Language of document : ECLI:EU:T:2019:217

WYROK SĄDU (ósma izba)

z dnia 4 kwietnia 2019 r.(*)

Służba publiczna – Urzędnicy – Sprawa „Eurostat” – Krajowe postępowanie karne – Umorzenie postępowania – Wniosek o udzielenie wsparcia – Urzędnik sygnalizujący nadużycia – Domniemanie niewinności – Skarga o odszkodowanie i o stwierdzenie nieważności

W sprawie T‑61/18

Amador Rodriguez Prieto, były urzędnik Komisji Europejskiej, zamieszkały w Steinsel (Luksemburg), reprezentowany przez adwokatów S. Orlandiego, T. Martina oraz R. Garcíę-Valdecasasa y Fernándeza,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez B. Mongina oraz R. Strianiego, działających w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mającej za przedmiot skargę na podstawie art. 270 TFUE, zmierzającą tytułem głównym do naprawienia poniesionej w ocenie skarżącego szkody majątkowej i krzywdy, jakiej miał on doznać oraz posiłkowo, do stwierdzenia nieważności decyzji Komisji z dnia 28 marca 2017 r. oddalającej wniosek skarżącego o udzielenie wsparcia,

SĄD (ósma izba),

w składzie: A.M. Collins, prezes, R. Barents i J. Passer (sprawozdawca), sędziowie,

sekretarz: R. Ramette, administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 17 stycznia 2019 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

1        Skarżący, Amador Rodriguez Prieto, był urzędnikiem Komisji Europejskiej w latach 1987–2003.

2        W dniu 1 marca 1998 r. skarżący został powołany na stanowisko kierownika wydziału C1 w Dyrekcji C „Informacje i rozpowszechnianie; transport; współpraca techniczna z krajami trzecimi; zagraniczna i wewnątrzwspólnotowa statystyka handlowa” w Eurostacie (Urzędzie Statystycznym Unii Europejskiej).

3        Od roku 1996 Eurostat zajmował się rozpowszechnianiem wśród opinii publicznej danych statystycznych gromadzonych przez Urząd Publikacji Wspólnot Europejskich (Office des publications officielles des Communautés européennes, zwany dalej „Urzędem Publikacji”), który uruchomił sieć punktów sprzedaży (zwanych dalej „datashopami”). Trójstronne umowy zawarte przez Eurostat, Urząd Publikacji i datashopy w 1996 r. przewidywały kompleksowy system obiegu faktur, pozwalający Eurostatowi na pobieranie do 55% wskazanej na fakturze ceny za wprowadzenie do obrotu wspomnianych wyżej danych.

4        Skarżący został poproszony przez swojego dyrektora, B., o zatwierdzenie wydatków wynikających z umów trójstronnych zawartych w szczególności ze spółką Planistat.

5        Pismem z dnia 27 października 1998 r. skarżący wystąpił o przeprowadzenie w Eurostacie audytu wewnętrznego dotyczącego realizacji wspomnianych umów. Jednocześnie, pismem z dnia 27 listopada 1998 r. skarżący zwrócił się o cofnięcie upoważnienia do zatwierdzania wydatków.

6        We wrześniu 1999 r. audyt wewnętrzny stwierdził istnienie nieprawidłowości w zakresie zarządzania finansowego trójstronnymi umowami zawartymi przez spółki Eurocost, Eurogramme, Datashop, Planistat i CESD Communautaire, co przyczyniło się do zwiększenia koperty finansowej niepodlegającej przepisom budżetowym Komisji.

7        W dniu 3 stycznia 2000 r. sprawozdanie z audytu wewnętrznego zostało przekazane dyrekcji generalnej odpowiedzialnej za kontrolę finansową Komisji.

8        W dniu 17 marca 2000 r. dyrekcja generalna odpowiedzialna za kontrolę finansową Komisji zwróciła się do Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF). OLAF wszczął kilka dochodzeń dotyczących w szczególności umów zawartych przez Eurostat ze spółkami Eurocost, Eurogramme, Datashop, Planistat i CESD Communautaire, przyznanych im subwencji oraz wprowadzonego systemu fakturowania.

9        W dniu 19 marca 2003 r. OLAF przekazał akta dotyczące umowy zawartej z Planistat prokuratorowi Republiki w Paryżu (Francja), który w dniu 4 kwietnia 2003 r. wszczął dochodzenie w przedmiocie ukrywania nadużycia zaufania i współsprawstwa w nadużyciu zaufania.

10      W dniu 11 czerwca 2003 r. Komisja zleciła również prowadzenie sprawy służbie audytu wewnętrznego, która sporządziła trzy raporty, a mianowicie dwa raporty z dnia 7 lipca i 24 września 2003 r. oraz raport końcowy z dnia 22 października 2003 r.

11      Na podstawie sprawozdania z dnia 22 kwietnia 2003 r. przygotowanego przez OLAF Komisja upoważniła swoje służby prawne do złożenia doniesienia na X do prokuratora Republiki w Paryżu, co nastąpiło w dniu 10 lipca 2003 r., w przedmiocie ukrywania nadużycia zaufania i współsprawstwa w nadużyciu zaufania. Doniesienie to dotyczyło możliwego sprzeniewierzenia funduszy przez urzędników lub pracowników Unii Europejskiej z naruszeniem interesów finansowych Unii. Dochodzenie wszczęte przez prokuratora Republiki w Paryżu zostało rozszerzone o dodatkowy akt oskarżenia z dnia 4 sierpnia 2003 r. dotyczący nadużycia zaufania.

12      W dniu 11 czerwca 2008 r. skarżący poinformował Komisję, że został wezwany przez policję francuską w celu złożenia zeznań w charakterze świadka w ramach tego postępowania karnego. W związku z tym zwrócił się do organu powołującego o uchylenie obowiązku zachowania tajemnicy na podstawie art. 19 Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) oraz o zwrot poniesionych przez niego kosztów podróży z Luksemburga (Luksemburg) do Paryża.

13      W dniu 30 czerwca 2008 r. organ powołujący uchylił obowiązek dochowania tajemnicy przez skarżącego, jednak oddalił jego wniosek o zwrot kosztów podróży. Zażalenie na tę decyzję z dnia 21 lipca 2008 r. zostało oddalone w dniu 20 listopada 2008 r.

14      W dniu 7 października 2008 r. skarżący został przesłuchany przez policję francuską.

15      W dniu 22 października 2008 r. na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego skarżący złożył pierwszy wniosek o udzielenie wsparcia (zarejestrowany pod sygnaturą D/505/08). Skarżący w szczególności podnosił, że wnioskując o przeprowadzenie audytu wewnętrznego w październiku 1998 r. zachował się jak urzędnik sygnalizujący nadużycia oraz że istniejąca pomiędzy nim i rzeczoną instytucją wspólnota interesów wymaga, aby instytucja ta udzieliła mu wsparcia. Według niego Komisja powinna zatem pokryć poniesione przez niego koszty wynagrodzenia adwokatów, gdy został wezwany przez policję francuską w charakterze świadka.

