Language of document : ECLI:EU:C:2018:1030

KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI

KOKOTT

ippreżentati fid-19 ta’ Diċembru 2018 (1)

Kawża C202/18

Ilmārs Rimšēvičs

vs

Ir-Repubblika tal-Latvja




Kawża C238/18



IlBank Ċentrali Ewropew

vs

Ir-Repubblika tal-Latvja

“Rikors ibbażat fuq ksur tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-Sistema Ewropea ta’ Banek Ċentrali u tal-Bank Ċentrali Ewropew – Deċiżjoni ta’ awtorità nazzjonali li tissospendi lill-gvernatur tal-bank ċentrali nazzjonali mill-funzjonijiet tiegħu”








Werrej


I. Introduzzjoni

II. Il-kuntest ġuridiku

A. Id-dritt tal-Unjoni

1. It-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea

2. L-Istatut tas-Sistema Ewropea ta’ Banek Ċentrali u tal-Bank Ċentrali Ewropew

B. Id-dritt Latvjan

1. Il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali

2. Il-Liġi dwar il-Bank tal-Latvja

3. Il-Liġi dwar l-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni

III. Il-kuntest tat-tilwima

IV. Il-proċeduri quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja u t-talbiet tal-partijiet

V. Evalwazzjoni

A. Fuq il-parametri tar-rikors previst fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE

1. Fuq in-natura tar-rikors

a) Formulazzjoni u oriġini

b) Interpretazzjoni sistematika u teleoloġika

2. Fuq il-konvenut fl-azzjoni

3. Konklużjoni intermedja

B. Fuq il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tieħu konjizzjoni tal-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs mill-KNAB

1. Fuq il-kompetenza tal-Qorti tal-Ġustizzja

2. Fuq il-miżuri imposti fuq I. Rimšēvičs bħala tneħħija mill-funzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE

C. Fuq il-mertu

1. Fuq il-ksur tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE

a) Osservazzjonijiet preliminari

b) Fuq il-kunċetti ta’ kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali u ta’ mġiba serjament ħażina

c) Fuq il-provi meħtieġa sabiex jiġi pprovat li l-kundizzjonijiet sabiex gvernatur jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu huma ssodisfatti

1) Sentenza fuq il-mertu mogħtija minn qorti indipendenti

2) Provi suffiċjenti sabiex jippermettu lill-Qorti tal-Ġustizza tiżgura ruħha dwar il-materjalità tal-fatti

d) Konklużjoni intermedja

2. Fuq l-allegat ksur tal-Protokoll fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea

3. Fuq l-allegat ksur tad-dritt Latvjan

D. Konklużjoni intermedja

VI. Spejjeż

VII. Konklużjoni


I.      Introduzzjoni

1.        Liema huma l-kundizzjonijiet li taħthom l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea jistgħu jneħħu lill-gvernaturi tal-banek ċentrali tagħhom mill-funzjonijiet tagħhom?

2.        Din hija l-kwistjoni li tqum f’dawn il-kawżi fir-rigward ta’ Ilmārs Rimšēvičs, il-Gvernatur ta’ Latvijas Banka (il-Bank tal-Latvja), li ġie sospiż mill-funzjonijiet tiegħu permezz ta’ deċiżjoni tal-Korupcijas novēršanas un apkarošanas birojs (l-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni, il-Latvja) (iktar ’il quddiem il-“KNAB”) għaliex huwa ssuspettat li wettaq abbuż mill-influwenza favur il-bank Latvjan Trasta Komercbanka (2).

3.        Il-Qorti tal-Ġustizzja tinsab adita b’din il-kwistjoni, għall-ewwel darba, abbażi tal-ġurisdizzjoni li jagħtiha l-Artikolu 14.2 tal-Protokoll Nru 4 għat-Trattat FUE dwar l-Istatut tas-Sistema Ewropea ta’ Banek Ċentrali u tal-Bank Ċentrali Ewropew (3) (iktar ’il quddiem “l-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE”) sabiex tieħu konjizzjoni tad-deċiżjonijiet li jneħħu lill-gvernaturi tal-banek ċentrali tal-Istati Membri mill-funzjonijiet tagħhom.

4.        Din il-ġurisdizzjoni hija bbażata, b’mod partikolari, fuq il-fatt li l-gvernaturi tal-banek ċentrali tal-Istati Membri li l-munita tagħhom hija l-euro, minkejja li jinħatru u jitneħħew mill-funzjonijiet tagħhom mill-Istati Membri, huma wkoll membri ta’ korp ta’ istituzzjoni tal-Unjoni, jiġifieri l-Kunsill Regolatorju tal-Bank Ċentrali Ewropew (iktar ’il quddiem il-“Kunsill Regolatorju”). Issa, dan tal-aħħar huwa l-korp deċiżjonali prinċipali tal-BĊE u tal-Eurosistema (4) u għandu wkoll rwol importanti fis-superviżjoni prudenzjali ta’ stabbilimenti ta’ kreditu fi ħdan l-Unjoni (5).

5.        Bħal dik tal-BĊE, l-indipendenza tal-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali għalhekk tibbenefika minn protezzjoni partikolari, b’mod partikolari għaliex hija kundizzjoni essenzjali għall-istabbiltà tal-prezzijiet, li hija għan prinċipali tal-politika ekonomika u monetarja tal-Unjoni (6) li l-importanza tagħha hija enfasizzata bil-fatt li tissemma fl-Artikolu 3 tat-Trattat UE (7).

II.    Il-kuntest ġuridiku

A.      Id-dritt tal-Unjoni

1.      It-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea

6.        L-Artikoli 129 sa 131 TFUE jistabbilixxu:

“Artikolu 129

1.      S-SEBC għandha tkun regolata mill-korpi deċiżjonali tal-Bank Ċentrali Ewropew li għandhom ikunu l-Kunsill Regolatorju u l-Bord Eżekuttiv.

2.      L-Istatut tas-Sistema Ewropea ta’ Banek Ċentrali u tal-Bank Ċentrali Ewropew, minn hawn ’il quddiem imsejħa ‘l-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE’ huwa stipulat fi Protokoll anness mat-Trattati.

[…]

Artikolu 130

Fl-eżerċizzju tas-setgħat u fit-twettiq tal-kompiti u d-dmirijiet tagħhom mgħotija lilhom fit-Trattati u bl-Istatuti tas-SEBĊ u tal-BĊE, la l-Bank Ċentrali Ewropew, u lanqas bank ċentrali nazzjonali, jew membru tal-korpi deċiżjonali tagħhom ma għandu jfittex jew jieħu struzzjonijiet minn istituzzjonijiet, korpi u organi ta’ l-Unjoni, minn xi gvern ta’ Stat Membru jew minn xi korp ieħor. L-istituzzjonijiet, korpi u organi ta’ l-Unjoni u tal-gvernijiet ta’ Stati Membri jintrabtu li jirrispettaw dan il-prinċipju u li ma jfittxux li jinfluwenzaw il-membri tal-korpi deċiżjonali tal-Bank Ċentrali Ewropew jew tal-bank ċentrali nazzjonali fil-qadi ta’ dmirijiethom.

Artikolu 131

Kull Stat Membru għandu jiżgura li l-leġislazzjoni nazzjonali tiegħu, inkluż l-istatuti tal-bank ċentrali nazzjonali tiegħu, tkun kumpatibbli mat-Trattati u ma’ l-Istatuti tas-SEBĊ u tal-BĊE.”

7.        L-Artikoli 282 u 283 TFUE jaqraw kif ġej:

“Artikolu 282

1.      Il-Bank Ċentrali Ewropew, flimkien mal-banek ċentrali nazzjonali, jikkostitwixxu s-Sistema Ewropea ta’ Banek Ċentrali(SEBĊ). Il-Bank Ċentrali Ewropew flimkien mal-banek ċentrali nazzjonali ta’ dawk l-Istati Membri li l-munita tagħhom hija l-euro, li jikkostitwixxu l-Eurosistema, għandhom iwettqu l-politika monetarja ta’ l-Unjoni.

[…]

Artikolu 283

1.      Il-Kunsill Regolatorju tal-Bank Ċentrali Ewropew għandu jkollu fih il-membri tal-Bord Eżekuttiv tal-Bank Ċentrali Ewropew u l-Gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali ta’ l-Istati Membri li l-munita tagħhom hija l-euro.

[…]”

2.      L-Istatut tas-Sistema Ewropea ta’ Banek Ċentrali u tal-Bank Ċentrali Ewropew

8.        L-Artikolu 14 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE huwa intitolat “Banek ċentrali nazzjonali” u jipprovdi:

“14.1.      Skond l-Artikolu 131 tat-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea, kull Stat Membru għandu jiżgura li l-leġislazzjoni nazzjonali tiegħu, inklużi l-istatuti tal-bank ċentrali nazzjonali tiegħu, ikunu kompatibbli mat-Trattati u ma’ dan l-Istatut.

14.2.      L-istatuti tal-banek ċentrali nazzjonali għandhom, b’mod partikolari, jipprovdu li ż-żmien tal-kariga ta’ Gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali ma jkunx inqas minn ħames snin.

Gvernatur jista’ jitneħħa mill-inkarigu tiegħu biss jekk ma jkunx għadu jissodisfa l-kondizzjonijiet meħtieġa għall-qadi ta’ dmirijietu jew inkella jekk ikun ħati ta’ mġieba serjament ħażina. Deċiżjoni bħal din tista’ tiġi riferita lill-Qorti tal-Ġustizzja mill-Gvernatur involut jew mill-Kunsill Regolatorju, bħala ksur tat-Trattati jew ta’ xi regola tal-liġi marbuta ma’ l-applikazzjoni tiegħu.Dawn il-proċeduri għandhom jibdew fi żmien xahrejn mill-pubblikazzjoni tad-deċiżjoni jew min-notifika tagħha lir-rikorrent jew, fin-nuqqas, mill-jum meta r-rikorrent ikun sar jaf biha, skond ma jkun il-każ.

14.3.      Il-banek ċentrali nazzjonali huma parti integrali mis-SEBĊ u għandhom jaġixxu skond il-linji direttivi u l-istruzzjonijiet tal-BĊE. Il-Kunsill Regolatorju għandu jieħu l-passi meħtieġa sabiex jiżgura li l-linji direttivi u l-istruzzjonijiet tal-BĊE jiġu mħarsa, u għandu jirrikjedi li tingħatalu kull informazzjoni li tkun tinħtieġ.

[…]”

B.      Id-dritt Latvjan

1.      Il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali

9.        L-Artikolu 249(1) tal-Kriminālprocesa likums (il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali, il-Latvja) jaqra kif ġej:

“(1) Jekk, waqt li tkun imposta l-miżura restrittiva, il-bażi tagħha ma jkunx għad għandha skop jew jekk il-bażi tagħha tkun inbidlet, jekk il-kundizzjonijiet għall-impożizzjoni, jekk il-kondotta tal-persuna jkunu nbidlu jew jekk ikunu ġew ikkonstatati ċirkustanzi oħra li kienu ddeterminaw l-għażla tal-miżura restrittiva, il-persuna responsabbli għall-proċedura għandha tieħu d-deċiżjoni li temenda jew li tirtira l-imsemmija miżura.”

10.      Il-punti (2) u (3) tal-Artikolu 262(1) u l-Artikolu 262(2) sa (5) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali jaqraw kif ġej:

“(1)      Matul il-fażi preliminari tal-kawża, rikors kontra d-deċiżjoni meħuda mill-persuna responsabbli għall-proċedura jista’ jiġi ppreżentat kontra:

[…]

2)      il-projbizzjoni mill-eżerċizzju ta’ attivitajiet professjonali speċifiċi;

3)      il-projbizzjoni milli wieħed iħalli t-territorju nazzjonali;

[…]

(2)      Rikors kontra d-deċiżjoni msemmija fil-paragrafu 1 ta’ dan l-artikolu jista’ jiġi ppreżentat biss jekk il-persuna li fil-konfront tagħha tkun ġiet imposta l-miżura restrittiva tkun f’pożizzjoni li tiġġustifika li t-termini ta’ din il-miżura ma jistgħux jiġu eżegwiti fil-konfront tagħha. Ir-rikors jista’ jiġi ppreżentat quddiem il-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem mill-persuna nfisha, mid-difensur tagħha jew mir-rappreżentant tagħha, f’terminu ta’ sebat ijiem mir-riċezzjoni ta’ kopja tad-deċiżjoni li timponi l-miżura restrittiva.

(3)      Il-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem għandha teżamina r-rikors, fil-kuntest ta’ proċedura bil-miktub, f’terminu ta’ tlett ijiem ta’ xogħol. Jekk ikun hemm bżonn, il-qorti għandha titlob l-atti tal-proċess u kjarifiki mingħand il-persuna responsabbli għall-investigazzjoni jew mingħand il-persuna li tkun ippreżentat ir-rikors.

(4)      Meta tadotta deċiżjoni, il-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tista’ tiċħad ir-rikors jew tordna lill-persuna responsabbli għall-investigazzjoni temenda l-miżura restrittiva applikata jew uħud mid-dispożizzjonijiet tagħha f’terminu ta’ tlett ijiem ta’ xogħol, jew tiffissa l-ammont tal-garanzija.

(5)      Kopja tad-deċiżjoni adottata mill-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem għandha tintbagħat lill-persuna responsabbli għall-investigazzjoni, lill-persuna li kienet is-suġġett tal-miżura restrittiva inkwistjoni u lill-persuna li tkun ippreżentat ir-rikors. Din id-deċiżjoni ma hijiex appellabbli.”

11.      L-Artikolu 375(1) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali jistipula:

“(1)      Matul il-proċeduri kriminali, l-atti tal-proċess tal-kawża huma koperti mis-sigriet tal-investigazzjoni u l-membri tal-persunal responsabbli għall-proċeduri kriminali kif ukoll il-persuni li lilhom dawn tal-aħħar juru l-atti inkwistjoni skont il-proċedura prevista minn din il-liġi għandhom ikunu awtorizzati jieħdu konjizzjoni tagħhom.”

2.      Il-Liġi dwar il-Bank tal-Latvja

12.      L-Artikolu 22 tal-Likums par Latvijas Banku (il-Liġi dwar il-Bank tal-Latvja) jistabbilixxi:

“Il-Gvernatur tal-Bank tal-Latvja għandu jinħatar mill-Parlament, fuq rakkomandazzjoni ta’ mill-inqas għaxra mill-Membri tiegħu.

Il-Viċi Gvernatur u l-Membri tal-Kunsill tal-Bank tal-Latvja għandhom jinħatru mill-Parlament, fuq rakkomandazzjoni tal-Gvernatur tal-Bank tal-Latvja.

Il-mandat tal-Gvernatur, tal-Viċi Gvernatur u tal-Membri tal-Kunsill tal-Bank tal-Latvja huwa ta’ sitt snin. Jekk Membru tal-Kunsill jitlaq mill-funzjonijiet tiegħu qabel l-iskadenza tal-mandat tiegħu, għandu jinħatar Membru ġdid tal-Kunsill tal-Bank tal-Latvja għal mandat ta’ tul ta’ sitt snin.

Il-Parlament jista’ jneħħi lill-Gvernatur, lill-Viċi Gvernatur u lill-Membri tal-Kunsill tal-Bank tal-Latvja mill-funzjonijiet tagħhom qabel l-iskadenza tal-mandat previst fit-tielet paragrafu ta’ dan l-artikolu biss fil-każijiet li ġejjin:

1.      riżenja volontarja;

2.      imġiba serjament ħażina fis-sens tal-Artikolu 14.2 [tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE];

3.      raġunijiet oħra għat-tneħħija mill-funzjonijiet previsti fl-Artikolu 14.2 [tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE].

Fil-każ previst fil-punt 2 tar-raba’ paragrafu ta’ dan l-artikolu, il-Parlament jista’ jiddeċiedi li jneħħi lill-Gvernatur, lill-Viċi Gvernatur u lill-Membri tal-Kunsill tal-Bank tal-Latvja mill-funzjonijiet tagħhom wara d-dħul fis-seħħ tas-sentenza ta’ kundanna.

Il-Gvernatur tal-Bank tal-Latvja jista’ jippreżenta rikors kontra d-deċiżjoni tal-Parlament li huwa jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu skont il-proċedura prevista fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut [tas-SEBĊ u tal-BĊE]. Il-Viċi Gvernatur jew Membru tal-Kunsill tal-Bank tal-Latvja jistgħu jirreferu d-deċiżjoni tal-Parlament li huma jitneħħew mill-funzjonijiet tagħhom lill-qorti prevista mill-Kodiċi ta’ Proċedura Amministrattiva.”

3.      Il-Liġi dwar l-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni

13.      Skont l-Artikolu 2(1) u (2) tal-Korupcijas novēršanas un apkarošanas biroja likums (il-Liġi dwar l-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni):

“(1)      L-Uffiċċju huwa awtorità tal-amministrazzjoni diretta li jeżerċita l-funzjonijiet ta’ prevenzjoni u ta’ ġlieda kontra l-korruzzjoni previsti minn din il-liġi […]

(2)      L-Uffiċċju jaqa’ taħt il-kontroll tal-Kunsill tal-Ministri. Il-Kunsill tal-Ministri għandu jeżerċita l-kontroll istituzzjonali permezz tal-Prim Ministru. Il-kontroll jinkludi d-dritt tal-Prim Ministru li jistħarreġ il-legalità tad-deċiżjonijiet amministrattivi adottati mill-Kap tal-Uffiċċju u li jannulla d-deċiżjonijiet illegali, kif ukoll, fil-każ ta’ konstatazzjoni ta’ astensjoni illegali mit-teħid ta’ azzjoni, li jordna t-teħid ta’ deċiżjoni. Id-dritt ta’ kontroll tal-Kunsill tal-Ministri ma jirrigwardax id-deċiżjonijiet meħuda mill-Uffiċċju fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet imsemmija fl-Artikoli 7, 8, 9 u 91 ta’ din il-liġi.”

14.      Il-punt (2) tal-Artikolu 8(1) tal-Liġi dwar l-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni jaqra kif ġej:

“(1)      Fil-kuntest tal-ġlieda kontra l-korruzzjoni, l-Uffiċċju għandu jeżerċita l-funzjonijiet li ġejjin:

[…]

2)      iwettaq investigazzjonijiet u jmexxi attivitajiet operattivi, bil-għan li jinkixfu reati kriminali mwettqa fis-servizz tal-istituzzjonijiet pubbliċi, jekk dawn ir-reati jkunu marbuta mal-korruzzjoni.”

III. Il-kuntest tat-tilwima

15.      Fil-31 ta’ Ottubru 2013, Ilmārs Rimšēvičs inħatar mill-ġdid fil-pożizzjoni ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja permezz ta’ deċiżjoni tal-Parlament għal mandat ġdid ta’ 6 snin mill-21 ta’ Diċembru 2013 sal-21 ta’ Diċembru 2019.

16.      Fis-17 ta’ Frar 2018, I. Rimšēvičs ġie arrestat wara l-ftuħ, fil-15 ta’ Frar 2018, ta’ investigazzjoni preliminari mibdija mill-KNAB għar-raġuni li huwa ssuspettat li, fil-kwalità tiegħu ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja, wettaq reat ta’ talba għal u aċċettazzjoni ta’ tixħim.

