Υπόθεση C‑401/11
Blanka Soukupová
κατά
Ministerstvo zemědělství
(αίτηση του Nejvyšší správní soud
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως)
«Γεωργία — ΕΓΤΠΕ — Κανονισμός (ΕΚ) 1257/1999 — Στήριξη της αγροτικής αναπτύξεως — Στήριξη της πρόωρης συνταξιοδοτήσεως — Γεωργός αποχωρών σε ηλικία τουλάχιστον 55 ετών χωρίς να έχει συμπληρώσει τη συνήθη ηλικία συνταξιοδοτήσεως κατά τον χρόνο αποχωρήσεώς του — Έννοια του όρου “συνήθης ηλικία συνταξιοδότησης” — Εθνική ρύθμιση ορίζουσα διαφορετική ηλικία συνταξιοδοτήσεως βάσει του φύλου καθώς και, στην περίπτωση των γυναικών, βάσει του αριθμού των τέκνων που έχουν αναθρέψει — Γενικές αρχές της ίσης μεταχειρίσεως και της απαγορεύσεως των διακρίσεων»
Περίληψη — Απόφαση του Δικαστηρίου (τρίτο τμήμα)
της 11ης Απριλίου 2013
1. Γεωργία — Κοινή γεωργική πολιτική — Χρηματοδότηση από το ΕΓΤΠΕ — Στήριξη της αγροτικής αναπτύξεως — Ενίσχυση για την πρόωρη συνταξιοδότηση — Κανονισμός 1257/1999 — Έννοια της συνήθους ηλικίας συνταξιοδοτήσεως
(Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 20, 21 § 1, 23 και 51 § 1· κανονισμός 1257/1999 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 40, άρθρα 2, 11η περίπτωση, και 10 § 1)
2. Γεωργία — Κοινή γεωργική πολιτική — Χρηματοδότηση από το ΕΓΤΠΕ — Στήριξη της αγροτικής αναπτύξεως — Ενίσχυση για την πρόωρη συνταξιοδότηση — Κανονισμός 1257/1999 — Εθνική ρύθμιση ορίζουσα τη συνήθη ηλικία συνταξιοδοτήσεως βάσει του φύλου του αιτούντος και, στην περίπτωση των γυναικών, βάσει του αριθμού των τέκνων που έχουν αναθρέψει — Παραβίαση των αρχών της ίσης μεταχειρίσεως και της απαγορεύσεως των διακρίσεων
(Κανονισμός 1257/1999 του Συμβουλίου, άρθρα 2, 11η περίπτωση, και 11 § 1, 2η περίπτωση)
1. Η προβλεπόμενη από τον κανονισμό 1257/1999, για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΓΤΠΕ) και για την τροποποίηση και κατάργηση ορισμένων κανονισμών, ενίσχυση για την πρόωρη συνταξιοδότηση συνιστά μέσο της χρηματοδοτούμενης από το ΕΓΤΠΕ κοινής γεωργικής πολιτικής που αποσκοπεί στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, και όχι παροχή κοινωνικής ασφαλίσεως εμπίπτουσα στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 79/7, περί της προοδευτικής εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέματα κοινωνικής ασφαλίσεως.
