WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(pierwsza izba)
z dnia 9 marca 2010 r.
Sprawa F-26/09
N
przeciwko
Parlamentowi Europejskiemu
Służba publiczna – Urzędnicy – Skarga o odszkodowanie – Dopuszczalność – Mobbing – Obowiązek staranności – Krzywda
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której N żąda zasądzenia od Parlamentu na jej rzecz kwoty 12 000 EUR tytułem naprawienia szkody spowodowanej, po pierwsze, nękaniem i mobbingiem, których była ofiarą w okresie od dnia 16 sierpnia 2006 r. do dnia 1 maja 2007 r., a po drugie, odmową wszczęcia wewnętrznego dochodzenia administracyjnego przez niezależny organ.
Orzeczenie: Parlament wypłaci skarżącej odszkodowanie w wysokości 2000 EUR. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Parlament pokrywa własne koszty oraz trzy czwarte kosztów poniesionych przez skarżącą. Skarżąca pokrywa jedną czwartą własnych kosztów.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Brak podjęcia działania wymaganego zgodnie z regulaminem pracowniczym – Bezczynność instytucji w zakresie wspomagania jej urzędników – Wykluczenie – Wyjątek
(regulamin pracowniczy, art. 24, 90, 91)
2. Urzędnicy – Mobbing – Pojęcie – Zachowanie zmierzające do zdyskredytowania zainteresowanego lub do pogorszenia jego warunków pracy – Wymóg powtarzalnego charakteru zachowania
(regulamin pracowniczy, art. 12a ust. 3)
3. Urzędnicy – Mobbing – Pojęcie – Sprawozdanie z oceny zawierające negatywne, lecz nie przykre, komentarze pod adresem urzędnika – Wykluczenie
(regulamin pracowniczy, art. 12a ust. 3)
4. Urzędnicy – Skarga – Termin – Wniosek o odszkodowanie skierowany do instytucji – Dochowanie rozsądnego terminu
(regulamin pracowniczy, art. 90)
5. Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Brak ustalenia celów
6. Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie i o zadośćuczynienie – Stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu, niezapewniające stosownego zadośćuczynienia krzywdzie
(regulamin pracowniczy, art. 91)
1. Co do zasady do urzędnika, który uważa, że ma prawo powoływać się na art. 24 regulaminu pracowniczego, należy złożenie wniosku o udzielenie wsparcia do instytucji, w której jest zatrudniony. Jedynie niektóre szczególne okoliczności mogą zobowiązywać instytucję wspólnotową do podjęcia określonego działania wspierającego bez wcześniejszego wniosku zainteresowanego, lecz z własnej inicjatywy. W braku takich okoliczności, powstrzymanie się instytucji od udzielenia z własnej inicjatywy wsparcia urzędnikom i pracownikom nie stanowi aktu niekorzystnego. W tym względzie, w przypadku, gdy urzędnik żąda naprawienia szkody wynikającej z naruszenia przez instytucję obowiązku wspomagania, dopuszczalność żądań odszkodowawczych zależy od istnienia odmownej decyzji w przedmiocie wniosku o udzielenie wsparcia w chwili, gdy te zostały przedstawione.
Nie może być interpretowane jako wniosek o udzielenie wsparcia na podstawie art. 24 regulaminu pracowniczego pismo, w którym urzędnik zwrócił się do organu powołującego z wnioskiem o odszkodowanie ze względu na mobbing i naruszenie obowiązku staranności. Tym bardziej nie można uznać za wniosek o udzielenie wsparcia zażalenia mającego na celu uzyskanie naprawienia szkody wynikającej z naruszenia obowiązku wspomagania.
(zob. pkt 47–49)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 229/84 Sommerlatte przeciwko Komisji, 12 czerwca 1986 r., Rec. s. 1805, pkt 20
Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone T‑90/07 P i T‑99/07 P Belgia i Komisja przeciwko Genette, 18 grudnia 2008 r., Zb.Orz. s. II‑3859, pkt 101–103
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑91/05 Frankin i in. przeciwko Komisji, 31 maja 2006 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑25, II‑A‑1‑83, pkt 24
2. Artykuł 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego definiuje mobbing jako „niewłaściwe zachowanie”, które wymaga dla jego wykazania, spełnienia dwóch kumulatywnych przesłanek. Pierwsza przesłanka dotyczy istnienia sposobu zachowania, wypowiedzi ustnych i pisemnych, gestów lub innych działań, które mają miejsce „na przestrzeni pewnego okresu, powtarza[ją] się lub ma[ją] charakter ciągły” – co oznacza, że mobbing trzeba rozumieć jako proces rozciągający się w czasie i zakładający istnienie działań powtarzających się lub ciągłych – i są „podejmowane ?w sposób? umyśln?y?”. Druga przesłanka, oddzielona od pierwszej przyimkiem „[i]”, wymaga, by ten sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania godziły w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby. Z tego, że przymiotnik „umyśln?y?” dotyczy pierwszej przesłanki, a nie drugiej, można wysnuć podwójny wniosek. Po pierwsze, sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania, o których mowa w art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, muszą mieć charakter dobrowolny, co wyklucza z jego zakresu stosowania działania, które mają miejsce przypadkowo. Po drugie, nie wymaga się natomiast, by ten sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania były podejmowane z zamiarem godzenia w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby. Innymi słowy, może mieć miejsce mobbing w rozumieniu art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego w przypadku, gdy sprawca mobbingu nie zamierza poprzez swoje działania dyskredytować ofiary lub rozmyślnie obniżać jej warunków pracy. Wystarczy tylko, by te działania, o ile zostały dokonane dobrowolnie, obiektywnie pociągały za sobą takie konsekwencje.