16      Ten pierwszy wniosek o udzielenie wsparcia został oddalony w dniu 17 grudnia 2008 r. Komisja wskazała, że dowiedziała się o postawieniu skarżącego w stan oskarżenia podczas przesłuchania w dniu 7 października 2008 r. Komisja uznała, że nie zostały spełnione dwie przesłanki zastosowania art. 24 regulaminu pracowniczego, tj. istnienie gróźb, zniewag, etc., w stosunku do osoby lub mienia urzędnika oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy tymi czynami i pracą urzędnika lub wykonywanymi obowiązkami. Decyzja Komisja nie została zakwestionowana.

17      W dniu 9 września 2013 r. juge d’instruction près le tribunal de grande instance de Paris (sędzia śledczy sądu okręgowego w Paryżu, Francja) wydał postanowienie o umorzeniu postępowania w odniesieniu do wszystkich osób postawionych w stan oskarżenia w ramach postępowania karnego, w tym skarżącego (zwane dalej „postanowieniem o umorzeniu”).

18      W dniu 17 września 2013 r. Komisja złożyła zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania.

19      Wyrokiem z dnia 23 czerwca 2014 r. cour d’appel de Paris (sąd apelacyjny w Paryżu, Francja) utrzymał w mocy postanowienie o umorzeniu postępowania.

20      W dniu 27 czerwca 2014 r. Komisja wniosła skargę kasacyjną od wyroku cour d’appel de Paris (sądu apelacyjnego w Paryżu) z dnia 23 czerwca 2014 r. utrzymującego w mocy postanowienie o umorzeniu postępowania.

21      Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2016 r. Cour de cassation (sąd kasacyjny, Francja) oddalił skargę kasacyjną Komisji od wyroku cour d’appel de Paris (sądu apelacyjnego w Paryżu) z dnia 23 czerwca 2014 r. utrzymującego w mocy postanowienie o umorzeniu postępowania, kończąc tym samym postępowanie karne.

22      W dniu 28 listopada 2016 r. skarżący, powołując się między innymi na wyrok z dnia 9 września 2016 r., De Esteban Alonso/Komisja (T‑557/15 P, niepublikowany, EU:T:2016:456, pkt 59) oraz na wyrok Cour de cassation (sądu kasacyjnego) z dnia 15 czerwca 2016 r., złożył drugi wniosek o udzielenie wsparcia na mocy art. 24 regulaminu pracowniczego, żądając aby Komisja pokryła koszty i wynagrodzenie adwokata poniesione przez skarżącego na potrzeby swojej obrony przed sądami francuskimi. Wniósł również o nadanie mu statusu urzędnika sygnalizującego nadużycia poprzez wpisanie uwagi do jego akt osobowych w celu przywrócenia dobrego imienia w środowisku zawodowym. Posiłkowo skarżący wnosił o naprawienie szkody wynikającej z niezgodnego z prawem działania instytucji, która nie uwzględniła jego statusu urzędnika sygnalizującego nadużycia i odmówiła mu objęcia ochroną.

23      Decyzją z dnia 28 marca 2017 r. (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”) organ powołujący stwierdził niedopuszczalność drugiego wniosku o udzielenie wsparcia z głównie tego powodu, że skarżący nie wskazał w uzasadnieniu żadnej nowej okoliczności powstałej po oddaleniu pierwszego wniosku o udzielenie wsparcia w dniu 17 grudnia 2008 r. Organ powołujący stwierdził ponadto, że drugi wniosek o udzielenie wsparcia był bezzasadny, podobnie jak żądanie naprawienia szkody.

24      Pismem Komisji z dnia 10 kwietnia 2017 r. o sygnaturze CMS 16/056 skarżący został poinformowany o istnieniu „akt postępowania” dyscyplinarnego i zamknięciu postępowania dyscyplinarnego – zgodnie z określeniem Komisji – wszczętego wobec niego w ramach sprawy Eurostat.

25      W dniu 28 czerwca 2017 r. skarżący złożył uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej na zaskarżoną decyzję.

26      W dniu 30 października 2017 r. wspomniane zażalenie zostało oddalone.

 Przebieg postępowania i żądania stron

27      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 5 lutego 2018 r. skarżący wniósł niniejszą skargę.

28      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 4 czerwca 2018 r. skarżący wskazał, że rezygnuje z prawa do złożenia repliki.

29      Skarżący wnosi zasadniczo do Sądu o:

–        tytułem głównym, zasądzenie od Komisji na jego rzecz kwoty 68 831 EUR tytułem odszkodowania i 100 000 EUR tytułem zadośćuczynienia za krzywdę;

–        tytułem ewentualnym, stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

30      Komisja wnosi do Sądu o:

–        odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej a w każdym razie oddalenie jej jako bezzasadnej;

–        obciążenie skarżącego kosztami postępowania.

 Co do prawa

31      W uzasadnieniu skargi skarżący podnosi przede wszystkim, że jego wniosek o udzielenie wsparcia na mocy art. 24 regulaminu pracowniczego jest dopuszczalny, a zatem dopuszczalna jest również jego skarga o stwierdzenie nieważności decyzji oddalającej ten wniosek. Następnie, tytułem głównym skarżący podnosi kwestię pozaumownej odpowiedzialności Unii za jego zdaniem brak uwzględnienia przez Komisję jego statusu urzędnika sygnalizującego nadużycia oraz posiłkowo wnosi o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji.

 W przedmiocie dopuszczalności wniosku o udzielenie wsparcia i skargi o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji

32      W skardze skarżący kwestionuje wyrażone w zaskarżonej decyzji stanowisko Komisji, zgodnie z którym drugi wniosek o udzielenie wsparcia jest niedopuszczalny.

33      Zdaniem skarżącego, chociaż prawdą jest, że organ powołujący nie ma obowiązku udzielenia wsparcia urzędnikowi podejrzanemu o uchybienie swoim obowiązkom zawodowym, wystąpienie przez Komisję z powództwem cywilnym ostatecznie nie stoi na przeszkodzie temu, aby takie wsparcie mógł uzyskać w późniejszym terminie. W niniejszym przypadku organ powłujący posiadał informacje potwierdzające jego działanie w charakterze urzędnika zgłaszającego nadużycie.

34      Skarżący utrzymuje, że okoliczność, iż poniesiona przez niego szkoda wynika z działań władz francuskich nie stoi na przeszkodzie zastosowaniu art. 24 regulaminu pracowniczego. Skarżący twierdzi, że powoływał się na swój status urzędnika zgłaszającego nadużycia, aby podkreślić bezprawność postawienia go w stan oskarżenia oraz prowadzenia wobec niego postępowania karnego.

35      Wreszcie skarżący podnosi, że zawsze kwestionował swoje świadome uczestnictwo w systemie zarządzania naruszającym zasady budżetowe, o czym świadczy jego wniosek o cofnięcie uprawnień w zakresie zatwierdzania wydatków. Zdaniem skarżącego powyższe okoliczności powinny były doprowadzić organ powołujący do uznania, że skarżący działa w interesie tej instytucji i jego przypadek zasługuje na odróżnienie od przypadków innych zaangażowanych w sprawę urzędników, w szczególności poprzez pokrycie kosztów jego obrony przez sądami francuskimi.

