der Rundfunkanstalten (niezależną komisję kontroli i ustalania potrzeb finansowych nadawców), z uwzględnieniem również związanych z tym możliwości racjonalizacyjnych, w tym zapotrzebowania zgłoszonego przez nadawców krajowych zrzeszonych w ARD, przez [Zweites Deutsches Fernsehen (ZDF)] i przez podmiot prawa publicznego Deutschlandradio.
(2) Potrzeby finansowe są badane i oceniane w szczególności na podstawie następujących elementów:
1. konkurencyjne utrzymanie istniejących programów nadawczych i programów telewizyjnych wszystkich krajów związkowych, na które zezwala ustawa państwowa (potrzeby w zakresie utrzymania),
2. nowe programy nadawcze zatwierdzone zgodnie z prawem krajów związkowych, udział w nowych technicznych możliwościach nadawania w produkcji i nadawaniu programów audiowizualnych oraz możliwość organizowania nowych form nadawania (potrzeby rozwojowe),
3. ewolucja kosztów w ogólności i ewolucja kosztów właściwych dla sektora mediów,
4. ewolucja dochodów z tytułu składek, dochodów z reklam i dochodów różnych,
5. inwestycje, oprocentowanie i właściwe wykorzystanie nadwyżki uzyskanej w przypadku, gdy całkowita roczna kwota przychodów wygenerowanych przez regionalne organizacje nadawcze zrzeszone w ARD, ZDF lub Deutschlandradio przekracza wszystkie wydatki poniesione na cele związane z ich zadaniami.
[…]
(4) Składka określana jest w umowie państwowej”.
9 Kraj związkowy Badenia-Wirtembergia (Niemcy) na mocy baden-württembergisches Gesetz zur Geltung des Rundfunkbeitragsstaatsvertrags (ustawy kraju związkowego Badenia-Wirtembergia w sprawie obowiązywania umowy państwowej w przedmiocie składek abonamentowych) z dnia 18 października 2011 r., zmienionej ostatnio przez art. 4 dziewiętnastej umowy państwowej w sprawie zmiany umowy państwowej z dnia 3 grudnia 2015 r. (zwanej dalej „ustawą w sprawie składek abonamentowych”), wdrożył umowę państwową w przedmiocie składek abonamentowych, która przewidywała rezygnację z poprzedniej opłaty w dniu 31 grudnia 2012 r. na rzecz tej składki. Ustawa ta określa system pobierania tej składki, której wpłata stała się obowiązkowa dla osób zobowiązanych do jej uiszczenia w dniu 1 stycznia 2013 r. Paragraf 1 ustawy stanowi, co następuje:
„Składka abonamentowa ma na celu zapewnienie odpowiedniego finansowania publicznej usługi nadawczej zgodnie z § 12 ust. 1 umowy państwowej o działalności nadawczej oraz zadań określonych w § 40 tej samej umowy”.
10 Paragraf 2 ustawy w sprawie składek abonamentowych, zatytułowany „Sektor prywatny objęty składką abonamentową”, przewiduje:
„(1) Wszystkie mieszkania w sektorze prywatnym zostają objęte składką abonamentową obciążającą ich posiadaczy (osoby zobowiązane do uiszczenia składki).
(2) 1Posiadaczem mieszkania jest każda osoba pełnoletnia, która je zamieszkuje. 2Za posiadacza mieszkania uznaje się każdą osobę, która:
1. jest w nim zameldowana zgodnie z przepisami o zameldowaniu lub
2. jest wymieniona jako najemca w umowie najmu dotyczącej tego mieszkania.
[…]
(3) 1Jeżeli kilka podmiotów jest zobowiązanych do uiszczenia składki abonamentowej, jako dłużnicy odpowiadają oni solidarnie zgodnie z art. 44 Abgabenordnung (ordynacji podatkowej) […].
(4) Składka abonamentowa nie jest należna od stron zobowiązanych do jej uiszczenia, które zgodnie z art. 2 Gesetz zu dem Wiener Übereinkommen vom 18. April 1961 über diplomatische Beziehungen (ustawy o Konwencji wiedeńskiej z dnia 18 kwietnia 1961 r. o stosunkach dyplomatycznych) z dnia 6 sierpnia 1964 r. (BGBl. 1964 II, s. 957) lub innymi równoważnymi przepisami korzystają z przywilejów”.
11 Zgodnie z brzmieniem § 10 ustawy w sprawie składek abonamentowych:
„(1) Przychody ze składki abonamentowej przypadają nadawcy regionalnemu oraz, w zakresie określonym w Rundfunkfinanzierungsstaatsvertrag (umowie państwowej w sprawie finansowania radiofonii i telewizji), [ZDF], Deutschlandradio, jak również Landesmedienanstalt (regionalnemu urzędowi mediów), na którego obszarze znajduje się miejsce zamieszkania lub lokal osoby zobowiązanej do uiszczenia składki lub miejsce rejestracji pojazdu.
[…]
(5) 1Wysokość zaległości z tytułu składek abonamentowych jest określana przez właściwy regionalny urząd mediów […].
(6) Egzekucja nieuiszczonych składek odbywa się w drodze administracyjnego postępowania egzekucyjnego […].
