KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
SAUGMANDSGAARD ØE
ippreżentati fis-6 ta’ Diċembru 2018 (1)
Kawża C‑396/17
Martin Leitner
vs
Landespolizeidirektion Tirol
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill‑Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali, l-Awstrija))
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Politika soċjali – Direttiva 2000/78/KE – Projbizzjoni ta’ diskriminazzjonijiet ibbażati fuq l-età – Sistema nazzjonali ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz tal‑uffiċjali – Leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru kkunsidrata diskriminatorja – Adozzjoni ta’ leġiżlazzjoni ġdida sabiex tirrimedja din id‑diskriminazzjoni – Modalitajiet ta’ trasferiment tal-persuni kkonċernati lejn is-sistema l-ġdida – Twettiq ta’ differenza ta’ trattament – Ġustifikazzjonijiet – Dritt għal protezzjoni ġudizzjarja effettiva – Dritt għal kumpens – Prinċipju ta’ supremazija”
I. Introduzzjoni
1. It-talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill‑Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali, l-Awstrija) tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikoli 21 u 47 tal-Karta tad‑Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il‑“Karta”) u tal-Artikoli 1, 2, 6, 9, 16 u 17 tad-Direttiva 2000/78/KE li tistabbilixxi qafas ġenerali għall-ugwaljanza fit-trattament fl-impjieg u fix-xogħol (2).
2. Din it-talba saret fil-kuntest ta’ kawża bejn uffiċjal u l‑amministrazzjoni Awstrijaka li jaħdem magħha u tirrigwarda deċiżjoni meħuda minn din tal-aħħar skont is-sistema federali ta’ remunerazzjoni u avvanz tal-uffiċjali li ġiet adottata fl-Awstrija fil-bidu tas-sena 2015, sabiex tintemm diskriminazzjoni bbażata fuq l-età, wara s-sentenza Schmitzer (3).
3. Essenzjalment, il-qorti tar-rinviju tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja, qabel kollox, dwar jekk il-modalitajiet li permezz tagħhom l-uffiċjali diġà fis-servizz huma ttrasferiti mis-sistema l-qadima ta’ remunerazzjoni u avvanz lejn din is-sistema l-ġdida jwasslux sabiex tinżamm diskriminazzjoni bbażata fuq l-età li hija pprojbita mid-dritt tal-Unjoni, b’mod partikolari fid-dawl tal-Artikoli 2 u 6 tad-Direttiva 2000/78 flimkien mal-Artikolu 21 tal-Karta. Jiena nikkunsidra li dan huwa l‑każ, għar-raġunijiet li ser nispjega f’dawn il-konklużjonijiet.
4. Imbagħad, filwaqt li tirreferi għal dawn l-istess dispożizzjonijiet kif ukoll għall-Artikolu 47 tal-Karta, il-qorti tar-rinviju għandha dubju dwar il‑konformità mad-dritt tal-Unjoni tal-leġiżlazzjoni nazzjonali kkontestata li, fil-fehma tagħha, tneħħi d-diskriminazzjoni kkonċernata biss b’mod dikjaratorju, mhux b’mod konkret, u li ma tagħtix rimedju effettiv. Nikkunsidra li dawn il-kunsiderazzjonijiet ma għandux ikollhom effetti fir-rigward ta’ din il-kawża.
5. Finalment, din il-qorti tistaqsi jekk id-dritt tal-Unjoni, b’mod iktar speċifiku l-Artikolu 17 tad-Direttiva 2000/78 u l-Artikolu 47 tal-Karta, jipprekludix il-leġiżlazzjoni kkonċernata. Jekk iva, hija tistaqsi jekk il‑prinċipju ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni jitlobx li d‑dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni l-qadima, abrogati retroattivament, għandhomx xorta jkomplu jiġu applikati sabiex jirrimedjaw in‑nuqqasijiet tal‑leġiżlazzjoni l-ġdida. Jiena nikkunsidra li għandha tingħata risposta kkwalifikata għal dawn iż-żewġ domandi, ibbażata iktar fuq l‑Artikolu 16 ta’ din id-direttiva.
6. Nenfasizza li hemm rabtiet mill-qrib ferm bejn din il-kawża u l‑Kawża C‑24/17, Österreichischer Gewerkschaftsbund, li hija s-suġġett ta’ konklużjonijiet differenti iżda mogħtija fl-istess jum bħal dawn il‑konklużjonijiet (4).
II. Il-kuntest ġuridiku
A. Id-dritt tal-Unjoni
7. L-Artikolu 1 tad-Direttiva 2000/78 jipprevedi li “[l]-iskop ta’ din id-Direttiva huwa li tniżżel parametru ġenerali biex tikkumbatti diskriminazzjoni fuq bażi ta’ […] età […] f’dak li għandu x’jaqsam ma’ l‑impjieg u x-xogħol, bi skop li timplimenta fl-Istati Membri il-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament”.
8. L-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva, intitolat “Il-kunċett ta’ diskriminazzjoni”, fil-paragrafu 1 tiegħu, jiddefinixxi l-“prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament” bħala “li m’għandux ikun hemm diskriminazzjoni diretta jew indiretta għall-ebda raġuni msemmija fl‑Artikolu 1.” Fil-paragrafu 2(1) tiegħu jiddikjara li “għandu jitqies li jkun hemm diskriminazzjoni diretta meta persuna tiġi trattata b’mod inqas favorevoli milli kienet tiġi trattata oħra f’sitwazzjoni simili, għar‑raġunijiet imsemmija fl-Artikolu 1”.
9. L-Artikolu 6 tal-imsemmija direttiva, intitolat “Il-ġustifikazzjoni għal trattament differenti fuq bażi ta’ età”, fl-ewwel sentenza tal-ewwel paragrafu tiegħu jipprevedi li “[m]inkejja l-Artikolu 2(2), l-Istati Membri jistgħu jipprovdu li trattament differenti fuq bażi ta’ età m’għandux jikkostitwixxi diskriminazzjoni, jekk, fil-kuntest tal-liġi nazzjonali, hu objettivament u raġonevolment iġġustifikat b’għan leġittimu, inkluża politika leġittima ta’ l-impjieg, tas-suq tax-xogħol u ta’ objettivi ta’ taħriġ professjonali, u jekk il-mezzi biex jintlaħqu dawk l-għanjiet ikunu approprjati u neċessarji”. It-tieni sentenza tispjega li “[d]an it-trattament differenti jista’ b’mod partikolari jinkludi […] l-iffissar ta’ kondizzjonijiet minimi ta’ età, esperjenza professjonali jew anzjanità f’servizz għall‑aċċess ta’ mpjieg jew għal ċerti vantaġġi marbuta ma’ l-impjieg […]”.
10. L-Artikolu 9 tal-istess direttiva, intitolat “Id-difiża ta’ drittijiet”, fil-paragrafu 1 tiegħu jipprevedi li “[l]-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-proċeduri ġudizzjarji u/jew amministrattivi, inklużi meta jitqies approprjat proċeduri ta’ konċiljazzjoni, għall-eżekuzzjoni ta’ obbligi taħt din id-direttiva, ikunu disponibbli għal-persuni kollha li jikkunsidraw ruħhom trattati ħażin minħabba nuqqas ta’ applikazzjoni tal-prinċipju ta’ l-ugwaljanza fit-trattament, anki wara li r-relazzjoni li fiha jkun allegat li saret id-diskriminazzjoni tkun spiċċat”.
11. L-Artikolu 16 tad-Direttiva 2000/78, intitolat “Il-konformità”, fil-punt a) tiegħu jipprevedi li “[l]-Istati Membri għandhom jieħdu l‑miżuri neċessarji biex jiżguraw li […] kwalunkwe liġijiet, regolamenti u dispożizzjonijiet amministrattivi kuntrarji għall-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament huma aboliti”.
12. L-Artikolu 17 ta’ din id-direttiva, intitolat “Is-Sanzjonijiet”, jiddikjara li “[l]-Istati Membri għandhom jistabbilixxu r-regoli dwar sanzjonijiet applikabbli għall-ksur tad-dispożizzjonijiet nazzjonali adottati skond din id-Direttiva u għandhom jieħdu l-miżuri kollha neċessarji biex jiżguraw li jiġu applikati. Is-sanzjonijiet, li jistgħu jinvolvu l-pagament ta’ kumpens lill-vittma, għandhom ikunu effettivi, proporzjonati u dissważivi […]”.
B. Id-dritt Awstrijak
1. Il-GehG 2010
13. Il-klassifikazzjoni tal-membri tal-persunal bil-kuntratt fl-iskali ta’ salarji u l-avvanz tagħhom, li bħala regola ssir kull sentejn, huma rregolati mill-Gehaltsgesetz 1956 (5) (Liġi dwar is-salarji tal‑1956, iktar ’il quddiem il-“GehG 1956”), kif emendata diversi drabi, b’mod partikolari sabiex tieħu inkunsiderazzjoni s-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja mogħtija fil‑kuntest ta’ kawżi relatati mad‑dispożizzjonijiet tad-dritt Awstrijak f’dan il‑qasam.
14. Wara s-sentenza Hütter (6), il-GehG 1956 ġiet emendata permezz ta’ liġi federali ppubblikata fit-30 ta’ Awwissu 2010 (7) (GehG 1956 fil‑verżjoni li ħarġet minn din il-liġi, iktar ’il quddiem il-“GehG 2010”).
15. L-Artikolu 8(1) tal-GehG 2010 jippervedi li “[l]-avvanz huwa ddeterminat skont data ta’ referenza” u li “[ħ]lief għal dispożizzjoni kuntrarja f’dan l-artikolu, il-perijodu neċessarju għal avvanz għat-tieni skala ta’ kull kategorija ta’ impjieg huwa ta’ ħames snin u ta’ sentejn għall-iskali l-oħra”.
16. L-Artikolu 12(1) tal-GehG 2010 jipprevedi li “[b]la ħsara għar‑restrizzjonijiet imsemmija fil-paragrafi 4 sa 8, id-data ta’ referenza li għandha tittieħed inkunsiderazzjoni għall-finijiet tal-avvanz fl-iskala għandha tiġi kkalkulata billi wieħed imur lura għall-jum tar-reklutaġġ fir‑rigward ta’ perijodi sussegwenti għat-30 ta’ Ġunju tas-sena li matulha jkunu twettqu disa’ snin ta’ skola jew kienu jitwettqu wara ammissjoni fl-ewwel livell ta’ tagħlim […]”.