17.      Fid-19 ta’ Frar 2018, I. Rimšēvičs inħeles mill-arrest kontra l-ħlas ta’ garanzija. Fl-istess jum, l-Assistent Kap tad-Diviżjoni tal-Investigazzjonijiet tal-KNAB adotta deċiżjoni dwar ir-rikonoxximent ta’ I. Rimšēvičs bħala persuna ssuspettata, li tispeċifika l-fatti allegati fil-konfront tiegħu u li telenka l-provi disponibbli, kif ukoll deċiżjoni li timponi fuqu diversi miżuri restrittivi, b’mod partikolari, minbarra l-ħlas tal-garanzija, il-projbizzjoni milli jeżerċita ċerti attivitajiet uffiċjali, b’mod partikolari l-funzjonijiet ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja, il-projbizzjoni milli javviċina ċerti persuni u l-projbizzjoni milli jħalli l-pajjiż mingħajr awtorizzazzjoni minn qabel. Ġie speċifikat li dawn il-miżuri restrittivi kellhom jibqgħu fis-seħħ matul l-investigazzjoni preliminari u sakemm dawn jiġu emendati jew annullati.

18.      Fis-27 ta’ Frar 2018, ir-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga, il-Latvja) ċaħdet ir-rikors ippreżentat minn I. Rimšēvičs kontra tnejn mill-miżuri restrittivi imposti mill-KNAB, jiġifieri l-projbizzjoni milli jeżerċita ċerti attivitajiet uffiċjali u l-projbizzjoni milli jħalli l-pajjiż mingħajr awtorizzazzjoni.

19.      Fl-1 ta’ Ġunju 2018, l-Assistent Kap tad-Diviżjoni tal-Investigazzjonijiet tal-KNAB adotta deċiżjoni ġdida dwar ir-rikonoxximent ta’ I. Rimšēvičs bħala persuna ssuspettata, ikkompletata b’fatti ġodda.

20.      Fit-28 ta’ Ġunju 2018, il-Prosekutur tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali tar-Repubblika tal-Latvja ħa d-deċiżjoni li tiġi stabbilita r-responsabbiltà kriminali (l-imputazzjoni) ta’ I. Rimšēvičs.

21.      Fl-20 ta’ Lulju 2018, il-Viċi President tal-Qorti tal-Ġustizzja ordna lir-Repubblika tal-Latvja tieħu l-miżuri neċessarji sabiex tissospendi, sakemm tingħata d-deċiżjoni li ttemm il-Kawża C‑238/18, il-miżuri restrittivi adottati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs, sa fejn dawn il-miżuri jipprekludu lil dan tal-aħħar milli jaħtar sostitut sabiex jissostitwixxih bħala Membru tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE (8).

22.      Fil-25 ta’ Lulju 2018, il-Prosekutur tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali tar-Repubblika tal-Latvja adotta deċiżjoni li temenda l-miżuri restrittivi adottati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs. Fl-1 ta’ Awwissu 2018, I. Rimšēvičs ippreżenta lment li jikkontesta l-miżuri restrittivi emendati. Fit-22 ta’ Awwissu 2018, il-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas pilsētas Vidzemes priekšpilsētas tiesa (il-Qorti tal-Belt ta’ Riga, Distrett Suburban ta’ Vidzeme, il-Latvja) laqgħet parzjalment l-ilment ta’ I. Rimšēvičs. Fit-28 ta’ Awwissu 2018, il-Prosekutur tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali tar-Repubblika tal-Latvja ħa deċiżjoni li temenda mill-ġdid il-miżuri restrittivi adottati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs.

IV.    Il-proċeduri quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja u t-talbiet tal-partijiet

23.      Permezz ta’ att ippreżentat fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fis-16 ta’ Marzu 2018, I. Rimšēvičs ippreżenta r-rikors fil-Kawża C‑202/18.

24.      I. Rimšēvičs jitlob li l-Qorti tal-Ġustizzja jogħġobha:

1.      Tiddikjara li r-rikorrent tneħħa b’mod illegali mill-funzjonijiet tiegħu ta’ Gvernatur ta’ Latvijas Banka (il-Bank tal-Latvja) permezz tad-deċiżjoni tal-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni li timponi miżuri restrittivi, adottata f’isem ir-Repubblika tal-Latvja fid-19 ta’ Frar 2018;

2.      Tiddikjara illegali l-miżura restrittiva imposta fuq ir-rikorrent permezz tad-deċiżjoni tal-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni li timponi miżura restrittiva, adottata f’isem ir-Repubblika tal-Latvja fid-19 ta’ Frar 2018 (il-projbizzjoni mill-eżerċizzju ta’ attivitajiet professjonali speċifiċi, li permezz tagħha r-rikorrent ġie pprojbit milli jeżerċita l-funzjonijiet u l-kompetenzi ta’ Gvernatur ta’ Latvijas Banka (il-Bank tal-Latvja)).

3.      Tiddikjara li l-limitazzjonijiet fuq l-eżerċizzju tal-funzjonijiet u tal-kompetenzi ta’ Membru tal-Kunsill Regolatorju tal-Bank Ċentrali Ewropew li jirriżultaw mid-deċiżjoni tal-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni li timponi miżura restrittiva, adottata f’isem ir-Repubblika tal-Latvja fid-19 ta’ Frar 2018, ġew applikati għar-rikorrent b’mod illegali.

25.      Fir-risposta tagħha fil-Kawża C‑202/18, ir-Repubblika tal-Latvja titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tiċħad ir-rikors ta’ I. Rimšēvičs kollu kemm hu.

26.      Permezz ta’ att ippreżentat fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fit-3 ta’ April 2018, il-BĊE ppreżenta r-rikors fil-Kawża C‑238/18.

27.      Il-BĊE jitlob li l-Qorti tal-Ġustizzja jogħġobha:

1.      Tordna lir-Repubblika tal-Latvja, skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 24 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea u skont l-Artikolu 62 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, tipproduċi l-informazzjoni kollha rilevanti relatata mal-investigazzjonijiet attwalment mibdija mill-KNAB kontra l-Gvernatur tal-Bank tal-Latvja, u

2.      tikkonstata, skont l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, li r-Repubblika tal-Latvja kisret it-tieni subparagrafu ta’ din id-dispożizzjoni sa fejn:

–        id-detentur tal-pożizzjoni ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja tneħħa mill-funzjonijiet tiegħu fl-assenza ta’ sentenza ta’ kundanna mogħtija minn qorti indipendenti li eżaminat il-każ fir-rigward tal-mertu u,

–        jekk hekk jikkonfermaw il-fatti prodotti mir-Repubblika tal-Latvja, ma teżisti ebda ċirkustanza eċċezzjonali li tiġġustifika li l-persuna kkonċernata titneħħa mill-funzjonijiet tagħha f’dan il-każ.

3.      Tikkundanna lir-Repubblika tal-Latvja għall-ispejjeż.

28.      Barra minn hekk, permezz ta’ atti separati ppreżentati fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fl-istess jum tar-rikors tiegħu, il-BĊE talab lill-Qorti tal-Ġustizzja li l-Kawża C‑238/18 tiġi suġġetta għall-proċedura mħaffa skont l-Artikoli 53(4) u 133 tar-Regoli tal-Proċedura, u ressaq talba għal miżuri provviżorji skont l-Artikolu 279 TFUE u l-Artikolu 160 tar-Regoli tal-Proċedura, irreġistrata bin-numru C‑238/18 R.

29.      Fir-risposta tagħha fil-Kawża C‑238/18, ir-Repubblika tal-Latvja titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tiċħad ir-rikors tal-BĊE kollu kemm hu.

30.      Permezz ta’ digrieti tat-12 ta’ Ġunju 2018, Rimšēvičs vs Il-Latvja (9) u BĊE vs Il-Latvja (10), il-President tal-Qorti tal-Ġustizzja ddeċieda li l-Kawżi C‑202/18 u C‑238/18 għandhom jiġu suġġetti għall-proċedura mħaffa skont l-Artikolu 133 tar-Regoli tal-Proċedura.

31.      Permezz ta’ digriet għal miżuri provviżorji tal-20 ta’ Lulju 2018, BĊE vs Il-Latvja (11), il-Viċi President tal-Qorti tal-Ġustizzja ordna lir-Repubblika tal-Latvja tieħu l-miżuri neċessarji sabiex tissospendi, sakemm tingħata d-deċiżjoni li ttemm il-Kawża C‑238/18, il-miżuri restrittivi adottati fid-19 ta’ Frar 2018 mill-KNAB fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs, sa fejn dawn il-miżuri jipprekludu lil dan tal-aħħar milli jaħtar sostitut sabiex jissostitwixxih bħala Membru tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE. Il-bqija tat-talba għal miżuri provviżorji ġiet miċħuda u l-ispejjeż ġew irriżervati.

32.      Fil-25 ta’ Settembru 2018 inżammet seduta komuni fil-Kawżi C‑202/18 u C‑238/18.

33.      Matul is-seduta komuni, il-Qorti tal-Ġustizzja talbet lir-Repubblika tal-Latvja tipproduċilha, f’terminu ta’ tmint ijiem, id-dokumenti kollha neċessarji sabiex tiġġustifika l-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs kif ukoll id-deċiżjoni li tiġi stabbilita r-responsabbiltà kriminali ta’ dan tal-aħħar.

34.      Fit-2 ta’ Ottubru 2018, ir-Repubblika tal-Latvja ppreżentat id-deċiżjoni li tiġi stabbilita r-responsabbiltà kriminali ta’ I. Rimšēvičs tat-28 ta’ Ġunju 2018 kif ukoll 43 dokumenti oħra. Dawn id-dokumenti ġew ikkomunikati lil I. Rimšēvičs u lill-BĊE, li ppreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom fid-19 ta’ Ottubru 2018.

V.      Evalwazzjoni

35.      Dawn il-kawżi huma l-ewwel kawżi li ġew ippreżentati abbażi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE. Għalhekk huwa utli li jiġu indirizzati ċerti aspetti relatati mal-parametri tar-rikorsi ppreżentati abbażi ta’ din id-dispożizzjoni (A), qabel ma wieħed idur lejn l-ammissibbiltà (B) u sussegwentement il-mertu (C) tar-rikorsi ppreżentati f’dan il-każ minn I. Rimšēvičs u mill-BĊE.

A.      Fuq il-parametri tar-rikors previst fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE

1.      Fuq in-natura tar-rikors

36.      Ir-rimedju ġudizzjarju mogħti fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE huwa rimedju sui generis fis-sistema tar-rikorsi quddiem il-qorti tal-Unjoni, għaliex dan joffri lill-gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali u lill-BĊE (12) l-possibbiltà li jirreferi att meħud minn awtorità nazzjonali direttament għall-istħarriġ mill-Qorti tal-Ġustizzja.

37.      Fil-fatt, huwa minnu li l-banek ċentrali nazzjonali għandhom funzjoni essenzjali fi ħdan is-SEBĊ u fl-implimentazzjoni tal-politika monetarja tal-Unjoni. Madankollu, bħall-korpi l-oħra tal-Istati Membri responsabbli għall-implimentazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, huma jibqgħu suġġetti għall-isfera nazzjonali f’dak li jirrigwarda l-kompożizzjoni tagħhom u r-regoli ta’ funzjonament tagħhom. Għalhekk, fil-qafas stabbilit mill-Artikolu 131 TFUE u mill-Artikolu 14 tal-Istatut tas-SEBC u tal-BĊE, l-istabbiliment u l-applikazzjoni tar-regoli li jirregolaw il-ħatra tal-gvernaturi tal-banek ċentrali tal-Istati Membri fil-funzjonijiet tagħhom u t-tneħħija tagħhom minn dawn il-funzjonijiet jaqgħu taħt il-kompetenza tal-Istati Membri.

38.      Ir-rimedju ġudizzjarju tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE għandu għalhekk jitqies li huwa rikors għal annullament minkejja li, fis-sistema tar-rimedji ġudizzjarji tat-Trattat FUE, ir-rikors għal annullament huwa bħala prinċipju rriżervat għall-kontestazzjoni tal-atti tal-korpi tal-Unjoni? (13) Jew għandu jitqies, bħar-rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu, li huwa rikors intiż għall-konstatazzjoni li Stat Membru naqas milli jwettaq l-obbligi tiegħu minkejja li, bħala regola ġenerali, huma l-Kummissjoni u l-Istati Membri l-oħra li għandhom is-setgħa li jressqu rikors għal tali nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu quddiem il-qorti tal-Unjoni? (14)

39.      Minbarra l-kwistjonijiet teoretiċi li tinvolvi, l-implikazzjonijiet prattiċi tat-tweġiba għall-mistoqsija dwar in-natura ta’ dawn ir-rikorsi ma humiex negliġibbli: Li kieku l-Qorti tal-Ġustizzja kellha tannulla d-deċiżjoni tal-KNAB li timponi l-miżuri restrittivi kontenzjużi fuq I. Rimšēvičs, dan tal-aħħar ikun jista’ jkompli fil-funzjonijiet tiegħu malli tingħata s-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja. Min-naħa l-oħra, li kieku l-Qorti tal-Ġustizzja kellha tillimita ruħha li tikkonstata li l-miżuri inkwistjoni huma inkompatibbli mal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, tkun ir-Repubblika tal-Latvja li jkollha tieħu l-miżuri neċessarji sabiex tiżgura l-implimentazzjoni tas-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fl-ordinament ġuridiku intern tagħha.

40.      Kif jirriżulta mill-formulazzjoni tat-talbiet tagħhom, u kif ikkonfermaw waqt is-seduta, I. Rimšēvičs u l-BĊE jfittxu li jiksbu mill-Qorti tal-Ġustizzja sentenza dikjaratorja li tikkonstata li, bil-fatt li imponiet il-miżuri restrittivi kontenzjużi fuq I. Rimšēvičs, ir-Repubblika tal-Latvja kisret l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE. Sussegwentement għal tali sentenza dikjaratorja min-naħa tal-Qorti tal-Ġustizzja, ikunu l-awtoritajiet Latvjani li jkollhom jieħdu l-miżuri neċessarji sabiex din tingħata effett fuq livell nazzjonali.

41.      Sabiex jiġu ddeterminati n-natura tar-rikors stabbilit mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE u r-rwol tal-Qorti tal-Ġustizzja adita abbażi ta’ din id-dispożizzjoni, għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni mhux biss il-kliem ta’ din id-dispożizzjoni, iżda wkoll l-istruttura u l-kuntest tal-leġiżlazzjoni li hija tagħmel parti minnha, l-iskopijiet u l-għanijiet li din tal-aħħar tfittex li tilħaq (15) kif ukoll l-oriġini tagħha (16).

a)      Formulazzjoni u oriġini

42.      Qabelxejn, il-formulazzjoni tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE ma tispeċifikax in-natura tar-rikors mogħti għall-finijiet tal-istħarriġ mill-Qorti tal-Ġustizzja tad-deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali.

43.      Huwa minnu li, f’ċerti verżjonijiet lingwistiċi, b’mod partikolari bil-Franċiż, l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jipprevedi rikors “kontra” d-deċiżjoni li gvernatur jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu, bl-istess mod kif ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE jipprevedi rikors “kontra att […]” (17). Barra minn hekk, fil-parti l-kbira tal-verżjonijiet lingwistiċi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, il-każ li fih tista’ titressaq azzjoni legali li skontu r-rikors jista’ jiġi ppreżentat għal “ksur tat-Trattati jew ta’ xi regola tal-liġi marbuta ma’ l-applikazzjoni tiegħu” kif ukoll l-aħħar sentenza dwar it-terminu huma prattikament identiċi għat-termini simili tat-tieni u tas-sitt paragrafi tal-Artikolu 263 TFUE.

44.      Madankollu, fid-dawl tal-oriġini tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, ma jidhirx li dawn l-elementi terminoloġiċi jirriflettu għażla deliberata tal-leġiżlatur favur il-klassifikazzjoni tar-rikors previst minn din id-dispożizzjoni bħala rikors għal annullament.

45.      Għaldaqstant, minn naħa, l-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, intiż li jiġi inkorporat fit-Trattat ta’ Maastricht, ġie fformulat mill-Presidenti tal-banek ċentrali nazzjonali bl-Ingliż biss (18).

46.      Issa, il-proposti prodotti f’dan il-kuntest kienu jinkludu biss il-formulazzjoni, li għadha sal-lum dik tal-verżjoni Ingliża, li skontha deċiżjoni li tneħħi lil Gvernatur mill-funzjonijiet tiegħu “may be referred to the Court of Justice” (19). Dan japplika wkoll għall-proposta tal-Presidenza tal-Konferenza Intergovernattiva dwar l-Unjoni ekonomika u monetarja tat-30 ta’ Ottubru 1991 (20).

47.      Għaldaqstant, il-fatt li ċerti verżjonijiet lingwistiċi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jsemmu rikors “kontra” d-deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet jirriżulta mill-inċertezzi tat-traduzzjoni. Għalhekk dan ma jistax jiżvela deċiżjoni tal-leġiżlatur li jikkonċepixxi r-rikors previst f’din id-dispożizzjoni bħala rikors għal annullament. Din l-analiżi hija kkonfermata mill-assenza, f’ħafna mill-verżjonijiet lingwistiċi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, ta’ formulazzjoni li tixbah lir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE (21).

48.      Min-naħa l-oħra, il-verżjoni tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE li tinsab fit-Trattat ta’ Maastricht, adottat matul il-konferenza tal-Kunsill Ewropew f’Maastricht fid-9 sal-11 ta’ Diċembru 1991 u sussegwentement iffirmat fi Frar 1992, tinkludi barra minn hekk il-frażi li r-rikors jista’ jiġi ppreżentat għal “ksur ta’ dan it-Trattat jew ta’ xi regola tal-liġi marbuta ma’ l-applikazzjoni tiegħu”, kif ukoll l-aħħar sentenza dwar it-terminu għall-preżentata tar-rikors.

49.      Huwa minnu li dawn iż-żewġ elementi jidhru, anki fil-verżjoni Ingliża tagħhom, li “issellfu” mill-predeċessur tat-tieni u tas-sitt paragrafi tal-Artikolu 263 TFUE. Madankollu, il-kummenti annessi mad-diversi verżjonijiet suċċessivi kif ukoll id-diskussjonijiet relatati magħhom (22) ma jinkludu ebda ħjiel ta’ dibattiti dwar in-natura tar-rikors previst kontra d-deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali.

50.      Għaldaqstant, ma hemm ebda indizju li jippermetti li jiġi dedott li l-introduzzjoni, fl-aħħar minuta (23), taż-żewġ elementi msemmija fil-punti preċedenti tirrifletti għażla kunċettwali tal-leġiżlatur favur rikors għal annullament mibni fuq dak previst fl-Artikolu 263 TFUE. Jista’ jkun li l-introduzzjoni ta’ terminu pjuttost tikkorrispondi għal xewqa ta’ ħeffa u ta’ ċertezza legali fil-każ ta’ kontestazzjoni tat-tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali.

51.      Tali interpretazzjoni hija kkonfermata mill-assenza, fl-Artikolu 14 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, ta’ dispożizzjoni ekwivalenti għal dik tal-Artikolu 264 TFUE, li jiddetermina r-rwol tal-qorti fil-kuntest tar-rikors previst fl-Artikolu 263 TFUE billi jistipula li, jekk l-azzjoni tkun fondata, il-qorti għandha tiddikjara l-att inkwistjoni null.

b)      Interpretazzjoni sistematika u teleoloġika

52.      Sa fejn il-formulazzjoni u l-oriġini tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE ma jistgħux joffru kjarifiki lill-Qorti tal-Ġustizzja dwar in-natura tar-rikors previst f’din id-dispożizzjoni, wieħed għandu jdur lejn l-istruttura u l-kuntest tal-leġiżlazzjoni li hija tagħmel parti minnha, kif ukoll lejn l-iskopijiet u l-għanijiet li din tal-aħħar tfittex li tilħaq.

