WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(trzecia izba)
z dnia 12 grudnia 2012 r.
Sprawa F‑43/10
Maria Concetta Cerafogli
przeciwko
Europejskiemu Bankowi Centralnemu (EBC)
Służba publiczna – Personel EBC – Skarga na mobbing – Dochodzenie administracyjne – Dostęp do akt dochodzenia – Sprawozdanie z dochodzenia – Oczywisty błąd w ocenie
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 36.2 Protokołu w sprawie statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego, stanowiącego załącznik do traktatu UE i do traktatu FUE, w której M.C. Cerafogli żąda zasadniczo stwierdzenia nieważności decyzji zarządu Europejskiego Banku Centralnego (EBC) z dnia 17 listopada 2009 r. w sprawie zakończenia wewnętrznego dochodzenia administracyjnego, wszczętego wskutek jej skargi na dyskryminację (zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”).
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. Skarżąca pokrywa własne koszty i zostaje obciążona kosztami poniesionymi przez EBC.
Streszczenie
1. Skargi urzędników – Pracownicy Europejskiego Banku Centralnego – Przedmiot – Nakaz dla administracji – Orzeczenie przez sąd – Niedopuszczalność
(warunki zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, art. 42)
2. Skargi urzędników – Pracownicy Europejskiego Banku Centralnego – Odwołanie szczególne – Wymogi formalne – Wystarczająco ścisły charakter – Przedstawienie niektórych zarzutów w załącznikach doręczonych po terminie – Niedopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2; warunki zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, art. 41; regulamin pracowniczy Europejskiego Banku Centralnego, art. 8.1.6)
3. Skargi urzędników – Pracownicy Europejskiego Banku Centralnego – Odwołanie szczególne – Zgodność między odwołaniem szczególnym a skargą – Identyczność przedmiotu i podstawy – Zmiana podstawy sporu – Niedopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 91; warunki zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, art. 41)
4. Postępowanie sądowe – Powaga rzeczy osądzonej – Zakres – Niedopuszczalność ponownej skargi – Przesłanki – Identyczność przedmiotu – Podważanie aktu zasadniczo identycznego z aktem zaskarżonym w pierwszym postępowaniu, lecz w oparciu o inne zarzuty co do stanu faktycznego i co do prawa – Brak powagi rzeczy osądzonej
5. Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Centralnego – Prawa i obowiązki – Dochodzenie wewnętrzne dotyczące rzekomego mobbingu – Prawo osoby składającej skargę do bycia wysłuchaną oraz dostępu do akt dochodzenia – Granice
(rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 45/2001, art 20)
6. Skargi urzędników – Zarzuty – Zarzut dotyczący naruszenia prawa do bycia wysłuchanym – Stwierdzenie z urzędu
7. Urzędnicy – Decyzja niekorzystna – Obowiązek uzasadnienia – Decyzja wpisująca się w kontekst znany jej adresatowi – Wzięcie pod uwagę kontekstu prawnego
(regulamin pracowniczy, art. 25)
8. Europejski Bank Centralny – Zarząd – Zebrania – Termin do przesłania członkom dokumentów wiążących się z porządkiem obrad – Uchybienie – Nieprawidłowość niedająca podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji zarządu – Ciężar dowodu
(regulamin wewnętrzny zarządu Europejskiego Banku Centralnego, art. 3 ust. 1)
9. Skargi urzędników – Zarzuty – Oczywisty błąd w ocenie – Pojęcie – Ciężar dowodu
10. Urzędnicy – Mobbing – Pojęcie – Współpracownik mający negatywną opinię na temat urzędnika i informujący przełożonego o zarzutach dotyczących jakości jego pracy i jego zachowania – Wyłączenie – Wymóg obiektywnego charakteru odczucia rzekomej ofiary
(regulamin pracowniczy, art. 12a)
11. Postępowanie sądowe – Koszty – Ustalenie – Koszty podlegające zwrotowi – Pojęcie – Wynagrodzenie należne adwokatowi urzędnika za usługi świadczone w ramach postępowania poprzedzającego wniesienie skargi – Wyłączenie
(regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 86, 91)
1. Sąd Unii, w ramach wykonywanej przez siebie kontroli zgodności z prawem w oparciu o art. 42 warunków zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego, nie jest właściwy do kierowania nakazów do administracji lub do składania oświadczeń dotyczących prawa.