2. Il-GehG emendata
17. Wara s-sentenza Schmitzer (8), il-kontenut tal-Artikoli 8 u 12 tal‑GehG 1956 reġa’ ġie emendat, b’effett retroattiv, bis-saħħa ta’ liġi federali ppubblikata fil-11 ta’ Frar 2015 (9) (GehG 1956 fil-verżjoni li ħarġet minn din il-liġi, iktar ’il quddiem il-“GehG 2015”).
18. Barra minn hekk, sabiex tiġi konformi ma’ sentenza tal‑Verwaltungsgerichtshof (il-Qorti Amministrattiva, l-Awstrija) (10), liġi federali ppubblikata fis-6 ta’ Diċembru 2016 (11) emendat għal darba oħra l-GehG 1956 (fil-verżjoni li ħarġet minn din il-liġi, iktar ’il quddiem il‑“GehG 2016” u, meħuda flimkien mal-GehG 2015, il-“GehG emendata”), f’dak li jirrigwarda d-dħul fis-seħħ tal-Artikoli 8 u 12 tal‑GehG 2015.
19. Taħt it-titolu “Klassifikazzjoni u avvanz”, l-Artikolu 8(1) tal‑GehG 2015 jipprevedi li “[i]l-klassifikazzjoni u l‑avvanz ulterjuri huma stabbiliti abbażi tal-anzjanità fis‑sistema ta’ remunerazzjoni”.
20. Taħt it-titolu “Anzjanità fis-sistema ta’ remunerazzjoni (età ta’ referenza)”, l-Artikolu 12 tal-GehG 2015 jipprevedi:
“1. L-anzjanità fis-sistema ta’ remunerazzjoni tinkludi l-perijodi ta’ servizz utli għall-avvanz, miżjuda bil-perijodi ta’ servizz preċedenti li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni.
2. L-anzjanità fis-sistema ta’ remunerazzjoni għandha tieħu inkunsiderazzjoni, bħala perijodi ta’ attività preċedenti, il-perijodi mwettqa
1) fil-qafas ta’ relazzjoni ta’ xogħol ma’ kollettività territorjali jew ma’ komun ta’ Stat Membru taż-Żona Ekonomika Ewropea, tar‑Repubblika tat-Turkija jew tal-Konfederazzjoni Svizzera;
2) fil-qafas ta’ relazzjoni ta’ xogħol ma’ korp tal-Unjoni Ewropea jew ma’ organizzazzjoni intergovernattiva li [r-Repubblika tal‑]Awstrija hija membru tagħhom;
3) il-perijodi li matulhom l-uffiċjal kellu dritt għal pensjoni tal‑invalidità bis-saħħa tal‑Heeresversorgungsgesetz (il-Liġi dwar il‑protezzjoni tal-forzi armati) […], u
4) il-perijodi mwettqa […] fis-servizz militari […], fis-servizz ta’ taħriġ militari […], fis-servizz ċivili […], fis-servizz militari obbligatorju […].
3. Minbarra l-perijodi msemmija fil-paragrafu 2, jistgħu jittieħdu inkunsiderazzjoni, bħala perijodi ta’ servizz preċedenti, il-perijodi ta’ eżerċizzju ta’ attività professjonali jew ta’ stage ma’ amministrazzjoni rilevanti, għal mhux iktar minn total ta’ għaxar snin.[…]”
21. Taħt it-titolu “Trasferiment ta’ relazzjonijiet ta’ xogħol pendenti”, l-Artikolu 169d tal-GehG emendata jipprevedi, fil-paragrafi 1 sa 9 tiegħu:
“1. L-uffiċjali kollha ta’ kategoriji ta’ remunerazzjoni u ta’ impjieg imsemmija fl-Artikolu 169d, li huma fis-servizz fil-11 ta’ Frar 2015, ser jiġu kklassifikati mill-ġdid, skont id-dispożizzjonijiet li ġejjin u abbażi biss tas-salarju preċedenti tagħhom, fis-sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni maħluqa b’din il-liġi federali. Fl-ewwel stadju, l‑uffiċjali ser jiġu kklassifikati, skont is-salarju preċedenti tagħhom, fi skala tas‑sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni li fiha jinżamm is-salarju preċedenti. […]
2. It-trasferiment tal-uffiċjal fis-sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni jsir permezz ta’ kalkolu globali tal-anzjanità tiegħu fis-sistema ta’ remunerazzjoni. L-ammont ta’ trasferiment huwa determinanti għall‑kalkolu globali. L-ammont ta’ trasferiment jikkorrispondi għas‑salarju sħiħ mingħajr eventwali avvanz eċċezzjonali, kif użat għall‑kalkolu tas-salarju tal-uffiċjal għax-xahar ta’ Frar 2015 (ix-xahar tat-trasferiment). […]
2a L-ammont li għandu jintuża bħala ammont ta’ trasferiment huwa dak tal-iskala ta’ salarju li kien effettivament determinanti għas-salarju mħallas għax-xahar tat-trasferiment (klassifikazzjoni skont id‑dikjarazzjoni tas-salarju). Huwa eskluż li jsir eżami dwar il-korrettezza tal-bażi tas-salarju kif ukoll tal-ammont tiegħu. Ma għandhiex tiġi kkunsidrata korrezzjoni ulterjuri tas-salarji mħallsa għall-kalkolu tal‑ammont ta’ trasferiment ħlief jekk
1) din il-korrezzjoni ssir minħabba żbalji fattwali li saru meta d-data ddaħħlet f’sistema awtomatika ta’ trattament tal-informazzjoni, u
2) id-data mdaħħla bi żball hija differenti b’mod ċar mid-data li kellha tiddaħħal, kif jipprovaw d-dokumenti diġà eżistenzi fil-mument meta ddaħħlet.
[…]
2c. Il-paragrafi 2a u 2b jittrasponu fid-dritt Awstrijak, fil-qasam tar‑Regolamenti tal-Persunal Federali u tal-Għalliema tal-Länder, l‑Artikoli 2 ut 6 tad-Direttiva 2000/78 […] kif interpretati mis-sentenza [Specht et (12)]. Il-modalitajiet ta’ trasferiment tal-uffiċjali identifikati qabel id-dħul fis-seħħ tar-riforma federali tar-remunerazzjonijiet tal‑2015 għalhekk ġew stabbiliti fis-sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni u jipprevedu li, minn naħa waħda, l-iskala ta’ remunerazzjoni li issa huma marbuta magħha hija stabbilita biss abbażi tas-salarju li kellhom taħt is‑sistema ta’ remunerazzjoni qadima, minkejja li din is-sistema kienet ibbażata fuq diskriminazzjoni bbażata fuq l-età tal-uffiċjal u li, min-naħa l-oħra, l-avvanz ulterjuri għal skala ta’ remunerazzjoni ogħla issa hija kkalkolata biss skont l-esperjenza professjonali miksuba mid‑dħul fis-seħħ tar-riforma tar-remunerazzjonijiet tal-2015.
3. L-anzjanità fis-sistema ta’ remunerazzjoni tal-uffiċjal ikklassifikat mill-ġdid hija stabbilita abbażi tal-perijodu neċessarju għall-avvanz mill‑ewwel skala ta’ salarju (mill-ewwel ġurnata) sal-iskala ta’ salarju tal-istess kategorija ta’ impjieg li għaliha huwa previst, fil‑verżjoni fis‑seħħ fit‑12 ta’ Frar 2015, is-salarju inqas l-iktar qrib tal-ammont ta’ trasferiment. Jekk l-ammont ta’ trasferiment jikkorrispondi għall‑ammont l-iktar baxx ta’ skala ta’ salarju fl-istess kategorija ta’ impjieg, allura tinżamm din l-iskala. L-ammonti kollha pparagunati għandhom jitqarrbu għall-eqreb unità f’EUR.
[…]
6. […] Jekk is-salarju l-ġdid tal-uffiċjal huwa inqas mill‑ammont ta’ trasferiment, jitħallas allowance sad-differenza tal‑ammont, meħud inkunsiderazzjoni għall-kalkolu tal-pensjoni tal‑irtirar, bħala allowance kumplimentari […], sakemm jilħaq skala ta’ salarju ogħla mill-ammont ta’ trasferiment. Il-paragun tal‑ammonti jinkludi l-eventwali allowances ta’ anzjanità u l-avvanzi straordinarji.
[…]
9. Sabiex jiġu protetti l-aspettativi għall-avvanz suċċessiv, għall‑avvanz straordinarju jew għall-allowance ta’ anzjanità fis-sistema ta’ remunerazzjoni l-qadima, meħuda inkunsiderazzjoni għall-kalkolu tal-pensjoni tal-irtirar, l-uffiċjal huwa intitolat għal allowance kumplimentari […], malli jilħaq l-iskala tranżitorja […].”
22. Skont il-punt 3 tal-Artikolu 175(79) tal-GehG 2016, “l-Artikoli 8 u 12, inkluż it-titoli tagħhom, fil-verżjoni li tirriżulta mil-liġi federali ppubblikata fil-BGBl. I, 32/2015 […], jidħlu fis-seħħ fl-1 ta’ Frar 1956; il-verżjonijiet kollha ta’ dawn id-dispożizzjonijiet ippubblikati qabel il‑11 ta’ Frar 2015 ma jistgħux jiġu applikati iktar fil-proċeduri pendenti jew futuri […]”.
III. Il-kawża prinċipali, id-domandi preliminari u l-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
23. Martin Leitner kien suġġett għar-regoli tas-sistema l-qadima Awstrijaka ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz tal-uffiċjali sax-xahar ta’ Frar 2015, imbagħad kien ikklassifikat mill-ġdid fil-qafas tas-sistema l‑ġdida adottata dakinhar mil-leġiżlatur Awstrijak.
24. Fis-27 ta’ Jannar 2015, huwa ressaq talba quddiem il‑Landespolizeidirektion Tirol (id-Direttorat tal-Pulizija Reġjonali tat-Tyrol, l-Awstrija, iktar ’il quddiem id-“Direttorat Reġjonali”) sabiex tiġi stabbilita data ta’ referenza ġdida għall-finijiet tal-avvanz tiegħu u tal-pożizzjoni fl-iskala tiegħu, kif ukoll, jekk ikun il-każ, talba għal ħlas ta’ remunerazzjonijiet dovuti lilu, fid-dawl tal-esperjenza li huwa kien kiseb qabel l-età ta’ 18‑il sena.
25. Fit-30 ta’ April 2015, id-direttorat reġjonali ċaħad it-talba ta’ M. Leitner bħala inammissibbli, minħabba li, permezz tar-riforma tal‑GehG 1956 li saret fil-bidu tas-sena 2015 (13), il-leġiżlatur kien ħassar id-dispożizzjonijiet kollha relatati mad-data ta’ referenza l-qadima għall‑finijiet tal-avvanz, filwaqt li d-dispożizzjonijiet li sa dakinhar kienu rilevanti ma kinux għadhom applikabbli, b’mod retroattiv, anki fir‑rigward ta’ proċeduri pendenti jew futuri.