(7) 1Każdy nadawca regionalny realizuje zadania powierzone mu na mocy niniejszej umowy państwowej, jak również związane z nią prawa i obowiązki w całości lub w części poprzez usługi regionalnych nadawców publicznych administrowanych w ramach grupy zarządzania publicznego nieposiadającej zdolności prawnej. 2Nadawca regionalny jest uprawniony do powierzenia stronom trzecim różnych działań związanych z odzyskiwaniem składki abonamentowej i identyfikacją osób zobowiązanych, których szczegóły określa się w drodze rozporządzenia zgodnie z § 9 ust. 2 […]”.
12 Ponieważ procedury windykacji administracyjnej („Beitreibung”) leżą również w gestii krajów związkowych, kraj związkowy Badenia- Wirtembergia przyjął w tym względzie w dniu 12 marca 1974 r. Verwaltungsvollstreckungsgesetz für Baden-Württemberg, Landesverwaltungsvollstreckungsgesetz (ustawę kraju związkowego Badenia-Wirtembergia o administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym).
Spory w postępowaniu głównym i pytania prejudycjalne
13 Skarżącymi w postępowaniu głównym są osoby zobowiązane do uiszczenia składki abonamentowej („Rundfunkbeitrag”), które nie zapłaciły jej w całości lub w części.
14 W latach 2015 i 2016 SWR, właściwy nadawca regionalny, wystawił dłużnikom tej składki tytuły wykonawcze w celu odzyskania niezapłaconych kwot za okres od stycznia 2013 r. do końca roku 2016.
15 Ponieważ dłużnicy tej składki nadal jej nie zapłacili, SWR przystąpił na podstawie tych tytułów wykonawczych do przymusowego odzyskania swojej wierzytelności.
16 Z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że dłużnicy ci wnieśli sprawę do sądu właściwego dla nich miejscowo, a mianowicie do Amtsgericht Reutlingen (sądu rejonowego w Reutlingen, Niemcy), Amtsgericht Tübingen (sądu rejonowego w Tybindze, Niemcy) i Amtsgericht Calw (sądu rejonowego w Calw, Niemcy), przeciwko postępowaniu w sprawie odzyskania dotyczących ich wierzytelności.
17 Amtsgericht Tübingen (sąd rejonowy w Tybindze) uwzględnił trzy skargi wniesione do niego przez zainteresowanych dłużników. Skargi wniesione do Amtsgericht Reutlingen (sądu rejonowego w Reutlingen) i do Amtsgericht Calw (sądu rejonowego w Calw) zostały oddalone.
18 Jak wynika z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, strony, których skargi zostały oddalone, wniosły do sądu odsyłającego odwołanie od orzeczeń o oddaleniu tych skarg.
19 Sąd ten, który połączył te sprawy, wskazuje, że spory w postępowaniu głównym dotyczą w przeważającej części kwestii związanych z prawem egzekucyjnym w zakresie niespłaconych wierzytelności, lecz kwestie te są ściśle związane z przepisami mającego zastosowanie prawa materialnego.
20 Sąd odsyłający jest zdania, że przepisy rozpatrywanego ustawodawstwa są sprzeczne z prawem Unii.
21 Po pierwsze, sąd ten wskazuje, że publiczna działalność nadawcza w Niemczech jest częściowo finansowana ze składki abonamentowej. Składka ta musi co do zasady być opłacana pod karą grzywny przez każdą osobę dorosłą mieszkającą w Niemczech i w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia zostaje przekazana w szczególności na rzecz nadawców publicznych SWR i ZDF. Wspomniana składka stanowi, w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, pomoc państwa na rzecz tych nadawców, która to pomoc powinna była zostać zgłoszona Komisji zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE.
22 W tym względzie sąd ten wskazuje, że poprzednia opłata abonamentowa, należna z tytułu posiadania odbiornika, została istotnie zmieniona w dniu 1 stycznia 2013 r. w związku z wejściem w życie obowiązku uiszczania składki abonamentowej, ponieważ jest ona obecnie należna od każdego posiadacza mieszkania. Sąd ów przypomina, że system finansowania działalności nadawczej w Niemczech został oceniony przez Komisję w ramach prowadzonego przez nią przeglądu istniejących systemów pomocy w państwach członkowskich na mocy art. 108 ust. 1 TFUE. W tym względzie z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że w kontekście decyzji Komisji z dnia 24 kwietnia 2007 r. [C(2007) 1761 wersja ostateczna w sprawie pomocy państwa E 3/2005 (ex CP 2/2003, CP 232/2002, CP 43/2003, CP 243/2004 i CP 195/2004) – Die Finanzierung der öffentlich-rechtlichen Rundfunkanstalten in Deutschland (ARD/ZDF)] (zwanej dalej „decyzją z dnia 24 kwietnia 2007 r.”), odnosząc się do tego systemu, Komisja uznała, że opłatę abonamentową należało zakwalifikować jako pomoc istniejącą. Sąd odsyłający uważa zatem, że z uwagi na istotne zmiany wprowadzone ustawą w sprawie finansowania radiofonii i telewizji ze składek abonamentowych nowy system finansowania powinien był zostać zgłoszony. Ponadto wynikająca z tego pomoc państwa nie jest zgodna z rynkiem wewnętrznym na podstawie z art. 107 ust. 3 TFUE.