53.      Issa, fid-dawl tal-arkitettura tar-rimedji ġudizzjarji stabbilita mit-Trattati, huwa loġiku li r-rimedju ġudizzjarju tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jiġi analizzat mhux bħala rikors għal annullament, iżda bħala rikors għal dikjarazzjoni simili għar-rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu.

54.      Għaldaqstant, is-sistema tar-rimedji ġuridiċi quddiem il-qorti tal-Unjoni tinkludi żewġ sferi tabilħaqq interkonnessi iżda madankollu separati sewwa. L-ewwel waħda hija dik tal-istituzzjonijiet, tal-korpi u tal-organi tal-Unjoni, li l-atti tagħhom huma suġġetti għall-istħarriġ tal-legalità u għas-setgħa ta’ annullament tal-qorti tal-Unjoni. Wara l-implimentazzjoni ta’ din is-setgħa ta’ annullament, l-ordinament ġuridiku tal-isfera tal-atti tal-Unjoni jiġi direttament emendat: l-att annullat jieqaf immedjatament jipproduċi effetti. Il-fatt li l-Artikolu 266 TFUE jipprevedi li l-eżekuzzjoni ta’ sentenza tista’ tinvolvi miżuri oħra li l-istituzzjoni li minnha joriġina l-att annullat hija marbuta tieħu ma jnaqqas xejn minn din il-konsegwenza essenzjali tar-rikors għal annullament.

55.      Min-naħa l-oħra, fit-tieni sfera, li hija dik tal-Istati Membri u tal-korpi u tal-istituzzjonijiet tagħhom, il-qorti tal-Unjoni ma tintervjenix billi tfassal direttament l-ordinament ġuridiku nazzjonali, iżda biss billi tikkonstata l-inkompatibbiltà ta’ att jew ta’ sitwazzjoni legali tad-dritt nazzjonali mad-dritt tal-Unjoni u mal-obbligi tal-Istat Membru kkonċernat skont it-Trattati. Din id-differenza fin-natura tal-intervent tal-qorti tirrifletti d-differenza sistemika bejn l-isfera tal-istituzzjonijiet, tal-korpi u tal-organi tal-Unjoni u dik tal-Istati Membri: filwaqt li l-qorti tal-Unjoni tifforma direttament parti mill-ewwel waħda u tintervjeni fiha bħala istituzzjoni tal-Unjoni, hija tibqa’ esterna għat-tieni waħda li hija sistema speċifika għal kull Stat Membru li fiha l-korpi nazzjonali, inklużi l-qrati, huma responsabbli għall-eżekuzzjoni tas-sentenzi tagħha. Fl-isfera tal-Istati Membri, huma dawn tal-aħħar li għandhom jemendaw l-ordinament ġuridiku nazzjonali billi jisiltu l-konsegwenzi mis-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja fir-rigward tal-eżistenza ġuridika tal-atti tad-dritt nazzjonali inkwistjoni.

56.      Barra minn hekk, huwa f’konformità mas-separazzjoni ta’ dawn iż-żewġ sferi li l-Qorti tal-Ġustizzja tinsab adita, fil-kuntest tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, bid-deċiżjoni ta’ Stat Membru li gvernatur ta’ bank ċentrali jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu u mhux b’rikors ta’ dan l-Istat Membru intiża sabiex il-Qorti tal-Ġustizzja stess twettaq tali tneħħija. B’mod differenti minn dak li huwa previst għall-membri tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni (24), il-Qorti tal-Ġustizzja fil-fatt ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi direttament fuq it-tneħħija mill-funzjonijiet tal-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali, peress li dawn tal-aħħar jistgħu jinħatru u jitneħħew mill-funzjonijiet tagħhom biss mill-awtoritajiet nazzjonali (25).

57.      Għaldaqstant, huwa wkoll loġiku li l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jipprevedi biss, bħala każ li fih jista’ jiġi ppreżentat ir-rikors, ksur tat-Trattati u ta’ xi dispożizzjoni legali marbuta mal-applikazzjoni tagħhom u mhux ukoll, bħat-tieni paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE, in-nuqqas ta’ kompetenza, ksur tar-rekwiżiti formali essenzjali jew l-użu ħażin ta’ poter. Fil-fatt, dawn it-tliet każijiet tal-aħħar li fihom tista’ titressaq azzjoni legali ma humiex rilevanti għall-istħarriġ mill-Qorti tal-Ġustizzja tad-deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali. Fir-rigward tal-legalità esterna tagħha u tal-kompetenza tal-awtur tagħha, din id-deċiżjoni taqa’ fl-isfera tal-Istati Membri, jiġifieri tar-regoli tad-dritt nazzjonali u tal-istħarriġ tal-qrati nazzjonali. L-istħarriġ mill-Qorti tal-Ġustizzja jirrigwarda biss il-kwistjoni jekk il-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE għat-tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur humiex issodisfatti (26).

58.      L-implimentazzjoni ta’ setgħa ta’ annullament tal-qorti tal-Unjoni fil-kuntest tar-rikors previst fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE għalhekk twassal sabiex tirrendi inqas ċara l-isfera tal-Unjoni u dik tal-Istati Membri.

59.      Huwa minnu li l-għoti lill-Qorti tal-Ġustizzja tas-setgħa li tannulla deċiżjoni li gvernatur jitneħħa indebitament mill-funzjonijiet tiegħu jkun arma effettiva ferm għall-finijiet tal-protezzjoni tal-għan tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, jiġifieri s-salvagwardja tal-indipendenza tal-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali.

60.      Madankollu, l-annullament ta’ att meħud minn awtorità nazzjonali jikkostitwixxi ndħil mhux biss inabitwali, iżda wkoll estremament serju fil-qasam ta’ kompetenza u fl-awtonomija proċedurali tal-Istati Membri. Issa, fid-dawl tal-importanza kostituzzjonali tal-prinċipji ta’ sussidjarjetà u ta’ għoti tal-kompetenzi stabbiliti fl-Artikoli 4 u 5 TUE, il-possibbiltà ta’ tali ndħil għandha tkun espliċitament prevista mit-Trattati.

61.      Barra minn hekk, il-fatt li l-qorti tal-Unjoni tintalab biss tagħti deċiżjoni dikjaratorja u mhux deċiżjoni ta’ annullament ma jnaqqas xejn mis-saħħa legali tal-intervent tagħha: bħalma huma l-istituzzjonijiet, il-korpi u l-organi tal-Unjoni, l-Istati Membri huma obbligati jikkonformaw ruħhom mas-sentenzi tagħha.

62.      Għaldaqstant, jekk, fil-kuntest tar-rikors previst fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, il-Qorti tal-Ġustizzja tikkonstata l-inammissibbiltà ta’ deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur minflok ma tannullaha, l-Istati Membri xorta waħda jkunu obbligati jagħtu effett immedjatament lid-deċiżjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja. Jekk jonqsu milli jagħmlu dan, il-Kummissjoni tista’ tibda l-proċedura prevista fl-Artikoli 258 sa 260 TFUE, li hija r-rimedju previst mit-Trattati sabiex l-Istati Membri jiġu kostretti jikkonformaw ruħhom mal-obbligi tagħhom.

2.      Fuq il-konvenut fl-azzjoni

63.      L-analiżi tar-rikors previst fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE bħala rikors għal dikjarazzjoni ispirat mir-rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu hija wkoll loġika fid-dawl tal-implimentazzjoni prattika tiegħu.

64.      Għaldaqstant, l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE ma jispeċifikax min huwa l-konvenut fl-azzjoni fil-kuntest tar-rikors li jipprevedi.

65.      F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-ispirazzjoni mir-rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu tippermetti li jitqies li r-rikors li jirrigwarda d-deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet tal-gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali għandu jiġi ppreżentat kontra l-Istat Membru kkonċernat kollu kemm hu, li lilu huma imputabbli l-azzjonijiet tal-korpi u tal-amministrazzjonijiet tiegħu. Għalhekk huwa l-Istat Membru li għandu jiddefendi d-deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet tal-gvernatur tal-bank ċentrali tiegħu kif ukoll li jiżgura l-implimentazzjoni tas-sentenza sussegwenti tal-Qorti tal-Ġustizzja fir-relazzjonijiet ġuridiċi interni tiegħu.

66.      Barra minn hekk, jidher li huwa diffiċli li wieħed jimmaġina li l-interlokutur tal-Qorti tal-Ġustizzja ma jkunx l-Istat Membru kollu kemm hu iżda tkun l-awtorità fi ħdanu responsabbli għall-adozzjoni tal-miżura kontenzjuża – kif jista’ jkun il-każ f’rikors ispirat mir-rikors għal annullament. Għandha tkun il-Qorti tal-Ġustizzja li tidentifika, fuq livell nazzjonali, l-awtur ta’ deċiżjoni li gvernatur jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu, jew saħansitra li tiddetermina jekk awtorità nazzjonali għandhiex, skont id-dritt nazzjonali, personalità ġuridika tagħha, distinta minn dik tal-Istat Membru, li tippermetti li kawża titressaq kontriha? U x’jiġri jekk id-deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali ma tkunx ittieħdet minn amministrazzjoni, iżda mill-Parlament tal-Istat Membru kkonċernat jew minn qorti nazzjonali? Dawn ir-riflessjonijiet jiżvelaw in-natura ftit li xejn prattikabbli tat-tressiq ta’ kawża quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja direttament kontra awtorità nazzjonali għall-finijiet tal-annullament ta’ wieħed mill-atti tagħha.

67.      Minn dan isegwi li I. Rimšēvičs u l-BĊE kellhom raġun jippreżentaw ir-rikorsi tagħhom kontra r-Repubblika tal-Latvja.

3.      Konklużjoni intermedja

68.      Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li dawn ir-rikorsi għandhom jitqiesu bħala rikorsi intiżi sabiex il-Qorti tal-Ġustizzja tikkonstata li, bl-adozzjoni fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs tal-miżuri restrittivi li jipprekluduh milli jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja, ir-Repubblika tal-Latvja naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.

B.      Fuq il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tieħu konjizzjoni tal-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs mill-KNAB

1.      Fuq il-kompetenza tal-Qorti tal-Ġustizzja

69.      Peress li l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jirreferi għall-“Qorti tal-Ġustizzja”, ir-rikors stabbilit minn din id-dispożizzjoni jaqa’, fi ħdan il-Qorti tal-Ġustizja tal-Unjoni Ewropea, taħt il-kompetenza tal-Qorti tal-Ġustizzja u mhux taħt dik tal-Qorti Ġenerali.

70.      Fil-fatt, skont l-Artikolu 19 TUE, it-termini “Qorti tal-Ġustizzja” u “Qorti Ġenerali” jindikaw iż-żewġ qrati li jikkomponu l-istituzzjoni “Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea”. L-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jaqbel ma’ din it-terminoloġija, għaliex l-Artikoli 35 u 36 tiegħu jirreferu, fir-rigward tal-proċeduri tal-BĊE quddiem il-qrati tal-Unjoni barra mill-proċedura prevista fl-Artikolu 14.2 tal-imsemmi statut jew minn proċeduri speċifiċi oħra, għall-“Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-Unjoni Ewropea”. Konsegwentement, fir-rigward tal-proċeduri ġudizzjarji ġenerali tal-BĊE quddiem il-qrati tal-Unjoni, japplikaw ir-regoli abitwali ta’ tqassim tal-kompetenzi.

71.      Barra minn hekk, l-għoti tal-kompetenza lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tieħu konjizzjoni tar-rikors speċifiku previst fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE huwa ġġustifikat fid-dawl tal-importanza kostituzzjonali tal-indipendenza tal-gvernaturi tal-banek ċentrali (27) u tas-sensittività politika tal-kwistjonijiet marbuta mat-tneħħija tagħhom mill-funzjonijiet. Fl-aħħar nett, in-neċessità li kunflitt dwar id-deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur jinqata’ b’ħeffa sabiex jiġi ggarantit il-funzjonament tajjeb tas-SEBĊ u tal-BĊE timmilita kontra l-istabbiliment ta’ grad doppju ta’ protezzjoni ġudizzjarja għar-rikors li jirrigwarda tali deċiżjoni.

2.      Fuq il-miżuri imposti fuq I. Rimšēvičs bħala tneħħija mill-funzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE

72.      Ir-Repubblika tal-Latvja ssostni li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tieħu konjizzjoni, abbażi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, tal-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs mill-KNAB peress li dawn ma jikkostitwixxux tneħħija mill-funzjonijiet fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni. Dawn il-miżuri għandhom biss l-għan li jippermettu l-iżvolġiment tajjeb tal-investigazzjoni u huma biss ta’ natura provviżorja u japplikaw biss għal tul limitat. Għaldaqstant, skont l-Artikolu 249(1) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali Latvjan (28), dawn jistgħu jiġu emendati jew irtirati fi kwalunkwe mument, u skont il-punt 4 tal-Artikolu 389(1) tal-istess kodiċi, ma jistgħux jeċċedu tul ta’ 22 xahar. Min-naħa l-oħra, il-kunċett ta’ tneħħija mill-funzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jimplika terminazzjoni tar-rabta ġuridika u istituzzjonali bejn il-membru tal-persunal u l-istituzzjoni kkonċernati. Issa, f’dak li jirrigwarda lil I. Rimšēvičs, tali terminazzjoni tista’ titwettaq biss mill-Parlament Latvjan skont l-Artikolu 22 tal-Liġi dwar il-Bank tal-Latvja (29).

73.      Għall-kuntrarju, il-BĊE u I. Rimšēvičs isostnu li l-miżuri restrittivi imposti fuq dan tal-aħħar mill-KNAB effettivament jipprekluduh milli jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja u ta’ Membru tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE. Għaldaqstant, sabiex jingħata effett utli lill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, li l-għan tiegħu huwa li tiġi ppreżervata l-indipendenza tal-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali kontra kwalunkwe pressjoni magħmula mill-Istati Membri, għandu jitqies li l-miżuri kontenzjużi jistgħu jkunu s-suġġett ta’ stħarriġ mill-Qorti tal-Ġustizzja abbażi tal-imsemmija dispożizzjoni.

74.      L-argument konvinċenti huwa dan tal-aħħar.

75.      Għaldaqstant, mingħajr ma huwa neċessarju li l-Qorti tal-Ġustizzja tagħti, f’dan il-każ, definizzjoni eżawrjenti tal-kunċett ta’ tneħħija mill-funzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 14.2 tas-SEBĊ u tal-BĊE, huwa suffiċjenti li jiġi kkonstatat li din id-dispożizzjoni tiċċaħħad mill-effett utli tagħha jekk miżuri bħal dawk li ġew imposti fuq I. Rimšēvičs mill-KNAB permezz tad-deċiżjoni tad-19 ta’ Frar 2018 ma jidħlux fil-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu.

76.      Kif diġà ġie indikat, l-għan tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE huwa li tiġi ppreżervata l-indipendenza tal-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali u tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE, li huwa l-korp deċiżjonali prinċipali ta’ dan tal-aħħar, bħala kundizzjoni indispensabbli għall-istabbiltà tal-prezzijiet, li hija għan prinċipali tal-politika ekonomika u monetarja tal-Unjoni u tas-SEBĊ (30). Issa, protezzjoni effettiva tal-indipendenza tal-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali teħtieġ li l-fondatezza ta’ miżura nazzjonali tkun tista’ tkun is-suġġett ta’ stħarriġ min-naħa tal-Qorti tal-Ġustizzja jekk l-effett konkret ta’ din il-miżura huwiex li gvernatur jiġi prekluż milli jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu, indipendentement mill-klassifikazzjoni formali tagħha fid-dritt nazzjonali. Barra minn hekk, konformement ma’ dak li ntqal iktar ’il fuq dwar il-każijiet li fihom jista’ jiġi ppreżentat ir-rikors previst fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE (31), ma hijiex il-Qorti tal-Ġustizzja li għandha teżamina jekk miżura li għandha effett fuq l-eżerċizzju tal-funzjonijiet tal-gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali tikkorrispondix formalment għal tneħħija mill-funzjonijiet fid-dritt nazzjonali jew jekk ġewx osservati l-proċeduri previsti għal dan il-għan minn dan tal-aħħar (32).

77.      Mingħajr ma għandu neċessarjament ikun is-suġġett ta’ definizzjoni eżawrjenti, il-kunċett ta’ tneħħija mill-funzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE xorta waħda huwa kunċett awtonomu tad-dritt tal-Unjoni li, għall-finijiet li jiġi ddeterminat il-kamp ta’ applikazzjoni tiegħu, huwa marbut mhux mal-forma ta’ miżura u mal-istatus tagħha fid-dritt nazzjonali, iżda mas-sustanza u mal-effetti konkreti tagħha.

78.      F’dan ir-rigward, il-verżjoni Franċiża u l-verżjoni Latvjana tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, bħal verżjonijiet lingwistiċi oħra ta’ din id-dispożizzjoni, tabilħaqq jużaw termini li jissuġġerixxu li jiġu tterminati l-eżerċizzju tal-funzjonijiet mill-gvernatur ikkonċernat jew l-okkupazzjoni tal-pożizzjoni jew tal-mandat tiegħu (33). Din il-konstatazzjoni ma tistax tiġi mmitigata, kif jipproponi l-BĊE, mill-fatt li d-dispożizzjonijiet tat-Trattat dwar l-irtirar forzat mill-impjieg tal-membri ta’ ċerti istituzzjonijiet jew korpi tal-Unjoni jirreferu għal “riżenja […] imġiegħla” iktar milli għal “tneħħija mill-funzjonijiet”, liema fatt jenfasizza, skont il-BĊE, in-natura iktar ġenerali ta’ dan il-kunċett tal-aħħar (34). Barra minn hekk, dan l-argument tal-aħħar ma huwiex sostnut mill-verżjonijiet lingwistiċi kollha.

79.      Madankollu, in-natura temporanja ta’ miżura jew il-fatt li din ma għandhiex l-effett li tikser b’mod definittiv ir-rabta ġuridika u istituzzjonali bejn il-gvernatur u l-bank ċentrali kkonċernati ma jistgħux jostakolaw il-klassifikazzjoni ta’ din il-miżura bħala tneħħija mill-funzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 14.2 tas-SEBĊ u tal-BĊE, jekk din effettivament ikollha l-konsegwenza li tipprekludi lill-Gvernatur milli jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu. Li kieku dan ma kienx il-każ, l-Istati Membri jkunu jistgħu jevitaw il-projbizzjoni stabbilita mill-imsemmija dispożizzjoni billi jadottaw miżuri li ma jkunux ikklassifikati formalment bħala tneħħija mill-funzjonijiet iżda fil-prattika jkollhom effett ekwivalenti. Barra minn hekk, kif jindika ġustament il-BĊE, miżura li apparentement tkun provviżorja tista’ tirriżulta li tkun definittiva jekk l-effetti tagħha jkomplu sat-tmiem tal-mandat tal-gvernatur ikkonċernat. Minbarra dan, kif josservaw kemm il-BĊE kif ukoll I. Rimšēvičs, anki impediment temporanju mill-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu jikkostitwixxi pressjoni magħmula fuq il-gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali u għalhekk theddida għall-indipendenza ta’ dan tal-aħħar li l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jfittex ġustament li jevita.