36      Komisja podnosi zasadniczo, że wniosek o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji jest niedopuszczalny z tego względu, że sam drugi wniosek o udzielenie wsparcia był niedopuszczalny, ponieważ po pierwsze, skarżący jedynie ponowił wcześniejszy wniosek o udzielenie wsparcia, nie przedstawiając nowych okoliczności faktycznych oraz, po drugie, wystąpił z tym nowym wnioskiem o udzielenie wsparcia, nie wyczerpując krajowych środków odwoławczych.

37      Jeśli chodzi o argumentację Komisji dotyczącą niedopuszczalności drugiego wniosku o udzielenie wsparcia ze względu na to, że skarżący nie wskazał nowych okoliczności faktycznych, należy stwierdzić, że wspomniany wniosek o udzielenie wsparcia (zob. pkt 22 powyżej) zawiera nową okoliczność w stosunku do pierwszego wniosku (zob. pkt 15 powyżej), złożonego po postawieniu skarżącego w stan oskarżenia przez juge d’instruction près le tribunal de grande instance de Paris (sędziego śledczego sądu okręgowego w Paryżu).

38      Ta nowa okoliczność dotyczy postanowienia o umorzeniu postępowania, wydanego w dniu 9 grudnia 2013 r. przez sędziego śledczego i dwukrotnie utrzymanego w mocy po zażaleniu Komisji, z czego ostatnim razem prawomocnie przez Cour de cassation (sąd kasacyjny) w dniu 15 czerwca 2016 r.

39      Postanowienie o umorzeniu, a następnie jego utrzymanie w mocy w drugiej instancji oraz oddalenie skargi kasacyjnej, w drodze których zaprzeczono stanowisku Komisji wyrażanemu w pismach składanych przez nią w ramach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego, że skarżący popełnił przestępstwo, stanowią łącznie nową okoliczność faktyczną.

40      Prawdą jest, że w postanowieniu o umorzeniu postępowania francuski sędzia śledczy wskazał, „że mechanizm wynikający z realizacji [umów] trójstronnych zawartych pod auspicjami Eurostatu [naruszył] art. 4.1 rozporządzenia finansowego” z dnia 21 grudnia 1977 r. mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz.U. 1977, L 356, s. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem finansowym”), a w wyroku z dnia 23 czerwca 2014 r. cour d’appel de Paris (sąd apelacyjny w Paryżu) orzekł, „że przewidziane w rozporządzeniu finansowym zasady w zakresie ponownego wykorzystania zostały naruszone”.

41      Jednakże ustalenia te zostały dokonane w sposób bezosobowy, bez wskazywania imiennie skarżącego.

42      Ponadto, francuski sąd karny stwierdził jednocześnie brak nieuczciwego zamiaru i nadużyć finansowych oraz przeprowadził kilka analiz, zgodnie z którymi, po pierwsze, system datashopów, chociaż niezgodny z rozporządzeniem finansowym, jest według Trybunału Obrachunkowego Unii Europejskiej „koniecznością ze względu na niedostosowanie rzeczonego rozporządzenia” oraz „zwykłym odtworzeniem systemu używanego całkowicie zgodnie z prawem przez Urząd Publikacji”, po drugie, „istniejące procedury wspólnotowe nie były w stanie zapewnić w kategoriach elastyczności i funkcjonalności wprowadzenia do obrotu danych uzyskanych przez Eurostat, i[, w] braku odpowiedniej procedury, konieczne [było] znalezienie rozwiązań pozwalających na wykonanie zadań przez Eurostat” oraz po trzecie, „nadzór finansowy, który początkowo był włączony w tworzenie sieci datashopów i który był sceptyczny co do utworzenia tej sieci z systemem umów trójstronnych, w rzeczywistości nie wykazywał żadnego zainteresowania zasadami jego funkcjonowania, co [stawiało] kierownictwo Eurostatu w takim położeniu, że trzeba i można było działać »jak najlepiej« [i] to kiedy Komisja przyjęła strategię zwiększenia oferty danych statystycznych ze względu na bardzo duży popyt w tym zakresie” [postanowienie o umorzeniu postępowania; wyrok cour d’appel de Paris (sądu apelacyjnego w Paryżu) z dnia 23 czerwca 2014 r.].

43      Z powyższego wynika, że odwołując się do francuskich orzeczeń karnych, skarżący prawidłowo powoływał się na nową okoliczność.

44      Jeśli chodzi natomiast o niedopuszczalność drugiego wniosku o udzielenie wsparcia ze względu na niewyczerpanie przez skarżącego krajowych środków odwoławczych, należy wskazać, że powyższy argument opiera się na założeniu, iż art. 24 regulaminu pracowniczego dotyczący udzielenia wsparcia ma zastosowanie w niniejszej sprawie i dlatego niezależna od winy odpowiedzialność administracji w związku z tym przepisem regulaminu pracowniczego zależy od wyczerpania krajowych środków odwoławczych przeciwko osobie trzeciej – sprawcy szkody.

45      Tymczasem, jak zostanie wykazane w pkt 46–59 poniżej, to założenie jest błędne.

46      Artykuł 24 regulaminu pracowniczego stanowi:

„Unia wspomaga każdego urzędnika, w szczególności w postępowaniach przeciwko osobom dopuszczającym się gróźb, zniewag, zniesławień lub ataków na osobę lub mienie, na jakie on lub członkowie jego rodziny są narażeni ze względu na zajmowane przez niego stanowisko lub pełnione obowiązki.

Unia solidarnie rekompensuje urzędnikowi szkody poniesione przez niego w takich przypadkach, o ile urzędnik nie spowodował szkody umyślnie lub przez rażące niedbalstwo i nie był w stanie uzyskać odszkodowania od osoby, która szkodę wyrządziła”.

47      Zgodnie z orzecznictwem art. 24 regulaminu pracowniczego ma na celu zapewnienie urzędnikom bezpieczeństwa obecnie i na przyszłość, aby umożliwić im, w ogólnym interesie służby, lepsze wypełnianie obowiązków (wyroki: z dnia 12 czerwca 1986 r., Sommerlatte/Komisja, 229/84, EU:C:1986:241, pkt 19; z dnia 27 czerwca 2000 r., K/Komisja, T‑67/99, EU:T:2000:169, pkt 35 oraz z dnia 20 lipca 2011 r., Gozi/Komisja, F‑116/10, EU:F:2011:124, pkt 12). Obowiązek udzielenia wsparcia przez instytucję dotyczy zatem zarówno ochrony jej personelu, jak i obrony jej własnych interesów, a więc opiera się na postulacie wspólnoty interesów. Tym samym zgodnie z orzecznictwem, administracja nie może być zobowiązana do udzielenia wsparcia urzędnikowi podejrzewanemu o ciężkie uchybienie swoim obowiązkom zawodowym i podlegającemu z tego względu postępowaniu dyscyplinarnemu (wyrok z dnia 23 listopada 2010 r., Wenig/Komisja, F‑75/09, EU:F:2010:150, pkt 49).

