WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
(pierwsza izba)
z dnia 9 czerwca 2010 r.
Sprawa F‑56/09
Luigi Marcuccio
przeciwko
Komisji Europejskiej
Służba publiczna – Urzędnicy – Skarga o odszkodowanie – Dostęp administracji do mieszkania służbowego urzędnika – Poszanowanie miru domowego i życia prywatnego
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 236 WE i art. 152 EWEA, w której L. Marcuccio żąda zasadniczo, między innymi, po pierwsze, uznania za nieistniejącą lub stwierdzenia nieważności decyzji Komisji oddalającej jego wniosek o naprawienie szkody, jaką poniósł z uwagi na bezprawne wtargnięcie w dniu 8 kwietnia 2002 r. pracowników Komisji do mieszkania służbowego, jakim dysponował w Luandzie (Angola), oraz z uwagi na bezprawne wykonanie przy tej okazji zdjęć jego mienia osobistego i sporządzenie notatek tego dotyczących, a po drugie naprawienia omawianej szkody.
Orzeczenie: Komisja zostaje zobowiązana do zapłaty na rzecz skarżącego kwoty 5000 EUR. Stwierdza się nieważność decyzji Komisji z dnia 11 września 2008 r. w zakresie, w jakim oddalono wniosek skarżącego z dnia 24 kwietnia 2008 r., w którym domagał się on przekazania zdjęć, zniszczenia zdjęć i przekazania informacji dotyczących tego zniszczenia. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Komisja pokrywa poza własnymi kosztami jedną czwartą kosztów poniesionych przez skarżącego. Skarżący pokrywa trzy czwarte własnych kosztów.
Streszczenie
1. Urzędnicy – Skarga – Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie – Wniosek o stwierdzenie nieważności poprzedzającej wniesienie skargi decyzji oddalającej wniosek o odszkodowanie – Wniosek niemający autonomicznego charakteru w stosunku do żądań o odszkodowanie
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
2. Urzędnicy – Skarga – Akt niekorzystny – Pojęcie – Środek wewnętrznej organizacji służb – Wyłączenie – Skarga mająca na celu naprawienie szkodliwych skutków tych środków – Dopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 90 ust. 2, art. 91 ust. 1)
3. Urzędnicy – Zasady – Prawa podstawowe – Prawo osób fizycznych do nienaruszalności mieszkania – Ochrona przed arbitralnymi i nieproporcjonalnymi działaniami władz publicznych – Dostęp administracji do mieszkania służbowego urzędnika w braku dopełnienia formalności proceduralnych – Naruszenie – Niezgodne z prawem działanie administracji
(art. 6 ust. 2 TUE)
4. Urzędnicy – Decyzje dotyczące zobowiązań pieniężnych – Środki egzekucyjne – Zastosowanie rekompensaty – Przesłanka
(art. 256 WE; regulamin pracowniczy, załącznik VIII, art. 46)
5. Urzędnicy – Skarga – Przedmiot
(art. 266 TFUE; regulamin pracowniczy, art. 91)
6. Postępowanie – Koszty – Obciążenie strony, która wygrała sprawę, częścią jej własnych kosztów
(regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 89 § 2)
1. Decyzja instytucji oddalająca wniosek o odszkodowania stanowi integralną część postępowania administracyjnego poprzedzającego wniesienie do Sądu do spraw Służby Publicznej skargi o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej i skutkuje wyłącznie umożliwieniem zainteresowanemu urzędnikowi zwrócenia się do Sądu z wnioskiem o odszkodowanie. W rezultacie żądania uznania za nieistniejącą lub pomocniczo stwierdzenia nieważności tej decyzji o oddaleniu nie mogą być oceniane w oderwaniu od wniosku o odszkodowanie.
(zob. pkt 30)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑90/95 Gill przeciwko Komisji, 18 grudnia 1997 r., RecFP s. I‑A‑471, II‑1231, pkt 45; sprawa T‑77/99 Ojha przeciwko Komisji, 6 marca 2001 r., RecFP s. I‑A‑61, II‑293, pkt 68; sprawa T‑209/99 Hoyer przeciwko Komisji, 5 grudnia 2002 r., RecFP s. I‑A‑243, II‑1211, pkt 32
Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑102/08 Marcuccio przeciwko Komisji, 25 marca 2010 r., pkt 23
2. W ramach skargi o odszkodowanie urzędnik jest w pełni uprawniony do podniesienia w uzasadnieniu swoich żądań odszkodowawczych nieprawidłowego charakteru środków praktycznych, niestanowiących aktów niekorzystnych, jeśli jego celem nie jest uzyskanie stwierdzenia nieważności tych środków, a jedynie naprawienie ich szkodliwych skutków.