26. M. Leitner ippreżenta rikors quddiem il‑Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali), fejn sostna li din id-deċiżjoni ta’ rifjut ma kinitx konformi mad‑dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni relatati man‑nondiskriminazzjoni, kif interpretati mill-Qorti tal-Ġustizzja (14). Fis‑7 ta’ Novembru 2016, din il-qorti annullat id-deċiżjoni kkontestata u stiednet lid-direttorat reġjonali jiddeċiedi dwar il-mertu tat-talba inkwistjoni.
27. Fid-9 ta’ Jannar 2017, id-direttorat reġjonali ddeċieda mill-ġdid dwar din it-talba u rrifjutaha, minħabba li M. Leitner ma kellux drittijiet taħt is-sistema l-qadima ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz, peress li din is‑sistema ma setgħet tiġi applikata fl-ebda proċedura wara r-riforma hawn fuq imsemmija.
28. Fit-8 ta’ Frar 2017, M. Leitner ippreżenta rikors kontra din id‑deċiżjoni, quddiem l-istess qorti, sabiex jikseb dikjarazzjoni li l‑klassifikazzjoni tiegħu u s-salarji li jirriżultaw minnha għandhom jiġu stabbiliti skont it-talba tiegħu tas-27 ta’ Jannar 2015.
29. F’dawn iċ-ċirkustanzi, permezz ta’ digriet tat-30 ta’ Ġunju 2017 li wasal fil-Qorti tal-Ġustizzja fit-3 ta’ Lulju 2017, il‑Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u tagħmel id-domandi preliminari segwenti lill‑Qorti tal-Ġustizzja:
“1) Id-dritt tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Artikoli 1, 2 u 6 tad‑Direttiva 2000/78 […] flimkien mal-Artikolu 21 tal-Karta […], għandu jiġu interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li, għall-eliminazzjoni tad-diskriminazzjoni kontra uffiċjali taċ-ċivil fis-servizz, tipprevedi sistema tranżitorja li permezz tagħha s-sistema ta’ klassifikazzjoni mis-sistema biennali preċedenti għal sistema biennali ġdida (fiha nnifisha nondiskriminatorja għall-uffiċjali taċ-ċivil ġodda), abbażi ta’ “ammont tranżitorju”, għalkemm ikkalkolat fi flus, jikkorrispondi madankollu għal klassifikazzjoni attribwibbli speċifikament, b’mod li tissokta d-diskriminazzjoni abbażi tal-età kontra l-uffiċjali taċ-ċivil fis-servizz?
2) Id-dritt tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Artikolu 17 tad‑Direttiva 2000/78 […] u l-Artikolu 47 […], għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li, skont l‑interpretazzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Artikoli 9 u 16 ta’ [din] id-direttiva fis-sentenza [Schmitzer (15)], tipprekludi lill-uffiċjali taċ‑ċivil fis-servizz milli jitolbu konstatazzjoni tal-pożizzjoni salarjali tagħhom, abbażi tal-Artikolu 2 tad-Direttiva 2000/78, fid‑data tat-tranżizzjoni lejn is-sistema l-ġdida billi jiġi ddikjarat li l-bażijiet legali korrispondenti ma humiex iktar applikabbli retroattivament għad-data li fiha daħlet fis-seħħ il-liġi prinċipali oriġinali u, b’mod partikolari, li perijodi ta’ servizz preċedenti li twettqu qabel l-età ta’ 18-il sena ma jistgħux jittieħdu inkunsiderazzjoni?
3) Jekk ir-risposta għa[t-tieni] domanda tkun fl-affermattiv: | [i]l‑prinċipju tas-supremazija tad-dritt tal-Unjoni kkonstatat, fost oħrajn, fis-sentenza [Mangold (16)], jeżiġi li d-dispożizzjonijiet applikabbli għall-uffiċjali taċ-ċivil fis-servizz qabel it-tranżizzjoni, li kienu ġew abrogati retroattivament, għandhom jibqgħu japplikaw sabiex dawn l-uffiċjali taċ-ċivil jistgħu jiġu kklassifikati retroattivament fis-sistema l-qadima b’mod nondiskriminatorju u għalhekk jiġu kklassifikati fis-sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni b’mod nondiskriminatorju?
4) Id-dritt tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Artikoli 1, 2 u 6 tad-Direttiva 2000/78[…], flimkien mal-Artikoli 21 u 47 tal-Karta […], għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li telimina d-diskriminazzjoni eżistenti bbażata fuq l-età (fir-rigward tat-teħid inkunsiderazzjoni ta’ perijodi ta’ attività mwettqa qabel l-età ta’ 18-il sena) sempliċement b’mod dikjaratorju, billi tipprevedi li l-perijodi effettivament imwettqa taħt kundizzjonijiet diskriminatorji għandhom retroattivament jitqiesu li ma humiex iktar diskriminatorji anki jekk id-diskriminazzjoni effettivament tissokta?”
30. Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja minn M. Leitner, mill-Gvern Awstrijak kif ukoll mill‑Kummissjoni.
31. Permezz ta’ posta mibgħuta fl-14 ta’ Ġunju 2018, il‑Qorti tal-Ġustizzja talbet kjarifika, li l-qorti tar-rinviju wieġbet, u għamlet mistoqsija bil-miktub, li għaliha wieġbu M. Leitner, il-Gvern Awstrijak u l-Kummissjoni.
32. Waqt is-seduta tat-12 ta’ Settembru 2018, dawn l-istess partijiet u l-partijiet ikkonċernati ressqu s-sottomissjonijiet orali tagħhom.
IV. Analiżi
A. Osservazzjonijiet preliminari
33. Din il-kawża tirrigwarda l-leġiżlazzjoni l-ġdida Awstrijaka dwar il-modalitajiet li bihom l-esperjenza miksuba qabel id-dħul fis-servizz hija meħuda inkunsiderazzjoni għall-finijiet tal-klassifikazzjoni u tal‑avvanz tal-uffiċjali. Din is-sistema ta’ remunerazzjoni, li ġiet wara r‑riforma tal-GehG 1956 li seħħet fil-bidu tas-sena 2015, hija simili għal dik stabbilita fl-istess żmien fir-rigward tal-membri tal-persunal bil-kuntratt fis-servizz pubbliku (17).
34. Bis-saħħa ta’ din is-sistema l-ġdida, il-klassifikazzjoni ta’ membru tal-persunal bil-kuntratt fis-sistema ta’ remunerazzjoni u tal-avvanz ulterjuri tiegħu fl-iskali ma baqgħux stabbiliti skont “data ta’ referenza”, punt ta’ tluq fittizju, iżda skont l-“anzjanità” fl-imsemmija sistema (18). Sabiex din tal-aħħar tiġi kkalkolata, jiġu kkunsidrati, apparti l-perijodu tar-relazzjoni tal-impjieg pendenti, il-perijodu ta’ servizz preċedenti għad-dħul fis-servizz, inkwantu dawn huma espressament ikkunsidrati bħala rilevanti, u dan b’mod differenti skont it-tip tal-persuna li timpjega, jiġifieri, kollha fit-totalità tagħhom meta dawn l-attivitajiet ikunu ġew eżerċitati fi ħdan entitajiet pubbliċi speċifikati, iżda sa mhux iktar minn għaxar snin fil-każijiet l-oħra (19).
35. L-uffiċjali li kienu fis-servizz meta daħlet fis-seħħ ir-riforma(20), li hija applikabbli b’mod retroattiv (21), huma ttrasferiti lejn is-sistema l‑ġdida ta’ remunerazzjoni permezz ta’ klassifikazzjoni mill-ġdid li topera b’mod sistematiku bil-mod segwenti (22). Qabel kollox, l-uffiċjali kollha kkonċernati huma kklassifikati fi skala ta’ din is-sistema l-ġdida abbażi tas-salarju preċedenti tagħhom. Sussegwentement, l-anzjanità tagħhom hija stabbilita b’mod globali fis-sistema ta’ remunerazzjoni, skont “ammont ta’ trasferiment” li jikkorrispondi mal-iskala ta’ salarju effettivament determinanti għas-salarju li jkun tħallas mill-persuna li timpjega għax‑xahar ta’ Frar 2015, imsejjaħ “xahar ta’ trasferiment”, filwaqt li huwa speċifikat eżami dwar jekk din ir-remunerazzjoni hijiex korretta jew le jsir biss jekk ikun hemm żbalji materjali u ċari meta tkun qed tinġabar id-data (23).
36. Id-domandi magħmula mill-Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali) jistiednu lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex, essenzjalment, tistabbilixxi jekk il-leġiżlazzjoni l-ġdida inkwistjoni twassalx għal diskriminazzjoni bbażata fuq l-età bi ksur tad-dritt tal‑Unjoni kif murija fis-sentenza Schmitzer (24), kif jiddikjara M. Leitner, jew jekk dan ma huwiex il-każ, kif issostni l-konvenuta fil-kawża prinċipali. Sabiex timmotiva t-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari, din il-qorti tispjega li l-opinjonijiet mogħtija minn qrati superjuri Awstrijaċi dwar dan is-suġġett ma humiex konkordanti (25).
37. Il-qorti tar-rinviju tistaqsi, qabel kollox, dwar il-kompatibbiltà mad-dritt tal-Unjoni tal-modalitajiet li bihom jitwettaq it-trasferiment tal‑uffiċjali tas-sistema qadima ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz lejn is‑sistema l-ġdida, minn naħa waħda, fir-rigward b’mod iktar partikolari, tal-metodu magħżul tal-“ammont ta’ trasferiment” u, min-naħa l-oħra, fir-rigward tan-natura purament dikjaratorja tat-tneħħija tad‑diskriminazzjoni (taqsima B). Sussegwentement, hija tistaqsi, minn naħa waħda, jekk huwiex kuntrarju għall-Artikolu 17 tad‑Direttiva 2000/78 kif ukoll fl-Artikolu 47 tal-Karta, li l-uffiċjali ma għandhomx il-possibbiltà li jinvokaw din id-direttiva sabiex jistabbilixxu l-“ammont ta’ trasferiment” u, min-naħa l-oħra, f’każ ta’ risposta fl‑affermattiv, jekk il-prinċipju ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni jimponix li tiġi applikata s-sistema mħassra fid-dawl ta’ trasferiment nondiskriminatorju lejn is-sistema l-ġdida (taqsima C).