48      Dokładniej, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem obowiązek wspomagania, określony w art. 24 regulaminu pracowniczego, odnosi się do ochrony urzędników i pracowników instytucji przed działaniami osób trzecich, a nie przed działaniami samej instytucji, której kontrola wchodzi w zakres innych przepisów regulaminu pracowniczego (wyroki: z dnia 9 września 2016 r., De Esteban Alonso/Komisja, T‑557/15 P, niepublikowany, EU:T:2016:456, pkt 45; z dnia 13 lipca 2018 r., Curto/Parlament, T‑275/17, EU:T:2018:479, pkt 111; zob. również podobnie wyrok z dnia 12 lipca 2011 r., Komisja/Q, T‑80/09 P, EU:T:2011:347, pkt 66 i przytoczone tam orzecznictwo).

49      W niniejszej sprawie skarżący został postawiony przez władze francuskie w stan oskarżenia w dniu 7 października 2008 r. Przedstawienie zarzutów miało miejsce w następstwie wszczęcia przez francuskie władze sądowe karnego postępowania przygotowawczego w dniu 4 kwietnia 2003 r., na podstawie informacji, które zostały przekazane tym władzom przez OLAF w dniu 19 marca 2003 r., oraz w związku z doniesieniem na X złożonym przez Komisję w dniu 10 lipca 2003 r.

50      Po wydaniu postanowienia o umorzeniu postępowania na korzyść wszystkich osób oskarżonych, w tym skarżącego, francuskie postępowanie karne było kontynuowane ze względu na wniesione przez Komisję zażalenie na to postanowienie, które zostało oddalone wyrokiem cour d’appel de Paris (sądu apelacyjnego w Paryżu) w dniu 23 czerwca 2014 r. utrzymującym w mocy rzeczone postanowienie, oraz ze względu na skargę kasacyjną Komisji od tego wyroku, która została oddalona wyrokiem Cour de cassation (sądu kasacyjnego) z dnia 15 czerwca 2016 r.

51      Należy wskazać, że Sąd orzekł już w odniesieniu do Fernanda De Estebana Alonsa w kontekście sprawy zakończonej wyrokiem z dnia 9 września 2016 r., De Esteban Alonso/Komisja (T‑557/15 P, niepublikowany, EU:T:2016:456, pkt 49), że czynności przeprowadzone przez francuskie organy sądowe, w szczególności przedstawienie zarzutów oskarżonemu, nie są działaniami, o których mowa w art. 24 regulaminu pracowniczego. Działania te nie tylko wpisują się w standardowy przebieg omawianego postępowania karnego, ale dodatkowo skarżący nie twierdził, że stanowiły niezgodne z prawem ataki wspomnianych francuskich organów sądowych wobec niego i że w związku z tym mogłyby uzasadniać wsparcie Komisji zgodnie z art. 24 regulaminu pracowniczego.

52      Tymczasem, jak zasadniczo wynika z orzecznictwa, chociaż obowiązek wspomagania, określony w art. 24 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, stanowi dla urzędnika istotną gwarancję na gruncie tego regulaminu i nie jest uzależniony od spełnienia warunku, by niezgodne z prawem działanie, ze względu na które urzędnik ubiega się o pomoc, było wcześniej stwierdzone, to trzeba, by urzędnik ten przedstawił informacje sugerujące na pierwszy rzut oka, że działania te dotyczą go z uwagi na jego status i sprawowane przez niego obowiązki oraz że są niezgodne z prawem w świetle mającego zastosowanie prawa krajowego (wyrok z dnia 23 listopada 2010 r., Wenig/Komisja, F‑75/09, EU:F:2010:150, pkt 48).

53      W niniejszym przypadku tak nie jest, ponieważ skarżący nie twierdził, że francuskie organy sądowe działały niezgodnie z prawem wobec niego i nie przedstawił żadnej okoliczności w tym zakresie.

54      Należy stwierdzić ponadto, że w rzeczywistości skarżący wnosi o udzielenie wsparcia przez Komisję nie wobec działań osób trzecich, ale wobec samych czynności tej instytucji, które to zapoczątkowały wszczęte przeciwko niemu postępowanie karne, a zwłaszcza poprzez które postępowanie karne przedłużało się do momentu wydania wyroku przez Cour de cassation (sąd kasacyjny) z dnia 15 czerwca 2016 r.

55      O ile bowiem francuskie organy sądowe postawiły skarżącego w stan oskarżenia, o tyle to Komisja zapoczątkowała postępowanie karne poprzez przekazane informacje oraz złożenie doniesienia. Ponadto, to w szczególności Komisja spowodowała kontynuację tego postępowania karnego po wydaniu postanowienia o umorzeniu postępowania.

56      W skardze skarżący uważa w związku z tym, że „o ile wystąpienie z powództwem cywilnym w celu ochrony interesów finansowych Unii mogło okazać się konieczne w przypadku Komisji, nie istniały jednakże żadne powody, dla których było kontynuowane wobec niego postępowanie karne […] ponieważ Komisja wiedziała, że nie można zarzucić mu świadomego udziału w nieprawidłowym systemie zarządzania datashopami wprowadzonym przez jego przełożonych”.

57      Z powyższego wynika, że skoro czynności, z powodu których skarżący wnosi o udzielenie wsparcia na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego, nie są czynnościami podjętymi przez francuskie władze sądowe (czynności, których zgodność z prawem nie została rzeczywiście zakwestionowana, zob. pkt 51–53 wyżej), ale czynnościami samej Komisji, zgodnie z orzecznictwem przywołanym w pkt 48 wyżej wspomniany przepis nie ma zastosowania w rozpatrywanym przypadku.

58      W konsekwencji nie można uwzględnić argumentu Komisji dotyczącego niedopuszczalności drugiego wniosku o udzielenie wsparcia ze względu na niewyczerpanie przez skarżącego krajowych środków odwoławczych.

59      Z powyższych rozważań wynika, że należy odrzucić argumentację Komisji za niedopuszczalnością skargi o stwierdzenie nieważności dotyczącą braku nowych okoliczności faktycznych i niespełnienia przesłanki zastosowania art. 24 regulaminu pracowniczego.

 Co do istoty

60      Posiłkowo do wniosku o udzielenie wsparcia, na wypadek jego oddalenia, w swoim wniosku oraz w uprzednim zażaleniu w drodze administracyjnej skarżący podnosił, że Komisja dopuściła się uchybienia nie uwzględniając faktu, iż działał on jako urzędnik sygnalizujący nadużycia. Skarżący powołał się w tym względzie na art. 22a regulaminu pracowniczego. O jego roli w ujawnieniu czynów Komisja dowiedziała się, jego zdaniem, najpóźniej po sporządzeniu końcowego sprawozdania przez służbę audytu wewnętrznego w 2003 r. Skarżący zauważył, że gdyby został objęty postępowaniem dyscyplinarnym, korzystałby z przepisów art. 21 załącznika IX do regulaminu pracowniczego dotyczącego pokrycia przez instytucję kosztów obrony urzędnika, który nie został ukarany po przeprowadzeniu postępowania dyscyplinarnego.