Καίτοι, ασφαλώς, ο καθορισμός της συνήθους ηλικίας συνταξιοδοτήσεως, κατά την έννοια του άρθρου 11, παράγραφος 1, δεύτερη περίπτωση, του κανονισμού αυτού, εμπίπτει, ελλείψει εναρμονίσεως βάσει του δικαίου της Ένωσης, στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, εντούτοις, στο πλαίσιο εφαρμογής του κανονισμού αυτού, τα εν λόγω κράτη δεν μπορούν να στηριχθούν στη διαφορετική μεταχείριση που το άρθρο 7, παράγραφος 1, της οδηγίας 79/7 τους παρέχει τη δυνατότητα να προβλέπουν σε σχέση με τον καθορισμό της ηλικίας συνταξιοδοτήσεως στον τομέα της κοινωνικής ασφαλίσεως. Ο νομοθέτης της Ένωσης δεν μπορεί να θεωρηθεί, λόγω της παραπομπής αυτής σε μη εναρμονισμένη έννοια, ότι παρέσχε στα εν λόγω κράτη την ευχέρεια να λαμβάνουν, κατά την εφαρμογή του εν λόγω κανονισμού, μέτρα τα οποία παραβιάζουν τις γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης και προσβάλλουν τα θεμελιώδη δικαιώματα. Κατά συνέπεια, λαμβανομένων επίσης υπόψη της αιτιολογικής σκέψεως 40 και του άρθρου 2, ενδέκατη περίπτωση, του κανονισμού αυτού, κατά την εφαρμογή του κανονισμού 1257/1999, τα κράτη μέλη οφείλουν, δυνάμει του άρθρου 15, παράγραφος 1, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να τηρούν τις αρχές της ίσης μεταχειρίσεως και της απαγορεύσεως των διακρίσεων που κατοχυρώνουν τα άρθρα 20, 21, παράγραφος 1, και 23 του εν λόγω Χάρτη.
(βλ. σκέψεις 25-28)
2. Δεν συνάδει προς το δίκαιο της Ένωσης και προς τις γενικές αρχές του περί ίσης μεταχειρίσεως και απαγορεύσεως των διακρίσεων το γεγονός ότι, κατ’ εφαρμογήν των διατάξεων του εθνικού συνταξιοδοτικού συστήματος κράτους μέλους που αφορούν την απαιτούμενη ηλικία για την απόκτηση του δικαιώματος λήψεως συντάξεως γήρατος, η συνήθης ηλικία συνταξιοδοτήσεως, κατά την έννοια του άρθρου 11, παράγραφος 1, δεύτερη περίπτωση, του κανονισμού 1257/1999, για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΓΤΠΕ) και για την τροποποίηση και κατάργηση ορισμένων κανονισμών, καθορίζεται διαφορετικά αναλόγως του φύλου του αιτούντος την ενίσχυση γεωργού λόγω πρόωρης συνταξιοδοτήσεως και, στην περίπτωση γυναικών, αναλόγως του αριθμού των τέκνων που έχει αναθρέψει η ενδιαφερόμενη.
Πράγματι, οι ηλικιωμένοι γεωργοί, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες, βρίσκονται σε συγκρίσιμη κατάσταση σε σχέση με τον σκοπό που επιδιώκει η προβλεπόμενη στο άρθρο 10, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού στήριξη της πρόωρης συνταξιοδοτήσεως, ο οποίος συνίσταται στην ενθάρρυνση των εν λόγω γεωργών, ανεξαρτήτως φύλου και αριθμού τέκνων που έχουν αναθρέψει, να παύσουν οριστικώς τις γεωργικές δραστηριότητές τους πρόωρα προκειμένου να διασφαλισθεί καλύτερα η βιωσιμότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Θα αντέβαινε, συνεπώς, στο δίκαιο της Ένωσης και στις γενικές αρχές του περί ίσης μεταχειρίσεως και απαγορεύσεως των διακρίσεων η διαφορετική αντιμετώπιση των εν λόγω καταστάσεων που δεν δικαιολογείται αντικειμενικώς.
Όσον αφορά τις συνέπειες της παραβιάσεως της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως σε μια τέτοια περίπτωση, για όσο διάστημα δεν έχουν ληφθεί μέτρα για την αποκατάσταση της ίσης μεταχειρίσεως, η τήρηση της αρχής της ισότητας μπορεί να διασφαλισθεί μόνο με τη χορήγηση στα πρόσωπα που ανήκουν στην ευρισκόμενη σε δυσμενέστερη θέση κατηγορία των ιδίων πλεονεκτημάτων με εκείνα που έχουν στη διάθεσή τους τα πρόσωπα της ευνοημένης κατηγορίας.
(βλ. σκέψεις 30, 31, 35, 36 και διατακτ.)