23 Po drugie, składka abonamentowa jest sprzeczna z prawem Unii w zakresie, w jakim przychody z tej składki służą finansowaniu tworzenia nowego naziemnego kanału cyfrowej transmisji, a mianowicie DVB-T 2, który nie jest przeznaczony do wykorzystania przez nadawców zagranicznych. Dla sądu krajowego sytuacja jest porównywalna z tą, w której zapadł wyrok z dnia 15 września 2011 r., Niemcy/Komisja (C‑544/09 P, niepublikowany, EU:C:2011:584), odnoszący się do przejścia z technologii transmisji analogowej na transmisję cyfrową.
24 Sąd odsyłający uważa, że składka będąca przedmiotem postępowania głównego w rzeczywistości powinna zostać uznana za podobną do podatku celowego („Zwecksteuer”). Fakt, że poprzednia opłata abonamentowa została zastąpiona indywidualną składką abonamentową, stanowił istotną zmianę systemu finansowania nadawców publicznych. Dlatego też, w przeciwieństwie do poprzedniego systemu finansowania, wpłata tej składki nie prowadzi do powstania indywidualnego świadczenia wzajemnego wobec osób zobowiązanych. Wszyscy dorośli mieszkańcy posiadający mieszkania w Niemczech przyczyniają się do finansowania nadawców publicznych, tak jak w dziedzinie podatków. Chodzi o finansowanie większościowe przez państwo w rozumieniu orzecznictwa Trybunału wynikającego z wyroku z dnia 13 grudnia 2007 r., Bayerischer Rundfunk i in. (C‑337/06, EU:C:2007:786). Obecny system składek stanowi zatem bezprawną pomoc na wprowadzenie systemu DVB‑T 2 finansowaną z podatków.
25 Po trzecie, nadawcy publiczni uzyskują dzięki rozpatrywanym przepisom szereg korzyści niedostępnych dla nadawców prywatnych, co stanowi korzyść ekonomiczną i – biorąc pod uwagę powszechny charakter obowiązku wnoszenia składki abonamentowej – pomoc państwa. Korzyści te obejmowałyby w szczególności odstępstwa od przepisów prawa powszechnego umożliwiające nadawcom publicznym samodzielne wydawanie tytułów wykonawczych niezbędnych do przymusowego egzekwowania roszczeń. Taka metoda wydawania tytułów wykonawczych jest dużo szybsza, prostsza i mniej kosztowna niż procedura sądowa w celu odzyskania wierzytelności. Ponadto wyklucza ona lub znacznie utrudnia możliwość złożenia przez użytkowników odwołania i wniosku o kontrolę sądową przed wydaniem nakazu wykonania i egzekucji, co jest dla tych użytkowników niekorzystne.
26 Po czwarte, ustawa w sprawie składek abonamentowych, a w szczególności jej art. 2 i 3, narusza wolność informacji, o której mowa w art. 11 karty i w art. 10 EKPC. Składka abonamentowa jest celowo skonstruowana jako przeszkoda w dostępie do wszelkich form informacji rozpowszechnianych drogą satelitarną, kablową czy za pomocą sieci telefonii komórkowej. Składka abonamentowa jest należna od jednostki niezależnie od tego, czy owa jednostka rzeczywiście korzysta z programów nadawców publicznych.
27 Po piąte, według sądu odsyłającego składka abonamentowa jest sprzeczna ze swobodą przedsiębiorczości. Podważa ona również zasadę równego traktowania i prowadzi do dyskryminacji kobiet. W związku z tym ostatnim aspektem sąd odsyłający podkreśla, że ta składka jest należna od mieszkania, niezależnie od liczby osób w nim zamieszkujących, w związku z czym wysokość tej składki przypadającej na osobę dorosłą różni się znacznie w zależności od liczby osób zamieszkujących lokal. Samotni rodzice, którymi w większości są kobiety, są w gorszej sytuacji w stosunku do osób dorosłych mieszkających wspólnie.
28 W tych okolicznościach Landgericht Tübingen (sąd okręgowy ds. cywilnych i karnych w Tybindze, Niemcy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
„1) Czy [ustawa w sprawie składek abonamentowych] jest niezgodna z prawem Unii, gdyż nakładana w niej bezwarunkowo od dnia 1 stycznia 2013 r. na każdą osobę dorosłą zamieszkałą w niemieckim kraju związkowym Badenia-Wirtembergia składka abonamentowa na rzecz nadawców SWR i ZDF stanowi naruszającą prawo Unii uprzywilejowującą pomoc publiczną udzielaną wyłącznie na rzecz tych nadawców publicznych, a działającą na niekorzyść nadawców prywatnych? Czy art. 107 i 108 TFUE należy interpretować w ten sposób, że ustawa w sprawie składek abonamentowych powinna była zostać zatwierdzona przez Komisję i że w braku takiego zatwierdzenia jest bezskuteczna?