B. Fuq il-modalitajiet tat-trasferiment tal-uffiċjali tas-sistema l‑qadima ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz lejn is-sistema l-ġdida (l‑ewwel u r-raba’ domanda)
38. Fid-dawl ta’ punti komuni li jeżistu bejn l-ewwel u r-raba’ domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju, fl-opinjoni tiegħi, għandhom jiġu eżaminati flimkien, anki jekk jidhirli li huwa meħtieġ li jingħataw risposti separati.
1. Fuq it-twettiq tad-diskriminazzjoni maħluqa bis-sistema ta’ trasferiment użata (l-ewwel domanda)
39. Permezz tal-ewwel domanda, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk id-dritt tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Artikoli 1, 2 u 6 tad-Direttiva 2000/78 flimkien mal-Artikolu 21 tal-Karta, għandux jiġi intepretat fis-sens li jipprekludi leġiżlazzjoni nazzjonali li bis-saħħa tagħha sistema ta’ remunerazzjoni diskriminatorja hija ssostitwita b’sistema ġdida, meta t-trasferiment lejn din tal-aħħar tal-uffiċjali kollha fis‑servizz (26) isir b’tali mod li l‑ewwel klassifikazzjoni fis-sistema l-ġdida ssir skont is‑salarju mħallas għal xahar partikolari li ġie kkalkolat skont is-sistema l-qadima (27). Qabel kollox, nirrileva li, bil-kliem użat fi tmiem id‑domanda tagħha (28), din il-qorti tindika espressament li hija tikkunsidra a priori li d-diskriminazzjoni preċedenti hija mwettqa mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni (29).
40. Dwar dan, M. Leitner jinvoka li, peress li l-leġiżlazzjoni li hi s‑suġġett tal-kawża prinċipali tipprevedi li l-klassifikazzjoni mill-ġdid tal-uffiċjali diġà fis‑servizz issir abbażi tas‑salarju mħallas fix-xahar ta’ Frar 2015, stabbilit b’mod diskriminatorju, id-diskriminazzjoni bbażata fuq l-età li tirriżulta mis‑sistema l-qadima ta’ remunerazzjoni tippersisti minħabba din ir-rabta (30) u li l-motivi invokati sabiex jiġġustifikaw din il‑leġiżlazzjoni ma humiex konformi mad-dritt tal-Unjoni. Il-Gvern Awstrijak ma jinnegax li l-effetti tad‑diskriminazzjoni maħluqa mis‑sistema l-qadima jistgħu b’hekk ikomplu, iżda jiddikjara li l‑modalitajiet użati sabiex isir it-trasferiment tal-imsemmija uffiċjali lejn is-sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni huma mhux biss iġġustifikati minn għanijiet leġittimi, iżda wkoll adattati u neċessarji sabiex dawn l‑għanijiet jintlaħqu. Għall‑kuntrarju, il-Kummissjoni tikkunsidra li tali leġiżlazzjoni ma hijiex kompatibbli mar-rekwiżiti li jirriżultaw mill‑Artikoli 2 u 6 tad‑Direttiva 2000/78, inkwantu jżommu differenza fit-trattament ibbażata fuq l-età li ma hijiex iġġustifikata. Jiena wkoll tal‑istess opinjoni, għar-raġunijiet hawn taħt esposti.
41. Qabelxejn, fir-rigward ta’ dispożizzjonijiet li huma msemmija f’din id-domanda preliminari, nirrileva li l-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni bbażata fuq l-età huwa stabbilit fl‑Artikolu 21 tal‑Karta u spjegat bid-Direttiva 2000/78, iżda li din il-kwistjoni għandha tiġi eżaminata fid-dawl ta’ din tal-aħħar, fil-kuntest ta’ kawża bħal dik fil-kawża prinċipali, peress li l-miżuri nazzjonali inkwistjoni jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmija direttiva (31). Barra minn hekk, peress li la l-għan tad-Direttiva 2000/78 u lanqas il-fatturi ta’ diskriminazzjoni pprojbiti minnha, kif iddefiniti fl-Artikolu 1, ma humiex direttament investigati f’din il-kawża, ma jidhirlix li huwa neċessarju li l-Qorti tal-Ġustizzja tagħti interpretazzjoni ta’ din id‑dispożizzjoni.
42. Sussegwentement, fil-każ tal-ilmenti mressqa fir-rigward tal‑leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali, jidhirli li din hija kkontestata fir-rigward tal-modalitajiet li permezz tagħhom l‑uffiċjali li kienu fis-servizz waqt l-adozzjoni tar-riforma tal-2015 huma ttrasferiti mis-sistema qadima ta’ remunerazzjoni, ikkunsidrata diskriminatorja (32), lejn is-sistema l-ġdida. Fi kliem ieħor, għandu jiġi stabbilit jekk id-dispożizzjonijiet inkwistjoni jistgħux iwettqu diskriminazzjoni bbażata fuq l-età li tirriżulta minn din is-sistema qadima, qabel ma jiġi eżaminat jekk dawn id-dispożizzjonijiet humiex oġġettivament u raġjonevolment iġġustifikati, b’tali mod li ma jaqgħux fil-projbizzjoni prevista bid-Direttiva 2000/78.
43. Fl-ewwel lok, f’dak li jirrigwarda l-eżistenza ta’ diskriminazzjoni bbażata fuq l-età, ninnota li skont l-Artikolu 2(2)(a) tad‑Direttiva 2000/78, ikun hemm diskriminazzjoni diretta meta persuna tiġi ttrattata b’mod inqas favorevoli milli kienet tiġi ttrattata oħra f’sitwazzjoni simili, b’mod partikolari, abbażi tal-età.
44. Barra minn hekk, infakkar li fis-sentenza Schmitzer (33), li minnha oriġinat ir-riforma inkwistjoni hawnhekk (34), il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat li l-leġiżlazzjoni Awstrijaka kif kienet qabel din ir-riforma kellha differenza fit-trattament direttament ibbażata fuq l-età fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni u li din id-differenza ma kinitx debitament iġġustifikata minn għanijiet leġittimi, b’tali mod li taqa’ fil-projbizzjoni deskritta fl-imsemmi Artikolu 2(2)(a).
45. Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet b’mod ripetut li meta l-klassifikazzjoni mill-ġdid ta’ kategorija ta’ persuni f’sistema ta’ remunerazzjoni ġdida ssir b’mod esklużiv skont parametru marbut mal‑età li jirriżulta mis-sistema l-qadima, dispożizzjonijiet nazzjonali ta’ dan it-tip jistgħu jikkawżaw differenza fit-trattament, ibbażata fuq l-età, fi ħdan din is-sistema l-ġdida (35).
46. F’dan il-każ, l-Artikolu 169d tal-GehG emendata jipprevedi li l‑klassifikazzjoni mill-ġdid tal-uffiċjali fis-servizz issir “abbażi biss tar‑remunerazzjoni tagħhom preċedenti” (36), li kienet ukoll ibbażata fuq l‑età. B’dan il-mod, dawn id-dispożizzjonijiet iwasslu għal sitwazzjoni diskriminatorja li permezz tagħha l-uffiċjali li kienu żvantaġġati bis‑sistema l-qadima jirċievu salarju inqas minn dak li jirċievu l-uffiċjali l-oħra, minkejja li s-sitwazzjonijiet tagħhom kienu komparabbli, u dan sempliċement minħabba l-età li huma kellhom meta wettqu s-servizzi preċedenti li għandhom jiġu kkunsidrati.
47. Il-qorti tar-rinviju tiddeċiedi bl-istess mod. Filwaqt li jirreferi għall-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja hawn fuq imsemmija, il‑Gvern Awstrijak barra minn hekk jirrikonoxxi li dawn id‑dispożizzjonijiet tas-sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni huma tali li jestendu l-effetti diskriminatorji tas-sistema l-qadima (37). Fuq kollox, il‑Kummissjoni tesponi li mix-xogħljiet preparatorji nazzjonali jirriżulta li l-leġiżlatur Awstrijak deliberatament għażel metodu li għandu tali konsegwenzi (38).
48. Għalhekk, fl-opinjoni tiegħi, ma hemmx dubju li leġiżlazzjoni bħal din inkwistjoni tirriżulta f’sitwazzjoni diskriminatorja, jiġifieri d‑differenza ta’ trattament ibbażata fuq l-età fis-sens tal‑Artikolu 2(2)(a) tad-Direttiva 2000/78 kif ikkonstatata mill-Qorti tal‑Ġustizzja fis‑sentenza Schmitzer (39). Id-diskriminazzjonijiet li kienu jeżistu qabel ir‑riforma inkwistjoni huma b’hekk mistennija jippersistu, u dan, mhux sempliċement b’mod provviżorju, iżda b’mod permanenti jew definittiv(40).
49. It-tieni nett, fir-rigward tal-eventwali ġustifikazzjoni tad‑differenza ta’ trattament li tkompli b’dan il-mod, għandu jitfakkar li l-Artikolu 6 tad-Direttiva 2000/78 jippermetti li titwarrab il-klassifikazzjoni ta’ diskriminazzjoni diretta fis-sens tal-Artikolu 2, u b’hekk il-projbizzjoni li tirriżulta minnha, meta d-differenzi ta’ trattament ibbażati fuq l-età huma “fil-kuntest tal-liġi nazzjonali, objettivament u raġonevolment iġġustifikat[i] b’għan leġittimu”, bħal dawk elenkati f’dan l-Artikolu 6 (41), u li “l-mezzi biex jintlaħqu dawk l-għanjiet ikunu approprjati u neċessarji”.
50. Skont ġurisprudenza stabbilita, fil-kuntest ta’ rinviju għal deċiżjoni preliminari, għalkemm hija fl-aħħar mill-aħħar il-qorti nazzjonali, li hija l-uniku organu kompetenti sabiex jevalwa l-fatti, li għandha tistabbilixxi jekk u sa fejn il-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali hija konformi ma’ dawn ir-rekwiżiti, il-Qorti tal‑Ġustizzja, li tintalab tagħti risposti utli lill-qorti nazzjonali, hija kompetenti sabiex tagħti indikazzjonijiet, abbażi tal-proċess tal-kawża prinċipali kif ukoll tal-osservazzjonijiet li jkunu sarulha, li jistgħu jippermettu lill-qorti tar-rinviju tagħti deċiżjoni fil-kawża li hija adita minnha (42).
