WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
UNII EUROPEJSKIEJ
(druga izba)

z dnia 8 marca 2012 r.

Sprawa F‑12/10

Petrus Kerstens

przeciwko

Komisji Europejskiej

Służba publiczna – Urzędnicy – Postępowanie dyscyplinarne – Skierowanie sprawy do komisji dyscyplinarnej przez niewłaściwy organ – Pisemne upomnienie – Czas trwania postępowania – Prawo do obrony i domniemanie niewinności – Rozsądny termin

Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której P. Kerstens żąda stwierdzenia nieważności decyzji Komisji z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ukarania go dyscyplinarnie upomnieniem pisemnym.

Orzeczenie: Skarga zostaje oddalona. P. Kerstens pokrywa całość kosztów postępowania.

Streszczenie

1.      Postępowanie – Skarga wszczynająca postępowanie – Replika – Wymogi formalne – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów

[statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21; regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 35 § 1 lit. e), art. 41]

2.      Postępowanie – Powaga rzeczy osądzonej – Zakres – Druga skarga na odrębną, indywidualną decyzję, późniejszą w stosunku do decyzji kwestionowanej w pierwszej skardze – Dopuszczalność

3.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Dochodzenie przed wszczęciem postępowania dyscyplinarnego – Uprawnienia Biura Dochodzeń i Postępowań Dyscyplinarnych Komisji w zakresie prowadzenia dochodzeń – Zakres – Zalecenie dla organu powołującego zastosowania wobec danego urzędnika środka administracyjnego – Włączenie

(regulamin pracowniczy, załącznik IX, art. 3)

4.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego – Termin – Obowiązek działania administracji w rozsądnym terminie – Nieprzestrzeganie – Konsekwencje

(regulamin pracowniczy, załącznik IX, sekcja 5)

5.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie dyscyplinarne – Termin – Obowiązek działania administracji w rozsądnym terminie – Ocena – Nieprzestrzeganie – Szczególne okoliczności – Ciężar dowodu

(regulamin pracowniczy, załącznik IX)

1.      Zgodnie z art. 21 statutu Trybunału Sprawiedliwości oraz z art. 35 § 1 lit. e) regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej skarga powinna wskazywać powołane zarzuty i argumenty co do prawa i stanu faktycznego. Wspomniane zarzuty i argumenty powinny być przedstawione na tyle jasno i precyzyjnie, by umożliwiały pozwanej przygotowanie obrony, a Sądowi do spraw Służby Publicznej rozstrzygnięcie w przedmiocie skargi, jeśli zajdzie taka potrzeba bez dodatkowych informacji. W celu zagwarantowania pewności prawa i prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości, aby skarga była dopuszczalna, konieczne jest, by istotne okoliczności faktyczne i prawne, będące podstawą jej złożenia, wynikały w sposób spójny i zrozumiały z samej treści skargi. Ta wykładnia art. 35 § 1 lit. e) regulaminu postępowania dotyczy również przesłanek dopuszczalności repliki, która zgodnie z art. 41 regulaminu postępowania służy wraz z dupliką uzyskaniu dodatkowych informacji.

(zob. pkt 68)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawy połączone od T‑305/94 do T‑307/94, od T‑313/94 do T‑316/94, T‑318/94, T‑325/94, T‑328/94, T‑329/94 i T‑335/94, Limburgse Vinyl Maatschappij i in. przeciwko Komisji, 20 kwietnia 1999 r., pkt 39, 40

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑100/09 Michail przeciwko Komisji, 13 września 2011 r., pkt 22

2.      Powaga rzeczy osądzonej, którą ma wyrok, może stanowić przeszkodę dla dopuszczalności skargi, jeżeli został on wydany w sprawie toczącej się między tymi samymi stronami, mającej ten sam przedmiot i opartej na tej samej podstawie, przy czym przesłanki te mają z konieczności charakter kumulatywny.

Nie ma to miejsca w sytuacji, gdy kolejna skarga dotyczy odrębnej, indywidualnej decyzji, późniejszej w stosunku do tej, która była przedmiotem pierwszej skargi. W tych okolicznościach nie uznaje się, że obie skargi mają ten sam przedmiot.

(zob. pkt 85, 87)

Odesłanie:

Trybunał: sprawy połączone 172/83 i 226/83 Hoogovens Groep przeciwko Komisji, 19 września 1985 r., pkt 9; sprawy połączone 358/85 i 51/86 Francja przeciwko Parlamentowi, 22 września 1988 r., pkt 12

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑28/89 Maindiaux i in. przeciwko KES, 8 marca 1990 r., pkt 23; sprawa T‑162/94 NMB France i in. przeciwko Komisji, 5 czerwca 1996 r., pkt 37, 38

3.      W ramach sprawozdania z dochodzenia administracyjnego poprzedzającego wydanie przez organ powołujący decyzji w sprawie wszczęcia postępowania dyscyplinarnego Biuro Dochodzeń i Postępowań Dyscyplinarnych Komisji (IDOC) nie przekracza swoich uprawnień do prowadzenia dochodzenia, jeśli skieruje do organu powołującego zalecenie zastosowania wobec urzędnika środka administracyjnego.

