POSTANOWIENIE SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ (druga izba)
z dnia 21 lutego 2013 r.
Sprawa F‑58/08
Chiara Avogadri
przeciwko
Komisji Europejskiej
Służba publiczna – Personel niestały – Artykuły 2 WZIP, 3a WZIP i 3b WZIP – Personel tymczasowy – Personel kontraktowy – Personel kontraktowy do zadań pomocniczych – Czas trwania umowy – Artykuły 8 WZIP i 88 WZIP – Decyzja Komisji z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie maksymalnego czasu zatrudnienia niestałego personelu w służbach Komisji – Dyrektywa 1999/70/WE – Zastosowanie względem instytucji
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której Ch. Avogadri wraz z dwunastoma innymi skarżącymi żądają stwierdzenia nieważności decyzji Komisji Europejskiej określającej warunki ich zatrudnienia w zakresie, w jakim czas trwania ich umowy lub jej przedłużenia jest ograniczony do określonego okresu.
Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona jako oczywiście pozbawiona podstawy prawnej. Skarżący pokrywają własne koszty i zostają obciążeni kosztami poniesionymi przez Komisję. Rada Unii Europejskiej pokrywa własne koszty.
Streszczenie
1. Postępowanie sądowe – Orzeczenie w drodze postanowienia z uzasadnieniem – Przesłanki – Skarga oczywiście niedopuszczalna lub oczywiście pozbawiona podstawy prawnej – Zakres
(regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 76)
2. Akty instytucji – Dyrektywy – Dyrektywa 1999/70 wykonująca Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Bezpośrednie nałożenie obowiązków na instytucje Unii w ich stosunkach z personelem – Wyłączenie – Możliwość powołania się na daną podstawę prawną – Zakres
(art. 288 TFUE; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 8, 88; dyrektywa Rady 1999/70)
3. Urzędnicy – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Środki mające na celu zapobieganie nadużywaniu kolejnych umów o pracę na czas określony – Zakres
(dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 5 pkt 1)
4. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Stabilność zatrudnienia – Cel pozbawiony wiążącego charakteru – Rozwiązanie umowy zawartej na czas nieokreślony – Dopuszczalność
[art. 151 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 30, 31; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 8, 88; dyrektywa Rady 1999/70, motywy 6, 7, załącznik, motyw 5, klauzula 1 lit. b)]
5. Urzędnicy – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Środki mające na celu zapobieganie nadużywaniu kolejnych umów o pracę na czas określony – Obiektywne powody, uzasadniające odnowienie takich umów – Obiektywne powody – Pojęcie – Zastosowanie względem personelu kontraktowego do zadań pomocniczych
[warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 3a, 3b, 8, 88; dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 5 pkt 1 lit. a)]
6. Urzędnicy – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia – Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony zawarte przez UNICE, CEEP oraz ETUC – Dyrektywa 1999/70 – Środki mające na celu zapobieganie nadużywaniu kolejnych umów o pracę na czas określony – Obowiązek zmiany kwalifikacji umowy z umowy na czas określony na umowę na czas nieokreślony – Brak
(warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 3a, art. 85 ust. 1, 2; dyrektywa Rady 1999/70, załącznik, klauzula 5 pkt 2)
7. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Decyzja o zawarciu lub przedłużeniu umowy o pracę – Obowiązek uzasadnienia – Zakres
(art. 296 TFUE; warunki zatrudnienia innych pracowników)
1. Zgodnie z art. 76 regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, jeżeli skarga jest, w całości lub w części, oczywiście niedopuszczalna albo oczywiście pozbawiona podstawy prawnej, Sąd może, bez dalszych czynności procesowych, orzec postanowieniem z uzasadnieniem.
W zakresie drugiej hipotezy tego przepisu mieszczą się wszystkie skargi oczywiście podlegające oddaleniu ze względów związanych z istotą sprawy. Oddalenie skargi w drodze postanowienia z uzasadnieniem na podstawie art. 76 regulaminu postępowania nie tylko przyczynia się do skrócenia czasu trwania procesu, zwłaszcza gdy jest on nadzwyczajnie długi, ale także oszczędza stronom kosztów, które w sposób konieczny wiążą się z przeprowadzeniem rozprawy. Takie rozwiązanie jest uzasadnione a fortiori, w przypadku gdy sytuacja faktyczna skarżących, jak również wysuwane zarzuty i argumentacja prawna nie odróżniają się od tych podnoszonych w innej sprawie, w której skarga została już oddalona przez sąd Unii.
