Language of document : ECLI:EU:F:2010:72

WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(w pełnym składzie)

z dnia 1 lipca 2010 r.


Sprawa F‑45/07


Wolfgang Mandt

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

Służba publiczna – Urzędnicy – Renta rodzinna – Artykuł 79 regulaminu pracowniczego – Artykuł 18 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego – Żyjący małżonek – Przyznanie statusu żyjącego małżonka dwóm osobom – Obniżenie do 50% – Uzasadnione oczekiwania – Zasada zgodności

Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której W. Mandt żąda zasadniczo stwierdzenia nieważności decyzji organu powołującego Parlamentu z dnia 8 lutego 2007 r., oddalającej zażalenie na decyzję Parlamentu z dnia 8 września 2006 r., na mocy której obniżono od dnia 1 kwietnia 2006 r. o 50% rentę rodzinną, którą otrzymywał jako żyjący małżonek po G. Mandt z domu Neumann, byłej urzędniczce Parlamentu, z tego względu, że Parlament decyzją z dnia 8 września 2006 r., przychylając się do wniosku K.W. Brauna‑Neumanna o przyznanie mu renty rodzinnej po zmarłej G. Neumann również jako żyjącemu małżonkowi, podjął decyzję o wypłacaniu K.W. Braunowi-Neumannowi tej renty od dnia 1 kwietnia 2006 r. w wysokości 50%.

Orzeczenie: Postępowanie w przedmiocie żądania dotyczącego zasądzenia od Parlamentu zapłaty całości renty rodzinnej na rzecz skarżącego zostaje umorzone w zakresie, w jakim żądanie to dotyczy okresu po dniu 31 października 2009 r. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Każda ze stron oraz interwenient popierający żądania Parlamentu, czyli K.W. Braun‑Neumann, pokrywają własne koszty.


Streszczenie


1.      Urzędnicy – Emerytury i renty – Renta rodzinna – Status żyjącego małżonka – Ocena w świetle prawa krajowego

(regulamin pracowniczy, art. 79, załącznik VIII, art. 18)

2.      Urzędnicy – Emerytury i renty – Renta rodzinna – Zasady przyznania w przypadku więcej niż jednego żyjącego małżonka

(regulamin pracowniczy, art. 79, załącznik VIII, art. 18, 28)

3.      Urzędnicy – Skarga – Uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej – Zgodność pomiędzy zażaleniem i skargą

(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)


1.      Względy jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasady równości wskazują na to, że treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia jego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii autonomiczną wykładnię, której należy dokonywać z uwzględnieniem kontekstu przepisu i celu spornego uregulowania. Jednakże dopuszcza się również, że nawet w braku wyraźnego odesłania stosowanie prawa Unii może wymagać, zależnie od przypadku, posłużenia się prawem państw członkowskich, w szczególności jeśli sąd Unii nie może znaleźć w prawie Unii ani w zasadach ogólnych prawa elementów pozwalających mu na ustalenie ich treści i zakresu w drodze wykładni autonomicznej. Z taką sytuacją mamy do czynienia między innymi w przypadku pojęć dotyczących stanu cywilnego i prawa rodzinnego, ponieważ porządek prawny Unii nie posiada norm pisanych w tej dziedzinie.

Wobec braku kompletnego systemu norm prawa prywatnego międzynarodowego w systemie prawa Unii oraz wobec rozbieżności pomiędzy krajowymi systemami prawa prywatnego międzynarodowego ustalenie przez instancje administracyjne Unii, w celu zastosowania przepisu prawa wtórnego, takiego jak art. 79 regulaminu pracowniczego lub art. 18 załącznika VIII do tego regulaminu, krajowego porządku prawnego, który jako jedyny byłby „właściwy” dla ustalenia stanu cywilnego osoby, okazuje się być przedsięwzięciem szczególnie złożonym i w najwyższym stopniu niepewnym na gruncie prawnym. Sąd Unii powinien również powstrzymać się przed takim przedsięwzięciem, które w szczególności byłoby równoznaczne z prawodawstwem sądowym.