51. Fir-rigward tal-għanijiet li jistgħu jiġġustifikaw il-kontenut tal‑leġiżlazzjoni inkwistjoni, il-qorti tar-rinviju (43) u l-Gvern Awstrijak jindikaw li l-modalitajiet ta’ trasferiment użati fir-riforma tal-2015 kienu, minn naħa waħda, intiżi sabiex jevitaw diffikultajiet sinjifikattivi wisq li jirriżultaw minn iffissar ta’ ammont għal kull wieħed mill-ħafna uffiċjali kkonċernati (44), u min-naħa l-oħra, sabiex it-tranżazzjoni tibqa’ newtrali f’termini ta’ spejjeż għall-Istat u, finalment, sabiex tipprevjeni tnaqqis sinjifikattiv fil-livell ta’ remunerazzjoni għal dawn l-uffiċjali.
52. Mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li l‑ġustifikazzjonijiet ibbażati fuq eventwali diffikultajiet amministrattivi u ż-żieda fl-ispejjeż finanzjarji, ma jistgħux, bħala regola, iservu bħala bażi għan-nuqqas ta’ osservanza tal-obbligi li jirriżultaw mill-projbizzjoni ta’ diskriminazzjoni minħabba l-età prevista fid‑Direttiva 2000/78. Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja aċċettat li ma jistax jintalab eżami individwali ta’ kull każ partikolari sabiex jiġu stabbiliti a posteriori u individwalment il-perijodi ta’ esperjenza preċedenti, sa fejn il-ġestjoni tal-iskema kkonċernata għandha tibqa’ vijabbli mil-lat tekniku u ekonomiku (45).
53. Barra minn hekk, huwa stabbilit li l-volontà, espressa b’mod ċar mil-leġiżlatur Awstrijak (46), li joffri lil kategorija ta’ persuni l-garanzija ta’ trasferiment fis-sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni mingħajr telf finanzjarju, u għalhekk b’osservanza tad-drittijiet kweżiti u tal‑protezzjoni tal-aspettattivi leġittimi, tikkostitwixxi għan leġittimu ta’ politika tal‑impjieg u tas-suq tax-xogħol (47), li jista’ jiġġustifika, matul perijodu tranżitorju, iż-żamma tas-salarji preċedenti u, konsegwentement, iż-żamma ta’ sistema diskriminatorja bbażata fuq l‑età (48).
54. Peress li l-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali effettivament issegwi għan leġittimu fis-sens tal-Artikolu 6 tad‑Direttiva 2000/78, sussegwentement għandu jiġi eżaminat jekk il‑metodi użati humiex adattati u neċessarji sabiex jintlaħaq dan il-għan, skont din id-dispożizzjoni.
55. Fir-rigward tan-natura adattata ta’ tali dispożizzjonijiet, bħall‑qorti tar-rinviju u l-Kummissjoni, niddubita bil-qawwa li l‑element ikkontestat tar-riforma tal‑2015, jiġifieri l-klassifikazzjoni mill-ġdid tal‑uffiċjali fis-servizz kollha taħdem “biss abbażi tas-salarju preċedenti tagħhom” (49), jista’ jiġi kkunsidrat bħala adattat sabiex jintlaħaq l-għan ta’ protezzjoni kemm tad-drittijiet kweżiti kif ukoll tal‑aspettattiva leġittima tal-persuni kollha kkonċernati b’dan id‑dispożittiv.
56. Fil-fatt, mill-indikazzjonijiet ipprovduti mill-qorti tar-rinviju jirriżulta li l-leġiżlatur Awstrijak adotta diversi miżuri li għandhom l-għan li jevitaw lil dawn il-persuni kollha, irrispettivament minn jekk ġewx ivvantaġġati jew le mis-sistema l-qadima, isofru telf sinjifikattiv ta’ salarju minħabba din ir-riforma (50). Issa, is-sempliċi fatt li tali miżuri tranżitorji kellhom jiġu adottati, flimkien mad-dispożittiv ibbażat fuq is‑salarju preċedenti li huwa kkontestat, jippermetti li jiġi preżunt li dan waħdu, u għalhekk fih innifsu, ma huwiex adattat sabiex jippreżerva d‑drittijiet kweżiti u l-aspettattivi leġittimi tal-persuni kkonċernati.
57. Fuq kollox, fir-rigward tan-natura neċessarja ta’ dispożizzjonijiet bħal dawk inkwistjoni fil-kawża prinċipali, nikkunsidra li d-dispożittiv adottat fl‑2015 imur lil hinn minn dak neċessarju sabiex jintlaħaq l-għan hawn fuq imsemmi. Kif tindika l-Kummissjoni (51), u minkejja l-opinjoni kuntrarja tal-Gvern Awstrijak, tipi oħra ta’ miżuri, li ma jippenalizzawx daqstant lill-persuni li kienu żvantaġġati bis-sistema l-qadima (52), setgħu jiġu implimentati biex jipproteġu d-drittijiet kweżiti u l-aspettattiva leġittima tal-membri tal-persunal kollha kkonċernati (53), fl-opinjoni tiegħi, mingħajr ma l-ġestjoni tas-sistema l-ġdida ssir mhux vijabbli minn perspettiva teknika u ekonomika (54).
58. Fl-opinjoni tiegħi, din il-konstatazzjoni tirriżulta, fuq kollox, fir‑rigward tal-perijodu mingħajr limitu tad-dispożittiv il-ġdid, li ma jippermettix konverġenza progressiva tas-salarju riżervat għall-membri tal-persunal żvantaġġati bis-sistema l-qadima lejn is-salarju mogħti lill‑membri tal-persunal ivvantaġġati, b’tali mod li tal-ewwel jibbenefikaw fi żmien qasir jew medju, u fi kwalunkwe każ fi tmiem perijodu prevedibbli, minn aġġustament tal-benefiċċji mogħtija lil dawn tal‑aħħar (55).
59. F’dan ir-rigward, infakkar li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li l-għan inkwistjoni ma għandux jiġġustifika miżura li, bħal f’dan il-każ, iżżomm definittivament id-differenza fit-trattament skont l-età li r-riforma ta’ sistema diskriminatorja hija intiża li telimina. Tali miżura, minkejja li tista’ tiżgura l-protezzjoni tad-drittijiet kweżiti u tal-aspettattivi leġittimi fir-rigward tal-uffiċjali vvantaġġati mis-sistema preċedenti, ma hijiex idonea sabiex tistabbilixxi sistema nondiskriminatorja għall-uffiċjali żvantaġġati mill-imsemmija sistema preċedenti (56).
60. Finalment, nispjega li l-argument, imressaq mill-Gvern Awstrijak, li l-Gewerkschaft Öffentlicher Dienst (is-Sindakat tas-Servizz Pubbliku, l-Awstrija) ta l-kunsens tiegħu fir-rigward tal-modalitajiet tar-riforma inkwistjoni ma għandux jikkontesta mill-ġdid l-analiżi li għadha kif saret. Fil-fatt, bħall‑Istati Membri, l-imsieħba soċjali għandhom jaġixxu b’osservanza tal-obbligi li jirriżultaw mid-Direttiva 2000/78 (57), anki jekk ir-rwol ta’ dawn tal-aħħar jista’ jkun ċentrali waqt it-tħejjija ta’ ċerti regolamenti (58).
61. Għalhekk, nikkunsidra li, minkejja l-marġni ta’ diskrezzjoni wiesa’ mogħti lill-Istati Membri u lill-imsieħba soċjali fl-għażla mhux biss ta’ tfittxija ta’ għan partikolari fil-qasam tal-politika soċjali u tal-impjieg, iżda wkoll fl-adozzjoni tal-miżuri biex jintlaħaq tali għan (59), il-leġiżlatur Awstrijak ma setax raġjonevolment jikkunsidra bħala adattat u neċessarju li jadotta dispożizzjonijiet nazzjonali bħall-Artikolu 169d tal-GehG emendata.
62. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, jiena tal‑opinjoni li l-Artikoli 2 u 6 tad-Direttiva 2000/78 għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu modalitajiet li permezz tagħhom l-uffiċjali fis-servizz huma ttrasferiti minn sistema qadima ta’ remunerazzjoni diskriminatorja lejn sistema ġdida bħal dawk previsti mil-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali.
2. Fuq l-impatt tad-dikjarazzjonijiet magħmula mil-leġiżlatur nazzjonali u d-dritt għal protezzjoni ġudizzjarja effettiva (ir-raba’ domanda)
63. Permezz tar-raba’ domanda preliminari, il-qorti tar-rinviju tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja tiddikjara jekk l-Artikoli 1, 2 u 6 tad‑Direttiva 2000/78 flimkien mal-Artikolu 21 tal-Karta, dispożizzjonijiet diġà msemmija fl-ewwel domanda preliminari, flimkien mal-Artikolu 47 tal-Karta, dispożizzjoni oħra msemmija wkoll (60), jipprekludux it-teħid inkunsiderazzjoni ta’ dikjarazzjonijiet perentorji, magħmula mil-leġiżlatur nazzjonali, li r-riforma kkontestata debitament ittemm id-diskriminazzjoni maħluqa mis-sistema applikabbli preċedentement. Mill-motivi tad-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li l‑imsemmi Artikolu 47 jissemma sabiex il-Qorti tal-Ġustizzja tistabbilixxi, barra minn hekk, jekk kienx hemm ksur tad-dritt għal protezzjoni ġudizzjarja effettiva stabbilita fih mil-leġiżlatur waqt l‑adozzjoni ta’ din ir-riforma.
64. Qabelxejn, nispjega li hawnhekk ser niffoka l-proposta tiegħi dwar l-interpretazzjoni tal-Artikolu 47 tal-Karta, fid-dawl tal-argumenti żviluppati iktar qabel (61) f’dak li jirrigwarda d-dispożizzjonijiet l-oħra li huma ċċitati f’din id-domanda, sabiex ikun hemm applikazzjoni waħda ma’ dan l-artikolu.
65. Qabel dan, fir-rigward tal-valur legali li għandu jingħata lill-fatt li l-leġiżlatur Awstrijak iddikjara li neħħa d-diskriminazzjoni bbażata fuq l-età, “b’mod dikjaratorju”, ninnota li l-qorti tar-rinviju ssostni li l‑mudell magħżul ma jeliminax din id-diskriminazzjoni permezz ta’ miżuri li jippermettu li jkun hemm rimedju b’mod konkret, iżda jipprova jagħmel dan b’mod retroattiv b’sempliċi dikjarazzjonijiet (62), li huma kontradetti b’paragun bejn is-sistema l-qadima u l-ġdida, li juru li l‑klassifikazzjoni mill-ġdid tikkostitwixxi “moviment parallel” tad‑diskriminazzjoni inkwistjoni mis-sistema l-antika lejn il-ġdida.