(zob. pkt 30, 31)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑105/06 Lübking i in. przeciwko Komisji, 27 września 2011 r., pkt 41
2. Ponieważ dyrektywy skierowane są do państw członkowskich, a nie do instytucji Unii, przepisy dyrektywy 1999/70 dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC, i stanowiące załącznik do niej porozumienie ramowe nie mogą być rozumiane w ten sposób, że jako takie nakładają obowiązki na instytucje w stosunkach z zatrudnionym przez nie personelem. W konsekwencji przepisy dyrektywy 1999/70, które wykonują porozumienie ramowe, nie mogą jako takie uzasadniać zarzutu niezgodności z prawem podniesionego wobec art. 8 i 88 warunków zatrudnienia innych pracowników.
Nie można jednak wykluczyć, że na postanowienia dyrektywy 1999/70 i porozumienia ramowego będzie się można powołać wobec instytucji w kontekście jej stosunków ze swymi urzędnikami lub innymi pracownikami, w przypadku gdy stanowią one wyraz ogólnej zasady prawa.
(zob. pkt 44, 46)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑134/07 Adjemian i in. przeciwko Komisji (zwana „sprawą Adjemian I”), 4 czerwca 2009 r., pkt 87; sprawa F‑85/10 AI przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 11 lipca 2012 r., pkt 133
Sąd Unii Europejskiej: T‑325/09 P Adjemian i in. przeciwko Komisji (zwana „sprawą Adjemian II”), 21 września 2011 r., pkt 51, 52, 56
3. Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony, stanowiące załącznik do dyrektywy 1999/70 dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP i ETUC, zmierza do zagwarantowania przestrzegania zakazu nadużyć prawa, ustanawiając w swej klauzuli 5 pkt 1 minimalne wymogi służące zapobieganiu stanowiącemu nadużycie wykorzystywaniu umów o pracę na czas określony. Wymogi te stanowią wprawdzie mające szczególne znaczenie zasady socjalnego prawa Unii, jednak nie oznacza to, że wyrażają one ogólne zasady prawa.
(zob. pkt 49)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Adjemian i in. przeciwko Komisji (Adjemian I), pkt 96, 97
4. O ile stabilność zatrudnienia jest uznana za ważny element ochrony pracowników, o tyle nie stanowi ona ogólnej zasady prawa, w świetle której należy oceniać zgodność z prawem aktu danej instytucji. W szczególności ani z dyrektywy 1999/70 dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC, ani ze stanowiącego załącznik do niej porozumienia ramowego nie wynika w żaden sposób, by stabilność zatrudnienia została wyniesiona do rangi ogólnej zasady prawa. Ponadto motywy 6, 7 dyrektywy, podobnie jak akapit pierwszy preambuły i motyw 5 porozumienia ramowego, kładą nacisk na konieczność zachowania równowagi między elastycznością a bezpieczeństwem zatrudnienia. Należy też dodać, że porozumienie ramowe nie ustanawia również po stronie pracodawcy ogólnego obowiązku przekształcenia – po danej liczbie przedłużeń umów na czas określony lub upływu danego okresu świadczenia pracy – tych umów o pracę w umowy o pracę na czas nieokreślony.
Nawet jeśli stabilność zatrudnienia nie może być uznana za ogólną zasadę prawa, stanowi ona niemniej jednak dążenie sygnatariuszy porozumienia ramowego, którego klauzula 1 lit. b) określa jako cel tego porozumienia ustanowienie ram dla zapobiegania nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów lub stosunków pracy zawieranych na czas określony.
Wniosku tego nie podważają ani art. 30 i 31 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, ani postanowienia Europejskiej karty społecznej dotyczące osiągnięcia i utrzymania możliwie wysokiego i stabilnego poziomu zatrudnienia.
Z jednej strony bowiem, jeżeli chodzi o Europejską kartę społeczną, chociaż z art. 151 TFUE wynika, że jest ona źródłem inspiracji, które Unia musi brać pod uwagę przy realizacji celów ustanowionych w tym artykule, to postanowienie to nie wynosi Europejskiej karty społecznej do rangi normy, w stosunku do której należałoby oceniać zgodność prawodawstwa Unii.
Z drugiej strony, co się tyczy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, jej art. 30 nie potępia kolejnego wykorzystania umów na czas określony. Co więcej, koniec umowy o pracę na czas określony, z prostego faktu, że upłynął okres, na który została zawarta, nie stanowi zwolnienia, które powinno być szczegółowo uzasadnione w świetle przydatności do pracy, zachowania czy zapotrzebowania dla funkcjonowania instytucji. W konsekwencji z art. 30 wspomnianej karty nie można wnosić, że postanowienie to powinno prowadzić do odstąpienia od stosowania art. 8 i 88 warunków zatrudnienia innych pracowników i decyzji Komisji z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie maksymalnego czasu zatrudnienia niestałego personelu w służbach Komisji, czy też do stosowania go jako ogólnej zasady prawa lub uwzględniania go przy dokonywaniu wykładni treści dyrektywy 1999/70.