80.      Minn dan isegwi li l-miżuri restrittivi adottati f’dan il-każ mill-KNAB kontra I. Rimšēvičs permezz tad-deċiżjoni tad-19 ta’ Frar 2018, jiġifieri l-projbizzjoni mill-eżerċizzju tal-funzjonijiet ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja u l-projbizzjoni milli jħalli l-pajjiż mingħajr awtorizzazzjoni minn qabel (sa fejn l-effett tagħha huwa li I. Rimšēvičs jiġi prekluż milli jipparteċipa fil-laqgħat tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE), għandhom jiġu kklassifikati bħala tneħħija mill-funzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE. F’dan ir-rigward, il-fatt, invokat mir-Repubblika tal-Latvja, li l-projbizzjonijiet imposti fuq I. Rimšēvičs ma ostakolawx il-funzjonament tal-Bank tal-Latvja –jekk dan jitqies li huwa minnu – huwa irrilevanti. L-għan tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE huwa li jiġu protetti l-indipendenza istituzzjonali u personali tal-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali u l-funzjoni li huma jokkupaw fi ħdan is-SEBĊ u l-BĊE, u mhux biss il-funzjonament tajjeb ta’ kuljum tal-banek ċentrali nazzjonali.

81.      Għall-kompletezza, għandu jiġi osservat li r-Repubblika tal-Latvja lanqas ma tista’ tinvoka validament l-Artikolu 276 TFUE sabiex tikkontesta l-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja f’dan il-każ. Skont l-Artikolu 276 TFUE, fl-eżerċizzju tal-kompetenzi tagħha dwar id-dispożizzjonijiet tal-Kapitoli 4 (“Koperazzjoni ġudizzjarja f’materji kriminali”) u 5 (“Koperazzjoni tal-pulizija”) tat-Titolu V tat-Tielet Parti tat-TFUE, dwar l-ispazju ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja, il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tivverifika l-validità jew il-proporzjonalità ta’ operazzjonijiet imwettqa mill-pulizija jew minn servizzi oħra tal-infurzar tal-liġi fi Stat Membru jew sabiex tiddeċiedi dwar l-eżerċizzju tar-responsabbiltajiet tal-Istati Membri fir-rigward taż-żamma tal-ordni pubbliku u tas-salvagwardja tas-sigurtà interna.

82.      Issa, kif diġà kkonstata l-Viċi President tal-Qorti tal-Ġustizzja (35), il-miżuri inkwistjoni f’dan il-każ la jaqgħu taħt il-kooperazzjoni ġudizzjarja tal-Istati Membri f’materji kriminali u lanqas taħt il-kooperazzjoni mill-pulizija tagħhom. Għaldaqstant, l-Artikolu 276 TFUE ma jipprekludix li l-Qorti tal-Ġustizzja teżamina, fil-kuntest ta’ dawn il-kawżi, il-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs mill-KNAB fid-dawl tal-kriterji stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.

83.      Fl-aħħar nett, l-argumenti tar-Repubblika tal-Latvja intiżi li jallegaw li r-rikonoxximent, f’dan il-każ, tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja jammonta għall-għoti ta’ immunità kriminali lill-gvernatur tal-bank ċentrali kkonċernat u għal indħil fil-proċeduri kriminali nazzjonali, għandhom ukoll jiġu miċħuda. Fil-fatt, bl-ebda mod ma huwa l-każ li I. Rimšēvičs qiegħed jingħata immunità kriminali (36) jew li l-KNAB jew awtorità Latvjana oħra tal-infurzar tal-liġi qegħdin jiġu preklużi milli jmexxu investigazzjoni kriminali. Huwa biss il-każ li jiġi vverifikat jekk il-miżuri restrittivi li ġew imposti fuq I. Rimšēvičs bl-għan iddikjarat li jiġi żgurat l-iżvolġiment tajjeb tal-investigazzjoni tal-KNAB humiex iġġustifikati fid-dawl tal-kriterji stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.

84.      Huwa minnu li, jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tasal għall-konklużjoni li dan ma huwiex il-każ, hija għandu mnejn ikollha tikkonstata li miżura imposta sabiex jiġi żgurat l-iżvolġiment tajjeb ta’ investigazzjoni kriminali hija inkompatibbli mal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE. Madankollu, jista’ raġonevolment jitqies li, jekk ma jiġix ipprovat li l-gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali ma jkunx għadu jissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu jew li huwa ħati ta’ mġiba serjament ħażina, investigazzjoni li tirrigwarda fatti oħra ser tkun tista’ titwettaq mingħajr ma jkun neċessarju li l-gvernatur inkwistjoni jiġi prekluż milli jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu. Min-naħa l-oħra, jekk jiġi pprovat li l-iżvolġiment tajjeb ta’ investigazzjoni kriminali kontrih jirrikjedi li l-gvernatur ta’ bank ċentrali jiġi prekluż milli jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu, huwa probabbli li jiġi pprovat ukoll li huwa ma jkunx għadu jissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu jew li huwa ħati ta’ mġiba serjament ħażina.

85.      Fi kwalunkwe każ, huwa probabbli li, fil-parti l-kbira tal-każijiet, fatti li jistgħu jipprovaw li gvernatur ma jkunx għadu jissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu jew li huwa ħati ta’ mġiba serjament ħażina huma wkoll rilevanti fir-rigward tad-dritt kriminali nazzjonali. Għaldaqstant, jidher ferm probabbli li investigazzjoni kriminali nazzjonali titwettaq b’mod parallel mal-proċedura tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE. Dan ikun iktar u iktar il-każ jekk wieħed jitlaq mill-prinċipju li gvernatur għandu jkun jista’ jiġi sospiż mill-funzjonijiet tiegħu saħansitra fl-assenza ta’ kundanna kriminali jekk ikunu jeżistu provi ta’ natura li jipprovaw li l-kundizzjonijiet sabiex huwa jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu huma ssodisfatti (37).

86.      Minn dan isegwi li r-Repubblika tal-Latvja lanqas ma tista’ ssostni li l-komunikazzjoni ta’ atti tal-proċess tal-investigazzjoni kriminali lill-Qorti tal-Ġustizzja għall-finijiet tal-proċedura tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE tostakola l-iżvolġiment tajjeb tal-imsemmija investigazzjoni. Għaldaqstant, huwa minnu li l-Artikolu 375(1) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali Latvjan jipprovdi li l-atti tal-proċess huma koperti mis-sigriet tal-investigazzjoni u ma jistgħux jiġu kkomunikati lil persuni oħra barra minn dawk previsti mill-imsemmi kodiċi (38). Madankollu, b’interpretazzjoni ta’ dan tal-aħħar f’konformità mad-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja fl-eżerċizzju tal-ġurisdizzjoni li jagħtiha l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE għandha tiġi assimilata ma’ persuna li lilha jista’ jiġi kkomunikat il-proċess tal-investigazzjoni. Fil-fatt, il-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex xi terz kwalunkwe iżda l-qorti li tiddeċiedi dwar il-kompatibbiltà mal-imsemmi statut tal-miżuri nazzjonali li għandhom l-effett li jipprekludu lill-gvernatur ta’ bank ċentrali milli jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu. Barra minn hekk, ir-Repubblika tal-Latvja baqgħet ma ssostanzjatx il-punt dwar sa fejn il-komunikazzjoni lill-Qorti tal-Ġustizzja ta’ atti tal-proċess tal-investigazzjoni kriminali nazzjonali tista’, konkretament, tfixkel l-iżvolġiment tajjeb tal-imsemmija investigazzjoni.

87.      Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex, abbażi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, tieħu konjizzjoni tal-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs permezz tad-deċiżjoni tal-KNAB tad-19 ta’ Frar 2018.

C.      Fuq il-mertu

88.      Skont l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, il-gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali jista’ jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu biss jekk ma jkunx għadu jissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu jew jekk ikun ħati ta’ mġiba serjament ħażina. Fi kliem ieħor u bil-maqlub, l-Istati Membri ma jistgħux ineħħu lill-gvernatur tal-bank ċentrali tagħhom mill-funzjonijiet tiegħu jekk dawn il-kundizzjonijiet jew tal-inqas waħda minnhom ma jkunux issodisfatti.

89.      Minn din ir-regola jirriżultaw kemm il-motivi li jistgħu jitressqu insostenn ta’ rikors ippreżentat kontra deċiżjoni li tneħħi lil gvernatur mill-funzjonijiet tiegħu kif ukoll ir-rwol tal-Qorti tal-Ġustizzja adita b’tali rikors.

90.      Għaldaqstant, insostenn ta’ rikors ippreżentat abbażi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, il-gvernatur ikkonċernat u l-BĊE għandhom isostnu li l-Istat Membru inkwistjoni ma pprovax li l-kundizzjonijiet sabiex gvernatur jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu kienu ssodisfatti. Konsegwentement, ir-rwol tal-Qorti tal-Ġustizzja jikkonsisti fid-determinazzjoni jekk l-Istat Membru kkonċernat ipprovax b’mod suffiċjenti fid-dritt li dawn il-kundizzjonijiet kienu ssodisfatti.

91.      Kif diġà ssemma, huwa minnu li l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jipprovdi li rikors kontra d-deċiżjoni li Gvernatur jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu jista’ jiġi ppreżentat għal “ksur tat-Trattati jew ta’ xi regola tal-liġi marbuta ma’ l-applikazzjoni tiegħu” (39). Madankollu, jifdal li jiġi stabbilit liema jistgħu jkunu d-dispożizzjonijiet tat-Trattat jew id-dispożizzjonijiet legali li l-ksur tagħhom jista’ jiġi invokat fil-kuntest ta’ rikors ibbażat fuq l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, barra mill-imsemmi artikolu nnifsu. Barra minn hekk, wieħed jista’ eventwalment jaħseb fid-dispożizzjonijiet, li l-ksur tagħhom huwa effettivament invokat minn I. Rimšēvičs f’dan il-każ, li l-għan tagħhom huwa li l-gvernaturi jiġu protetti minn kwalunkwe pressjoni min-naħa tal-Istati Membri (40) (peress li t-tneħħija indebita ta’ gvernatur mill-funzjonijiet tiegħu tammonta preċiżament għall-eżerċizzju ta’ tali pressjoni). Bl-istess mod, kif issuġġerit mill-BĊE, wieħed jista’ jaħseb fir-regoli marbuta mal-funzjonament tal-Kunsill Regolatorju u tal-Eurosistema kif ukoll, b’mod ġenerali, fil-prinċipji trażversali tad-dritt tal-Unjoni bħad-dmir ta’ kooperazzjoni leali bejn l-istituzzjonijiet tagħha u l-Istati Membri.

92.      Fi kwalunkwe każ, f’dan il-każ, ma huwiex neċessarju li jiġu ddeterminati b’mod eżawrjenti d-dispożizzjonijiet li l-ksur tagħhom jista’ eventwalment jiġi invokat insostenn ta’ rikors ippreżentat abbażi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE. Fil-fatt, huwa suffiċjenti li jiġi kkonstatat li, fil-kuntest ta’ dawn il-kawżi, kemm I. Rimšēvičs kif ukoll il-BĊE jallegaw, essenzjalment, li r-Repubblika tal-Latvja ma pproduċietx il-prova li l-kundizzjonijiet stabbiliti mill-imsemmija dispożizzjoni għat-tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur kienu ssodisfatti f’dak li jirrigwarda lil I. Rimšēvičs (ara iktar ’il quddiem taħt 1). Għall-kompletezza, għandha tiġi eżaminata r-rilevanza ta’ żewġ leġiżlazzjonijiet oħra li dan tal-aħħar jallega li nkisru, jiġifieri, minn naħa, il-Protokoll Nru 7 tat-TFUE fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea (ara iktar ’il quddiem taħt 2) u, min-naħa l-oħra, ċerti dispożizzjonijiet tad-dritt Latvjan (ara iktar ’il quddiem taħt 3).

1.      Fuq il-ksur tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE

93.      I. Rimšēvičs u l-BĊE jsostnu li r-Repubblika tal-Latvja ma pproduċietx provi li jistgħu jissostanzjaw il-fatti ta’ korruzzjoni allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs. Għaldaqstant, ir-Repubblika tal-Latvja ma pprovatx li, f’dan il-każ, il-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE sabiex gvernatur ta’ bank ċentrali jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu kienu ssodisfatti.

a)      Osservazzjonijiet preliminari

94.      Kif indika l-Avukat Ġenerali Geelhoed fil-kawża Il‑Kummissjoni vs Cresson (41), huwa inerenti fil-funzjonijiet tal-membri tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni kif ukoll fl-ogħla funzjonijiet pubbliċi fl-Istati Membri li d-detenturi tagħhom ma huma suġġetti għal ebda kontroll ġerarkiku u ma jistgħux jitneħħew għal motivi li jirrigwardaw l-eżerċizzju tal-funzjonijiet tagħhom. Għaldaqstant, is-setgħa ta’ nfurzar tal-liġi intiża li tissanzjona eventwali abbuż ta’ poter min-naħa tad-detentur ta’ tali funzjoni, bħala regola ġenerali, tingħata jew lill-istituzzjoni li għaliha jappartjeni jew lil istituzzjoni oħra li għandha status ekwivalenti fil-qafas kostituzzjonali.

95.      F’dan ir-rigward, diġà ssemma li l-membri tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni jistgħu jitneħħew mill-funzjonijiet tagħhom biss mill-Qorti tal-Ġustizzja, jekk ikun il-każ (jiġifieri ħlief għall-membri tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea nfisha) fuq talba tal-istituzzjoni tagħhom jew ta’ istituzzjoni li għandha status kostituzzjonali ekwivalenti (42). Għalkemm l-oneru tal-prova tan-nuqqas tal-persuna kkonċernata li twettaq id-dmirijiet tagħha konsegwentement jaqa’ fuq l-istituzzjoni li tinvokaha, hija biss il-Qorti tal-Ġustizzja li, fl-eżerċizzju sħiħ tas-setgħa diskrezzjonali tagħha, għandha twettaq il-kwalifikazzjoni ġuridika u tistabbilixxi r-realtà materjali tal-fatti inkwistjoni. Għaldaqstant, konstatazzjonijiet magħmula f’sentenza ta’ qorti nazzjonali jistgħu tabilħaqq jittieħdu inkunsiderazzjoni mill-Qorti tal-Ġustizzja fl-eżami tagħha tal-imsemmija fatti, iżda hija ma tistax tkun marbuta bil-kwalifikazzjoni ġuridika tal-fatti magħmula f’tali sentenza (43).

96.      Kif osserva l-BĊE, ir-raġuni għalfejn il-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi direttament dwar it-tneħħija mill-funzjonijiet tal-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali tirrigwarda l-fatt li dawn il-gvernaturi jinħatru u jistgħu jitneħħew biss skont il-proċeduri applikabbli fl-Istati Membri rispettivi tagħhom (44). Għaldaqstant, fil-kuntest tal-proċedura stabbilita mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, il-Qorti tal-Ġustizzja ma tiddeċidix direttament dwar it-tneħħija ta’ detentur mill-funzjonijiet tiegħu fuq talba ta’ istituzzjoni, iżda teżamina jekk l-Istat Membru kkonċernat kellux raġun ineħħi lill-gvernatur tal-bank ċentrali tiegħu mill-funzjonijiet tiegħu. Madankollu, din id-differenza mill-proċeduri li jippermettu li l-membri tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni jitneħħew mill-funzjonijiet tagħhom hija biss ta’ natura proċedurali; minn perspettiva materjali, il-kriterji ta’ eżami huma l-istess peress li, fiż-żewġ każijiet, għandu jiġi ddeterminat jekk humiex issodisfatti l-kundizzjonijiet li għalihom hija suġġetta t-tneħħija mill-funzjonijiet.

97.      Għalhekk hija l-Qorti tal-Ġustizzja li għandha, fl-ewwel lok, twettaq il-kwalifikazzjoni ġuridika tal-fatti allegati fil-konfront tal-gvernatur ikkonċernat, jiġifieri tiddetermina jekk dawn il-fatti humiex ta’ natura li jistabbilixxu li dan tal-aħħar ma għadux jissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu jew jikkostitwixxux imġiba serjament ħażina fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE (ara iktar ’il quddiem taħt b). Jekk dan ikun il-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha, fit-tieni lok, fid-dawl tal-provi prodotti mill-Istat Membru kkonċernat u, jekk ikun il-każ, permezz tas-setgħat istruttorji li jagħtuha r-Regoli tal-Proċedura, teżamina r-realtà tal-fatti allegati fil-konfront tal-gvernatur inkwistjoni (ara iktar ’il quddiem taħt c).

b)      Fuq il-kunċetti ta’ kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali u ta’ mġiba serjament ħażina

98.      L-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jipprovdi li gvernatur ta’ bank ċentrali jista’ jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu biss jekk ma jkunx għadu jissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-imsemmija funzjonijiet jew jekk ikun ħati ta’ mġiba serjament ħażina, mingħajr madankollu ma jiddefinixxi dawn il-kunċetti b’mod iktar preċiż.

99.      F’dan il-każ, mid-deċiżjoni tal-KNAB tad-19 ta’ Frar 2018 dwar ir-rikonoxximent ta’ I. Rimšēvičs bħala persuna ssuspettata (45) jirriżulta li huwa allegat li dan tal-aħħar talab għal u aċċetta tixħim ta’ mill-inqas EUR 100 000 mingħand membru tal-kunsill ta’ amministrazzjoni ta’ bank u li min-naħa tiegħu ntrabat li ma jostakolax l-attivitajiet ta’ dan il-bank u li jsostnih permezz ta’ pariri u ta’ rakkomandazzjonijiet għall-finijiet tal-kooperazzjoni tiegħu mal-Finanšu un kapitāla tirgus komisija (il-Kummissjoni tas-Swieq Finanzjarji u tal-Kapital Latvjana). Barra minn hekk, huwa allegat li I. Rimšēvičs intrabat li jaġixxi b’dan il-mod fil-kuntest tal-eżerċizzju tal-funzjonijiet uffiċjali tiegħu u billi juża l-influwenza tiegħu fuq l-attivitajiet tal-Kummissjoni tas-Swieq Finanzjarji u tal-Kapital u l-informazzjoni li huwa kellu għad-dispożizzjoni tiegħu minħabba l-funzjonijiet tiegħu.

100. Fid-dawl ta’ tali allegazzjonijiet, ma huwiex neċessarju li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddefinixxi b’mod eżawrjenti l-kunċetti ta’ kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali jew ta’ mġiba serjament ħażina fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE. Fil-fatt, huwa suffiċjenti li jiġi kkonstatat li, f’dan il-każ, fi kwalunkwe każ, il-fatti allegati mill-KNAB fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs, jiġifieri atti ta’ korruzzjoni fil-kuntest tal-eżerċizzju tal-funzjonijiet uffiċjali tiegħu u l-użu ħażin tal-funzjonijiet tiegħu fl-interess ta’ organu privat, – jekk l-eżistenza tagħhom tiġi stabbilita – mhux biss jikkostitwixxu mġiba serjament ħażina min-naħa tal-gvernatur ikkonċernat, iżda juru wkoll li dan tal-aħħar ma jkunx għadu jissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu. Għaldaqstant, kuntrarjament għal dak li jsostni l-BĊE, din il-kawża ma taqax biss taħt it-tieni, iżda wkoll taħt l-ewwel, ipoteżi prevista mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.