(zob. pkt 41)
3. Prawo podstawowe do nienaruszania miru domowego osób fizycznych, stanowiące zasadę ogólną, wspólną porządkom prawnym państw członkowskich, potwierdzona w art. 8 europejskiej konwencji praw człowieka, do której odsyła art. 6 ust. 2 TUE, gwarantuje ochronę przed arbitralną lub nieproporcjonalną ingerencją władzy publicznej w sferę prywatnej działalności danej osoby, ingerencje te powinny bowiem posiadać umocowanie w prawie i być uzasadnione względami przewidzianymi w ustawie w każdym systemie prawnym państw członkowskich.
Pod pojęciem „domu” należy rozumieć mieszkanie służbowe, oddane przez administrację do dyspozycji urzędnikowi wyłącznie do celów mieszkaniowych w miejscu, w którym wykonuje on swą działalność zawodową. Okoliczność, że zainteresowany, będąc na zwolnieniu chorobowym, przebywa tymczasowo w innym państwie członkowskim pozostaje bez znaczenia, ponieważ taka nieobecność nie może pociągać za sobą przeniesienia ośrodka interesów życiowych urzędnika.
W rezultacie, jeśli administracja wchodzi do mieszkania służbowego urzędnika, a ten ostatni nie jest o tym poinformowany ani też, a fortiori, administracja nie podjęła działań w celu wysłuchania jego ewentualnego sprzeciwu, to narusza ona prawo urzędnika do poszanowania jego dóbr, miru domowego i życia prywatnego i dopuszcza się uchybienia mogącego powodować po jej stronie powstanie odpowiedzialności. Wniosku tego nie podważa okoliczność, że zapadła decyzja o przeniesieniu urzędnika z urzędu, ani nie podważają go względy wynikające z interesu służby, takie jak potrzeba zapewnienia konserwacji mieszkania po zaburzeniach pogodowych. Okoliczności te nie mogą bowiem zwolnić administracji z obowiązku zachowania wszelkich formalności, a co najmniej wcześniejszego poinformowania urzędnika o nagłej konieczności skontrolowania stanu mieszkania.
(zob. pkt 51–55, 57, 61–66)
Odesłanie:
Trybunał: sprawy połączone 46/87 i 227/88 Hoechst przeciwko Komisji, 21 września 1989 r., Rec. s. 2859, pkt 17, 19
4. Z art. 256 WE wynika, że przymusowe wykonanie decyzji Komisji regulują normy postępowania cywilnego obowiązujące w państwie, na którego terytorium ma ona swą siedzibę, a kontrola prawidłowości środków egzekucyjnych pozostaje w gestii sądów krajowych. Nie wyklucza to prawa instytucji do skorzystania z metod egzekucji, takich jak rekompensata, pod warunkiem możliwości oparcia się na wyraźnej podstawie prawnej, takiej jak na przykład art. 46 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego, pozwalający na potrącenie wszelkich kwot należnych Wspólnotom od urzędnika z emerytury lub renty inwalidzkiej zainteresowanego.
(zob. pkt 59)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑214/00 X przeciwko Komisji, 27 czerwca 2001 r., RecFP s. I‑A‑143, II‑663, pkt 21–23
5. W braku podstawy prawnej dającej Sądowi do spraw Służby Publicznej uprawnienie do nałożenia na instytucję dziennej okresowej kary pieniężnej naliczanej do chwili wykonania środków, do których podjęcia została zobowiązana na mocy wyroku tego Sądu, żądania nałożenia takiej kary podlegają odrzuceniu jako niedopuszczalne.
W każdym razie w braku jakiejkolwiek okoliczności pozwalającej uznać, że instytucja nie wywiąże się ze swoich zobowiązań względem zainteresowanego, zgodnie z art. 266 TFUE, wyklucza się nałożenie okresowej kary pieniężnej, której celem byłoby wywarcie nacisku na instytucję.
(zob. pkt 80–82)
Odesłanie:
Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑84/91 Meskens przeciwko Parlamentowi, 8 października 1992 r., Rec. s. II‑2335, pkt 31; sprawa T‑203/95 R Connolly przeciwko Komisji, 12 grudnia 1995 r., Rec. s. II‑2919, pkt 45
6. W razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron Sąd do spraw Służby Publicznej może postanowić, zgodnie z art. 89 § 2 regulaminu postępowania, że koszty zostaną rozdzielone albo że każda ze stron pokryje własne koszty.
W tym względzie, jeśli strona wygrywająca sprawę przedstawiła dość dużą liczbę żądań oddalonych przez ten Sąd, a sformułowane przez nią żądania odszkodowawcze były w sposób oczywisty nadmierne, stronę przeciwną należy obciążyć, poza jej własnymi kosztami, wyłącznie częścią kosztów strony wygrywającej.
(zob. pkt 86–88)