2) Czy art. 107 i 108 TFUE powinny być interpretowane w ten sposób, że obejmują one uregulowanie zawarte w ustawie w sprawie składek abonamentowych, zgodnie z którym na każdą dorosłą osobę zamieszkałą w Badenii-Wirtembergii nakłada się co do zasady bezwarunkową składkę uiszczaną na rzecz nadawców będących wyłącznie nadawcami publicznymi/urzędowymi, gdyż składka ta zawiera naruszającą prawo Unii uprzywilejowującą pomoc publiczną w celu wykluczenia technicznego nadawców z państw Unii Europejskiej, ponieważ składki będą wykorzystane do stworzenia konkurencyjnej ścieżki przekazu (monopol DVB‑T 2), w stosunku do której nie przewiduje się, że będzie używana przez nadawców zagranicznych? Czy art. 107 i 108 TFUE powinny być interpretowane w ten sposób, że nie obejmują one wyłącznie bezpośrednich świadczeń pieniężnych, lecz także inne istotne pod względem gospodarczym przywileje (prawo do wydawania tytułów wykonawczych, uprawnienie do działania zarówno jako przedsiębiorca, jak też jako organ, korzystniejsze traktowanie w kwestii obliczania długów)?
3) Czy można pogodzić z zasadą równego traktowania oraz z zakazem uprzywilejowującej pomocy publicznej sytuację, w której niemiecki nadawca telewizyjny zorganizowany w formie publiczno-prawnej i posiadający uprawnienia organu administracyjnego, konkurujący jednakże jednocześnie z nadawcami prywatnymi na rynku reklam, na podstawie krajowej ustawy kraju związkowego Badenia-Wirtembergia jest uprzywilejowany wobec nadawców prywatnych w ten sposób, że przed wszczęciem przymusowego postępowania egzekucyjnego nie musi uzyskiwać w sądach powszechnych tytułów wykonawczych dla swoich wierzytelności w stosunku do widzów tak jak jego prywatni konkurenci, lecz może wydać sam bez udziału sądu tytuł wykonawczy, który w takim samym stopniu uprawnia do przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego?
4) Czy można pogodzić z art. 10 EKPC i art. 11 karty […] okoliczność, że państwo członkowskie w ustawie krajowej, a mianowicie ustawie kraju związkowego Badenia-Wirtembergia, przewiduje, iż nadawca telewizyjny wyposażony w uprawnienia organu administracji może żądać pod rygorem kary grzywny w celu finansowania działalności tego nadawcy składki abonamentowej od każdej osoby dorosłej zamieszkującej w strefie objętej zasięgiem emisji jego programów, niezależnie od tego, czy osoba ta w ogóle posiada odbiornik, czy też odbiera jedynie programy innych nadawców, a mianowicie nadawców zagranicznych lub prywatnych?
5) Czy [ustawa w sprawie składek abonamentowych], w szczególności jej §§ 2 i 3, jest zgodna z unijną zasadą równego traktowania oraz unijnym zakazem dyskryminacji, w wypadku gdy składka abonamentowa należna bezwarunkowo od każdego mieszkańca w celu finansowania publicznego nadawcy telewizyjnego obciąża per capita osobę samotnie wychowującą dzieci wielokrotnością tego, co obciąża członka grupy współdzielącej mieszkanie? Czy dyrektywę [Rady 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzającą w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług (Dz.U. 2004, L 373, s. 37)] należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ona sporną składkę i że wystarcza dyskryminacja pośrednia, jeżeli z uwagi na okoliczności faktyczne kobiety w 90% takich wypadków ponoszą większe obciążenie?
6) Czy [ustawa w sprawie składek abonamentowych], w szczególności jej §§ 2 i 3, jest zgodna z unijną zasadą równego traktowania oraz unijnym zakazem dyskryminacji, jeżeli składka abonamentowa należna bezwarunkowo od każdego mieszkańca w celu finansowania publicznego nadawcy telewizyjnego dla osób, które ze względów zawodowych muszą posiadać drugie miejsce pobytu, jest dwukrotnie wyższa niż w wypadku innych osób czynnych zawodowo?
7) Czy [ustawa w sprawie składek abonamentowych], w szczególności jej §§ 2 i 3, jest zgodna z unijną zasadą równego traktowania, unijnym zakazem dyskryminacji oraz unijną swobodą przedsiębiorczości, jeżeli składka abonamentowa należna bezwarunkowo od każdego mieszkańca w celu finansowania publicznego nadawcy telewizyjnego jest tak skonstruowana, że obywatel niemiecki mający taką samą możliwość odbioru, mieszkający bezpośrednio przed granicą z sąsiadującym państwem członkowskim Unii Europejskiej, jest zobowiązany do zapłaty składki abonamentowej wyłącznie z uwagi na położenie miejsca zamieszkania, podczas gdy obywatel niemiecki mieszkający bezpośrednio za granicą nie jest zobowiązany do jej zapłaty; podobnie obywatel Unii Europejskiej będący obcokrajowcem, który ze względów zawodowych musi przyjąć miejsce zamieszkania bezpośrednio za wewnętrzną granicą Unii Europejskiej, jest obciążony składką abonamentową, natomiast nie jest obciążony tą składką obywatel Unii Europejskiej z miejscem zamieszkania bezpośrednio przed tą granicą, nawet w wypadku, gdy obaj nie są zainteresowani odbiorem niemieckiego nadawcy?”.