61      Skarżący zaprzeczył, że rozmyślnie uczestniczył w budzącym wątpliwości systemie zarządzania. Szybko wyraził swoje zastrzeżenia dotyczące tego systemu. Nie wiedział, że nadzór finansowy nie bierze udziału w realizacji sieci datashopów. Skarżący domagał się audytu wewnętrznego oraz złożył wniosek o cofnięcie mu uprawnień do podpisywania dokumentów. Twierdzi, że został uwikłany w tę sprawę. Ponadto, dopiero w dniu 10 kwietnia 2017 r. dowiedział się o istnieniu postępowania dyscyplinarnego wszczętego wobec siebie.

62      Skarżący uznał zatem, że Komisja nie dopełniła obowiązku ochrony urzędników sygnalizujących nadużycia, który to błąd powiększyła poprzez wystąpienie z powództwem cywilnym, zażalenie na postanowienie o umorzeniu postępowania, a następnie skargę kasacyjną od wyroku cour d’appel de Paris (sądu apelacyjnego w Paryżu) z dnia 23 czerwca 2014 r. utrzymującego w mocy wspomniane postanowienie, składających się na jeszcze więcej niesprawiedliwych oskarżeń wobec skarżącego o jego świadomym udziale w systemie naruszającym rozporządzenie finansowe.

63      Skarżący uznał tym samym, że na poniesioną szkodę składa się, po pierwsze, szkoda majątkowa w kwocie 68 331 EUR, którą stanowią koszty obrony poniesione w ramach francuskiego postępowania karnego, oraz po drugie, krzywda w kwocie 90 000 EUR, którą stanowi poczucie niesprawiedliwości wynikające z tego, że został narażony na postępowanie karne z powodu okoliczności, do których ujawnienia się przyczynił. Ponadto skarżący zwrócił się do Komisji o dołączenie do jego akt osobowych informacji uznającej jego status urzędnika sygnalizującego nadużycia w sprawie Eurostat w celu przywrócenia mu dobrego imienia w środowisku zawodowym.

64      W skardze skarżący podtrzymuje zasadniczo swoje stanowisko. Nieuwzględnienie jego statusu urzędnika sygnalizującego nadużycia jest naruszeniem art. 22a regulaminu pracowniczego oraz obowiązku staranności. Okoliczność, że taki przepis nie znalazł się w regulaminie pracowniczym w 2004 r., nie stoi na przeszkodzie temu, aby w 2016 r. Komisja uznała rolę urzędnika sygnalizującego nadużycia, jaką odegrał w przeszłości zgodnie ze swoimi obowiązkami zawartymi w art. 11 i 12 regulaminu pracowniczego. Zdaniem skarżącego obowiązek staranności oraz zasada równego traktowania wymagały od Komsji, aby odróżniła jego przypadek od przypadku innych osób oskarżonych w sprawie Eurostat.

65      Jednak – jak podnosi skarżący – Komisja, która została poinformowana najpóźniej w dniu 22 października 2003 r. o odegranej przez niego roli, nie przekazała informacji o tym francuskim organom sądowym oraz niesłusznie przedłużyła postępowanie karne wszczęte wobec skarżącego podczas gdy nie mogła nie wiedzieć, iż nie uczestniczył on świadomie w systemie datashopów. Zdaniem skarżącego okoliczność, że Komisja nie podjęła działań w celu zabezpieczenia go przed szkodą poniesioną tylko z tego powodu, że sprawował funkcję kierownika wydziału w czasie, gdy została ujawniona sprawa Eurostat, stanowi zawinione działanie administracji. Wreszcie w odniesieniu do postępowania dyscyplinarnego wszczętego wobec niego przez Komisję, skarżący wskazuje, że argumenty przedstawione przez Komisję w celu uzasadnienia zakończenia tego postępowania nie przywracają jego dobrego imienia w środowisku zawodowym, ale ciągle pozostawiają wątpliwości co do sposobu, w jaki wypełniał swoje obowiązki.

66      W odniesieniu do art. 24 regulaminu pracowniczego skarżący twierdzi, że nawet po wyroku Cour de cassation (sądu kasacyjnego) z dnia 15 czerwca 2016 r. Komisja niesłusznie utrzymuje, iż realizuje interes przeciwny do interesu skarżącego, który uniemożliwia jakiekolwiek udzielenie wsparcia.

67      Komisja nie zgadza się ze stanowiskiem skarżącego. Artykuł 22a został dodany do regulaminu pracowniczego dopiero w dniu 1 maja 2004 r. Skarżący nie może zarzucać Komisji, że nie przyznała mu statusu, który nie istniał w dnie przekazania pisma zawierającego wniosek o audyt. W przedmiocie zarzucanego administracji naruszenia obowiązku staranności z utrwalonego orzecznictwa wynika, że wspomniany obowiązek nie daje możliwości przyznania korzyści, których nie przewiduje regulamin pracowniczy. W przedmiocie zarzucanego powiększenia szkody poprzez wniesienie środków odwołwawczych, Komisja jedynie skorzystała z prawa. W przedmiocie zarzucanego działania niezgodnego z prawem, polegającego na wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, przyjmuje się, że postępowanie dyscyplinarne nie doprowadziło do podjęcia żadnych działań w stosunku do skarżącego, co tłumaczy, dlaczego nie został o nim poinformowany. Czysto formalne wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, które nigdy nie zostało ogłoszone publicznie i które nie spowodowało podjęcia jakichkolwiek czynności dochodzeniowych nie mogło wyrządzić szkody skarżącemu.

68      Co do domniemanego naruszenia art. 24 regulaminu pracowniczego Komisja przypomina swoje stanowisko dotyczące niedopuszczalności drugiego wniosku o udzielenie wsparcia na mocy wspomnianego przepisu oraz twierdzi, że rzeczony wniosek jest w każdym razie bezzasadny ze względu na to, iż dotyczy zwrotu kosztów, które skarżący był zmuszony ponieść w celu wykazania swojej niewiności w sytuacji, w której interesy Komisji i osoby zainteresowanej ciągle były ze sobą sprzeczne, a nie zwrotu kosztów poniesionych przez skarżącego w celu obrony przed atakami osób trzecich lub naruszeniami prawa popełnionymi przez osoby trzecie.

 W przedmiocie roszczeń odszkodowawczych

69      Artykuł 22a regulaminu pracowniczego stanowi:

„1. Każdy urzędnik, który w trakcie lub w związku z wykonywanymi przez niego obowiązkami dowiaduje się o faktach, które mogą wzbudzić podejrzenie co do nielegalnej działalności, w tym nadużyć finansowych lub korupcji, szkodzącym interesom Unii, lub o postępowaniu związanym z wykonywaniem obowiązków służbowych, które może stanowić poważne zaniedbanie w wypełnianiu zobowiązań urzędników unijnych, niezwłocznie powiadamia swojego bezpośredniego przełożonego lub dyrektora generalnego lub, jeżeli uznaje to za właściwe, sekretarza generalnego, albo osoby zajmujące równorzędne stanowiska lub Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).