101. Minn naħa, anki mingħajr ma wieħed ifittex li jiddefinixxi b’mod eżawrjenti l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali, għandu jiġi kkonstatat li l-indipendenza tikkostitwixxi fi kwalunkwe każ il-qalba intanġibbli tagħhom (46). Fil-fatt, kif diġà ssemma darbtejn, l-indipendenza tal-banek ċentrali nazzjonali membri tas-SEBĊ kif ukoll tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE bħala l-korp deċiżjonali prinċipali ta’ dan tal-aħħar u tal-Eurosistema hija stabbilita mit-Trattat FUE bħala korollarju indispensabbli għall-istabbiltà tal-prezzijiet, li hija għan prinċipali tal-politika ekonomika u monetarja tal-Unjoni u tas-SEBĊ (47). Din hija r-raġuni għalfejn l-Artikolu 130 TFUE u l-Artikolu 7 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jistipulaw espliċitament li, fl-eżerċizzju tas-setgħat u fit-twettiq tal-kompiti u tad-dmirijiet mogħtija lilhom mit-Trattati u mill-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, il-membri tal-korpi deċiżjonali tal-BĊE u tal-banek ċentrali nazzjonali ma għandhomx jitolbu jew jaċċettaw istruzzjonijiet mingħand kwalunkwe organu jkun liema jkun.

102. Barra minn hekk, l-indipendenza hija l-kwalità ewlenija meħtieġa min-naħa tal-membri tal-istituzzjonijiet kollha tal-Unjoni (48). Kif affermat il-Qorti tal-Ġustizzja fir-rigward tal-membri tal-Kummissjoni, fid-dawl tar-responsabbiltajiet għolja li huma fdati lilhom, huwa neċessarju li dawn tal-aħħar josservaw l-iktar standards rigorużi fil-qasam ta’ mġiba, ħaġa li timplika b’mod partikolari li jaġixxu b’indipendenza totali u fl-interess ġenerali tal-Unjoni u li f’kull mument iqiegħdu dan tal-aħħar qabel l-interessi personali (49).

103. Minn dan isegwi li gvernatur ta’ bank ċentrali li jinstab ħati li wettaq atti bħal dawk li huma allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs f’dan il-każ juri b’dan il-mod li ma għadx għandu l-indipendenza meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu.

104. Min-naħa l-oħra, kif jispjega ġustament il-BĊE, il-kunċett ta’ mġiba serjament ħażina jindika, fid-dispożizzjonijiet tad-dritt dixxiplinari tal-Unjoni, aġir illegali adottat mid-detentur ta’ funzjoni, li huwa ta’ gravità suffiċjenti sabiex jiġġustifika li min iwettqu jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu (50).

105. L-atti ta’ korruzzjoni allegati f’dan il-każ fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs, li – jekk l-eżistenza tagħhom tiġi stabbilita – jikkostitwixxu ksur tal-Artikolu 320(4) tal-Kodiċi Kriminali Latvjan, huma, fid-dawl tal-importanza fundamentali tal-prinċipju ta’ indipendenza tal-gvernaturi tal-banek ċentrali, ta’ gravità suffiċjenti sabiex jiġġustifikaw it-tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur u sabiex konsegwentement jikkostitwixxu mġiba serjament ħażina fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.

106. Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li jekk tiġi stabbilita r-realtà tal-fatti allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs, għandu jitqies li l-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE sabiex huwa jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu huma ssodisfatti. Għalhekk issa għandu jiġi eżaminat jekk ir-Repubblika tal-Latvja pprovatx b’mod suffiċjenti fid-dritt ir-realtà tal-fatti li hija tallega fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs.

c)      Fuq il-provi meħtieġa sabiex jiġi pprovat li l-kundizzjonijiet sabiex gvernatur jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu huma ssodisfatti

107. Kif josserva ġustament il-BĊE, ir-realtà ta’ fatti bħal dawk li tallega r-Repubblika tal-Latvja f’dan il-każ għandha bħala prinċipju tkun ikkonfermata permezz ta’ sentenza fuq il-mertu mogħtija minn qorti indipendenti sabiex il-Qorti tal-Ġustizzja tkun tista’ tqis li dawn il-fatti huma stabbiliti għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE (ara iktar ’il quddiem taħt 1). Fl-assenza ta’ tali sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja għandu jkollha għad-dispożizzjoni tagħha provi suffiċjenti sabiex tiġġustifika l-konvinzjoni soda li l-fatti allegati fil-konfront tal-gvernatur ikkonċernat seħħew (ara iktar ’il quddiem taħt 2).

1)      Sentenza fuq il-mertu mogħtija minn qorti indipendenti

108. Meta jkun hemm sentenza fuq il-mertu mogħtija minn qorti indipendenti li tikkonferma l-materjalità tal-fatti allegati fil-konfront tal-gvernatur ikkonċernat, dan tal-aħħar għandu jipproduċi provi ta’ natura li jipprovaw li, minħabba nuqqasijiet sistemiċi jew ġeneralizzati fir-rigward tal-indipendenza tas-setgħa ġudizzjarja tal-Istat Membru kkonċernat u minħabba s-sitwazzjoni personali tiegħu, jeżistu motivi serji u vverifikati sabiex wieħed jemmen li d-dritt tiegħu għal smigħ xieraq inkiser u li s-sentenza inkwistjoni hija bbażata fuq konstatazzjonijiet fattwali żbaljati (51). Fl-assenza ta’ tali provi, konformement mal-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka fir-rispett, mill-Istati Membri kollha, tad-dritt tal-Unjoni u tad-drittijiet fundamentali rrikonoxxuti minn dan id-dritt (52), il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tqis li l-fatti li r-realtà tagħhom tkun ikkonfermata mis-sentenza huma stabbiliti mingħajr ma twettaq evalwazzjoni tal-provi hija stess.

109. Madankollu, f’dan il-każ, il-fatti allegati mill-KNAB fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs għadhom ma ġewx deċiżi b’sentenza fuq il-mertu mogħtija minn qorti indipendenti. F’dawn iċ-ċirkustanzi, ma huwiex neċessarju li jiġi eżaminat il-punt, li tqajjem mill-BĊE, dwar jekk, għall-finijiet li jiġu stabbiliti fatti mressqa fil-kuntest tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, tistax tkun suffiċjenti sentenza tal-ewwel istanza li tkun għadha ma saritx definittiva.

110. Fi kwalunkwe każ, f’dan il-każ, il-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs mill-KNAB permezz tad-deċiżjoni tad-19 ta’ Frar 2018 (53) kienu tabilħaqq is-suġġett ta’ rikors min-naħa ta’ I. Rimšēvičs quddiem il-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) u ta’ deċiżjoni ta’ din tal-aħħar mogħtija fis-27 ta’ Frar 2018 (54), li tifforma parti mill-atti mibgħuta lill-Qorti tal-Ġustizzja. Minn din id-deċiżjoni jirriżulta li r-rikors inkwistjoni ġie ppreżentat abbażi tal-Artikolu 262 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali Latvjan, li jippermetti l-preżentata ta’ rikors kontra miżuri restrittivi bħal dawk inkwistjoni f’dan il-każ għar-raġuni li huwa impossibbli għall-persuna kkonċernata li tikkonforma ruħha mal-imsemmija miżuri (55).

111. Madankollu, skont I. Rimšēvičs u l-BĊE, l-eżami tal-qorti adita b’tali rikors jirrigwarda biss l-adegwatezza u l-proporzjonalità tal-miżuri restrittivi inkwistjoni meta mqabbla mar-reat allegat u tal-għan li jfittxu li jilħqu (jiġifieri, l-iżvolġiment tajjeb tal-investigazzjoni u l-prevenzjoni ta’ danni oħra), kif ukoll is-salvagwardja tad-drittijiet fundamentali tal-persuna kkonċernata. Min-naħa l-oħra, ma jiġux eżaminati l-fondatezza tal-akkużi kontra din tal-aħħar jew il-materjalità tal-fatti li fuqhom huma bbażati l-imsemmija akkużi. Fil-fatt, il-motivi tad-deċiżjoni tal-Qorti Distrettwali ta’ Riga tas-27 ta’ Frar 2018 jirrigwardaw biss il-fondatezza tal-miżuri restrittivi fid-dawl tal-akkużi kontra I. Rimšēvičs, iżda bl-ebda mod ma jirrigwardaw il-fondatezza ta’ dawn l-akkużi fid-dawl ta’ eventwali provi.

112. Huwa minnu li mill-Artikolu 262(3) tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali Latvjan jirriżulta li l-qorti responsabbli għall-eżami tar-rikors ippreżentat abbażi ta’ din id-dispożizzjoni tista’ titlob li jintbagħtulha l-atti tal-proċess tal-akkuża kif ukoll spjegazzjonijiet min-naħa tal-persuna responsabbli għall-investigazzjoni jew min-naħa tal-persuna li tkun ippreżentat ir-rikors. Barra minn hekk, id-deċiżjoni tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) tas-27 ta’ Frar 2018 tinkludi l-frażi “fid-dawl tal-atti tal-proċess tal-investigazzjoni kriminali Nru […]” (56). Konsegwentement, ma jistax jiġi eskluż li l-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) responsabbli għall-eżami tar-rikors inkwistjoni rat provi li joriġinaw mill-proċess tal-investigazzjoni kriminali.

113. Madankollu, id-deċiżjoni tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) tas-27 ta’ Frar 2018 ma ssemmi ebda evalwazzjoni ta’ provi u lanqas konferma tal-materjalità tal-fatti abbażi ta’ tali provi. Fil-fatt, din id-deċiżjoni tirreferi biss għal “l-informazzjoni dwar il-fatti li joriġinaw minn dokumenti proċedurali li jinsabu fil-proċess tal-investigazzjoni kriminali” (57). Għalhekk ma jistax jiġi eskluż li l-atti tal-proċess tal-investigazzjoni kirminali mibgħuta lill-Qorti Distrettwali ta’ Riga jikkonsistu biss, bħall-atti mibgħuta lill-Qorti tal-Ġustizzja (58), f’dokumenti proċedurali mfassla mill-awtoritajiet investigattivi u li jinkludu deskrizzjoni tal-fatti bl-esklużjoni ta’ kwalunkwe prova li tista’ tikkonferma l-materjalità tal-imsemmija fatti.

114. Barra minn hekk, minkejja li ġiet espliċitament mistoqsija dwar dan il-punt waqt is-seduta, ir-Repubblika tal-Latvja ma pproduċiet ebda prova ta’ natura li tikkonfuta l-allegazzjonijiet ta’ I. Rimšēvičs u tal-BĊE, li skonthom l-isħarriġ tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) responsabbli għall-eżami tal-miżuri restrittivi ma kienx jirrigwarda l-fondatezza tal-akkużi kontra I. Rimšēvičs u l-materjalità tal-fatti li fuqhom huma bbażati dawn l-akkużi. Ir-Repubblika tal-Latvja lanqas ma pproduċiet provi jew tal-inqas ipprovdiet spjegazzjonijiet sabiex tissostanzja l-pożizzjoni tagħha li skontha l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tirrikonoxxi d-deċiżjoni tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) tas-27 ta’ Frar 2018 bħala li tistabbilixxi r-realtà tal-fatti allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs u konsegwentement tiddispensa ruħha milli tevalwa l-provi u tistabbilixxi l-materjalità ta’ dawn il-fatti hija stess.

115. Il-Qorti tal-Ġustizzja inqas u inqas tista’ tibbaża ruħha fuq id-deċiżjoni tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) tas-27 ta’ Frar 2018 għall-finijiet li tiġi stabbilita r-realtà tal-fatti allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs peress li dan tal-aħħar isostni li, fil-mument tal-imsemmija deċiżjoni u saħansitra sal-lum, huwa ma kellux aċċess għal provi li jippermettu li jiġġustifikaw l-ilmenti kontrih. Ir-Repubblika tal-Latvja ma kkonfutatx din l-allegazzjoni. Għaldaqstant, anki jekk jitqies li l-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) kellha aċċess għal ċerti provi fil-proċess tal-investigazzjoni kriminali, ma huwiex possibbli li jiġi ddeterminat jekk hija evalwathomx matul proċedura kontradittorja adegwata sabiex tiggarantixxi d-drittijiet tad-difiża ta’ I. Rimšēvičs.

116. Barra minn hekk, il-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs kienu s-suġġett ta’ deċiżjoni tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas pilsētas Vidzemes priekšpilsētas tiesa (il-Qorti tal-Belt ta’ Riga, Distrett Suburban ta’ Vidzeme), fit-22 ta’ Awwissu 2018 (59). Din id-deċiżjoni ngħatat wara lment li permezz tiegħu I. Rimšēvičs kien ikkontesta l-mod kif l-awtoritajiet Latvjani kienu taw effett lid-digriet għal miżuri provviżorji tal-Viċi President tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-20 ta’ Lulju 2018, BĊE vs Il-Latvja (60). Il-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas pilsētas Vidzemes priekšpilsētas tiesa (il-Qorti tal-Belt ta’ Riga, Distrett Suburban ta’ Vidzeme),laqgħet parzjalment dan l-ilment billi kkonstatat li minħabba kontradizzjonijiet fit-termini relatati mal-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs, dawn tal-aħħar ma setgħux jiġu eżegwiti. Sussegwentement, l-awtoritajiet Latvjani adottaw deċiżjoni ġdida li temenda l-miżuri restrittivi inkwistjoni (61).

117. Issa, mid-deċiżjoni tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas pilsētas Vidzemes priekšpilsētas tiesa (il-Qorti tal-Belt ta’ Riga, Distrett Suburban ta’ Vidzeme), tat-22 ta’ Awwissu 2018 jirriżulta li l-istħarriġ li wettqet din tal-aħħar ukoll kien limitat għall-possibbiltà ta’ implimentazzjoni tal-miżuri restrittivi kontenzjużi. Għaldaqstant, minkejja li dik il-qorti rċeviet atti li joriġinaw mill-proċess tal-investigazzjoni kriminali, ma jidhirx li hija wettqet kwalunkwe stħarriġ tal-fondatezza tal-allegazzjonijiet fattwali tal-akkuża kontra I. Rimšēvičs.

118. F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Qorti tal-Ġustizzja la tista’ tibbaża ruħha fuq id-deċiżjoni tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) tas-27 ta’ Frar 2018 u lanqas fuq dik tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas pilsētas Vidzemes priekšpilsētas tiesa (il-Qorti tal-Belt ta’ Riga, Distrett Suburban ta’ Vidzeme),tat-22 ta’ Awwissu 2018 għall-finijiet li tiġi stabbilita l-materjalità tal-fatti allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs.

2)      Provi suffiċjenti sabiex jippermettu lill-Qorti tal-Ġustizza tiżgura ruħha dwar il-materjalità tal-fatti

119. Kif isostni ġustament il-BĊE, sentenza fuq il-mertu mogħtija minn qorti indipendenti ma tistax madankollu tkun l-uniku mezz li jkollu Stat Membru għad-dispożizzjoni tiegħu, fil-kuntest ta’ proċedura abbażi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, sabiex jipprova l-materjalità tal-fatti li, skontu, jiġġustifikaw it-tneħħija mill-funzjonijiet tal-gvernatur tal-bank ċentrali tiegħu.

120. Għaldaqstant, billi jipprevedi l-possibbiltà li gvernatur ta’ bank ċentrali jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu f’każijiet strettament iddefiniti, l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE ma jipproteġix biss l-indipendenza tal-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali, iżda wkoll il-funzjonament tajjeb tas-SEBĊ u tal-BĊE. Fil-fatt, il-fatt li gvernatur ta’ bank ċentrali li jkun ħati li wettaq atti bħal dawk allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs ikompli jeżerċita l-funzjonijiet tiegħu, jipparteċipa fit-teħid ta’ deċiżjonijiet u jkollu aċċess għall-informazzjoni fi ħdan il-bank ċentrali tiegħu, is-SEBĊ u l-Kunsill Regolatorju tal-BĊE, jikkostitwixxi theddida gravi għall-funzjonament tajjeb ta’ dawn l-istituzzjonijiet. Issa, l-investigazzjoni u l-proċedura li jwasslu għall-għoti ta’ sentenza ta’ kundanna fuq il-mertu minn qorti jistgħu jieħdu żmien kunsiderevoli.

121. Għaldaqstant, sabiex jiġi ppreżervat il-funzjonament tajjeb tas-SEBĊ u tal-BĊE, għandu jkun possibbli li gvernatur jiġi sospiż temporanjament mill-funzjonijiet tiegħu sakemm jintemmu proċeduri kriminali jekk ikunu jeżistu provi adegwati sabiex jipprovaw, fihom infushom u mhux biss permezz ta’ suppożizzjonijiet, l-eżistenza tal-fatti allegati. Tali provi għandhom ikunu suffiċjentement preċiżi u konkordanti sabiex jippermettu lill-Qorti tal-Ġustizzja tifforma l-konvinzjoni soda li dawn il-fatti seħħew fir-realtà (62).

122. Minn dan isegwi li f’ċirkustanzi eċċezzjonali bħal dawk allegati mir-Repubblika tal-Latvja f’dan il-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tikkonkludi li l-kundizzjonijiet għat-tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali jkunu ssodisfatti jekk l-Istat Membru jipproduċilha provi ta’ natura li jissostanzjaw l-allegazzjoni li dan il-gvernatur huwa ħati li wettaq atti li juru li huwa ma għadux jissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu jew li huwa ħati ta’ mġiba serjament ħażina fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.

123. Issa, għandu jiġi kkonstatat qabelxejn li, f’dan il-każ, ir-Repubblika tal-Latvja baqgħet ma pproduċietx tali provi. Għalhekk il-Qorti tal-Ġustizzja ma għandha ebda prova għad-dispożizzjoni tagħha li tippermettilha tivverifika l-fondatezza tal-allegazzjonijiet fattwali mressqa mill-KNAB fir-rigward ta’ I. Rimšēvičs.

124. Għaldaqstant, ir-Repubblika tal-Latvja, fl-ewwel lok, ma pproduċiet ebda prova insostenn tas-sottomissjonijiet bil-miktub inizjali tagħha fil-Kawżi C‑202/18 u C‑238/18 (63). Għalhekk, waqt is-seduta komuni fl-imsemmija kawżi, il-Qorti tal-Ġustizzja talbitha tipproduċi, f’terminu ta’ tmint ijiem, id-dokumenti kollha neċessarji sabiex tiġġustifika l-miżuri restrittivi imposti fuq I. Rimšēvičs(64). Meta fformulat din it-talba, il-Qorti tal-Ġustizzja insistiet speċifikament fuq l-importanza tal-produzzjoni ta’ dawn id-dokumenti li kellhom iservu ta’ motivazzjoni u ta’ prova tal-fondatezza tad-deċiżjoni inkwistjoni. Il-Qorti tal-Ġustizzja għalhekk irrakkomandat lir-Repubblika tal-Latvja tagħżel b’reqqa kbira d-dokumenti li kellha tipproduċilha.

125. Sussegwentement, ir-Repubblika tal-Latvja bagħtet lill-Qorti tal-Ġustizzja 44 dokument li jirrappreżentaw madwar 270 paġna, li jinkludu, minn naħa, sensiela ta’ dokumenti proċedurali relatati mar-rikonoxximent ta’ I. Rimšēvičs bħala persuna ssuspettata, mal-impożizzjoni tal-miżuri restrittivi kontrih u mal-imputazzjoni tiegħu (65), u, min-naħa l-oħra, korrispondenza bejn il-KNAB, il-Bank tal-Latvja, il-BĊE u awtoritajiet Ġermaniżi dwar l-attivitajiet ta’ I. Rimšēvičs fi ħdan il-BĊE u deċiżjonijiet ta’ dan tal-aħħar dwar il-bank li għall-benefiċċju tiegħu allegatament aġixxa I. Rimšēvičs. Fost dawn id-dokumenti, ċerti dokumenti pjuttost voluminużi ġew prodotti f’żewġ kopji u f’verżjonijiet lingwistiċi differenti.