W przedmiocie dopuszczalności wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
29 SWR podnosi, że zgodnie z odpowiednimi krajowymi przepisami proceduralnymi sąd odsyłający, który obraduje w składzie jednego sędziego, powinien był przekazać postępowanie kolegialnemu składowi orzekającemu w sądzie odsyłającym, wobec czego nie jest on uprawniony do zwrócenia się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na podstawie art. 267 TFUE.
30 W tym względzie wystarczy przypomnieć, że zgodnie z art. 267 akapit drugi TFUE, jeżeli pytanie, które może być przedmiotem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, jest podnoszone w sprawie zawisłej przed sądem państwa członkowskiego, sąd ten może zwrócić się do Trybunału o rozstrzygnięcie w tej kwestii, jeżeli uzna, że decyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania orzeczenia.
31 W tym kontekście należy podkreślić, że funkcjonowanie systemu współpracy między Trybunałem a sądami krajowymi, ustanowionego w art. 267 TFUE, oraz zasada pierwszeństwa prawa Unii wymagają, aby sąd krajowy miał swobodę zwrócenia się do Trybunału z każdym pytaniem prejudycjalnym, jakie uważa za niezbędne, i to na każdym etapie postępowania (zob. podobnie wyrok z dnia 4 czerwca 2015 r., Kernkraftwerke Lippe-Ems, C‑5/14, EU:C:2015:354, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo).
32 Ponadto należy przypomnieć, że zadaniem Trybunału nie jest zbadanie, czy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym został przyjęty zgodnie z krajowymi przepisami dotyczącymi organizacji i procedury sądowej (postanowienie z dnia 6 września 2018 r., Di Girolamo, C‑472/17, niepublikowane, EU:C:2018:684, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).
33 A zatem argumentacja SWR, która jest oparta na rzekomym naruszeniu krajowych przepisów dotyczących organizacji wymiaru sprawiedliwości, nie może uniemożliwiać sądowi odsyłającemu skierowania wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym do Trybunału na podstawie art. 267 TFUE.
34 Wynika stąd, że wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest dopuszczalny.
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie dopuszczalności pytań prejudycjalnych
35 SWR i rząd niemiecki twierdzą zasadniczo, że wykładnia prawa Unii, o którą zwrócił się sąd odsyłający, w większości zadawanych pytań nie ma związku z rzeczywistością lub przedmiotem postępowania głównego oraz że podniesiony problem ma charakter hipotetyczny. W tym kontekście istotne są jedynie kwestie związane z przywilejami nadawcy publicznego w zakresie przymusowego egzekwowania.
36 W tym względzie należy przypomnieć, że w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE współpracy między Trybunałem i sądami krajowymi wyłącznie do sądu krajowego, który rozstrzyga spór i musi przyjąć odpowiedzialność za mające zapaść orzeczenie sądowe, należy ocena, w świetle szczególnych okoliczności sprawy, zarówno konieczności uzyskania orzeczenia w trybie prejudycjalnym dla wydania wyroku, jak i znaczenia przedstawionych Trybunałowi pytań. W konsekwencji, jeśli przedstawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest co do zasady zobowiązany wydać orzeczenie (wyrok z dnia 26 lipca 2017 r., Persidera, C‑112/16, EU:C:2017:597, pkt 23 i przytoczone tam orzecznictwo).
37 Tym niemniej Trybunał nie może odpowiadać na zadane przez sąd krajowy pytanie, gdy oczywiste jest, że wykładnia prawa Unii, o którą wnioskuje sąd krajowy, nie ma żadnego związku z rzeczywistością lub przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem krajowym, gdy problem jest natury hipotetycznej lub gdy Trybunał nie dysponuje elementami stanu faktycznego lub prawnego, które są konieczne do udzielenia pomocnej odpowiedzi na pytania, które zostały mu przedstawione (wyrok z dnia 31 stycznia 2008 r., Centro Europa 7, C‑380/05, EU:C:2008:59, pkt 53).
38 Należy przypomnieć, że konieczność przedstawienia wykładni prawa Unii, która byłaby użyteczna dla sądu krajowego, wymaga, aby sąd krajowy skrupulatnie przestrzegał wymogów dotyczących treści wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wyraźnie uregulowanych w art. 94 regulaminu postępowania przed Trybunałem, z którymi sąd krajowy powinien być zapoznany (wyrok z dnia 26 lipca 2017 r., Persidera, C‑112/16, EU:C:2017:597, pkt 27). Wymogi te zostały także przypomniane w zaleceniach Trybunału dla sądów krajowych dotyczących składania wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (Dz.U. 2018, C 257, s. 1).
39 Jest zatem niezbędne, jak stanowi art. 94 lit. c) regulaminu postępowania, by wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zawierał omówienie powodów, dla których sąd odsyłający rozpatruje kwestię wykładni lub ważności określonych przepisów prawa Unii, jak również związku, jaki dostrzega on między tymi przepisami a uregulowaniami krajowymi, które znajdują zastosowanie w postępowaniu głównym. Konieczne jest również, jak przewiduje art. 94 lit. a) regulaminu postępowania, by wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zawierał przynajmniej omówienie okoliczności faktycznych sprawy, na jakich oparte są pytania. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału wymogi te szczególnie obowiązują w odniesieniu do dziedziny konkurencji, która charakteryzuje się sytuacjami złożonymi pod względem stanu faktycznego i prawnego (wyrok z dnia 26 lipca 2017 r., Persidera, C‑112/16, EU:C:2017:597, pkt 28, 29).