[…]

3. Urzędnik nie ponosi żadnych negatywnych skutków ze strony instytucji wynikających z przekazania informacji określonych w ust. 1 i 2, pod warunkiem, że działał w dobrej wierze”.

70      Artykuł 22 regulaminu pracowniczego, który wprowadził wobec wszystkich urzędników obowiązek przekazania informacji na temat faktów mogących wzbudzać podejrzenia co do istnienia nielegalnej działalności lub poważnego zaniedbania w wypełnianiu zobowiązań urzędników Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 8 października 2014 r., Bermejo Garde/EKES, T‑530/12 P, EU:T:2014:860, pkt 103–106) wszedł w życie w dniu 1 maja 2004 r.

71      Poza tym należy zauważyć, że każdy urzędnik, który przed dniem 1 maja 2004 r. wyszedł z inicjatywą powiadomienia swoich przełożonych o istnieniu mogących naruszać interesy finansowe Unii nieprawidłowości lub uchybień określonym w regulaminie pracowniczym obowiązkom, o których uzyskał informacje, miał już wówczas prawo do skorzystania z ochrony instytucji, w której pełnił służbę, przed wszelkimi ewentualnymi działaniami odwetowymi z powodu ujawnienia tych nieprawidłowości lub uchybień, jakrównież do tego, aby nie spotkały go żadne negatywne skutki ze strony rzeczonej instytucji, pod warunkiem że działał w dobrej wierze.

72      Należy jednak dodać, że o ile ochrona należna urzędnikowi zabezpiecza go przed szkodami ze strony instytucji, jej celem nie może być ochrona urzędnika przed dochodzeniami w celu ustalenia, czy i w jakim zakresie on sam był zaangażowany w sygnalizowane nieprawidłowości. Działanie podjęte przez urzędnika w celu zgłoszenia takich nieprawidłowości co najwyżej może, o ile wspomniane dochodzenia potwierdzą jego udział w opisanych okolicznościach, stanowić okoliczność łagodzącą w ramach ewentualnych postępowań w celu ukarania wszczętych przez instytucję po przeprowadzeniu tych dochodzeń, co zresztą wskazano w komunikacie wiceprzewodniczącego M. Šefčoviča do Komisji z dnia 6 grudnia 2012 r., SEC(12012) 679 wersja ostateczna w sprawie wytycznych dotyczących przekazywania informacji w przypadku nieprawidłowości (whistleblowing) (pkt 3 in fine).

73      Z powyższego wynika, że status urzędnika sygnalizującego nadużycia, na który powołał się skarżący, nie mógł w każdym razie ochronić go przed postępowaniami mającymi na celu ustalenie jego ewentualnego udziału w opisanych okolicznościach.

74      Kwestią, którą należy rozstrzygnąć w niniejszej sprawie nie jest zatem to, czy skarżący powinien korzystać ze statusu urzędnika sygnalizującego nadużycia, ale to, czy – zważywszy na szczególne okoliczności niniejszej sprawy – Komisja dopuściła się działań niezgodnych z prawem, podejmując dalsze kroki prawne w postępowaniu karnym po wydaniu przez prokuraturę postanowienia o umorzeniu postępowania.

75      Jeśli chodzi o dalsze działania w postępowaniu karnym po wydaniu przez prokuraturę postanowienia o umorzeniu postępowania poprzez wniesienie zażalenia na to postanowienie, a następnie skargę kasacyjną od wyroku cour d’appel de Paris (sądu apelacyjnego w Paryżu) z dnia 23 czerwca 2014 r. utrzymującego w mocy to postanowienie, należy przypomnieć, że możliwość dochodzenia swoich praw na drodze sądowej i związana z tym kontrola sądowa jest wyrazem ogólnej zasady prawa, która stanowi fundament tradycji konstytucyjnej wspólnej państwom członkowskim, i która została również zapisana w art. 6 i 13 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w dniu 4 listopada 1950 r. (wyroki: z dnia 15 maja 1986 r., Johnston, 222/84, EU:C:1986:206, pkt 17 i 18; z dnia 17 lipca 1998 r., ITT Promedia/Komisja, T‑111/96, EU:T:1998:183, pkt 60) oraz w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Ponieważ dostęp do sądu jest prawem podstawowym i zasadą ogólną gwarantującą przestrzeganie prawa, wniesienie powództwa przez instytucję może stanowić niezgodne z prawem działanie administracji jedynie w zupełnie wyjątkowych okolicznościach (zob. podobnie wyrok z dnia 28 września 1999 r., Frederiksen/Parlament, T‑48/97, EU:T:1999:175, pkt 97).

76      W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że niezależnie od treści postanowienia o umorzeniu postępowania i wyroku cour d’appel de Paris (sądu apelacyjnego w Paryżu) z dnia 23 czerwca 2014 r. utrzymującego w mocy to postanowienie, w których to francuski sąd karny stwierdził zasadniczo, że stwierdzone nieprawidłowości można przypisać raczej niedostosowaniu ustanowionych przez Unię ram regulacyjnych niż oskarżonym urzędnikom, którzy to jedynie poszukiwali rozwiązań w interesie Eurostatu w tych niedostosowanych ramach regulacyjnych, okoliczności niniejszej sprawy nie wydają się na tyle wyjątkowe, aby stwierdzić, że zażalenie złożone na postanowienie oraz skarga kasacyjna od wyroku stanowią niezgodne z prawem działanie Komisji. Wobec powyższego wydaje się, że skarżący nie ma podstaw do domagania się naprawienia szkody majątkowej i niemajątkowej spowodowanych przez prowadzone przeciwko niemu postępowanie karne w latach 2003–2016.

 W przedmiocie żądań stwierdzenia nieważności

77      W odniesieniu do odmowy pokrycia przez Komisję kosztów obrony poniesionych przez niego w ramach krajowego postępowania karnego, po stwierdzeniu niewinności skarżącego w postępowaniu karnym w drodze wyroku Cour de cassation (sądu kasacyjnego) z dnia 15 czerwca 2016 r., należy wskazać, że uzasadnienie tej odmowy, wyrażone przez Komisję w decyzji o oddaleniu wniosku o udzielenie wsparcia, a następnie w decyzji oddalającej uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej, choć bez jednoznacznego ustosunkowania się do niektórych wątpliwości skarżącego w postępowaniu administracyjnym, umożliwia jednak zdanie sobie sprawy z prawdziwego powodu odrzucenia przez Komisję drugiego wniosku o udzielenie wsparcia.

78      Jeśli chodzi o obawy skarżącego, to wydaje się, że poprzez jego powoływanie się na art. 22a i 24 regulaminu pracowniczego, w odniesieniu do których stwierdzono, że drugi przepis nie znajduje zastosowania w sprawie (zob. pkt 57 powyżej), a pierwszy nie może chronić skarżącego przed ewentualnymi postępowaniami karnymi lub dyscyplinarnymi (zob. pkt 73 powyżej), okazuje się, że skarżący twierdził zasadniczo, iż jest niewinny w sprawie Eurostat.