(zob. pkt 43)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑66/09 Saracco przeciwko EBC, 15 grudnia 2010 r., pkt 39
2. Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi, określone przez art. 41 warunków zatrudnienia pracowników Europejskiego Banku Centralnego i art. 8.1.6 regulaminu pracowniczego Banku, ma nieformalny charakter, na wzór postępowania w przedmiocie zażalenia ustanowionego na mocy art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego.
W rezultacie, aby odwołanie szczególne, określone w art. 41 warunków zatrudnienia i uzupełnione w art. 8.1.6 regulaminu pracowniczego Banku, było dopuszczalne, nie jest konieczne przestrzeganie ustanowionych form, a Bank jest zobowiązany przyjąć otwarte podejście w jego rozpatrzeniu. Aby odwołanie to było dopuszczalne, wystarczy, by było na tyle ścisłe, by Bank był w stanie poznać zarzuty i argumenty, jakie zainteresowany formułuje względem kwestionowanej decyzji.
W takich okolicznościach przekazania załącznika po terminie nie można a priori uznać za naruszenie zasady, zgodnie z którą terminy są bezwzględnie wiążące, jeśli samo odwołanie szczególne zostało złożone w przewidzianym terminie.
Jednakże w szczególnym kontekście, w którym załączniki przekazane po upływie wyznaczonego terminu nie mają charakteru czysto dowodowego, lecz przeciwnie, szczegółowo przedstawiają zarzuty pracownika, i w którym to kontekście powinny być postrzegane jako stanowiące integralną część odwołania szczególnego, przesłanie tych załączników po terminie narusza termin przewidziany do złożenia odwołania szczególnego.
Ponadto, nawet jeśli postępowanie poprzedzające wniesienie skargi ma nieformalny charakter, mamy tu do czynienia z działaniem mającym na celu ugodowe rozwiązanie kwestii spornej, z czym w sprzeczności stoi okoliczność, iż pracownik zmusza administrację do poszukiwania w treści samego odwołania szczególnego oraz w dużej liczbie załączników rozproszonych elementów różnych argumentów, mimo że przysługiwał mu rozsądny dwumiesięczny termin do złożenia odwołania.
(zob. pkt 50–52, 54–56)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone T‑32/89 i T‑39/89 Marcopoulos przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 22 czerwca 1990 r., pkt 28; sprawa T‑146/94 Williams przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, 7 marca 1996 r., pkt 48; sprawa T‑176/96 Volger przeciwko Parlamentowi, 13 stycznia 1998 r., pkt 65
Sąd do spraw Służby Publicznej: F‑45/07 Mandt przeciwko Parlamentowi, 1 lipca 2010 r., pkt 111, 113
3. Zasadę zgodności pomiędzy odwołaniem szczególnym a skargą należy rozumieć w ten sposób, że z zastrzeżeniem zarzutów niezgodności z prawem oraz bezwzględnych przeszkód procesowych zmiana podstawy sporu i tym samym niedopuszczalność z powodu nieprzestrzegania tej zasady zgodności miałaby miejsce wyłącznie w przypadku, gdyby skarżący, kwestionując w swoim odwołaniu szczególnym wyłącznie formalną ważność aktu powodującego niekorzystne dla niego skutki, włącznie z jego aspektami proceduralnymi, podnosił w skardze zarzuty co do istoty sprawy, lub odwrotnie – gdyby skarżący, po podniesieniu w odwołaniu szczególnym wyłącznie zarzutów dotyczących zgodności z prawem istoty aktu powodującego niekorzystne dla niego skutki, wnosił skargę zawierającą zarzuty dotyczące ważności formalnej tego aktu, włącznie z jego aspektami proceduralnymi.