40 W niniejszej sprawie, po pierwsze, w pytaniach od pierwszego do trzeciego sąd odsyłający zasadniczo zwraca się do Trybunału z pytaniem o wykładnię art. 107 i 108 TFUE w celu ustalenia, czy zmiana systemu finansowania działalności nadawczej w Niemczech wprowadzonego ustawą w sprawie składek abonamentowych powinna była zostać zgłoszona Komisji zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE i czy art. 107 i 108 TFUE stoją na przeszkodzie takiemu systemowi.
41 Z jednej strony, w przeciwieństwie do tego, co twierdzą SWR i rząd niemiecki, spór w postępowaniu głównym dotyczy odzyskania składki abonamentowej, co nie wyklucza możliwości zobowiązania sądu odsyłającego do interpretacji i stosowania pojęcia pomocy, o którym mowa w art. 107 ust. 1 TFUE, w szczególności w celu stwierdzenia, czy ta składka abonamentowa powinna była zostać poddana procedurze kontroli wstępnej określonej w art. 108 ust. 3 TFUE oraz, w stosownych przypadkach, w celu sprawdzenia, czy dane państwo członkowskie wypełniło ten obowiązek.
42 Z bezpośredniej skuteczności art. 108 ust. 3 zdanie trzecie TFUE wynika bowiem, że sądy krajowe powinny zapewnić jednostkom, by z naruszenia tego postanowienia zostały wyciągnięte wszelkie konsekwencje, zgodnie z ich prawem krajowym, zarówno w odniesieniu do ważności aktów wykonawczych, jak i w odniesieniu do zwrotu wsparcia finansowego przyznanego z naruszeniem tego postanowienia lub ewentualnych środków tymczasowych (zob. podobnie wyroki: z dnia 11 lipca 1996 r., SFEI i in., C‑39/94, EU:C:1996:285, pkt 39, 40; z dnia 16 kwietnia 2015 r., Trapeza Eurobank Ergasias, C‑690/13, EU:C:2015:235, pkt 52; a także z dnia 11 listopada 2015 r., Klausner Holz Niedersachsen, C‑505/14, EU:C:2015:742, pkt 23, 24).
43 Poza tym Trybunał może udzielić sądowi odsyłającemu wszelkich wskazówek w zakresie wykładni prawa Unii, umożliwiających temu sądowi dokonanie oceny zgodności środka krajowego z tym prawem i wydanie orzeczenia w zawisłej przed nim sprawie. W zakresie pomocy państwa Trybunał może w szczególności dostarczyć sądowi odsyłającemu elementy wykładni pozwalające na określenie, czy środek krajowy może zostać zakwalifikowany jako pomoc państwa w rozumieniu prawa Unii (wyrok z dnia 10 czerwca 2010 r., Fallimento Traghetti del Mediterraneo, C‑140/09, EU:C:2010:335, pkt 24) lub, w stosownych przypadkach, czy środek ten stanowi pomoc istniejącą czy też nową pomoc (zob. podobnie wyrok z dnia 19 marca 2015 r., OTP Bank, C‑145/13, EU:C:2015:185, pkt 60).
44 Dlatego też w świetle przedmiotu sporów w postępowaniu głównym pytania od pierwszego do trzeciego nie wydają się oczywiście pozbawione znaczenia, ponieważ dotyczą wykładni art. 107 i 108 TFUE.
45 Z drugiej strony należy zauważyć, że w pierwszej części pytania drugiego sąd odsyłający zastanawia się w szczególności nad zgodnością rozpatrywanej składki abonamentowej z art. 107 i 108 TFUE w zakresie, w jakim składka ta wiązałaby się z istnieniem pomocy państwa przeznaczonej na ustanowienie systemu transmisji zgodnego ze standardem DVB‑T 2, który nie byłby dostępny dla nadawców mających siedzibę w innych państwach członkowskich Unii.
46 Jednakże wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym nie zawiera elementów faktycznych lub prawnych umożliwiających Trybunałowi udzielenie użytecznej odpowiedzi na pytania zadane w tym zakresie przez sąd odsyłający. W szczególności, jeżeli sąd ten twierdzi, że składka abonamentowa umożliwiła finansowanie tego systemu wyłącznie na rzecz nadawców w Niemczech, nie określa on warunków finansowania tego systemu ani powodów, dla których inni nadawcy są wykluczeni z korzystania z tego systemu.
47 W rezultacie pierwsza część drugiego pytania jest niedopuszczalna. W pozostałym zakresie postawione pytania od pierwszego do trzeciego należy uznać za dopuszczalne.
48 Po drugie, w pytaniach od czwartego do siódmego sąd odsyłający zwraca się do Trybunału z pytaniami dotyczącymi wykładni prawa do wolności wypowiedzi i informacji zagwarantowanej w art. 11 karty i w art. 10 EKPC, przepisów dyrektywy 2004/113, zasady równego traktowania i niedyskryminacji oraz swobody przedsiębiorczości.