79      I tak, od początku postępowania administracyjnego skarżący twierdził, że system datashopów został mu przedstawiony w przekonujacy sposób jako zgodny z prawem i zatwierdzony, że pozostawał w dobrej wierze, że nigdy świadomie nie uczestniczył w spornym mechanizmie, że szybko przesłał ostrzeżenie oraz że ostatecznie wpadł w pulapkę. I właśnie ze względu na to przeświadczenie, które znalazło potwierdzenie w korzystnych dla niego francuskich orzeczeniach karnych, zwrócił się do Komisji o pokrycie kosztów swojej obrony, poniesionych w ramach krajowego postępowania karnego oraz zadośćuczynienie za krzywdę wynikającą z poczucia niesprawiedliwości związanego z brakiem ochrony ze strony Komisji pomimo okoliczności, że sygnalizował nieprawidłowości w sprawie Eurostat. Z tego samego powodu zwrócił się o włączenie do jego akt osobowych informacji o swojej roli urzędnika sygnalizującego nieprawidłowości w celu przywrócenia dobrego imienia w miejscu pracy.

80      Po zwolnieniu go z zarzutów w postępowaniu karnym, skarżący zwracał uwagę w drugim wniosku o udzielenie wsparcia, a następnie w uprzednim zażaleniu w drodze administracyjnej, że podobny wynik postępowania dyscyplinarnego uzasadnia pokrycie kosztów jego obrony na podstawie art. 21 załącznika XI do regulaminu pracowniczego.

81      Tymczasem w decyzjach oddalających wniosek o udzielenie wsparcia, i następnie uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej Komisja nie ustosunkowała się jednoznacznie do powyższych zastrzeżeń skarżącego. Z przyczyn technicznych Komisja odrzuciła oświadczenia skarżącego dotyczące art. 22a i 24 regulaminu pracowniczego.

82      Jednakże Komisja przedstawiła oświadczenia potwierdzające, że jej odmowa pokrycia kosztów poniesionych przez skarżącego w postępowaniu administracyjnym wynikała ostatecznie nie tyle z braku technicznej możliwości zastosowania wspomnianych postanowień regulaminu pracowniczego co zasadniczo ze stanowiska, że skarżący jest winny naruszenia ciążących na nim obowiązków wynikających z regulaminu pracowniczego.

83      Dlatego też w decyzji oddalającej wniosek o udzielenie wsparcia, a następnie w decyzji oddalającej uprzednie zażalenie administracyjne, Komisja dwukrotnie podkreśliła za pomocą pogrubionej czcionki okoliczność, że w wyroku Cour de cassation (sądu kasacyjnego) z dnia 15 czerwca 2016 r. wspomniany sąd potwierdził istnienie „naruszenia europejskich przepisów budżetowych” oraz stwierdził, że nie było „wystarczających” zarzutów, aby postępowanie główne mogło dalej toczyć się przed sądem rozpoznającym sprawę co do istoty.

84      Ponadto w decyzji oddalającej uprzednie zażalenie administracyjne Komisja dokonała oceny, zgodnie z którą „w toku postępowania karnego [Komisja] realizowała interes przeciwny do interesu [skarżącego], przez co art. 24 regulaminu pracowniczego nie może – nawet w przypadku wyroku [utrzymującego w mocy postanowienie o umorzeniu postępowania] – stanowić podstawy wniosku o udzielenie wsparcia w celu uzyskania odszkodowania za szkodę poniesioną z powodu tego postępowania lub w związku z nim”.

85      Należy zauważyć, że chociaż rzeczywiście jest prawdą i nie ulega wątpliwości, iż interes Komisji był sprzeczny z interesem skarżącego w trakcie postępowania karnego, po wyroku Cour de cassation (sądu kasacyjnego) utrzymującym w mocy postanowienie o umorzeniu postępowania owa sprzeczność interesów mogła wciąż istnieć, jak logika wskazuje, tylko gdyby Komisja nadal twierdziła, iż pomimo umorzenia postępowania wobec skarżącego uchybił on ciążącym na nim obowiązkom wynikającym z regulaminu pracowniczego.

86      Podtrzymywanie przez Komisję swego stanowiska na temat winy skarżącego, nawet po wyroku Cour de cassation (sądu kasacyjnego) z dnia 15 czerwca 2016 r., znajduje potwierdzenie w odpowiedzi na skargę.

87      I tak, w odpowiedzi na skargę Komisja podnosi, że „okoliczności, w których zostało wydane postanowienie o umorzeniu postępowania (postanowienie to nie wyklucza możliwości istnienia manipulacji finansowych) oraz zanik celowości postępowania dyscyplinarnego nie usunęły sprzeczności interesów między stronami i uzasadniają podtrzymanie przez [Komisję] decyzji o nieudzieleniu wsparcia”.

88      Ostatecznie okazuje się zatem, że decyzja Komisji o odmowie pokrycia kosztów obrony skarżącego, poniesionych w ramach postępowania krajowego wynika nie tyle z braku technicznej możliwości zastosowania art. 24 regulaminu pracowniczego, w odniesieniu do której Komisja sugeruje dodatkowo, że nie stanowiła niemożliwej do pokonania przeszkody przy pokryciu wspomnianych kosztów, co z istniejącej nadal „sprzeczności interesów”, a zatem z podtrzymywanej ciągle przez Komisję opinii, zgodnie z którą skarżący naruszył ciążące na nim obowiązki wynikające z regulaminu pracowniczego.

89      Jednak skoro skarżący już nie był ścigany w ramach krajowego postępowania karnego, ponieważ sąd francuski nigdy imiennie nie wskazał go jako sprawcy naruszenia przepisów finansowych, a poza tym w momencie wydania zaskarżonej decyzji nie została podjęta wobec niego żadna decyzja w postępowaniu dyscyplinarnym stwierdzająca naruszenie obowiązków wynikających z regulaminu pracowniczego, skarżący nie tylko został zwolniony z zarzutów w ramach postępowania karnego we Francji, ale musiało mu również przysługiwać domniemanie niewinności w odniesieniu do przestrzegania ciążących na nim obowiązków wynikających z regulaminu pracowniczego.

90      Wprawdzie skarżący nie podnosi wprost zarzutu dotyczącego naruszenia zasady domniemania niewinności, bowiem – przekonany o swojej niewinności – powołuje się bezpośrednio na naruszenie tej zasady wobec zaskarżonej decyzji, jednak wnioskując a maiori ad minus, co zresztą skarżący potwierdził na rozprawie, takie stanowisko zawiera w sposób konieczny powołanie się na naruszenie zasady domniemania niewinności, w szczególności gdy skarżący twierdząc, że jest niewinny (zob. pkt 79 powyżej), podnosi, iż poprzez swoje zachowanie „Komisja pozostawi[ła] wątpliwości co do sposobu, w jaki [wypełniał] swoje obowiązki [oraz] co do jego dobrego imienia w środowisku zawodowym”.