(zob. pkt 51–55)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Adjemian i in. przeciwko Komisji (Adjemian I), pkt 98, 99 i przytoczone tam orzecznictwo
5. Pojęcie obiektywnych powodów w rozumieniu klauzuli 5 pkt 1 lit. a) porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, stanowiącego załącznik do dyrektywy 1999/70 dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC, musi być rozumiane jako odnoszące się do precyzyjnych i konkretnych okoliczności charakteryzujących określoną działalność, a zatem mogące uzasadniać w tym szczególnym kontekście wykorzystanie kolejnych umów o pracę na czas określony. Okoliczności te mogą w szczególności wynikać ze szczególnego charakteru zadań, dla których wykonania zawarto takie umowy, oraz z ich swoistych cech lub w odpowiednim przypadku z realizacji zasadnych celów polityki socjalnej państwa członkowskiego.
Co się tyczy kategorii personelu kontraktowego do zadań pomocniczych w rozumieniu art. 3b warunków zatrudnienia innych pracowników, której utworzenie ma na celu sprostanie szczególnym potrzebom, innym niż te, którym odpowiada kategoria personelu kontraktowego określona w art. 3a wspomnianych warunków, każde zatrudnienie członka personelu kontraktowego do zadań pomocniczych winno odpowiadać przejściowym lub okresowym potrzebom. Główną cechą umów o pracę w charakterze członka personelu do zadań pomocniczych jest zaś ich niestałość w czasie, wynikająca z samego celu tych umów, jakim jest wypełnianie zadań tymczasowych z natury lub pod nieobecność osoby, która zwykle je wykonuje, przez personel tymczasowy. W ramach administracji zatrudniającej liczny personel nieuniknione jest powtarzanie się takich potrzeb z uwagi na, między innymi, brak dyspozycyjności urzędników, okazjonalne zwiększenie się ilości pracy lub z uwagi na konieczność sporadycznego korzystania przez każdą z dyrekcji generalnych z usług osób ze szczególnymi kwalifikacjami i umiejętnościami. Okoliczności te stanowią obiektywne powody uzasadniające zarówno określony czas trwania umów o pracę personelu pomocniczego, jak i ich odnawianie w zależności od pojawienia się potrzeb.
Jednocześnie z uwagi na swoiste cechy zadań wykonywanych przez personel kontraktowy do zadań pomocniczych postanowienia art. 8 i 88 warunków zatrudnienia innych pracowników nie naruszają celów porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony i minimalnych wymogów ustanowionych w klauzuli 5 pkt 1 lit. a) tego porozumienia, ponieważ muszą one być interpretowane łącznie z art. 3b wspomnianych warunków, rozumianego także w świetle rzeczonego porozumienia.
(zob. pkt 64, 65, 69, 70)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑212/04 Adeneler i in., 4 lipca 2006 r., pkt 69, 70
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Adjemian i in. przeciwko Komisji (Adjemian I), pkt 128, 132, 133
Sąd Unii Europejskiej: ww. sprawa Adjemian i in. przeciwko Komisji (Adjemian II), pkt 86
6. Porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony, stanowiące załącznik do dyrektywy 1999/70 dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego przez UNICE, CEEP i ETUC, nie ustanawia ogólnego obowiązku przewidzenia, by po danej liczbie przedłużeń umów na czas określony lub po upływie danego okresu świadczenia pracy umowy te były przekształcane w umowy na czas nieokreślony.
Prawdą jest, że art. 85 ust. 1 i 2 warunków zatrudnienia innych pracowników określa, w odniesieniu do personelu kontraktowego zatrudnianego na podstawie art. 3a tych warunków, warunki, na jakich kolejne umowy mogą prowadzić do zawarcia umowy na czas nieokreślony. Jest on też zgodny z celem, któremu służy klauzula 5 pkt 2 porozumienia ramowego. Niemniej jednak okoliczność, że przepisy znajdujące zastosowanie do personelu kontraktowego do zadań pomocniczych nie przewidują przekształcenia kolejnych umów na czas określony w umowę na czas nieokreślony, pozostaje w zgodzie z wyżej wspomnianą klauzulą z uwagi na brak ogólnego obowiązku w tym względzie.
(zob. pkt 71, 72)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: ww. sprawa Adjemian i in. przeciwko Komisji (Adjemian I), pkt 134
7. W przypadku następstwa umów o pracę na czas określony organ upoważniony do zawierania umów o pracę jest zobowiązany do uzasadnienia wszystkich decyzji o zawarciu nowej umowy o pracę lub przedłużeniu wcześniejszej umowy o pracę na czas nieokreślony wyłącznie poprzez odniesienie się do właściwych przepisów warunków zatrudnienia innych pracowników lub, w zależności od przypadku, do decyzji Komisji z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie maksymalnego czasu zatrudnienia niestałego personelu w służbach Komisji.
(zob. pkt 84)
Odesłanie:
Sąd Unii Europejskiej: ww. sprawa Adjemian i in. przeciwko Komisji (Adjemian II), pkt 95