(zob. pkt 61)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Mandt przeciwko Parlamentowi, pkt 110, 119, 120; sprawa F‑72/10 da Silva Tenreiro przeciwko Komisji, 29 września 2011 r., pkt 59, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑643/11 P
4. Dla zapewnienia zarówno stabilności prawa i stosunków prawnych, jak też prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości istotne jest, aby orzeczenia sądowe, które stały się prawomocne po wyczerpaniu przysługujących środków odwoławczych lub po upływie przewidzianych dla tych środków terminów, były niepodważalne.
W tym względzie orzeka się niedopuszczalność skargi ze względu na powagę rzeczy osądzonej, którą ma wcześniejszy wyrok wydany w sprawie toczącej się między tymi samymi stronami, mającej ten sam przedmiot i opartej na tej samej podstawie. Akt, o którego stwierdzenie nieważności wniesiono, stanowi istotny element pozwalający na określenie przedmiotu skargi, lecz w sytuacji, gdy skargi zostały wniesione na formalnie wydane przez organ administracji odrębne decyzje z samej tylko tej okoliczności nie można wywieść, że nie występuje identyczność przedmiotu wspomnianych skarg, jeżeli te odrębne decyzje mają zasadniczo identyczną treść i to samo uzasadnienie.
Wreszcie, nawet jeśli zarzuty podnoszone na poparcie danej skargi są częściowo zbieżne z zarzutami podniesionymi w ramach wcześniejszej instancji, ta druga skarga nie stanowi powtórzenia pierwszej, lecz nowy spór, gdyż jest ona również oparta na innych zarzutach co do stanu faktycznego i co do prawa.
(zob. pkt 68, 69)
Odesłanie:
Trybunał: sprawy połączone 172/83 i 226/83 Hoogovens Groep przeciwko Komisji, 19 września 1985 r., pkt 9; sprawa C‑224/01 Köbler, 30 września 2003 r., pkt 38
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑162/94 NMB France i in. przeciwko Komisji 5 czerwca 1996 r., pkt 37; sprawy połączone T‑177/94 i T‑377/94 Altmann i in. przeciwko Komisji, 12 grudnia 1996 r., pkt 52
Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑66/01 Imperial Chemical Industries przeciwko Komisji, 25 czerwca 2010 r., pkt 197, 207, 208
5. Ponieważ dochodzenie wszczęte na wniosek o udzielenie wsparcia urzędnikowi ze skargą na mobbing nie może być utożsamiane z dochodzeniem prowadzonym przeciwko temu urzędnikowi, zainteresowany nie może powoływać się na obowiązek poszanowania przez instytucję prawa do obrony, które w ramach każdego postępowania wszczętego w stosunku do danej osoby i mogącego zakończyć się wydaniem aktu dla niej niekorzystnego stanowi ogólną zasadę prawa Unii. Tymczasem okoliczność, że decyzja stanowi z proceduralnego punktu widzenia akt niekorzystny, nie pozwala automatycznie wywieść, bez odniesienia się do charakteru wszczętego postępowania, że organ ma obowiązek skutecznego wysłuchania zainteresowanego. Z zasad leżących u podstaw przepisów prawa, praktyki administracyjnej i orzecznictwa Unii w obszarach konkurencji, pomocy państwa i związków przedsiębiorstw wynika, że ustalona została pewna gradacja zainteresowanych stron trzecich w celu określenia zakresu ich prawa do bycia wysłuchanym, w zależności od intensywności ewentualnego naruszenia ich interesów. Niemniej jednak nawet w braku jakiegokolwiek przepisu czy kontekstu wymagającego stosowania prawa do obrony zainteresowany postępowaniem administracyjnym powinien mieć możliwość zajęcia stanowiska w trakcie tego postępowania i skutecznego przedstawienia swojego punktu widzenia w sprawie dotyczących go danych, zważywszy na to, że ma na ten temat najlepszą wiedzę i nie wykazano, że organ mógłby postarać się o nie w inny sposób.