Z uwagi na to, że IDOC i organ powołujący są oddzielnymi i niezależnymi od siebie organami, IDOC ma prawo wydawania dodatkowych lub uzupełniających zaleceń. Tym samym może on na przykład wskazać rodzaj postępowania dyscyplinarnego, którego wszczęcie wobec zainteresowanego zaleca. Skoro art. 3 załącznika IX do regulaminu pracowniczego przewiduje wysłuchanie zainteresowanego przez organ powołujący na podstawie sprawozdania z dochodzenia sporządzonego przez IDOC, zalecenia, których wydanie IDOC uzna za stosowne, muszą być zawarte w rzeczonym sprawozdaniu, zanim zainteresowany zostanie wysłuchany przez organ powołujący w trybie wskazanego art. 3.

(zob. pkt 94, 95)

4.      Jakkolwiek regulamin pracowniczy nie przewiduje terminu przedawnienia uniemożliwiającego wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, to wyznacza jednak, w załączniku IX, a konkretnie w sekcji 5 tego załącznika, ścisłe terminy dokonywania czynności w postępowaniu dyscyplinarnym toczącym się przed komisją dyscyplinarną. Choć nie są one terminami zawitymi, ustanawiają jednak normy dobrej administracji, w celu uniknięcia, w interesie zarówno administracji, jak i urzędników, nieuzasadnionej zwłoki w wydaniu decyzji kończącej postępowanie dyscyplinarne.

Stąd organy dyscyplinarne mają obowiązek prowadzić postępowanie dyscyplinarne starannie i działać w taki sposób, by każda czynność w postępowaniu następowała w rozsądnym terminie po czynności poprzedniej. Nieprzestrzeganie tych terminów, co można oceniać wyłącznie w świetle szczególnych okoliczności sprawy, może pociągnąć za sobą uchylenie aktu.

Opisany obowiązek starannego prowadzenia postępowania i przestrzegania rozsądnych terminów dotyczy także wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, w szczególności w wypadku i od tego momentu, gdy administracja dowie się o czynach i zachowaniu mogących stanowić naruszenie obowiązków urzędnika wynikających z regulaminu pracowniczego. Nawet w braku terminu przedawnienia organy dyscyplinarne mają bowiem obowiązek działać w taki sposób, by wszczęcie postępowania prowadzącego do wymierzenia kary dyscyplinarnej nastąpiło w rozsądnym terminie.

Ponadto zasada pewności prawnej byłaby narażona na szwank, gdyby administracja opóźniała nadmiernie wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Zarówno bowiem ocena przez administrację czynów i zachowania mogących stanowić przewinienie dyscyplinarne, jak i korzystanie przez urzędnika z prawa do obrony, mogłyby okazać się szczególnie utrudnione w przypadku upływu dłuższego okresu od momentu, gdy te czyny i zachowania miały miejsce, do rozpoczęcia postępowania dyscyplinarnego. Z jednej strony bowiem zabraknąć może istotnych świadków lub dokumentów – na korzyść albo na niekorzyść oskarżonego – a z drugiej strony wierne odtworzenie wspomnień o zdarzeniach i okolicznościach, w jakich one wystąpiły, staje się trudne dla osób, których postępowanie dotyczy, oraz dla świadków.

(zob. pkt 124–126)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑26/89 de Compte przeciwko Parlamentowi, 17 października 1991 r., pkt 88; sprawa T‑549/93 D przeciwko Komisji, 26 stycznia 1995 r., pkt 25; sprawa T‑307/01 François przeciwko Komisji, 10 czerwca 2004 r., pkt 47

5.      Okres, który należy uwzględnić, aby ocenić, czy czas trwania postępowania dyscyplinarnego był rozsądny, nie obejmuje wyłącznie okresu, który zaczyna biec od momentu decyzji o wszczęciu postępowania. Na kwestię, czy wszczęte postępowanie dyscyplinarne było prowadzone z wymaganą starannością, będzie miała wpływ okoliczność, że między wystąpieniem domniemanego uchybienia dyscyplinarnego a decyzją o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego upłynął dłuższy czy krótszy czas.

W tym względzie rozsądny charakter czasu trwania etapu poprzedzającego postępowanie dyscyplinarne oraz samego postępowania dyscyplinarnego powinien być oceniany w zależności od właściwych dla każdej sprawy okoliczności, a w szczególności znaczenia sporu dla zainteresowanego, złożoności sprawy i zachowania skarżącego i właściwych organów administracji. Żaden konkretny czynnik nie jest decydujący. Należy zbadać każdy z nich oddzielnie, aby ocenić ich łączne skutki. Może wydawać się, że niektóre przykłady opóźnienia przypisywanego organowi powołującemu nie są nieracjonalne, jeżeli są analizowane oddzielnie, lecz jest odwrotnie, jeżeli rozpatruje się je razem. Wymogi związane ze starannością postępowania nie wykraczają jednak poza wymogi zgodne z zasadą dobrej administracji. Tym samym, choć nie jest wykluczone, że niektóre etapy fazy poprzedzającej postępowanie dyscyplinarne mogły przebiegać szybciej, termin będzie rozsądny, jeżeli suma opóźnień, niewykraczających poza rozsądne granice, na każdym z tych etapów, daje termin, który rozpatrywany ogólnie nie może zostać uznany za nierozsądny do tego stopnia, by prowadzić do przedawnienia odpowiedzialności dyscyplinarnej zainteresowanego.

Jeżeli, z powodu decyzji podjętych przez organ powołujący, postępowanie przekracza czas trwania uznawany w normalnych warunkach za rozsądny, organ ten musi udowodnić występowanie szczególnych okoliczności uzasadniających przekroczenie tego terminu.

(zob. pkt 127–130, 143)

Odesłanie:

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawy połączone F‑124/05 i F‑96/06 A i G przeciwko Komisji, 13 stycznia 2010 r., pkt 392–395