66. M. Leitner ma ppreżentax sottomissjonijiet speċifiċi dwar il-punt jekk huwiex aċċettabbli, fid-dawl tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal‑Unjoni hawn fuq imsemmija, li leġiżlazzjoni nazzjonali tillimita ruħha sabiex tiddikjara li qed tneħħi diskriminazzjoni pprojbita, filwaqt li fil-prattika tħalliha hemm.
67. Il-Gvern Awstrijak jirrileva li l-punt determinanti huwa li jkun magħruf mhux jekk diskriminazzjoni hijiex eliminata b’mod – allegatament – dikjaratorju biss, iżda wkoll jekk id-dispożizzjonijiet nazzjonali applikabbli humiex konformi mad-dritt tal-Unjoni, kif diskuss fil-kuntest tad-domandi preliminari preċedenti. Fl-istess spirtu, il‑Kummissjoni tikkunsidra li kliem inkluż fil-leġiżlazzjoni nazzjonali, bħal dawk imsemmija mill-qorti tar-rinviju, ma jibdlu xejn mill-fatt li huwa meħtieġ li jiġi vverifikat jekk l-applikazzjoni effettiva ta’ din il‑leġiżlazzjoni saritx b’konformità mad-dritt tal-Unjoni.
68. Jiena essenzjalment naqbel mal-pożizzjoni tagħhom, filwaqt li nfakkar li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-funzjoni li tagħti, fil-qafas tal‑proċedura ta’ rinviju għal deċiżjoni preliminari, l-elementi kollha ta’ interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni li jippermettu lill-qorti tar-rinviju tevalwa hija stess il-konformità ta’ leġiżlazzjoni nazzjonali mad‑dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni, fosthom dawk tal-Karta (63), u dan minkejja, fl-opinjoni tiegħi, eventwali dikjarazzjonijiet tal‑leġiżlatur nazzjoanli li jirrigwardaw din il-konformità.
69. Fir-rigward tal-eventwali inkompatibbiltà mal-Artikolu 47 tal‑Karta (64), il-qorti tar-rinviju tindika li, bis-saħħa tas-sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz tal-uffiċjali, l-“ammont ta’ trasferiment”, stabbilit abbażi tas-sistema l-qadima, jista’ jkun suġġett għal stħarriġ limitat (65). Hija tistaqsi jekk dawn id-dispożizzjonijiet nazzjonali jagħmlux ineffettiv kwalunkwe rimedju bbażat fuq klassifikazzjoni inkorretta li ma tirriżultax li hija dovuta għal sempliċi żball ta’ ġbir ta’ data (66).
70. M. Leitner jiddikjara li l-Artikolu 47 tal-Karta jipprojbixxi dispożizzjonijet, bħal dawk tar-riforma inkwistjoni, li jipprevedu li s‑sistema qadima ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz, iddikjarata diskriminatorja, ma tistax tiġi applikata iktar fil-proċeduri kollha, kemm dawk pendenti kif ukoll futuri (67). Il-Kummissjoni ma tiddikjarax ruħha dwar dan il-punt. Għall-kuntrarju, il-Gvern Awstrijak isostni li tali dispożizzjonijiet nazzjonali jissodisfaw ir-rekwiżiti tal-imsemmi Artikolu 47. Jiena naqbel ukoll ma’ din il-pożizzjoni, għar-raġunjiiet segwenti.
71. Qabelxejn, nikkunsidra li huwa inkontestabbli li din il-kawża tirrigwarda sitwazzjoni li fiha Stat Membru implimenta d-dritt tal‑Unjoni, fis-sens tal-Artikolu 51(1) tal-Karta, b’tali mod li l-leġiżlatur federali kien obbligat li josserva d-drittijiet fundamentali protetti fl‑Artikolu 47 tagħha, u b’mod iktar speċifiku d-dritt tal-partijiet fil‑kawża li jibbenefikaw minn protezzjoni ġudizzjarja effettiva tal‑prerogattivi li d-dritt tal-Unjoni jagħtihom (68). Nirrileva li tali protezzjoni hija, qabelxejn, anki prevista b’mod espress fid‑Direttiva 2000/78 (69), li t-traspożizzjoni tagħha kienet espliċitament imsemmija fil-leġiżlazzjoni inkwistjoni hawnhekk (70).
72. Barra minn hekk, infakkar li kull Stat Membru għandu ċerta awtonomija fil-qasam, li tippermettilu jiddefinixxi l-modalitajiet proċedurali tal-kawżi intiżi sabiex jissalvagwardjaw id-drittijiet li l‑individwi għandhom mid-dritt tal-Unjoni, sakemm dawn il-modalitajiet josservaw iż-żewġ rekwiżiti stabbiliti minn ġurisprudenza stabbilita tal‑Qorti tal-Ġustizzja, jiġifieri l-prinċipju ta’ ekwivalenza u l-prinċipju ta’ effettività (71). Kif diġà ntwera, ir-rekwiżiti li jirriżultaw mill‑Artikolu 47 tal-Karta li setgħu jintużaw mill-Qorti tal-Ġustizzja huma ristretti kif ukoll dipendenti fuq diversi fatturi u, b’mod partikolari, jidher li d-dritt għal rimedju effettiv ma jimplikax li l-qrati nazzjonali kompetenti jkunu neċessarjament f’pożizzjoni, fi kwalunkwe każ, li jemendaw id‑deċiżjonijiet ikkontestati fir-rigward tal-elementi kollha li fuqhom dawn id-deċiżjonijiet huma bbażati (72).
73. Barra minn hekk, minħabba r-rabtiet li jeżistu bejn l-ewwel sentenza tal-Artikolu 47 tal-Karta u l-Artikolu 13 tal-Konvenzjoni Ewropea għall‑Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali (73), għandha tiġi kkunsidrata l-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-drittijiet tal-bniedem relatata ma’ din l-aħħar dispożizzjoni (74). Issa, minn din il‑ġurisprudenza jirriżulta li d-dritt għal rimedju effettiv quddiem qorti għandu jippermetti lill-partijiet fil-kawża li jużaw drittijiet u libertajiet stabbiliti minn din il-konvenzjoni, filwaqt li għandu jiġi spjegat li dan id-dritt jimponi fuq l-Istati obbligu li l-portata tiegħu tvarja skont in-natura tal-ilment tar-rikorrent u li n-natura effettiva tar-rimedju ma tiddependix miċ-ċertezza ta’ deċiżjoni favur il-persuna kkonċernata (75).
74. F’dan il-każ, ninnota li, fil-kuntest tas-sistema l-ġdida Awstrijaka ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz, il-portata tal-istħarriġ materjali li l-qrati nazzjonali kompetenti jistgħu jeżerċitaw fir-rigward tal-“ammont ta’ trasferiment”, li jistabbilixxi l-klassifikazzjoni mill-ġdid tal-membri tal-persunal bil-kuntratt ikkonċernati (76), hija mnaqqsa (77). Fil-fatt, dan l-istħarriġ jista’ jsir biss fir-rigward ta’ ineżattezzi li jirriżultaw minn żbalji fil-ġbir tad-data rilevanti (78), u mhux fuq eventwali irregolarità fil‑kalkolu tas-salarju li fuqu huwa bbażat l-imsemmi ammont, kalkolu magħmul abbażi tas-sistema qadima ta’ remunerazzjoni.
75. Madankollu, kif jindika l-Gvern Awstrijak, il-persuni kollha affettwati bir-riforma kkontestata – jiġifieri l-uffiċjali diġà fis-servizz, irrispettivament minn jekk ġewx ivvantaġġati jew żvantaġġati bis‑sistema l-qadima – għandhom rimedji li jippermettulhom jistħarrġu l‑legalità tas-sistema li permezz tagħha ġew ittrasferiti lejn is-sistema l‑ġdida ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz (79). Dan l-istħarriġ ġudizzjarju tal‑validità tar-regoli inkwistjoni jista’ jiġi eżerċitat, b’mod partikolari, fir-rigward tar-rekwiżiti tad-dritt tal-Unjoni, b’mod li eventwali inkompatibbiltà tar-riforma ma’ dawn ir-rekwiżiti tista’ tiġi żvelata. Il‑kwistjoni li ġiet introdotta fil-kawża prinċipali, li wasslet għal din it‑talba għal deċiżjoni preliminari, barra minn hekk turi l-eżistenza u l‑effikaċja ta’ dawn ir-rimedji. Il-persuni kkonċernati għandhom għalhekk il-possibbiltà li jmorru quddiem il-qrati Awstrijaċi sabiex isostnu d-drittijiet li huma għandhom mid-dritt tal-Unjoni, f’ċirkustanzi li, fl-opinjoni tiegħi, huma kompatibbli mal-kontenut imsemmi hawn fuq tad-dritt fundamentali għal rimedju effettiv, fis-sens tal-Artikolu 47 tal‑Karta, u li jippermetti, b’mod iktar speċifiku, li jiġu osservati l-obbligi li jirriżultaw mid‑Direttiva 2000/78.
76. Konsegwentement, nipproponi li r-risposta għar-raba’ domanda magħmula għandha tkun illi l-Artikolu 47 tal-Karta għandu jiġi interpretat fis-sens li ma jipprekludix dispożizzjonijiet nazzjonali bħal dawk imsemmija f’din id-domanda.
C. Fuq l-inkompatibbiltà mal-Artikolu 17 tad-Direttiva 2000/78 u l-konsegwenzi potenzjali tagħha fir-rigward tal-prinċipju ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni (it-tieni u t-tielet domanda)
77. Fid-dawl tar-rabta stabbilita mill-qorti tar-rinviju bejn it-tieni u t‑tielet domanda li hija ressqet lill-Qorti tal-Ġustizzja, hemm lok li, fl‑opinjoni tiegħi, tingħata risposta waħda għalihom.
1. Fuq l-effett tal-Artikolu 17 tad-Direttiva 2000/78 (it-tieni domanda)
78. It-tieni domanda tistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja tistabbilixxi, prinċiparjament, jekk “l-Artikolu 17 tad-Direttiva 2000/78 u l‑Artikolu 47 tal-Karta” (80) għandhomx jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali.
79. B’mod iktar speċifiku, il-qorti tar-rinviju tistaqsi lill-Qorti tal‑Ġustizzja dwar jekk huwiex ammissibbli, fid-dawl ta’ xi waħda mid‑dispożizzjonijiet hawn fuq imsemmija, li leġiżlazzjoni nazzjonali tipprekludi lill-uffiċjali diġà fis-servizz milli jinvokaw l-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva, flimkien mal-Artikoli 9 u 16 skont is-sentenza Schmitzer (81), “milli jitolbu konstatazzjoni tal-pożizzjoni salarjali tagħhom, abbażi tal-[imsemmi Artikolu 2] fid-data tat-tranżizzjoni lejn is-sistema l-ġdida [ta’ remunerazzjoni]”, inkwantu din il-leġiżlazzjoni tipprevedi li d-dispożizzjonijiet tas-sistema l-qadima ma humiex applikabbli retroattivament.