W wewnętrznym dochodzeniu administracyjnym, dotyczącym rzekomego mobbingu i wszczętym w związku ze skargą pracownika Europejskiego Banku Centralnego, nawet jeśli dochodzenie to nie jest prowadzone w stosunku do osoby składającej skargę, może ona w świetle zasady dobrej administracji powoływać się na prawo do bycia wysłuchanym w odniesieniu do dotyczących jej okoliczności, w sytuacji gdy decyzja oddalająca taką skargę może wiązać się z poważnymi konsekwencjami, ponieważ mobbing może mieć niezwykle destrukcyjne skutki dla stanu zdrowia osoby pokrzywdzonej i ewentualne przyznanie przez administrację istnienia mobbingu samo w sobie może mieć korzystny wpływ na proces terapeutyczny osoby mu poddanej. Jednakże prawo proceduralne, na które osoba składająca skargę może się powoływać i które jest odrębne od prawa do obrony, nie jest tak szerokie jak to prawo do obrony. W tym względzie wystarczy, by stworzona jej została dostateczna możliwość skutecznego przedstawienia swego punktu widzenia i wyjaśnienia w razie potrzeby, dlaczego wnioski, jakie planuje się zawrzeć w projekcie sprawozdania z dochodzenia, nie są uzasadnione. Ponadto przysługujące osobie składającej skargę prawo proceduralne nie jest bezwzględne. W kontekście dochodzenia w sprawie mobbingu, w sytuacji gdy sprawozdanie z dochodzenia jest dość szczegółowe, a żadna informacja z akt sprawy nie pozwala wątpić, że nie została powtórzona istota zebranych zeznań świadków, nie jest nieracjonalne, poza wyjątkowymi okolicznościami, dążenie do ochrony świadków poprzez zagwarantowanie im anonimowości i poufności wszelkich danych mogących ich zidentyfikować, po to, by w samym interesie osób składających skargi umożliwić neutralny i obiektywny przebieg dochodzenia, w którym współpraca ze strony członków personelu jest niczym nieograniczona. Nie jest również nieracjonalne dążenie do zapobieżenia w ten sposób ryzyku wpływania a posteriori na świadków poprzez osoby obwinione, a nawet samych składających skargi. Ponadto nie mniej racjonalne jest uznanie, że poufność zeznań świadków jest konieczna do ochrony stosunków pracy, tak aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie służb. Nie wykazano bowiem, że w sytuacji gdy dochodzenie nie potwierdza opinii osób przekonanych o tym, iż był wobec nich stosowany mobbing, całkowita przejrzystość w tym zakresie mogłaby doprowadzić do porzucenia przez nich poczucia frustracji i nieufności.
Co więcej art. 20 rozporządzenia nr 45/2001 o ochronie osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych uzasadnia ograniczenia nałożone na przysługujące osobie składającej skargę prawo proceduralne. Nie można bowiem stracić z pola widzenia tego, że zeznania świadków zebrane w ramach dochodzenia w sprawie mobbingu nie dotyczą wyłącznie autora skargi, lecz również obwinionych członków personelu oraz tych przesłuchiwanych w ramach dochodzeń. Taki wypadek, w którym podważane są prawa innych osób niż autor skargi, różni się znacznie od wypadku, w którym skarżący żądają dostępu do okoliczności wyłącznie ich dotyczących.