126. Għalhekk, minbarra ż-żewġ deċiżjonijiet ġudizzjarji diġà analizzati (66) u sempliċi dokumenti amministrattivi, id-dokumenti mibgħuta mir-Repubblika tal-Latvja jikkonsistu esklużivament f’dokumenti mfassla minn awtoritajiet amministrattivi dwar ir-rwol u l-allegat aġir ta’ I. Rimšēvičs.

127. Huwa minnu li dawn id-dokumenti jinkludu enumerazzjoni tal-kapijiet ta’ akkuża fformulati mill-awtoritajiet Latvjani u deskrizzjoni tal-fatti allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs. Barra minn hekk, dawn jippermettu lill-Qorti tal-Ġustizzja ssegwi l-iżvolġiment tal-avvenimenti u tal-proċeduri li seħħew fil-Latvja minn meta I. Rimšēvičs ġie arrestat fis-17 ta’ Frar 2018 kif ukoll il-komunikazzjoni bejn l-awtoritajiet investigattivi Latvjani, il-Bank tal-Latvja u l-BĊE, b’livell ta’ dettall li jestendi sal-ittri ta’ trażmissjoni ta’ dokumenti bejn awtoritajiet, sa nota ta’ traduttur u sa diversi talbiet għal traduzzjoni.

128. Madankollu, dawn id-dokumenti ma jinkludu ebda prova fattwali li tista’ tissostanzja l-allegazzjonijiet tal-awtoritajiet Latvjani u, konsegwentement, tistabbilixxi l-materjalità tal-fatti allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs.

129. Skont id-deċiżjoni tal-KNAB tad-19 ta’ Frar 2018 dwar ir-rikonoxximent ta’ I. Rimšēvičs bħala persuna ssuspettata (67), il-provi li jissostanzjaw il-kapijiet ta’ akkuża fformulati jinkludu reġistrazzjonijiet awdjo u traskrizzjonijiet ta’ konverżazzjonijiet telefoniċi, xhieda, provi jew dokumenti ssekwestrati u proċessi verbali ta’ spezzjoni. Għandu jiġi kkonstatat li ebda prova ta’ dan it-tip ma ntbagħtet lill-Qorti tal-Ġustizzja.

130. Kif josserva ġustament il-BĊE, id-dokumenti prodotti għalhekk bl-ebda mod ma jippermettu li jiġi konkluż, lanqas permezz ta’ preżunzjonijiet, li l-aġir allegat fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs, miġbur fil-qosor fil-punt 99 iktar ’il fuq, seħħ. Anki jekk jitqies li jeżistu mezzi ta’ prova li jistgħu jikkonfermaw ir-realtà ta’ dawn il-fatti, dawn il-provi ma jinsabux fost id-dokumenti mibgħuta lill-Qorti tal-Ġustizzja mir-Repubblika tal-Latvja.

131. F’dawn iċ-ċirkustanzi, saħansitra mingħajr ma huwa neċessarju li jiġu ddeterminati l-kundizzjonijiet għall-ammissibbiltà ta’ provi jew il-modalitajiet tal-evalwazzjoni tagħhom mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-kuntest tal-proċedura prevista fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, għandu jiġi kkonstatat li l-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex f’pożizzjoni li tivverifika jekk il-kundizzjonijiet stabbiliti minn din id-dispożizzjoni għat-tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali humiex issodisfatti. Fl-assenza ta’ kwalunkwe prova, il-Qorti tal-Ġustizzja ma tistax tistħarreġ ir-realtà tal-allegazzjonijiet fattwali mressqa mir-Repubblika tal-Latvja sabiex tiġġustifika li I. Rimšēvičs huwa ħati ta’ mġiba serjament ħażina u għalhekk ma għadux jissodisfa l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu.

132. Kif diġà kkonstatat il-Qorti tal-Ġustizzja f’oqsma oħra, l-effettività tal-istħarriġ ġudizzjarju fi ħdan l-ordinament ġuridiku tal-Unjoni timplika l-komunikazzjoni tal-motivi ta’ kull deċiżjoni sfavorevoli lill-qorti li jkollha ġurisdizzjoni sabiex din tal-aħħar tkun tista’ teżerċita l-istħarriġ tagħha b’mod sħiħ (68). Issa, l-effettività ta’ dan l-istħarriġ ġudizzjarju timplika verifika tal-fatti allegati fl-espożizzjoni tal-motivi ta’ deċiżjoni b’mod li l-istħarriġ ġudizzjarju ma jkunx limitat għall-evalwazzjoni tal-veradiċità astratta tal-motivi invokati, iżda jirrigwarda l-kwistjoni jekk dawn il-motivi humiex issostanzjati (69).

133. Għaldaqstant, f’dan il-każ, sabiex il-Qorti tal-Ġustizzja tkun tista’ teżerċita l-istħarriġ tagħha, ir-Repubblika tal-Latvja kellha tibgħatilha mhux biss dokumenti mfassla mill-awtoritajiet Latvjani għall-finijiet tal-investigazzjoni u tal-akkuża kontra I. Rimšēvičs, iżda provi li jikkonfermaw direttament li l-fatti allegati seħħew. Is-sempliċi eżistenza ta’ proċeduri kriminali pendenti li għadhom ma wasslux għal konstatazzjonijiet fattwali magħmula f’deċiżjoni ġudizzjarja ma jistgħux jiġu assimilati ma’ provi fattwali stabbiliti (70).

134. Kuntrarjament għal dak li huwa l-każ fir-rigward ta’ fatti stabbiliti b’sentenza fuq il-mertu mogħtija minn qorti indipendenti (71), il-Qorti tal-Ġustizzja fil-fatt ma tistax taċċetta bħala stabbiliti fatti li s-seħħ tagħhom huwa allegat biss minn awtoritajiet amministrattivi. Tali awtoritajiet ma jibbenefikawx mill-istess garanziji ta’ indipendenza organika u funzjonali bħall-qrati u ma jiħdux id-deċiżjonijiet tagħhom fi tmiem proċedura kontradittorja flimkien mal-garanziji ta’ rimedju effettiv (72). L-aċċettazzjoni tal-fatti allegati minn awtorità amministrattiva bħala stabbiliti mingħajr it-twettiq ta’ stħarriġ dwar il-materjalità tagħhom għalhekk twassal sabiex il-partijiet fil-kawża kkonċernati jiċċaħħdu mid-dritt tagħhom għal stħarriġ ġudizzjarju effettiv u, f’dan il-każ, sabiex jixxejnu s-sustanza u l-effett utli tar-rimedju ġudizzjarju stabbilit mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.

135. Minkejja li, fis-sottomissjonijiet bil-miktub tagħha, ir-Repubblika tal-Latvja tipproduċi provi li jistgħu jikkonfermaw li l-KNAB tgawdi ċerta indipendenza fl-eżerċizzju tal-missjonijiet tagħha, ma huwiex ikkontestat li l-KNAB jifforma parti mis-setgħa eżekuttiva u bl-ebda mod ma jista’ jiġi assimilat ma’ qorti indipendenti (73). Ma ġiex ipprovat u lanqas biss ma ġie allegat li dan ma huwiex il-każ ukoll tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali tar-Repubblika tal-Latvja. Barra minn hekk, kif jenfasizza I. Rimšēvičs, dan l-uffiċċju sa issa għadu adotta biss deċiżjoni ta’ imputazzjoni iżda għadu ma għalaqx l-investigazzjoni u għadu ma bagħatx il-kawża quddiem qorti.

136. Għalhekk għandu jiġi konkluż li r-Repubblika tal-Latvja ma bagħtitx lill-Qorti tal-Ġustizzja l-provi neċessarji sabiex jiġu ġġustifikati l-miżuri adottati kontra I. Rimšēvičs.

137. Barra minn hekk, kif diġà ġie indikat, ir-Repubblika tal-Latvja ma tistax tinvoka l-kunfidenzjalità tal-atti tal-proċess tal-investigazzjoni kriminali sabiex tiġġustifika l-fatt li ma bagħtitx lill-Qorti tal-Ġustizzja provi li jistgħu jissostanzjaw l-allegazzjonijiet tagħha fir-rigward ta’ I. Rimšēvičs (74). Barra minn hekk, waqt is-seduta, il-Qorti tal-Ġustizzja indikat lir-Repubblika tal-Latvja li f’oqsma oħra, teżisti l-possibbiltà, eċċezzjonali u strettament limitata, li provi prodotti quddiem il-qorti tal-Unjoni ma jiġux ikkomunikati lill-persuna kkonċernata (75). Fl-istess sens, il-BĊE indika li huwa kien lest jirrinunzja għad-dritt tiegħu ta’ aċċess għall-proċess jekk l-integrità tal-investigazzjoni kriminali kienet teżiġi trattament kunfidenzjali ta’ eventwali informazzjoni li r-Repubblika tal-Latvja tibgħat lill-Qorti tal-Ġustizzja. Issa, ir-Repubblika tal-Latvja ma tat ebda segwitu għal dan ir-riferiment għall-possibbiltà li jintalab trattament kunfidenzjali ta’ eventwali provi li jintbagħtu lill-Qorti tal-Ġustizzja u inqas u inqas ma tat raġunijiet imperattivi li jistgħu jiġġustifikaw tali trattament kunfidenzjali.

138. Fl-aħħar nett, huwa minnu li l-Artikolu 24 sa 30 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea u l-Artikolu 64 tar-Regoli tal-Proċedura jqiegħdu għad-dispożizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sensiela sħiħa ta’ miżuri istruttorji, li jinkludu, b’mod partikolari, minbarra t-talba għal informazzjoni u għall-produzzjoni ta’ dokumenti, id-dehra personali tal-partijiet, il-prova permezz ta’ xhieda jew l-aċċess. Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja ma tistax tkun obbligata tirrikorri ex officio għal tali miżuri fl-assenza ta’ kwalunkwe produzzjoni ta’ prova jew saħansitra ta’ kwalunkwe indikazzjoni f’dan is-sens min-naħa tal-Istat Membru kkonċernat. Issa, f’dan il-każ, ir-Repubblika tal-Latvja baqgħet ma ssuġġerietx lill-Qorti tal-Ġustizzja l-utilità ta’ kwalunkwe miżura istruttorja.

139. Barra minn hekk, konformement ma’ dak li ntqal iktar ’il fuq dwar in-natura ta’ dan ir-rikors u l-fatt li l-konvenut huwa l-Istat Membru inkwistjoni kollu kemm hu (76), il-Qorti tal-Ġustizzja lanqas ma tista’ tindirizza ruħha direttament lil entitajiet fi ħdan dan l-Istat Membru bħalma huwa, pereżempju, f’dan il-każ, il-KNAB, sabiex titlobhom informazzjoni direttament. Għalhekk, tal-inqas fil-kuntest tal-proċedura abbażi tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, entitajiet infrastatali ma jistgħux jiġu assimilati mal-istituzzjonijiet, mal-korpi jew mal-organi li mingħandhom il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ titlob l-informazzjoni kollha li tqis meħtieġa skont l-Artikolu 24 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea.

d)      Konklużjoni intermedja

140. Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li l-fatti allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs, kieku kellu jiġi stabbilit li huma minnhom, jistgħu jipprovaw li l-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE għat-tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali huma ssodisfatti.

141. Madankollu, ir-Repubblika tal-Latvja ma pproduċiet ebda prova ta’ natura li tikkonferma l-materjalità ta’ dawn il-fatti. Għaldaqstant, huwa impossibbli għall-Qorti tal-Ġustizzja li tivverifika jekk il-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE sabiex I. Rimšēvičs jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu humiex issodisfatti.

142. Minn dan isegwi li r-Repubblika tal-Latvja kisret l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE billi neħħiet lil I. Rimšēvičs mill-funzjonijiet tiegħu mingħajr ma pprovat li l-kundizzjonijiet stabbiliti mill-imsemmija dispożizzjoni kienu ssodisfatti. Għalhekk il-motiv ta’ I. Rimšēvičs u tal-BĊE bbażat fuq ksur tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE mir-Repubblika tal-Latvja għandu jintlaqa’.

2.      Fuq l-allegat ksur tal-Protokoll fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea

143. I. Rimšēvičs isostni li t-tneħħija tiegħu mill-funzjonijiet tiegħu ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja tikkostitwixxi ksur tal-immunità li huwa jgawdi bħala Membru tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE abbażi tal-Protokoll Nru 7 fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea, li, skont l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 22 tiegħu, japplika wkoll għall-BĊE kif ukoll għall-membri tal-korpi tiegħu u għall-persunal tiegħu.

144. Skont l-Artikolu 11(a) tal-Protokoll Nru 7 fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea, uffiċjali u impjegati oħra tal-Unjoni għandu jkollhom, fit-territorju ta’ kull Stat Membru, immunità minn proċedimenti legali fir-rigward ta’ atti mwettqa minnhom, fil-kwalità uffiċjali tagħhom, inkluż kliem li jkunu qalu jew kitbu. Minkejja li din id-dispożizzjoni tirreferi biss għal “immunità minn proċedimenti legali” (“immunité de juridiction”) (77), ma jistax jiġi eskluż li din l-immunità, tal-inqas f’każijiet li jinvolvu uffiċjali għolja, tiġi interpretata fis-sens li tagħti wkoll immunità minn proċeduri legali (“immunité de poursuites”) lil dawn tal-aħħar (78). Barra minn hekk, fid-dawl tal-importanza tal-indipendenza tal-membri tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE (79), jidher loġiku li huma ma jistgħux ikunu s-suġġett ta’ proċeduri legali li jinvolvu miżuri bħal dawk adottati mill-KNAB kontra I. Rimšēvičs, jiġifieri t-tqegħid taħt detenzjoni provviżorja jew spezzjonijiet (80), mingħajr l-adozzjoni ta’ deċiżjoni ta’ tneħħija ta’ immunità mill-Kunsill Regolatorju.

145. Għandha ssir distinzjoni bejn l-immunità mogħtija lill-membri tal-Kunsill Regolatorju mill-Protokoll Nru 7 fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea u l-protezzjoni kontra t-tneħħija mill-funzjonijiet li jibbenefikaw minnha l-gvernaturi tal-banek ċentrali nazzjonali abbażi tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE. Għaldaqstant, meta gvernatur jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu, l-indipendenza tiegħu hija ggarantita mill-Artikolu 14.2 tal-imsemmi statut, li jieħu preċedenza bħala lex specialis fuq id-dispożizzjonijiet ġenerali tal-Protokoll Nru 7 fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea. Jekk ikunu ssodisfatti l-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE – ħaġa li, jekk ikun il-każ, hija l-Qorti tal-Ġustizzja li għandha tivverifika – gvernatur jista’ għalhekk jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu mingħajr ma jkun neċessarju li tiġi adottata wkoll deċiżjoni dwar it-tneħħija tal-immunità tiegħu. Konsegwentement, ksur tad-dispożizzjonijiet tal-Protokoll Nru 7 fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea ma jistax, bħala tali, jiġi invokat kontra deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur fil-kuntest ta’ rikors ibbażat fuq l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.

146. Madankollu, l-immunità mogħtija mill-Protokoll Nru 7 fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea tipproteġihom kontra proċeduri legali mibdija indipendentement minn deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet, qabel l-adozzjoni tagħha (81) jew fil-każ li tali deċiżjoni tiġi rtirata wara li tiġi kkontestata quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja. Għaldaqstant, tali immunità tista’ tirriżulta li tkun rilevanti fil-kuntest ta’ rikors li jirrigwarda d-deċiżjoni ta’ tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur fil-każ li l-provi prodotti mill-Istat Membru kkonċernat insostenn ta’ din id-deċiżjoni kienu nkisbu bi ksur ta’ din l-immunità.

147. F’dan il-każ, tabilħaqq ma huwiex neċessarju li tiġi eżaminata l-ammissibbiltà ta’ provi eventwalment miksuba bi ksur tal-immunità ta’ I. Rimšēvičs qabel ma tneħħa mill-funzjonijiet peress li, fi kwalunkwe każ, ir-Repubblika tal-Latvja ma pproduċiet ebda prova, b’mod li ma hemmx lok li tingħata deċiżjoni dwar l-ilment ta’ I. Rimšēvičs ibbażat fuq ksur tal-Protokoll Nru 7 fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea.

148. Min-naħa l-oħra, l-immunità mogħtija lil I. Rimšēvičs tista’ terġa’ ssir rilevanti fil-każ li huwa jiġi stabbilit mill-ġdid fil-funzjonijiet tiegħu wara sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li tikkonstata li l-kundizzjonijiet sabiex huwa jitneħħa minn dawn il-funzjonijiet ma kinux issodisfatti.

149. F’dan ir-rigward, huwa minnu li l-BĊE jsostni li l-immunità mogħtija lil I. Rimšēvičs mill-Protokoll Nru 7 fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea tirrigwarda biss l-atti mwettqa fil-kwalità tiegħu ta’ Membru tal-Kunsill tal-BĊE, filwaqt li l-atti allegati fil-konfront tiegħu mill-awtoritajiet Latvjani twettqu minn I. Rimšēvičs unikament fil-kwalità tiegħu ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja. Għaldaqstant, b’mod partikolari, il-bank li għall-benefiċċju tiegħu allegatament aġixxa I. Rimšēvičs, Trasta Komercbanka, kien suġġett għas-sorveljanza prudenzjali diretta tal-Kummissjoni tas-Swieq Finanzjarji u tal-Kapital Latvjana. Għaldaqstant, dan il-bank ma kien is-suġġett ta’ ebda deċiżjoni prudenzjali min-naħa tal-BĊE, b’eċċezzjoni tad-deċiżjoni dwar l-irtirar tal-awtorizzazzjoni tiegħu adottata fl-2016. Barra minn hekk, din id-deċiżjoni ma ġietx ippreparata mill-Kunsill Regolatorju u ġiet adottata minn dan tal-aħħar biss fil-kuntest ta’ proċedura ta’ nuqqas ta’ oġġezzjoni, li ma teħtieġx kunsens espress min-naħa tal-membri tiegħu (82).

150. Madankollu, skont ir-Regolament Nru 1024/2013 u minkejja l-oġġezzjoni tal-BĊE rriprodotta fil-punt preċedenti, il-Kunsill Regolatorju tal-BĊE tal-inqas huwa assoċjat mas-sorveljanza prudenzjali tal-istabbilimenti ta’ kreditu bħal Trasta Komercbanka u huwa responsabbli għat-teħid tad-deċiżjonijiet dwar l-approvazzjoni tagħhom. Għaldaqstant, fid-dawl tal-fatti allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs mill-KNAB (83), ma jistax jiġi eskluż mill-bidu nett li l-investigazzjoni tal-KNAB u issa l-investigazzjoni tal-Prosekutur tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali tar-Repubblika tal-Latvja jirrigwardaw ukoll atti mwettqa minn I. Rimšēvičs fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet tiegħu bħala Membru tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE.

3.      Fuq l-allegat ksur tad-dritt Latvjan

151. I. Rimšēvičs isostni li, billi impona fuqu l-miżuri restrittivi kontenzjużi permezz tad-deċiżjoni tad-19 ta’ Frar 2018, il-KNAB kiser il-Liġi dwar il-Bank tal-Latvja u l-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali Latvjan.