Tym samym kontrola zasadności orzeczeń wydanych przez sądy krajowe nie należy ani do sądów, ani do instytucji Unii stosujących regulamin pracowniczy.

Okoliczność, że instytucja Unii przyznaje dwóm osobom status żyjącego małżonka po śmierci jednego i tego samego byłego urzędnika w celu przyznania im świadczenia pieniężnego, nie stanowi w żadnej mierze, nawet w sposób domniemany, uznania wielożeństwa na poziomie Unii, ponieważ takie uznanie podnosiłoby kwestie zgodności z zasadami i normami prawa wyższej rangi w szczególności w sytuacji, gdyby każda z zainteresowanych osób korzystała z całości świadczenia pieniężnego przewidzianego dla „jednego” żyjącego małżonka. W każdym razie zainteresowana instytucja wyciągnęła jedynie konsekwencje z zastosowania krajowego prawa rodzinnego.

(zob. pkt 62, 63, 68, 84, 87)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 40/79 P. przeciwko Komisji, 5 lutego 1981 r., Rec. s. 361, opinia rzecznika generalnego J.P. Warnera, s. 382, 383; sprawa 327/82 Ekro, 18 stycznia 1984 r., Rec. s. 107, pkt 11; sprawa 59/85 Reed, 17 kwietnia 1986 r., Rec. s. 1283, pkt 15; sprawy połączone C‑122/99 P i C‑125/99 P D i Szwecja przeciwko Radzie, 31 maja 2001 r., Rec. s. I‑4319, pkt 34–38

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑43/90 Díaz García przeciwko Parlamentowi, 18 grudnia 1992 r., Rec. s. II‑2619, pkt 36; sprawa T‑342/04 Adam przeciwko Komisji, 22 lutego 2006 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑2‑23, II‑A‑2‑107, pkt 32

2.      Wobec braku w regulaminie pracowniczym normy dotyczącej sposobów przyznania renty rodzinnej w przypadku więcej niż jednego żyjącego małżonka na instytucji spoczywa obowiązek określenia metody przyznawania tej renty.

Metoda podziału przyjęta przez instytucję, a mianowicie równego podziału renty rodzinnej pomiędzy żyjących małżonków nie stoi w sprzeczności z brzmieniem, systematyką i celem przepisów art. 79 regulaminu pracowniczego i art. 18 załącznika VIII do tego regulaminu, ani z przepisami całego rozdziału tego załącznika dotyczącego renty rodzinnej, tym bardziej że kryterium czasu trwania związku małżeńskiego określone w art. 28 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego byłoby trudne do przeniesienia i zastosowania do przypadku pozostania przy życiu więcej niż jednego małżonka oraz stałoby w sprzeczności z celem art. 79 regulaminu pracowniczego.

(zob. pkt 97, 104)

3.      Zasada zgodności pomiędzy uprzednim zażaleniem w drodze administracyjnej a skargą wymaga zgodności pomiędzy przedmiotem sporu i podstawą skargi oraz przedmiotem i podstawą zażalenia. Zasada ta znajduje swe uzasadnienie w samym celu postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, którym jest umożliwienie administracji ponownego przemyślenia swojej decyzji i rozstrzygnięcia konfliktów na drodze pozasądowej, co nazywane jest „polubownym rozstrzygnięciem” sporów.

Ponieważ postępowanie poprzedzające wniesienie skargi ma charakter nieformalny i na tym etapie zainteresowani mogą działać bez pomocy adwokata, administracja nie powinna dokonywać zawężającej wykładni zażaleń, ale działać w duchu otwarcia. Chociaż przedmiot żądań przed sądem Unii musi być taki sam jak przedmiot zażalenia, a żądania mogą zawierać wyłącznie „zarzuty” odnoszące się do tej samej podstawy co zarzuty podniesione w zażaleniu, to wysunięte żądania mogą jednak zostać rozwinięte przed sądem Unii poprzez przedstawienie zarzutów i argumentów niekoniecznie zawartych w zażaleniu, lecz ściśle z nimi związanych.