(zob. pkt 85, 86, 91–93, 95, 97, 98)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑269/90 Technische Universität München, 21 listopada 1991 r., pkt 23–25; sprawa C‑111/02 P Parlament przeciwko Reynoldsowi, 29 kwietnia 2004 r., pkt 57; sprawa C‑344/05 P Komisja przeciwko De Bry’emu, 9 listopada 2006 r., pkt 37; sprawa C‑441/07 P Komisja przeciwko Alrosie, 29 czerwca 2010 r., pkt 91
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑290/94 Kaysersberg przeciwko Komisji, 27 listopada 1997 r., pkt 108, 113; sprawy połączone T‑213/01 i T‑214/01 Österreichische Postsparkasse przeciwko Komisji, 7 czerwca 2006 r., pkt 106; sprawa T‑406/04 Bonnet przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 17 października 2006 r., pkt 76
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑80/08 Wenig przeciwko Komisji, 30 listopada 2009 r., pkt 48; sprawa F‑42/10 Skareby przeciwko Komisji, 16 maja 2012 r., pkt 46, 48
Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑491/08 P Bui Van przeciwko Komisji, 12 maja 2010 r., pkt 75
6. Ponieważ zarzut dotyczący prawa do bycia wysłuchanym może zostać zbadany z urzędu, skarżący ma prawo powołać się na tę zasadę na etapie postępowania pisemnego.
(zob. pkt 89)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑51/07 Bui Van przeciwko Komisji, 11 września 2008 r., pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo
7. Akt niekorzystny jest wystarczająco uzasadniony, jeżeli został wydany w okolicznościach znanych zainteresowanemu, pozwalających mu na zrozumienie treści przyjętego względem niego środka. W rezultacie można dopuścić uzasadnienie poprzez odesłanie do sprawozdania czy samej przekazanej opinii zawierającej uzasadnienie.
Ponadto oceny uzasadnienia należy dokonywać w zależności od kontekstu, w którym został wydany sporny akt, a w szczególności, w świetle całości norm prawnych regulujących daną materię. Tym samym, biorąc pod uwagę to, że w sprawie mobbingu kontekst prawny może sprzeciwiać się sytuacji, w której osoba składająca skargę miałaby dostęp do wszystkich zeznań świadków zebranych w trakcie dochodzenia, nie można uznać, by decyzja zamykająca dochodzenie zawierała niewystarczające uzasadnienie, jeśli odsyła wyłącznie do samego sprawozdania z dochodzenia, do którego nie zostały dołączone zeznania świadków.
(zob. pkt 108, 111, 112)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑65/09 Marcuccio przeciwko Komisji, 23 listopada 2010 r., pkt 61
Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑20/09 P Komisja przeciwko Marcuccio, 8 czerwca 2011 r., pkt 67, 68
8. Z art. 3 ust. 1 regulaminu wewnętrznego zarządu Europejskiego Banku Centralnego wynika, że dokumenty wiążące się z porządkiem obrad powinny zostać zasadniczo przesłane do zarządu co najmniej na dwa dni przed zebraniem tego organu. Z tego wynika, że chodzi tu tylko o okres, w którym wspomniane dokumenty powinny zostać przesłane do członków zarządu, a nie podczas którego powinny pozostawać w ich dyspozycji.
W każdym razie, aby naruszenie norm przewidzianych regulaminem wewnętrznym zarządu mogło stanowić istotną nieprawidłowość, mogącą wpływać na ważność jego decyzji, trzeba, by zainteresowany wykazał, że decyzja ta mogłaby mieć inną teść w braku takiego naruszenia. Tymczasem przesłanka ta nie jest spełniona w wypadku, gdy zainteresowany ogranicza się do wskazania, że skoro członkowie zarządu otrzymali dokument w tym samym dniu, w którym odbywało się zebranie, nie mogli skutecznie zapoznać się z nim przed zajęciem stanowiska w sprawie konsekwencji, jakie należy z niego wyciągnąć.