91      Należy przypomnieć, że zasada domniemania niewinności, która stanowi prawo podstawowe, ustanowiona w art. 6 ust. 2 EKPC oraz w art. 48 ust. 1 karty praw podstawowych, przyznaje jednostkom uprawnienia, których przestrzeganie gwarantuje sąd unijny (wyroki: z dnia 4 października 2006 r., Tillack/Komisja, T‑193/04, EU:T:2006:292, pkt 121; z dnia 8 lipca 2008 r., Franchet i Byk/Komisja, T‑48/05, EU:T:2008:257, pkt 209; z dnia 12 lipca 2012 r., Komisja/Nanopoulos, T‑308/10 P, EU:T:2012:370, pkt 90).

92      Wspomniana zasada, która stanowi część praw podstawowych (wyroki: z dnia 8 lipca 1999 r., Montecatini/Komisja, C‑235/92 P, EU:C:1999:362, pkt 175; z dnia 4 października 2006 r., Tillack/Komisja, T‑193/04, EU:T:2006:292, pkt 121), które z kolei – zgodnie z orzecznictwem – same stanowią zasady ogólne prawa Unii (wyrok z dnia 27 września 2006 r., Dresdner Bank i in./Komisja, T‑44/02 OP, T‑54/05 OP, T‑56/02 OP, T‑60/02 OP i T‑61/02 OP, EU:T:2006:271, pkt 61), ma zastosowanie do postępowań administracyjnych, zważywszy na charakter omawianych naruszeń, jak również na charakter i stopień surowości związanych z nimi sankcji (zob. w przedmiocie naruszenia reguł konkurencji, wyroki: z dnia 8 lipca 2004 r., JFE Engineering/Komisja, T‑67/00, T‑68/00, T‑71/00 i T‑78/00, EU:T:2004:221, pkt 178; z dnia 27 września 2006 r., Dresdner Bank i in./Komisja, T‑44/02 OP, T‑54/05 OP, T‑56/02 OP, T‑60/02 OP i T‑61/02 OP, EU:T:2006:271, pkt 61; z dnia 5 października 2011 r., Romana Tabacchi/Komisja, T‑11/06, EU:T:2011:560, pkt 129). Z tego wynika, że prawo do domniemania niewinności znajduje zastosowanie, nawet w braku wszczęcia postępowania karnego, do urzędnika oskarżonego o uchybienie obowiązkom wynikającym z regulaminu pracowniczego na tyle poważne, że uzasadnia wszczęcie przez OLAF dochodzenia, w świetle którego administracja będzie mogła podjąć wszelkie niezbędne – w razie potrzeby surowe – środki (wyroki: z dnia 28 marca 2012 r., BD/Komisja, F‑36/11, EU:F:2012:49, pkt 51; z dnia 29 kwietnia 2015 r., CJ/ECDC, F‑159/12 i F‑161/12, EU:F:2015:38, pkt 154).

93      Oddalając wniosek skarżącego o pokrycie kosztów obrony poniesionych w ramach krajowego postępowania karnego zasadniczo ze względu na to, że w niniejszej sprawie istniała sprzeczność interesów ze skarżącym, Komisja naruszyła prawo do domniemania niewinności skarżącego.

94      Natomiast przedstawiony na rozprawie argument Komisji, że w momencie wydania zaskarżonej decyzji sprzeczność interesów w uzasadniony sposób ciągle trwała z uwagi na to, iż decyzja o zamknięciu „sprawy” dyscyplinarnej została podjęta dopiero kilka dni później w dniu 10 kwietnia 2017 r., należy odrzucić z przedstawionych poniżej względów.

95      Przede wszystkim istnienie – zgodnie z niejasnym sformułowaniem użytym przez Komisję – „akt postępowania” dyscyplinarnego wszczętego wobec skarżącego w dniu wydania zaskarżonej decyzji nie tylko nie zostało potwierdzone, ale również wydaje się podważone. Nie wydaje się bowiem, że wszczęcie sprawy CMS 04/002 w styczniu 2004 r., w następstwie wniosku o uchylenie immunitetu sądowego skarżącego, stanowiło wszczęcie postępowania dyscyplinarnego czy nawet dochodzenia administracyjnego wobec skarżącego. Ponadto niezależnie od tego, wspomniana sprawa CMS 04/002 została usunięta z wykazu CMS [„Case Management System” (zautomatyzowanego systemu zarządzania sprawami)] w 2010 r., następnie w 2012 r. akta zostały zniszczone po upływie okresu przechowywania dokumentów archiwalnych.

96      Następnie zakładając w każdym razie, że istniało postępowanie toczące się wobec skarżącego w dniu wydania zaskarżonej decyzji, Komisja nie mogła, bez winy ze swojej strony, oddalić drugiego wniosku o udzielenie wsparcia na podstawie swojego stanowiska na temat winy skarżącego, a następnie zamknąć to rzekome postępowanie kilka dni później, ponieważ przedmiotem wspomnianego postępowania było właśnie potwierdzenie lub obalenie tego stanowiska.

97      Wreszcie w zakresie, w jakim argument Komisji sugeruje, że domniemanie niewinności przysługiwało skarżącemu dopiero w dniu zamknięcia tego rzekomego postępowania, należy zauważyć na marginesie, że po pierwsze, urzędnik korzysta z domniemania niewinności na każdym etapie przed wydaniem decyzji stwierdzającej jego winę, i po drugie, że na etapie skargi wniesionej do Sądu Komisja w rzeczywistości nadal naruszała zasadę domniemania niewinności skarżącego, kiedy w odpowiedzi na skargę podnosiła, iż „zanik celowości postępowania dyscyplinarnego nie usunęły sprzeczności interesów między stronami”.

98      Podsumowując wszystkie powyższe rozważania, z których to wynika, że zaskarżona decyzja jest oparta na naruszeniu zasady domniemania niewinności, należy stwierdzić nieważność tej decyzji oraz przypomnieć, iż Komisja ma obowiązek podjęcia środków zapewniających wykonanie tego wyroku.

 W przedmiocie kosztów

99      Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Zgodnie z § 2 tego samego artykułu jeżeli więcej niż jedna strona przegrała sprawę, Sąd rozstrzyga o podziale kosztów.

100    Ponieważ Komisja w istocie przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania.

Z powyższych względów

SĄD (ósma izba)

orzeka, co następuje:

1)      Żądania odszkodowawcze zostają oddalone.

2)      Stwierdza się nieważność decyzji Komisji Europejskiej z dnia 28 marca 2017 r. oddalającej wniosek Amadora Rodrigueza Prieta o udzielenie wsparcia.

3)      Komisja pokrywa własne koszty oraz koszty poniesione przez Amadora Rodrigueza Prieta.

Collins

Barents

Passer

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 4 kwietnia 2019 r.

SekretarzPrezes

E. CoulonA.M. Collins


*      Język postępowania: francuski.