Zasada zgodności może znajdować zastosowanie wyłącznie w przypadku, kiedy skarga zmienia przedmiot zażalenia lub jego podstawę, przy czym należy dokonywać rozszerzającej wykładni samej „podstawy”. W rezultacie, z zastrzeżeniem zarzutów niezgodności z prawem oraz zarzutów uwzględnianych z urzędu zmiana podstawy sporu i tym samym niedopuszczalność z powodu nieprzestrzegania zasady zgodności ma zwykle miejsce jedynie w przypadku, gdy skarżący, który w zażaleniu podniósł wyłącznie zarzut dotyczący formalnej ważności aktu powodującego niekorzystne dla niego skutki, włącznie z jego aspektami proceduralnymi, podnosi w skardze zarzuty co do istoty sprawy lub gdy skarżący, po podniesieniu w zażaleniu wyłącznie zarzutów dotyczących zgodności z prawem materialnym aktu powodującego niekorzystne dla niego skutki, wnosi skargę zawierającą zarzuty dotyczące ważności formalnej tego aktu, a w tym jego aspektów proceduralnych.

Ponadto z uwagi na czysto prawny charakter zarzutu niezgodności z prawem oraz rozumowanie, które doprowadziło zainteresowanego do przeanalizowania i podniesienia takiej niezgodności z prawem, nie można wymagać od urzędnika czy pracownika, który wnosi zażalenie i który niekoniecznie posiada odpowiednie kwalifikacje prawnicze, by podniósł taki zarzut na etapie postępowania poprzedzającego wniesienie skargi pod rygorem jego późniejszej niedopuszczalności.

(zob. pkt 109–111, 119–121)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 58/75 Sergy przeciwko Komisji, 1 lipca 1976 r., Rec. s. 1139, pkt 31–33; sprawy połączone 75/82 i 117/82 Razzouk i Beydoun przeciwko Komisji, 20 marca 1984 r., Rec. s. 1509, pkt 9; sprawa 52/85 Rihoux i in. przeciwko Komisji, 7 maja 1986 r., Rec. s. 1555, pkt 12, 14; sprawa 224/87 Koutchoumoff przeciwko Komisji, 26 stycznia 1989 r., Rec. s. 99, pkt 10; sprawa 133/88 Del Amo Martinez przeciwko Parlamentowi, 14 marca 1989 r., Rec. s. 689, pkt 10, 11; sprawa C‑367/95 P Komisja przeciwko Sytraval i Brink’s France, 2 kwietnia 1998 r., Rec. s. I‑1719, pkt 67; sprawa C‑316/97 P Parlament przeciwko Gaspari, 19 listopada 1998 r., Rec. s. I‑7597, pkt 17, 18

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑496/93 Allo przeciwko Komisji, 8 czerwca 1995 r., RecFP s. I‑A‑127, II‑405, pkt 26; sprawa T‑353/03 Nielsen przeciwko Radzie, 13 kwietnia 2005 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑95, II‑443, pkt 23; sprawa T‑284/02 Dionyssopoulou przeciwko Radzie, 31 maja 2005 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑131, II‑597, pkt 62

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑31/07 Putterie‑De‑Beukelaer przeciwko Komisji, 21 lutego 2008 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑53, II‑A‑1‑261, pkt 57 i nast., odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑160/08 P; sprawa F‑135/07 Smadja przeciwko Komisji; 11 września 2008 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑299, II‑A‑1‑1585, pkt 40, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑513/08 P; sprawy połączone F‑138/06 i F‑37/08 Meister przeciwko OHIM, 18 maja 2009 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑131, II‑A‑1‑727, pkt 145