152. Minn naħa, il-KNAB kiser il-Liġi dwar il-Bank tal-Latvja, adottata sabiex tittrasponi d-dispożizzjonijiet rilevanti tat-TFUE, peress li din tal-aħħar tippermetti t-tneħħija mill-funzjonijiet tal-Gvernatur tal-Bank tal-Latvja biss f’ċerti każijiet iddefiniti sewwa u unikament permezz ta’ deċiżjoni adottata mill-Parlament tar-Repubblika tal-Latvja.

153. Min-naħa l-oħra, il-KNAB kiser il-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali Latvjan peress li l-kundizzjonijiet stabbiliti għall-impożizzjoni ta’ miżuri restrittivi, jiġifieri r-riskju li persuna tostakola l-investigazzjoni jew twettaq reati oħra, ma ġewx issodisfatti f’dak li jirrigwarda lil I. Rimšēvičs. Għaldaqstant, I. Rimšēvičs mill-bidu nett ikkoopera attivament mal-investigaturi. Barra minn hekk, fil-kuntest tal-kompetenzi tiegħu bħala Gvernatur tal-Bank tal-Latvja, I. Rimšēvičs fi kwalunkwe każ ma kellux is-setgħat neċessarji sabiex, kif inhu allegat fil-konfront tiegħu, jeżerċita influwenza għall-benefiċċju ta’ bank partikolari. Fl-aħħar nett, l-arrest ta’ I. Rimšēvičs kien illegali peress li lanqas il-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali sabiex ikun jista’ jitwettaq tali arrest ma ġew issodisfatti.

154. Qabelxejn, għandu jiġi osservat, għall-kompletezza, li, f’dan il-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja hija adita biss b’miżuri restrittivi imposti mill-KNAB fuq I. Rimšēvičs permezz tad-deċiżjoni tad-19 ta’ Frar 2018, li ma jinkludux l-arrest ta’ dan tal-aħħar. Għaldaqstant, il-Qorti tal-Ġustizzja ma hijiex mitluba teżamina r-regolarità tal-arrest ta’ I. Rimšēvičs (84).

155. Barra minn hekk, l-ilmenti bbażati fuq ksur tad-dritt Latvjan għandhom jiġu miċħuda mingħajr ma huwa neċessarju li l-Qorti tal-Ġustizzja teżamina l-fondatezza tagħhom.

156. Fil-fatt, l-ammissibbiltà tat-tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali għandha tiġi evalwata biss fid-dawl tad-dritt tal-Unjoni u b’mod partikolari tal-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, li għandhom jiġu interpretati b’mod awtonomu sabiex tiġi żgurata l-applikazzjoni uniformi tagħhom (85).

157. Għaldaqstant, jekk il-kundizzjonijiet stabbiliti minn dawn id-dispożizzjonijiet ikunu ssodisfatti – ħaġa li, jekk ikun il-każ, hija l-Qorti tal-Ġustizzja li għandha tivverifika – gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali jista’ jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu indipendentement minn eventwali kundizzjonijiet li barra minn hekk ikunu stabbiliti mid-dritt nazzjonali għal tali tneħħija. Għall-kuntrarju, jekk dawn il-kundizzjonijiet ma jkunux issodisfatti, gvernatur ta’ bank ċentrali ma jistax jitneħħa, minkejja li kundizzjonijiet previsti jew proċeduri stabbiliti mid-dritt nazzjonali għal dan il-għan ikunu ġew osservati.

158. Għalhekk il-punt jekk gvernatur ta’ bank ċentrali jitneħħiex mill-funzjonijiet tiegħu permezz tal-proċedura “uffiċjali” prevista għal dan il-għan mid-dritt nazzjonali kkonċernat jew permezz ta’ miżura oħra huwa irrilevanti għall-finijiet tal-evalwazzjoni tal-ammissibbiltà ta’ tali tneħħija mill-funzjonijiet fid-dawl tad-dritt tal-Unjoni. Kif diġà ġie indikat (86), dan huwa iktar u iktar il-każ peress li l-kunċett ta’ tneħħija mill-funzjonijiet fis-sens tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE huwa kunċett awtonomu tad-dritt tal-Unjoni li huwa marbut mhux mal-forma ta’ miżura jew mal-istatus tagħha fid-dritt nazzjonali, iżda mas-sustanza u mal-effetti konkreti tagħha.

159. Barra minn hekk, kif diġà ġie spjegat ukoll (87), jekk ikunu jeżistu provi suffiċjenti sabiex jipprovaw li l-kundizzjonijiet materjali stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE għat-tneħħija mill-funzjonijiet ta’ gvernatur huma ssodisfatti, għandu jkun possibbli li tali gvernatur jiġi sospiż temporanjament mill-funzjonijiet tiegħu sakemm jintemmu proċeduri kriminali jew sakemm tiġi implimentata l-proċedura “uffiċjali” ta’ tneħħija mill-funzjonijiet prevista fid-dritt nazzjonali.

160. Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li l-ilment ta’ I. Rimšēvičs ibbażat fuq ksur tal-Liġi dwar il-Bank tal-Latvja u tal-Kodiċi ta’ Proċedura Kriminali Latvjan huwa ineffettiv u konsegwentement għandu jiġi miċħud.

D.      Konklużjoni intermedja

161. Kif diġà ġie indikat (88), mill-eżami ta’ dawn il-kawżi jirriżulta li r-Repubblika tal-Latvja ma pproduċiet ebda prova ta’ natura li tikkonferma r-realtà tal-fatti allegati fil-konfront ta’ I. Rimšēvičs. Għalhekk huwa impossibbli għall-Qorti tal-Ġustizzja li tivverifika jekk il-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE sabiex I. Rimšēvičs jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu ta’ Gvernatur tal-Bank tal-Latvja humiex issodisfatti.

162. F’dawn iċ-ċirkustanzi, konformement ma’ dak li ġie osservat iktar ’il fuq dwar in-natura ta’ dawn ir-rikorsi (89), għandu jiġi kkonstatat li billi neħħiet lil I. Rimšēvičs mill-funzjonijiet tiegħu mingħajr ma pprovat li l-kundizzjonijiet stabbiliti mill-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE kienu ssodisfatti, ir-Repubblika tal-Latvja naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt din id-dispożizzjoni.

VI.    Spejjeż

163. Skont l-Artikolu 138(1) tar-Regoli tal-Proċedura, il-parti li titlef il-kawża għandha tiġi kkundannata għall-ispejjeż, jekk dawn ikunu ntalbu.

164. Mill-motivi esposti iktar ’il fuq jirriżulta li r-Repubblika tal-Latvja hija l-parti li tilfet f’dawn il-kawżi.

165. Barra minn hekk, fil-Kawża C‑238/18, il-BĊE talab li r-Repubblika tal-Latvja tiġi kkundannata għall-ispejjeż. Għaldaqstant, ir-Repubblika tal-Latvja għandha tiġi kkundannata tbati l-ispejjeż tagħha stess kif ukoll l-ispejjeż tal-BĊE fil-Kawża C‑238/18. Dan japplika wkoll għall-ispejjeż sostnuti fir-rigward tal-proċedura għal miżuri provviżorji li wasslet għad-digriet tal-Viċi President tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-20 ta’ Lulju 2018 (C‑238/18 R, mhux ippubblikat, EU:C:2018:581), li fih l-ispejjeż ġew irriżervati.

166. Min-naħa l-oħra, fil-Kawża C‑202/18, I. Rimšēvičs ma talabx li r-Repubblika tal-Latvja tiġi kkundannata għall-ispejjeż, bl-istess mod kif ir-Repubblika tal-Latvja ma talbitx li I. Rimšēvičs jiġi kkundannat għall-ispejjeż. Għaldaqstant, fin-nuqqas ta’ talbiet dwar l-ispejjeż, għandu jiġi deċiż li kull parti għandha tbati l-ispejjeż rispettivi tagħha fil-Kawża C‑202/18 (90).

VII. Konklużjoni

167. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi kif ġej fil-Kawża C‑202/18:

1.      Billi pprojbixxiet lil Ilmārs Rimšēvičs milli jeżerċita l-funzjonijiet ta’ Gvernatur ta’ Latvijas Banka (il-Bank tal-Latvja) permezz tad-deċiżjoni tal-Korupcijas novēršanas un apkarošanas birojs (l-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni, il-Latvja) tad-19 ta’ Frar 2018, ir-Repubblika tal-Latvja naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikolu 14.2 tal-Protokoll Nru 4 dwar l-Istatut tas-Sistema Ewropea ta’ Banek Ċentrali u tal-Bank Ċentrali Ewropew.

2.      I. Rimšēvičs u r-Repubblika tal-Latvja għandhom ibatu, kull wieħed u waħda minnhom, l-ispejjeż rispettivi tagħhom.

168. Barra minn hekk, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi kif ġej fil-Kawża C‑238/18:

1.      Billi pprojbixxiet lil I. Rimšēvičs milli jeżerċita l-funzjonijiet ta’ Gvernatur ta’ Latvijas Banka (il-Bank tal-Latvja) permezz tad-deċiżjoni tal-Korupcijas novēršanas un apkarošanas birojs (l-Uffiċċju għall-Prevenzjoni u għall-Ġlieda Kontra l-Korruzzjoni, il-Latvja) tad-19 ta’ Frar 2018, ir-Repubblika tal-Latvja naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikolu 14.2 tal-Protokoll Nru 4 dwar l-Istatut tas-Sistema Ewropea ta’ Banek Ċentrali u tal-Bank Ċentrali Ewropew.

2.      Ir-Repubblika tal-Latvja għandha tbati l-ispejjeż tagħha stess kif ukoll l-ispejjeż tal-Bank Ċentrali Ewropew, inklużi dawk tal-proċedura għal miżuri provviżorji.


1      Lingwa oriġinali: il-Franċiż.


2      Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja u l-Qorti Ġenerali huma aditi b’diversi kawżi dwar l-irtirar tal-awtorizzazzjoni ta’ Trasta Komercbanka mill-BĊE fit-3 ta’ Marzu 2016; ara l-Kawżi T‑247/16, Fursin et vs BĊE, u T‑698/16, Trasta Komercbanka et vs BĊE, pendenti quddiem il-Qorti Ġenerali, id-digriet tal-Qorti Ġenerali tat-12 ta’ Settembru 2017, Fursin et vs BĊE (T‑247/16, mhux ippubblikat, EU:T:2017:623), u l-appelli mill-imsemmi digriet fil-Kawżi C‑663/17 P, BĊE vs Trasta Komercbanka et, C‑665/17 P, Il‑Kummissjoni vs Trasta Komercbanka et u BĊE, u C‑669/17 P, Trasta Komercbanka et vs BĊE, pendenti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja.


3      Protokoll (Nru 4) dwar l-Istatuti tas-Sistema Ewropea ta’ Banek Ċentrali (SEBĊ) u tal-Bank Ċentrali Ewropew (BĊE), anness għat-TUE u għat-TFUE (ĠU 2016, C 202, p. 230).


4      Ara b’mod partikolari l-Artikolu 12.1 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.


5      Ara b’mod partikolari l-Artikolu 26(8) tar-Regolament tal-Kunsill (UE) Nru 1024/2013 tal‑15 ta’ Ottubru 2013 li jikkonferixxi kompiti speċifiċi lill-Bank Ċentrali Ewropew fir-rigward ta’ politiki relatati mas-superviżjoni prudenzjali ta’ istituzzjonijiet ta’ kreditu (ĠU 2013, L 287, p. 63).


6      Ara b’mod partikolari l-Artikoli 119(2) u (3), 127(1), 219(1) u (2) u 282(2) TFUE.


7      Fi kliem l-Avukat Ġenerali Jacobs, l-indipendenza tal-BĊE għalhekk ma hijiex għan aħħari fih innifsu, iżda hija intiża li tippermetti lill-BĊE jfittex li jilħaq l-għan tal-istabbiltà tal-prezzijiet b’mod effettiv; ara l-konklużjonijiet fil-kawża Il‑Kummissjoni vs BĊE (C‑11/00, EU:C:2002:556, punt 150). Dwar ir-rabta bejn l-indipendenza tal-BĊE u l-għan ta’ stabbiltà tal-prezzijiet, ara wkoll l-Abbozz tat-Trattat li jemenda t-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ekonomika Ewropea sabiex tiġi stabbilita unjoni ekonomika u monetarja, il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-21 ta’ Awwissu 1990, Il-Bullettin tal-Komunitajiet Ewropej, Anness 2/91, speċjalment paġni 14, 20 u 58.


8      Ara l-punt 31 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


9      C‑202/18, mhux ippubblikat, EU:C:2018:489.


10      C‑238/18, mhux ippubblikat, EU:C:2018:488.


11      C‑238/18 R, mhux ippubblikat, EU:C:2018:581.


12      Skont l-Artikolu 35.5 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, bħala regola ġenerali, deċiżjoni tal-BĊE sabiex titressaq kawża quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea għandha tittieħed mill-Kunsill Regolatorju. Min-naħa l-oħra, l-Artikolu 14.2 tal-imsemmi statut jistipula li r-rikors previst f’din id-dispożizzjoni jista’ jiġi ppreżentat mill-gvernatur ikkonċernat jew mill-Kunsill Regolatorju. Madankollu, għandu jitqies li l-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE jirrifletti biss il-kompetenza interna tal-Kunsill Regolatorju fi ħdan il-BĊE sabiex jiddeċiedi dwar il-preżentata ta’ rikors u ma huwiex intiż li jagħti d-dritt li jiġi ppreżentat rikors lill-Kunsill Regolatorju minflok lill-BĊE kollu kemm hu. Għaldaqstant, il-BĊE aġixxa b’mod korrett f’dan il-każ meta ppreżenta r-rikors fil-Kawża C-238/18 filwaqt li indika li huwa l-Kunsill Regolatorju li ħa d-deċiżjoni li titressaq kawża quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja.


13      Ara, f’dan is-sens, id-digriet tal-5 ta’ Ottubru 1983, Chatzidakis Nevas vs Fond tal-ġuristi f’Ateni (142/83, EU:C:1983:267, punti 3 u 4), u s-sentenza tat-30 ta’ Ġunju 1993, Il‑Parlament vs Il‑Kunsill u Il‑Kummissjoni (C‑181/91 u C‑248/91, EU:C:1993:271, punt 12).


14      Digriet tal-Qorti Ġenerali tat-23 ta’ Jannar 1995, Bilanzbuchhalter vs Il‑Kummissjoni (T‑84/94, EU:T:1995:9, punt 26). Dwar is-setgħa speċifika tal-BĊE li jressaq kawża quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja sabiex jiġi kkonstatat li Bank Ċentrali nazzjonali naqas milli jwettaq l-obbligi tiegħu skont l-Artikolu 271(d) TFUE, ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna 25 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


15      Ara, ex multis, is-sentenzi tal-14 ta’ Ġunju 2012, Banco Español de Crédito (C‑618/10, EU:C:2012:349, punt 61), tal-14 ta’ Jannar 2016, Vodafone (C‑395/14, EU:C:2016:9, punt 40) u tal-25 ta’ Jannar 2018, Il‑Kummissjoni vs Ir-Repubblika Ċeka (C‑314/16, EU:C:2018:42, punt 47).


16      Ara l-opinjoni tiegħi fil-kawża Pringle (C‑370/12, EU:C:2012:675, punti 127 sa 131), is-sentenza tas-27 ta’ Novembru 2012, Pringle (C-370/12, EU:C:2012:756, punt 135), il-konklużjonijiet tiegħi fil-kawża Inuit Tapiriit Kanatami et vs Il‑Parlament u Il‑Kunsill (C‑583/11 P, EU:C:2013:21, punt 32), u s-sentenza tat-3 ta’ Ottubru 2013, Inuit Tapiriit Kanatami et vs Il‑Parlament u Il‑Kunsill (C‑583/11 P, EU:C:2013:625, punti 59 u 70).


17      Ara, bil-Franċiż, “[u]n recours contre la décision prise à cet effet peut être introduit” (Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE) vs “[t]oute personne […] peut former[…] un recours contre les actes […]” (ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE); bl-Olandiż, “[t]egen een besluit daartoe kan de betrokken president of de Raad van bestuur beroep instellen” (Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE) vs “[i]edere natuurlijke of rechtspersoon kan […] beroep instellen tegen handelingen […]” (ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE); bil-Ġermaniż, “[g]egen einen entsprechenden Beschluss kann der betreffende Präsident einer nationalen Zentralbank oder der EZB-Rat […] den Gerichtshof anrufen” (Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE) vs “[j]ede […] Person kann […] gegen […] Handlungen […] Klage erheben” (ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE); bil-Latvjan, “var apstrīdēt šo lēmumu” (Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE) vs “jebkura […] persona […] var celt prasību par tiesību aktu” (ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE).


18      Ara l-proposta tal-Gvernaturi tal-Banek Ċentrali tas-27 ta’ Novembru 1990, ippubblikata f’Agence Europe, Europe/Documents, Nru 1669/1670, 8 ta’ Diċembru 1990, p. 1, 6 tad-dokument PDF (https://www.ecb.europa.eu/ecb/access_to_documents/document/cog_pubaccess/shared/data/ecb.dr.parcg2007_0005draftstatute.en.pdf?c34e41042567a5832ffd2adb7e5baa48), u l-proposta tagħhom tas-26 ta’ April 1991 (CONF‑UEM 1613/91), p. 1, 12 tad-dokument PDF (https://www.ecb.europa.eu/ecb/access_to_documents/document/cog_pubaccess/shared/data/ecb.dr.parcg2007_0010draftstatute.en.pdf?77031b02df114d03b2da29d4d1ccf33d).


19      Filwaqt li l-verżjoni Ingliża tar-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE tistipula li “[a]ny natural or legal person may[…] institute proceedings against an act […]”.


20      Ara l-proposta tal-Presidenza tal-Konferenza Intergovernattiva dwar l-Unjoni ekonomika u monetarja tat-28 ta’ Ottubru 1991 (SN 3738/91 (UEM 82)), p. 47 tad-dokument PDF (http://ec.europa.eu/dorie/fileDownload.do;jsessionid=Xy2HP92HJVCBrNG02Sws0jJ2QqCrpL968JlDwYGhB2GL1BTJ2Q1V!233738690?docId=409907&cardId=409907).


21      Ara, minbarra l-verżjonijiet Ingliżi (punt 46 u nota ta’ qiegħ il-paġna 19 ta’ dawn il-konklużjonijiet), il-verżjonijiet Spanjoli: “[e]l gobernador afectado o el Consejo de Gobierno podrán recurrir las decisiones al respecto ante el Tribunal de Justicia” (Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE) vs “[t]oda persona […] podrá interponer recurso[…] contra los actos” (ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE); il-verżjonijiet Taljani: “[u]na decisione in questo senso può essere portata dinanzi alla Corte di giustizia” (Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE) vs “[q]ualsiasi persona […] può proporre[…] un ricorso contro gli atti” (ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE); il-verżjonijiet Portugiżi: “[o] governador em causa ou o Conselho do BCE podem interpor recurso da decisão de demissão para o Tribunal de Justiça” (Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE) vs “[q]ualquer pessoa […] pode interpor[…] recursos contra os atos […]” (ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE); jew il-verżjonijiet Daniżi: “[e]n afgørelse om afskedigelse kan af den pågældende centralbankchef eller af Styrelsesrådet indbringes for Domstolen” (Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE) vs “[e]nhver […] person kan […] indbringe klage med henblik på prøvelse af retsakter […]” (ir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 263 TFUE).