80. Anki jekk id-deċiżjoni tar-rinviju ma tindikax dan b’mod espliċitu, jidhirli li huwa loġiku li jiġi kkunsidrat li l-kwistjoni mqajma b’din id‑domanda għandha tiġi deċiża biss fil-każ li, bħala risposta għall-ewwel domanda preliminari, il-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi, kif nipproponi jien, li l-leġiżlazzjoni kkontestata ma hijiex konformi mar-rekwiżiti tal‑Artikoli 2 u 6 tad-Direttiva 2000/78.
81. Fir-rigward tal-interpretazzjoni mitluba hawnhekk tal-Artikolu 47 tal-Karta, nirreferi għall-argumenti li jiena ddedikajt għal din il-problematika fil-kuntest tar-risposta għar-raba’ domanda (82), li ssemmi wkoll lil dan l-Artikolu 47 iżda li hija bbażata fuq kunsiderazzjonijiet iktar ċari u iktar adattati, fl-opinjoni tiegħi, minn dawk relatati ma’ din id-domanda, peress li din għandha bħala suġġett ċentrali d-dispożizzjonijiet hawn fuq imsemmija tad‑Direttiva 2000/78.
82. Fir-rigward tal-interpretazzjoni tal-Artikolu 17 tad‑Direttiva 2000/78, fl-opinjoni tiegħi mill-motivi tad-deċiżjoni tagħha jirriżulta li l-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk dan l-artikolu jimponix jew le l-għoti ta’ kumpens finanzjarju (83) lill-uffiċjali diġà fis‑servizz li ġew iddiskriminati abbażi tal-età bis-sistema l-qadima ta’ remunerazzjoni u avvanz, fid-dawl tas-sentenzi preċedenti tal-Qorti tal‑Ġustizzja (84). Fir-risposta tagħha għat-talba għall-kjarifiki, din il-qorti tispjega li mis-sentenza Schmitzer (85) hija tiddeduċi li tali uffiċjal “għandu jkollu l-possibbiltà, filwaqt li tirreferi għall-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva, li jikkontesta l-effett diskriminatorju tal-leġiżlazzjoni sabiex iwaqqfu, irrispettivament mill-fatt li huwa dovut lilu kumpens minħabba f’hekk għall-passat”. Hija żżid li fl-opinjoni tagħha l-leġiżlatur Awstrijak ma ħax inkunsiderazzjoni biżżejjed ir-rekwiżiti tal-imsemmi Artikolu 17, inkwantu huwa għażel miżuri li huma newtrali f’termini ta’ spejjeż, u mhux adattati sabiex jeliminaw b’mod effikaċi d-diskriminazzjoni bbażata fuq l-età.
83. Mingħajr ma jsemmi espliċitament l-Artikolu 17 tad‑Direttiva 2000/78, M. Leitner isostni li, sakemm id-dritt tal-Unjoni jiġi implimentat b’mod korrett, il-persuni żvantaġġati għandhom igawdu mill-istess benefiċċji bħall-persuni vvantaġġati. Għall‑kuntrarju, il‑Gvern Awstrijak jallega li, meta adotta r-riforma inkwistjoni fil-kawża prinċipali, il-leġiżlatur Awstrijak issodisfa l-obbligi li jirriżultaw mill‑Artikolu 16 tad-Direttiva 2000/78. Min-naħa tagħha, il-Kummissjoni, wara li semmiet b’mod speċjali l-Artikolu 17 fl‑osservazzjonijiet tagħha u fid-dawl tal-fatt li kumpens finanzjarju jista’ jkun dovut f’dan il-każ, finalment tissuġġerixxi li għandha tingħata risposta li fin‑nuqqas ta’ sistema konformi ma’ din id-direttiva, l-uffiċjali żvantaġġati bis-sistema preċedenti għandhom jingħataw l-istess benefiċċji bħal dawk li minnhom setgħu jibbenefikaw l-uffiċjali vvantaġġati b’din is-sistema, fir-rigward tat-teħid inkunsiderazzjoni tal‑perijodi ta’ servizz imwettqa qabel l-età ta’ 18‑il sena, kif ukoll fl‑avvanz fl-iskala tar-remunerazzjonijiet.
84. Anki jekk essenzjalment naqbel mal-proposta finali tal-Kummissjoni, madankollu nikkunsidra li l-Artikolu 17 tad‑Direttiva 2000/78, li huwa msemmi f’din id-domanda preliminari b’rabta ma’ dispożizzjonijiet oħra ta’ din id-direttiva, ma huwiex il-bażi legali adattata sabiex tingħata deċiżjoni dwar hux meħtieġ jew le li jingħata kumpens finanzjarju lill-persuni li sofrew diskriminazzjoni, f’tali ċirkustanzi (86).
85. Fil-fatt, nirrileva li dan l-Artikolu 17, li huwa relatat mas‑sanzjonijiet li l-Istati Membri għandhom jimponu fuq min jikser dispożizzjonijiet nazzjonali adottati sabiex tiġi trasposta din id‑direttiva (87), ma jkoprix dan l-eżempju, li hija kwistjoni dwar kif Stat Membru għandu eventwalment jirrimedja (88) diskriminazzjoni maħluqa mhux bi ksur ta’ dawn id-dispożizzjonijiet nazzjonali li għandu jiġi ssanzjonat b’mod adattat (89), iżda bin-nuqqas ta’ osservanza ta’ rekwiżiti tad-dritt tal-Unjoni minn dawn id-dispożizzjonijiet nazzjonali stess.
86. Nikkunsidra li huwa iktar adattat li jsir riferiment, f’dan il-każ, għad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 16 tad-Direttiva 2000/78 li huwa relatat mal-obbligu li għandhom l-Istati Membri li jemendaw ir‑regoli nazzjonali tagħhom sabiex jiġu konformi mal-prinċipju ta’ nondiskriminazzjoni, kif sar mill-Qorti tal-Ġustizzja, diversi drabi fosthom iktar reċenti, f’kuntesti simili ta’ riformulazzjoni ta’ sistemi nazzjonali ta’ remunerazzjoni minħabba diskriminazzjoni (90). Għalhekk, nipproponi li din id-domanda tingħata risposta billi jittieħdu inkunsiderazzjoni d-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 16 ta’ din id‑direttiva (91).
87. F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li minkejja li l-imsemmi Artikolu 16 jimponi fuq l-Istati Membri li l‑leġiżlazzjoni nazzjonali tagħhom tkun konformi mad-dritt tal-Unjoni, iħallilhom il-libertà jagħżlu, minn fost is-soluzzjonijiet differenti adattati sabiex tintemm id-diskriminazzjoni pprojbita, dik fosthom li huma jqisu bħala l-iktar adattata għal dan il-għan. Skont din il-ġurisprudenza, it‑tneħħija ta’ diskriminazzjoni bbażata fuq l-età, bħal din inkwistjoni fil‑kawża prinċipali, mhux neċessarjament tfisser li ħaddiem li ġie ddiskriminat taħt is-sistema legali preċedenti awtomatikament jibbenefika mid-dritt li jirċievi kumpens finanzjarju retroattivament, li jikkorrispondi għad-differenza bejn is-salarju li huwa kien jirċievi fl‑assenza ta’ diskriminazzjoni u dak li huwa effettivament irċieva, jew żieda fis-salarji futuri. Dan ikun il-każ biss jekk, u sakemm, miżuri li jistabbilixxu mill-ġdid l-ugwaljanza fit-trattament ma jkunux ġew adottati mil-leġiżlatur nazzjonali. Fil-fatt, f’dan il-każ, l-osservanza tal‑prinċipju ta’ ugwaljanza tista’ tiġi żgurata biss permezz tal-għoti lill‑persuni tal-kategorija żvantaġġata tal-istess benefiċċji li jibbenefikaw minnhom il-persuni tal-kategorija vvantaġġata, sistema li, fin-nuqqas tal-applikazzjoni korretta tad-dritt tal-Unjoni, tibqa’ l-unika sistema ta’ riferiment valida (92).
88. Fl-opinjoni tiegħi, il-leġiżlazzjoni inkwistjoni tikkorrispondi għal dan l-aħħar każ, peress li nikkunsidra, għar-raġunijiet esposti fir-rigward tal-ewwel domanda preliminari (93), li l-miżuri li ġew adottati mil‑leġiżlatur Awstrijak, fid-dawl tat-trasferiment tal-membri tal‑persunal bil-kuntratt fis-servizz lejn is-sistema ġdida ta’ remunerazzjoni u ta’ avvanz, ma jippermettux li terġa’ tiġi stabbilita ugwaljanza fit-trattament għall-benefiċċju tal-uffiċjali li ġew żvantaġġati bis-sistema l-qadima (94). Filwaqt li l-leġiżlazzjoni l-ġdida żżomm l-effetti diskriminatorji tal-leġiżlazzjoni preċedenti (95), l‑osservanza tal-prinċipju tal-ugwaljanza fit-trattament jimplika li dawn il‑persuni jingħataw l-istess benefiċċji bħal dawk li minnhom kienu jibbenefikaw l-uffiċjali li kienu ġew ivvantaġġati bis-sistema l-qadima, f’dak li jirrigwarda kemm it-teħid inkunsiderazzjoni ta’ perijodi ta’ servizz imwettqa qabel l-età ta’ 18‑il sena kif ukoll l-avvanz fl-iskala ta’ remunerazzjonijiet (96). B’mod iktar preċiż, jiena nifhem il-ġurisprudenza msemmija hawn fuq bħala li tfisser li sabiex terġa’ tiġi stabbilita l-ugwaljanza fit-trattament jista’ jkun hemm bżonn li jingħata kumpens finanzjarju lill-membri tal-persunal żvantaġġati jekk ma jintlaħaqx bilanċ mill-ġdid favur tagħhom, fl-iqsar żmien possibbli (97), permezz ta’ kwalunkwe mezz ieħor adattat sabiex jiżgura l-konformità mitluba skont id-dritt tal-Unjoni.
89. Huwa f’dan is-sens li, fl-opinjoni tiegħi, għandu jiġi interpretat l‑Artikolu 16 tad-Direttiva 2000/78 sabiex tingħata risposta utli għat‑tieni domanda preliminari.
2. Fuq l-effett tal-prinċipju ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni (it-tielet domanda)
90. Qabelxejn, nenfasizza li t-tielet domanda hija magħmula f’każ li l-Qorti tal-Ġustizzja tagħti risposta fl-affermattiv għat-tieni domanda, kif magħmula mill-qorti tar-rinviju.