49 Należy zauważyć, że wspomniany sąd nie wnosi jednak żadnych wyjaśnień co do związku, jaki dostrzega między przepisami prawa Unii, których mają dotyczyć te pytania, a sporami w postępowaniu głównym. W szczególności nie przedstawił on żadnych konkretnych dowodów wskazujących, że osoby, których dotyczy postępowanie główne, znajdują się w jednej z sytuacji, o których mowa w rzeczonych pytaniach.
50 Tymczasem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału uzasadnieniem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym nie może być zamiar uzyskania opinii doradczych w odniesieniu do pytań o charakterze ogólnym czy hipotetycznym; winna nim być potrzeba związana nierozerwalnie z rzeczywistym rozstrzygnięciem sporu dotyczącego prawa Unii (wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., Tele2 Sverige i Watson i in., C‑203/15 i C‑698/15, EU:C:2016:970, pkt 130 i przytoczone tam orzecznictwo).
51 W związku z powyższym postawione pytania od czwartego do siódmego są niedopuszczalne.
52 W świetle powyższych rozważań dopuszczalne są jedynie pytanie pierwsze, druga część pytania drugiego i pytanie trzecie.
Co do istoty sprawy
W przedmiocie pytania pierwszego
53 Na wstępie należy przypomnieć, że jak wskazał rzecznik generalny w pkt 45 opinii, nie ulega wątpliwości, że przyjęcie ustawy w sprawie składek abonamentowych zmienia istniejącą pomoc w rozumieniu art. 1 lit. c) rozporządzenia nr 659/1999.
54 W tych okolicznościach należy rozumieć, iż w pierwszym pytaniu sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 1 lit. c) rozporządzenia nr 659/1999 należy interpretować w ten sposób, że zmiana systemu finansowania nadawców publicznych państwa członkowskiego – taka jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, mająca na celu zastąpienie opłaty abonamentowej należnej z tytułu posiadania odbiornika audiowizualnego składką abonamentową należną z tytułu zajmowania mieszkania lub lokalu gospodarczego – stanowi zmianę istniejącej pomocy w rozumieniu tego przepisu, którą należy notyfikować Komisji zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE.
55 Należy przypomnieć, że art. 4 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 794/2004 stanowi, że dla celów art. 1 lit. c) rozporządzenia nr 659/1999 zmiana pomocy istniejącej oznacza jakąkolwiek zmianę inną niż modyfikacje o charakterze czysto administracyjnym lub formalnym, która nie może wpłynąć na ocenę zgodności danego środka pomocowego z rynkiem wewnętrznym. W tym względzie art. 4 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia nr 794/2004 przewiduje, że wzrost pierwotnego budżetu istniejącego programu pomocowego do 20% nie jest uznawany za zmianę pomocy istniejącej.
56 W celu udzielenia użytecznej odpowiedzi sądowi odsyłającemu należy zatem ustalić, czy ustawa w sprawie składek abonamentowych, w zakresie, w jakim zmienia ona zdarzenie powodujące powstanie obowiązku uiszczenia składki mającego na celu finansowanie nadawców publicznych w Niemczech, przewidując, że nie wynika to z faktu posiadania odbiornika, lecz w szczególności z faktu zajmowania mieszkania, stanowi zmianę istniejącej pomocy w rozumieniu przepisów, o których mowa w poprzednim punkcie niniejszego wyroku.
57 Ostatecznie pytanie to sprowadza się do ustalenia, czy przyjęcie ustawy w sprawie składek abonamentowych stanowi istotną zmianę istniejącej pomocy, która była przedmiotem decyzji z dnia 24 kwietnia 2007 r., czy też ustawa ta ogranicza się jedynie do zmian o charakterze czysto formalnym lub administracyjnym, które nie mogą wpłynąć na zgodność środka pomocy z rynkiem wewnętrznym.
58 Jak podniosły w uwagach przedstawionych Trybunałowi SWR, rządy niemiecki i szwedzki, a także Komisja, i jak wynika to ponadto z informacji zawartych w aktach sprawy przekazanych Trybunałowi, zastąpienie opłaty abonamentowej składką abonamentową ogranicza się do zmiany istniejącej pomocy, która była przedmiotem decyzji z dnia 24 kwietnia 2007 r., i której to zmiany nie można uznać za istotną.
59 Zmiana zdarzenia powodującego powstanie obowiązku zapłaty składki abonamentowej nie miała bowiem wpływu na elementy składowe systemu finansowania działalności nadawczej w Niemczech, które zostały ocenione przez Komisję w decyzji z dnia 24 kwietnia 2007 r.
60 W związku z tym, po pierwsze, jest bezsporne, że ustawa w sprawie składek abonamentowych nie zmieniła celu, do którego zmierza system finansowania działalności nadawczej w Niemczech, ponieważ składka abonamentowa pozostaje, podobnie jak opłata abonamentowa, którą owa składka zastępuje, przeznaczona na finansowanie nadawców publicznych.
61 Po drugie, jest również spójne, że krąg beneficjentów tego systemu jest identyczny z kręgiem beneficjentów istniejącym wcześniej.
62 Po trzecie, z dowodów przedstawionych Trybunałowi nie wynika, że ustawa w sprawie składek abonamentowych zmieniła misję publiczną powierzoną nadawcom publicznym lub działalność tych nadawców, która może być finansowana ze składek abonamentowych.