(zob. pkt 72)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑52/05 Q przeciwko Komisji, 9 grudnia 2008 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑409, II‑A‑1‑2235, pkt 135, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑80/09 P
3. W przypadku, gdy Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził nieważność sprawozdania z oceny urzędnika z tego względu, między innymi, że administracja przystąpiła do oceny zainteresowanego, nie określając wcześniej dla niego celów, taka niezgodność z prawem, choć niepożądana, nie może sama w sobie być uznana za świadczącą o zachowaniu o charakterze mobbingu. Podobnie okoliczność, że sprawozdanie z oceny zawiera negatywne komentarze pod adresem urzędnika, nie może zostać zakwalifikowana jako mobbing, jeśli te komentarze pozostają w granicach szerokiego zakresu uznania oceniającego, a w szczególności nie przekraczają granicy przykrej czy raniącej krytyki względem samej osoby zainteresowanego.
(zob. pkt 86)
4. Jeżeli urzędnik zakwestionował zgodność z prawem swojego sprawozdania z oceny w terminie do wniesienia skargi oraz jeżeli żądania odszkodowawcze zostały przedstawione w rozsądnym terminie od chwili, gdy powziął wiedzę o tym sprawozdaniu, ma on prawo przedstawić w odrębnym piśmie żądania zmierzające do uzyskania naprawy rzekomej szkody spowodowanej tym aktem.
(zob. pkt 96)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone T‑78/96 i T‑170/96 W przeciwko Komisji, 28 maja 1998 r., RecFP s. I‑A‑239, II‑745, pkt 159; sprawa T‑324/02 McAuley przeciwko Radzie, 17 grudnia 2003 r., RecFP s. I‑A‑337, II‑1657, pkt 92, 96; sprawa T‑503/04 Pessoa e Costa przeciwko Komisji, 19 października 2006 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑2‑237, II‑A‑2‑139, pkt 58, 59
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑125/05 Tsarnavas przeciwko Komisji, 1 lutego 2007 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑43, II‑A‑1‑231, pkt 69–71
5. Oceniający, który by ocenić urzędnika, nie bierze pod uwagę okoliczności, że urzędnikowi temu nie ustalono wcześniej żadnego celu na okres objęty oceną, dopuszcza się oczywistego błędu w ocenie i narusza obowiązek staranności.
(zob. pkt 95)
Odesłanie:
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑71/08 N przeciwko Parlamentowi, 10 listopada 2009 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑429, II‑A‑1‑2319
6. Zasada, zgodnie z którą stwierdzenie nieważności zaskarżonego przez urzędnika aktu administracji stanowi samo w sobie stosowne i co do zasady wystarczające zadośćuczynienie wszelkiej doznanej krzywdy, dopuszcza pewne wyjątki. Tym samym stwierdzenie nieważności niezgodnego z prawem aktu administracji nie może stanowić pełnego zadośćuczynienia doznanej krzywdy, jeśli akt ten zawierał wyraźnie negatywne oceny zdolności skarżącego, które mogły go krzywdzić, jeśli niezgodność z prawem, której się dopuszczono jest szczególnej wagi lub jeśli stwierdzenie nieważności aktu jest pozbawione jakiejkolwiek skuteczności.
(zob. pkt 101–103, 105, 107)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑343/87 Culin przeciwko Komisji, 7 lutego 1990 r., Rec. s. I‑225, pkt 25–29
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑60/94 Pierrat przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 26 stycznia 1995 r., RecFP s. I‑A‑23, II‑77, pkt 62; sprawa T‑197/98 Rudolf przeciwko Komisji, 23 marca 2000 r., RecFP s. I‑A‑55, II‑241, pkt 98; sprawa T‑328/01 Robinson przeciwko Parlamentowi, 21 stycznia 2004 r., RecFP s. I‑A‑5, II‑23, pkt 79; sprawa T‑16/03 Ferrer de Moncada przeciwko Komisji, 30 września 2004 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑261, II‑1163, pkt 68; sprawy połączone T‑155/03, T‑157/03 i T‑331/03 Cwik przeciwko Komisji, 13 grudnia 2005 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑411, II‑1865, pkt 205, 206
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑42/06 Sundholm przeciwko Komisji, 13 grudnia 2007 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑437, II‑A‑1‑2499, pkt 44; sprawa F‑46/07 Tzirani przeciwko Komisji, 22 października 2008 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑323, II‑A‑1‑1773, pkt 223; sprawa F‑27/08 Simões Dos Santos przeciwko OHIM, 5 maja 2009 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑113, II‑A‑1‑613, pkt 142, 143, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑260/09 P; sprawy połączone F‑99/07 i F‑45/08 Bernard przeciwko Europolowi, 7 lipca 2009 r., Zb.Orz.SP s. I‑A‑1‑233, II‑A‑1‑1267, pkt 106