91. Permezz tat-tielet domanda tagħha, din il-qorti tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja, essenzjalment, dwar sa fejn applikazzjoni tal-prinċipju ta’ supremazija tad-dritt tal-Unjoni (98) tista’ tippermetti li tiġi rrimedjata l‑inkompatibbiltà tal-leġiżlazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma’ dan id-dritt li tirriżulta, b’mod partikolari, minn kontradizzjoni mad‑dispożizzjonijiet tal-Artikolu 17 tad-Direttiva 2000/78, imsemmija fid-domanda preċedenti tagħha. Madankollu, infakkar li jiena qiegħed nipproponi li ssir riformulazzjoni tat-tieni domanda, sabiex tingħata risposta utli għaliha iktar abbażi tal-Artikolu 16 tal-imsemmija direttiva (99).
92. B’mod iktar partikolari, din il-qorti tistaqsi jekk, bis-saħħa tas‑supremazija tad-dritt tal-Unjoni, id-dispożizzjonijiet tas-sistema l‑qadima ta’ remunerazzjoni li tħassru b’mod retroattiv (100) għandhomx xorta jkomplu japplikaw għall-uffiċjali li kienu diġà fis-servizz waqt l‑adozzjoni tar-riforma, sabiex dawn tal-aħħar jiġu kklassifikati b’mod retroattiv u nondiskriminatorju f’din is-sistema l-qadima, u b’hekk ikunu jistgħu jiġu ttrasferiti mingħajr diskriminazzjoni fis-sistema ta’ remunerazzjoni l-ġdida.
93. M. Leitner ma jiħux pożizzjoni fuq din it-tielet domanda preliminari. Il-Gvern Awstrijak jikkunsidra li ma hemmx lok li tiġi eżaminata, minħabba l-fatt li għandha tingħata risposta negattiva għat‑tieni domanda, peress li hemm konformità mad-dritt tal-Unjoni, iżda xorta jagħti indikazzjonijiet sussidjarji, filwaqt li jirreferi għall‑ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li tirrigwarda l-prinċipju ta’ supremazija (101). Skont il-Kummissjoni, hemm lok li tingħata risposta konġunta għat-tieni u għat-tielet domanda, għaliex dawn huma intiżi essenzjalment sabiex jistabbilixxu jekk għandux jingħata, kemm abbażi tas‑supremazija tad-dritt tal-Unjoni, kif ukoll bis-saħħa tal-Artikolu 17 tad-Direttiva 2000/78, kumpens finanzjarju lill-uffiċjali żvantaġġati bis-sistema l-qadima ddikjarata diskriminatorja.
94. Min-naħa tiegħi, nikkunsidra li l-osservanza tas-supremazija tad‑dritt tal-Unjoni, fir-rigward tat-tneħħija ta’ diskriminazzjoni pprojbita minnu, tista’ diġà tiġi żgurata b’applikazzjoni tal-ġurisprudenza relatata mal-intepretazzjoni tal-Artikolu 16 tad-Direttiva 2000/78, li semmejt fir-rigward tat-tieni domanda preliminari, ġurisprudenza li minnha jirriżulta li l-persuni żvantaġġati b’sistema diskriminatorja għandhom igawdu mill-istess benefiċċji bħal dawk mogħtija lill-persuni vvantaġġati b’din is-sistema (102). Fil-fatt, jidhirli li l-prinċipju tas‑supremazija tad-dritt tal-Unjoni jimmaterjalizza bid‑dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2000/78, fil-qasam li hija tkopri, u b’mod partikolari bl-obbligi msemmija fl-Artikolu 16 tagħha. Għalhekk, fl-opinjoni tiegħi, ma hemmx lok li tingħata risposta speċifika għal din it-tielet domanda. Madankollu, sabiex inkun eżawrjenti, ser nippreżenta s-segwenti osservazzjonijiet.
95. F’sitwazzjoni bħal dik f’dan il-każ, fejn saret kawża kontra awtorità amministrattiva ta’ Stat Membru, minn ġurisprudenza stabbilita jirriżulta li, jekk qorti nazzjonali adita ma tistax tipproċedi b’interpretazzjoni u applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni nazzjonali li hija konformi mad-Direttiva 2000/78 mingħajr madankollu ma tkun contra legem, il-prinċipju tas-supremazija tad-dritt tal-Unjoni jirrikjedi li l‑leġiżlazzjoni li tmur kontra r-rekwiżiti tad-dritt tal-Unjoni ma tiġix applikata (103). F’dan il-każ, l-osservanza tal-imsemmi prinċipju timplika, sabiex jiġi żgurat l-effett sħiħ tad-dritt tal-Unjoni, li għandhom jitneħħew id-dispożizzjonijiet tas-sistema l-ġdida ta’ remunerazzjoni li ma josservawx l-obbligi li jirriżultaw minn din id-direttiva, b’mod iktar partikolari fir-rigward tal‑projbizzjoni tad-diskriminazzjonijiet ibbażati fuq l-età.
96. Skont l-indikazzjonijiet sussidjarji tal-Gvern Awstrijak, dan jeħtieġ li r-regola li permezz tagħha t-trasferiment lejn din is-sistema jsir b’mod globali ma għandhiex tiġi applikata (104), u b’hekk l-anzjanità tal‑iskala għandha tiġi stabbilita b’mod individwali għal kull membru tal‑persunal diġà fis-servizz, billi jiġu kkalkolati mill-ġdid il-perijodi ta’ servizz preċedenti tiegħu u l-klassifikazzjoni fl-iskala ta’ remunerazzjoni li tirriżulta minnu (105).
97. Fl-opinjoni tiegħi, il-qorti nazzjonali għandha marġni ta’ diskrezzjoni f’dak li jirrigwarda r-rimedji li għandhom jiġu implimentati f’dan il-kuntest, inkwantu dawn jippermettu li jkun hemm rimedju effettiv għad-diskriminazzjoni bbażata fuq l-età li hija kkontestata fil‑kawża prinċipali. Il-proċess l-iktar adattat fl-opinjoni tiegħi huwa li jitwarrab l-element tal-leġiżlazzjoni kkonċernata li twettaq din id‑diskriminazzjoni, jiġifieri d-dispożittiv li permezz tiegħu t-trasferiment isir abbażi ta’ salarju stabbilit skont is-sistema l-qadima ta’ remunerazzjoni kkunsidrata diskriminatorja. Imbagħad, għandhom jiġu identifikati l-vantaġġi li minnhom jistgħu jibbenefikaw l-uffiċjali li ġew ivvantaġġati minnha, sabiex jingħata l-istess trattament lill-uffiċjali li ġew żvantaġġati, kif indikajt fir-rigward tal-interpretazzjoni tal‑Artikolu 16 tad-Direttiva 2000/78 (106).
98. Nispjega li, kuntrarjament għal dak li tista’ tagħti x’tifhem it-tielet domanda preliminari, l-implimentazzjoni tal-ġurisprudenza relatata mal‑prinċipju ta’ supremazija fl-opinjoni tiegħi ma għandhiex twassal sabiex tiġi applikata s-sistema l-qadima ta’ remunerazzjoni, permezz ta’ xi tip ta’ użu mill-ġdid ta’ dispożizzjonijiet imħassra b’mod retroattiv (107). Fil-fatt, l-osservanza tas-supremazija tad-dritt tal-Unjoni ma tasalx sal‑punt li timponi li qorti nazzjonali tapplika leġiżlazzjoni li ma tkunx għadha fis-seħħ bix-xewqa tal-leġiżlatur ta’ Stat Membru. Barra minn hekk, din is-sistema qadima fiha dispożizzjonijiet li l-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat li jikkawżaw diskriminazzjoni bbażata fuq l-età (108), b’tali mod li ma għandhiex tkun applikata bħala tali preċiżament sabiex tintemm din id-diskriminazzjoni.
V. Konklużjoni
99. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja twieġeb għad-domandi preliminari magħmula mill‑Bundesverwaltungsgericht (il-Qorti Amministrattiva Federali, l-Awstrija) bil-mod segwenti:
1) L-Artikoli 2 u 6 tad-Direttiva tal-Kunsill 2000/78/KE tas‑27 ta’ Novembru 2000 li tistabbilixxi qafas ġenerali għall‑ugwaljanza fit-trattament fl-impjieg u fix-xogħol, għandhom jiġu interpretati fis-sens li jipprekludu leġiżlazzjoni nazzjonali li, sabiex jiġu kkunsidrati perijodi ta’ servizz imwettqa qabel l-età ta’ 18‑il sena, tissostitwixxi sistema ta’ remunerazzjoni kkunsidrata diskriminatorja minħabba l-età b’sistema ġdida ta’ remunerazzjoni, iżda tipprevedi li t-trasferiment lejn din tal-aħħar tal-persuni kollha diġà fis-servizz isir billi l-ewwel klassifikazzjoni tagħhom f’din is‑sistema l-ġdida tiġi stabbilita abbażi ta’ salarju mħallas għal xahar partikolari u kkalkolat skont is-sistema l-qadima, b’tali mod li d-diskriminazzjoni bbażata fuq l-età tinżamm fl-effetti finanzjarji tagħha.
2) L-Artikolu 47 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea għandu jkun interpretat fis-sens li ma jipprekludix leġiżlazzjoni nazzjonali li tillimita l-istħarriġ materjali li l-qrati nazzjonali kompetenti jistgħu jeżerċitaw fir-rigward ta’ deċiżjonijiet ikkontestati quddiemhom, iżda jippermetti li jeżerċitaw stħarriġ tal-legalità ta’ dawn id-deċiżjonijiet u, f’dan il-qafas, stħarriġ tal-konformità tal-imsemmija leġiżlazzjoni mad-dritt tal‑Unjoni.
3) L-Artikolu 16 tad-Direttiva 2000/78 għandu jiġi interpretat fis-sens li, f’każ bħal dan inkwistjoni fil-kawża prinċipali, fejn sistema li tneħħi d-diskriminazzjoni bbażata fuq l-età b’mod konformi għal dak li tipprevedi din id-direttiva għadha ma ġietx adottata, sabiex ikun hemm mill-ġdid ugwaljanza fit-trattament, il-persuni żvantaġġati mis-sistema preċedenti għandhom jingħataw l-istess benefiċċji bħal dawk li minnhom setgħu jibbenefikaw il-persuni vvantaġġati minn din is-sistema, f’dak li jirrigwarda mhux biss it‑teħid inkunsiderazzjoni ta’ perijodi ta’ servizz imwettqa qabel l‑età ta’ 18‑il sena, iżda wkoll l-avvanz fl-iskala tas-salarji.