(zob. pkt 116, 117)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑212/97 Hubert przeciwko Komisji, 9 marca 1999 r., pkt 53
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑36/07 Lebedef przeciwko Komisji, 7 maja 2008 r., pkt 57; sprawa F‑68/10 Behnke przeciwko Komisji, 13 września 2011 r., pkt 42
9. Błąd w ocenie można uznać za oczywisty jedynie wówczas, gdy jest on łatwo zauważalny w świetle kryteriów, od których zamiar prawodawcy uzależnił wykonywanie władzy decyzyjnej administracji. Zatem, aby wykazać, że administracja popełniła oczywisty błąd w ocenie stanu faktycznego, dający podstawę do stwierdzenia nieważności decyzji, dowody, które obowiązany jest przedstawić skarżący, muszą wystarczyć do pozbawienia wiarygodności dokonanej przez administrację oceny. Innymi słowy, jeżeli mimo przedstawionych przez skarżącego dowodów podważaną ocenę można uznać za wiarygodną, zarzut oczywistego błędu w ocenie należy oddalić. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy rozpatrywana decyzja obarczona jest błędami w ocenie, które rozpatrywane jako całość mają mało istotny charakter, który nie mógł przesądzić o decyzji administracji.
(zob. pkt 131)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑80/10 AJ przeciwko Komisji, 29 września 2011 r., pkt 34–36 i przytoczone tam orzecznictwo; sprawa F‑36/11 BD przeciwko Komisji, 28 marca 2012 r., pkt 83
10. Negatywna opinia urzędnika czy pracownika na temat współpracownika oraz okoliczność poinformowania przez tego urzędnika czy pracownika przełożonych o zarzutach dotyczących czasu poświęcanego przez wspomnianego współpracownika na pracę w danych służbach, opóźnień w wykonywaniu przez niego zadań oraz jego trudności we współpracy z innymi nie stanowią same w sobie mobbingu.
Ponadto z brzmienia art. 12a regulaminu pracowniczego należy wywieść, że o ile odczucie osoby, która uważa się za ofiarę mobbingu, stanowi ważny element, odczucie to powinno mieć niemniej jednak charakter obiektywny. Co więcej, wspomniana osoba nie może powoływać się na swój słaby stan zdrowia psychicznego i fizycznego celem wykazania naruszenia pojęcia mobbingu. W tych okolicznościach negatywne uwagi przełożonego na temat urzędnika czy pracownika nie mogą – w braku innych elementów – uchodzić za obraźliwe względem tego urzędnika czy pracownika.
(zob. pkt 167, 171, 203)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: wyrok w sprawie F‑52/05 Q przeciwko Komisji, 9 grudnia 2008 r., pkt 135, nieuchylony w tym zakresie wyrokiem Sądu Unii Europejskiej z dnia 12 lipca 2011 r. w sprawie T‑80/09 P Komisja przeciwko Q; ww. sprawa Skareby przeciwko Komisji, pkt 65
11. Koszty adwokata podczas postępowania poprzedzającego wniesienie skargi stanowią koszty podlegające zwrotowi na warunkach przewidzianych w art. 86 i nast. regulaminu postępowania przed Sądem i w tych ramach powinny być rozpatrywane. Jeśli chodzi o koszty wynagrodzenia adwokata poniesione podczas postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, art. 91 tego regulaminu wśród kosztów podlegających zwrotowi wymienia tylko koszty związane z postępowaniem przed Sądem, z wyłączeniem kosztów poniesionych podczas poprzedzającego go stadium. Tym samym uznanie kosztów poniesionych podczas postępowania poprzedzającego wniesienie skargi za szkodę podlegającą naprawieniu w ramach skargi o odszkodowanie byłoby sprzeczne z bezzwrotnym charakterem kosztów poniesionych na tym etapie postępowania.
(zob. pkt 218)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑140/04 Ehcon przeciwko Komisji, 14 września 2005 r., pkt 79
Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑88/09 Idromacchine i in. przeciwko Komisji, 8 listopada 2011 r., pkt 100, odwołanie w toku przed Trybunałem, sprawa C‑34/12 P