63 Po czwarte, ustawa w sprawie składek abonamentowych zmieniła zdarzenie powodujące powstanie obowiązku zapłaty tej składki.
64 Jednakże z jednej strony, jak wyjaśniły w szczególności SWR, rząd niemiecki i Komisja, zmiana będąca przedmiotem postępowania głównego miała przede wszystkim na celu uproszczenie warunków poboru składki abonamentowej w kontekście zmian technologii wykorzystywanych do odbioru programów nadawców publicznych.
65 Z drugiej strony, jak argumentowały rząd niemiecki i Komisja w uwagach przedstawionych Trybunałowi i jak wskazał rzecznik generalny w pkt 55 opinii, zastąpienie opłaty abonamentowej składką abonamentową nie doprowadziło do istotnego wzrostu rekompensaty otrzymywanej przez nadawców publicznych w celu pokrycia kosztów związanych z misją publiczną, za którą są oni odpowiedzialni.
66 W tych okolicznościach, w świetle informacji zawartych w aktach dostępnych Trybunałowi, nie ustalono, jakoby ustawa w sprawie składek abonamentowych doprowadziła do istotnej zmiany w systemie finansowania nadawców publicznych w Niemczech, co wymagałoby notyfikowania Komisji takiego przyjęcia zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE.
67 W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 1 lit. c) rozporządzenia nr 659/1999 należy interpretować w ten sposób, że zmiana systemu finansowania nadawców publicznych państwa członkowskiego, która tak jak zmiana rozpatrywana w postępowaniu głównym ma na celu zastąpienie opłaty abonamentowej należnej z tytułu posiadania odbiornika audiowizualnego składką abonamentową należną z tytułu zajmowania mieszkania lub lokalu gospodarczego, nie stanowi zmiany istniejącej pomocy w rozumieniu tego przepisu, którą należy zgłosić Komisji zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE.
W przedmiocie drugiej części pytania drugiego oraz pytania trzeciego
68 W drugiej części pytania drugiego i w pytaniu trzecim, które należy rozpatrywać łącznie, sąd odsyłający zwraca się zasadniczo z pytaniem, czy wykładni art. 107 i 108 TFUE należy dokonywać w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, takim jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które przyznają nadawcy publicznemu uprawnienia stanowiące odstępstwo od prawa powszechnego umożliwiające mu prowadzenie przez niego samego przymusowej egzekucji niezapłaconych wierzytelności z tytułu składki abonamentowej.
69 W tym względzie, jak wskazały SWR i rząd niemiecki w uwagach przedstawionych Trybunałowi, prerogatywy władzy publicznej, które przysługują nadawcom publicznym w zakresie odzyskiwania składki abonamentowej, zostały uwzględnione przez Komisję przy badaniu systemu finansowania nadawców publicznych, a w szczególności tej składki, w kontekście decyzji z dnia 24 kwietnia 2007 r. W świetle tej decyzji prerogatywy te, których celem jest właśnie odzyskanie wspomnianej składki, należy uznać za integralną część istniejącej pomocy ustanowionej przez ową decyzję.
70 Jednakże, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 87 opinii, ustawa w sprawie składek abonamentowych nie wprowadziła żadnych zmian do tych prerogatyw.
71 W tych okolicznościach należy zauważyć, że ustawa w sprawie składek abonamentowych nie może mieć wpływu na ocenę dokonaną przez Komisję w ramach decyzji z dnia 24 kwietnia 2007 r. w odniesieniu do tych prerogatyw.
72 Ponadto, jak zauważyła Komisja w uwagach pisemnych i jak zaznaczył rzecznik generalny w pkt 84 opinii, prerogatywy władzy publicznej, z których korzystają nadawcy publiczni przy odzyskiwaniu opłat z tytułu składki abonamentowej, są nieodłącznym elementem ich zadań z zakresu misji publicznych.
73 W konsekwencji odpowiedź na drugą część pytania drugiego i na pytanie trzecie powinna brzmieć w ten sposób, że art. 107 i 108 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, takim jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które przyznają nadawcy publicznemu kompetencje w zakresie stosowania odstępstw od prawa powszechnego, umożliwiające mu prowadzenie przez niego samego przymusowej egzekucji niezapłaconych wierzytelności z tytułu składki abonamentowej.
W przedmiocie kosztów
74 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:
1) Artykuł 1 lit. c) rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania [art. 108 TFUE] należy interpretować w ten sposób, że zmiana systemu finansowania nadawców publicznych państwa członkowskiego, która tak jak zmiana rozpatrywana w postępowaniu głównym ma na celu zastąpienie opłaty abonamentowej należnej z tytułu posiadania odbiornika audiowizualnego składką abonamentową należną z tytułu zajmowania mieszkania lub lokalu gospodarczego, nie stanowi zmiany istniejącej pomocy w rozumieniu tego przepisu, którą należy zgłosić Komisji zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE.
2) Artykuły 107 i 108 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, takim jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które przyznają nadawcy publicznemu uprawnienia stanowiące odstępstwo od prawa powszechnego, umożliwiające mu prowadzenie przez niego samego przymusowej egzekucji niezapłaconych wierzytelności z tytułu składki abonamentowej.
Podpisy