22      Ara Van den Berg, C. C. A., The Making of the Statute of the European System of Central Banks, Amsterdam, 2005, p. 137 et seq. (rakkont fuq id-diskussjonijiet dwar l-Artikoli 14.1 u 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE, assenza totali ta’ riferiment għal diskussjonijiet dwar in-natura tar-rikors tal-Artikolu 14.2) u p. 495 sa 497 (f’dawn il-paġni l-awtur jelenka d-dokumenti kollha kkonsultati u jispjega li huwa pparteċipa personalment fil-parti l-kbira tad-diskussjonijiet tal-gruppi ta’ ħidma (p. 496)); barra minn hekk, l-edizzjonijiet tal-pubblikazzjoni tal-Agence Europe, Bulletin quotidien Europe, tax-xhur ta’ Novembru u Diċembru 1991, li jinkludu, inter alia, informazzjoni dwar id-diskussjonijiet dwar l-Unjoni ekonomika u monetarja fuq livell ministerjali, lanqas ma jinkludu kwalunkwe ħjiel ta’ diskussjoni dwar ir-rikors previst fl-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.


23      Mid-dati u mid-dokumenti msemmija fil-punti 46 u 48 ta’ dawn il-konklużjonijiet jirriżulta li dawn l-elementi ddaħħlu fil-ftit ġimgħat bejn il-Konferenza Intergovernattiva dwar l-Unjoni ekonomika u monetarja tat-30 ta’ Ottubru 1991 u l-adozzjoni tat-Trattat ta’ Maastricht matul il-konferenza tal-Kunsill Ewropew fid-9 sal-11 ta’ Diċembru 1991.


24      Ara, b’mod partikolari, għall-Kummissjoni, l-Artikolu 247 TFUE (il-membri jistgħu jiġu ddikjarati rtirati mill-Qorti tal-Ġustizzja fuq talba tal-Kunsill jew tal-Kummissjoni); għall-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 6 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (il-membri jistgħu jitneħħew mill-funzjonijiet tagħhom fuq ġudizzju unanimu tal-Imħallfin u tal-Avukati Ġenerali tal-Qorti tal-Ġustizzja); għall-Bord Eżekuttiv tal-BĊE, l-Artikolu 11.4 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE (il-membri jistgħu jiġu mġiegħla jirtiraw mill-Qorti tal-Ġustizzja wara rikors tal-Kunsill Regolatorju jew tal-Bord Eżekuttiv); għall-Qorti tal-Awdituri, l-Artikolu 286(6) TFUE (il-membri jistgħu jitneħħew mill-funzjonijiet tagħhom mill-Qorti tal-Ġustizzja fuq talba tal-Qorti tal-Awdituri); għall-Ombudsman Ewropew, l-Artikolu 228(2) TFUE (huwa jista’ jitneħħa mill-Qorti tal-Ġustizzja fuq talba tal-Parlament Ewropew).


25      Kuntrarjament għal dak li huwa l-każ għall-membri tal-Bord Eżekuttiv tal-BĊE (ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna preċedenti), li jinħatru skont il-proċedura prevista fl-Artikolu 11 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE u li għalhekk huwa korp li l-membri tiegħu jaqgħu fl-isfera tal-Unjoni, il-BĊE għalhekk ma jistax jitlob direttament it-tneħħija mill-funzjonijiet tal-gvernaturi tal-banek ċentrali membri tal-Kunsill tal-BĊE. Jekk il-BĊE jqis li l-gvernatur ta’ bank ċentrali nazzjonali għandu jitneħħa mill-funzjonijiet tiegħu, huwa possibbli li dan jirrikorri għall-Artikolu 271(d) TFUE, li jippermettilu jadixxi l-Qorti tal-Ġustizzja b’rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu kontra bank ċentrali nazzjonali jekk huwa jqis li dan tal-aħħar naqas milli jwettaq xi wieħed mill-obbligi tiegħu taħt it-Trattati.


26      Ara f’dan ir-rigward il-punti 151 sa 160 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


27      Ara l-punt 5ta’ dawn il-konklużjonijiet.


28      Ara l-punt 9 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


29      Ara l-punt 12 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


30      Ara l-punt 5 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


31      Ara l-punt 57 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


32      F’dan ir-rigward, ara wkoll il-punti 151 sa 160 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


33      Ara, minbarra l-verżjoni Franċiża (“[u]n gouverneur ne peut être relevé de ses fonctions”) u l-verżjoni Latvjana (“Tikai tad, ja vadītājs vairs neatbilst nosacījumiem, kas vajadzīgi pienākumu veikšanai, vai ir izdarījis smagu pārkāpumu, viņu var atbrīvot no amata”), pereżempju, il-verżjoni Ingliża (“[a] Governor may be relieved from office only”); il-verżjoni Spanjola (“[u]n gobernador sólo podrá ser relevado de su mandato”); il-verżjoni Taljana (“[u]n governatore può essere sollevato dall’incarico solo”); il-verżjoni Ġermaniża (“[d]er Präsident einer nationalen Zentralbank kann aus seinem Amt nur entlassen werden”); il-verżjoni Olandiżae (“[e]n president kan slechts van zijn ambt worden ontheven”); il-verżjoni Daniża (“[e]n centralbankchef kan kun afskediges”); il-verżjoni Portugiża (“[u]m governador só pode ser demitido das suas funções”); jew il-verżjoni Rumena (“[u]n guvernator poate fi eliberat din funcție numai”) tal-Artikolu 14.2 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.


34      Ara, għall-membri tal-Kummissjoni, l-Artikoli 246 u 247 TFUE; għall-membri tal-Bord Eżekuttiv tal-BĊE, l-Artikolu 11.4 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE; għall-Ombudsman Ewropew, it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 228(2) TFUE; u għall-membri tal-Qorti tal-Awdituri, l-Artikolu 286(5) TFUE (min-naħa l-oħra, l-Artikolu 286(6) TFUE jirreferi għat-tneħħija mill-funzjonijiet, bħalma jagħmel l-Artikolu 6 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea f’dak li jirrigwarda l-membri ta’ din l-istituzzjoni tal-aħħar).


35      Digriet għal miżuri provviżorji tal-20 ta’ Lulju 2018, BĊE vs Il-Latvja (C‑238/18 R, mhux ippubblikat, EU:C:2018:581, punt 29).


36      Dwar l-aspett partikolari tal-immunità mogħtija lill-membri tal-Kunsill Regolatorju tal-BĊE mill-Protokoll (Nru 7) tat-TFUE fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea, anness mat-TUE u mat-TFUE (ĠU 2016, C 202, p. 266), ara l-punti 143 sa 150 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


37      Ara l-punti 119 et seq. ta’ dawn il-konklużjonijiet.


38      Ara l-punt 11 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


39      Ara l-punt 57 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


40      Artikolu 130 TFUE u Artikolu 7 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE.


41      C‑432/04, EU:C:2006:140, punt 70.


42      Ara l-punt 56 u n-nota ta’ qiegħ il-paġna 24 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


43      Ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-11 ta’ Lulju 2006, Il‑Kummissjoni vs Cresson (C‑432/04, EU:C:2006:455, punti 120 u 121).


44      Ara l-punti 37 u 56 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


45      Ara l-punt 17 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


46      Għal riflessjoni simili dwar l-istandards ta’ kondotta tajba li għandhom jiġu osservati fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet tal-Kummissarji, ara l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Geelhoed fil-kawża Il‑Kummissjoni vs Cresson (C‑432/04, EU:C:2006:140, punt 78).


47      Ara l-punti 5 u 76 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


48      Ara b’mod partikolari, għall-membri tal-Kummissjoni, l-Artikoli 17(3) TUE u 245 TFUE kif ukoll, għall-membri tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, l-Artikoli 19(2) TUE u 253 u 254 TFUE.


49      Sentenza tal-11 ta’ Lulju 2006, Il‑Kummissjoni vs Cresson (C‑432/04, EU:C:2006:455, punt 70).


50      Ara b’mod partikolari, għall-Ombudsman Ewropew, l-Artikolu 228(2) TFUE; għall-membri tal-Kummissjoni, l-Artikolu 247 TFUE; għall-membri tal-Bord Eżekuttiv tal-BĊE, l-Artikolu 11.4 tal-Istatut tas-SEBĊ u tal-BĊE; għall-uffiċjali u aġenti oħra tal-Unjoni, l-Artikolu 86(1) tar-Regolamenti tal-Persunal, l-Artikoli 9 u 10 tal-Anness IX tagħhom, u l-Artikolu 49 tal-Kondizzjonijiet tal-impjieg applikabbli għall-aġenti l-oħra tal-Unjoni Ewropea.


51      Ara, f’dan is-sens u b’analoġija, is-sentenza tal-25 ta’ Lulju 2018, Minister for Justice and Equality (Nuqqasijiet fis-sistema ġudizzjarja) (C‑216/18 PPU, EU:C:2018:586, punt 79).


52      Ara s-sentenza tal-25 ta’ Lulju 2018, Minister for Justice and Equality (Nuqqasijiet fis-sistema ġudizzjarja) (C‑216/18 PPU, EU:C:2018:586, punti 35 sa 37, u l-ġurisprudenza ċċitata).


53      Ara l-punt 17 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


54      Ara l-punt 18 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


55      Ara l-punt 10 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


56      Traduzzjoni libera.


57      Traduzzjoni libera.


58      Ara ftit iktar ’il quddiem il-punti 125 sa 130 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


59      Ara l-punt 22 ta’ dawn il-konklużjoniijiet.


60      C‑238/18 R, mhux ippubblikat, EU:C:2018:581; ara l-punti 21 u 31 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


61      Ara l-punt 22 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


62      Ara, f’dan is-sens u b’analoġija, is-sentenza tal-Qorti Ġenerali tas-16 ta’ Ġunju 2015, FSL et vs Il‑Kummissjoni (T‑655/11, EU:T:2015:383, punti 175 u 176, u l-ġurisprudenza ċċitata).


63      L-uniċi provi prodotti mir-Repubblika tal-Latvja flimkien mar-risposta fil-Kawża C‑238/18 huma Abbozz ta’ Liġi li Temenda l-Liġi dwar il-Bank tal-Latvja, opinjoni tal-BĊE tat-2 ta’ Ottubru 2012 dwar ix-xogħol preparatorju u l-emendi leġiżlattivi neċessarji għall-introduzzjoni tal-euro, u ittra tal-Bank tal-Latvja tat-13 ta’ April 2018 dwar l-informazzjoni neċessarja fil-kuntest tal-Kawża C‑238/18.


64      Ara l-punt 33 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


65      Jiġifieri deċiżjonijiet u sottomissjonijiet bil-miktub tal-KNAB u tal-Prosekutur, ilmenti u sottomissjonijiet bil-miktub tal-avukat ta’ I. Rimšēvičs, id-deċiżjonijiet tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) tas-27 ta’ Frar 2018 u lanqas fuq dik tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas pilsētas Vidzemes priekšpilsētas tiesa (il-Qorti tal-Belt ta’ Riga, Distrett Suburban ta’ Vidzeme) tat-22 ta’ Awwissu 2018 (ara l-punti 110 sa 118 ta’ dawn il-konklużjonijiet), u dokumenti relatati mad-digriet għal miżuri provviżorji tal-Viċi President tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-20 ta’ Lulju 2018 u mal-eżekuzzjoni tiegħu fil-Latvja (ara l-punti 21 u 22 ta’ dawn il-konklużjonijiet).


66      Id-deċiżjonijiet tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas rajona tiesa (il-Qorti Distrettwali ta’ Riga) tas-27 ta’ Frar 2018 u lanqas fuq dik tal-qorti responsabbli għall-istħarriġ tar-rispett tad-drittijiet tal-bniedem tar-Rīgas pilsētas Vidzemes priekšpilsētas tiesa (il-Qorti tal-Belt ta’ Riga, Distrett Suburban ta’ Vidzeme) tat-22 ta’ Awwissu 2018 (ara l-punti 110 sa 118 ta’ dawn il-konklużjonijiet).


67      Ara l-punt 17 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


68      Ara, b’mod partikolari, is-sentenzi tal-15 ta’ Mejju 1986, Johnston (222/84, EU:C:1986:206, punt 21), u tat-3 ta’ Settembru 2008, Kadi u Al Barakaat International Foundation vs Il‑Kunsill u Il‑Kummissjoni (Kawżi magħquda C‑402/05 P u C‑415/05 P, EU:C:2008:461, punti 336 u 337, u l-ġurisprudenza ċċitata).


69      Sentenza tat-18 ta’ Lulju 2013, Il‑Kummissjoni et vs Kadi (Kawżi magħquda C‑584/10 P, C‑593/10 P u C‑595/10 P, EU:C:2013:518, punt 119).


70      Ara, mutatis mutandis, is-sentenza tat-Tribunal għas-Servizz Pubbliku tas-7 ta’ Ottubru 2009, Y vs Il‑Kummissjoni (F‑29/08, EU:F:2009:136, punti 74 u 75).


71      Ara l-punt 108 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


72      Dwar dawn il-kundizzjonijiet, ara, b’mod partikolari, is-sentenza tas-27 ta’ Frar 2018, Associação Sindical dos Juízes Portugueses (C‑64/16, EU:C:2018:117, punti 38, 42, 44 u 45, u l-ġurisprudenza ċċitata).


73      Ara d-dispożizzjonijiet leġiżlattivi dwar il-KNAB iċċitati fil-punt 13 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


74      Ara l-punt 86 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


75      F’dan ir-rigward, ara b’mod partikolari s-sentenza tat-18 ta’ Lulju 2013, Il‑Kummissjoni et vs Kadi (Kawżi magħquda C‑584/10 P, C‑593/10 P u C‑595/10 P, EU:C:2013:518, punti 125 sa 129), kif ukoll l-Artikolu 105 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti Ġenerali tal-4 ta’ Marzu 2015 (ĠU 2015, L 105, p. 1), kif emendat fit-13 ta’ Lulju 2016 (ĠU 2016, L 217, p. 72).


76      Ara l-punt 65 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


77      B’kuntrast ma’ dan, l-Artikolu 9 tal-imsemmi protokoll jirreferi, fir-rigward tal-membri tal-Parlament Ewropew, għal “immunità minn kull tip ta’ detenzjoni u minn proċeduri legali”. L-Artikolu 8 tal-Protokoll Nru 7 fuq il-Privileġġi u l-Immunitajiet tal-Unjoni Ewropea jagħti lill-membri tal-Parlament Ewropew immunità materjali jew eżenzjoni mir-responsabbiltà għall-opinjonijiet espressi u għall-voti mogħtija fl-eżerċizzju tal-funzjonijiet tagħhom, filwaqt l-Artikolu 9 tal-imsemmi protokoll jiggarantixxi lilhom immunità proċedurali jew invjolabbiltà kontra l-proċeduri legali; dwar din id-distinzjoni, ara s-sentenzi tal-21 ta’ Ottubru 2008, Marra (C‑200/07 u C‑201/07, EU:C:2008:579, punt 24), u tas-6 ta’ Settembru 2011, Patriciello (C‑163/10, EU:C:2011:543, punt 18), kif ukoll il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Poiares Maduro fil-kawżi magħquda Marra (C‑200/07 u C‑201/07, EU:C:2008:369, punt 13), u l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Jääskinen fil-kawża Patriciello (C‑163/10, EU:C:2011:379, punt 3).


78      Ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-Qorti Ġenerali tal-24 ta’ Ottubru 2018, RQ vs Il‑Kummissjoni (T‑29/17, EU:T:2018:717, punti 5 sa 12); dwar l-istess kuntest, ara wkoll id-digriet tal-President tal-Qorti Ġenerali tal-20 ta’ Lulju 2016, Direttur Ġenerali tal-OLAF vs Il‑Kummissjoni (T‑251/16 R, mhux ippubblikat, EU:T:2016:424, punti 10 sa 16), kif ukoll, f’kuntest ieħor, is-sentenza tat-Tribunal għas-Servizz Pubbliku tat-13 ta’ Jannar 2010, A u G vs Il‑Kummissjoni (F‑124/05 u F‑96/06, EU:F:2010:2, punt 60).


79      Ara l-punti 5, 76 u 101 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


80      Ara l-punti 16, 17 u 129 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


81      Għalhekk ma huwiex eskluż li l-KNAB kellu, qabel ma beda l-investigazzjoni tiegħu fir-rigward ta’ I. Rimšēvičs fil-15 ta’ Frar 2018, qabel ma wettaq spezzjonijiet jew tal-inqas qabel ma arresta lil I. Rimšēvičs fis-17 ta’ Frar 2018 (ara l-punt 16 ta’ dawn il-konklużjonijiet), jitlob lill-Kunsill Regolatorju tal-BĊE jneħħilu l-immunità.


82      Skont l-Artikolu 26(8) tar-Regolament Nru 1024/2013 (ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna 5 ta’ dawn il-konklużjonijiet).


83      Ara l-punt 99 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


84      I. Rimšēvičs jindika, mingħajr ma jagħti iktar informazzjoni, li l-arrest tiegħu kien is-suġġett ta’ rikors fuq livell nazzjonali li ġie miċħud għal raġunijiet proċedurali, u li huwa qiegħed jipprepara rikors quddiem il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem minħabba li ċċaħħad mil-libertà b’mod mhux iġġustifikat.


85      Ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tad-29 ta’ April 1982, Pabst & Richarz (17/81, EU:C:1982:129, punt 18), tal-11 ta’ Lulju 2006, Chacón Navas (C‑13/05, EU:C:2006:456, punt 40), u tal-21 ta’ Diċembru 2016, Associazione Italia Nostra Onlus (C‑444/15, EU:C:2016:978, punt 66).


86      Ara l-punt 77 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


87      Ara l-punti 119 sa 122 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


88      Ara l-punti 140 sa 142 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


89      Ara l-punti 52 sa 68 ta’ dawn il-konklużjonijiet.


90      Parti tista’ effettivament tiġi kkundannata għall-ispejjeż biss jekk dawn ikunu ntalbu espressament (ara s-sentenzi tad-9 ta’ Ġunju 1992, Lestelle vs Il‑Kummissjoni, C‑30/91 P, EU:C:1992:252, punt 38, u tad-29 ta’ April 2004, Il‑Parlament vs Ripa di Meana et, C‑470/00 P, EU:C:2004:241, punt 86). Għaldaqstant, fil-każ ta’ nuqqas ta’ talbiet dwar l-ispejjeż, il-Qorti tal-Ġustizzja, anki fl-assenza ta’ rinunzja għall-atti, tapplika b’analoġija l-Artikolu 141(4) (“Spejjeż fil-każ ta’ rinunzja għall-atti”) tar-Regoli tal-Proċedura, li skontu “[f]in-nuqqas ta’ talba dwar l-ispejjeż, kull parti għandha tbati l-ispejjeż rispettivi tagħha” (ara, f’dak li jirrigwarda t-tielet subparagrafu tal-Artikolu 69(5) tar-Regoli tal-Proċedura tad‑19 ta’ Ġunju 1991, is-sentenza tas-6 ta’ Ottubru 2005, Scott vs Il‑Kummissjoni (C‑276/03 P, EU:C:2005:590, punt 39); ara wkoll id-digriet tal-President tal-Qorti tal-Ġustizzja tas-6 ta’ Ottubru 2015, Comité d’entreprise SNCM vs Il‑Kummissjoni (C‑410/15 P(I), EU:C:2015:669, punt 22)).