WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
(trzecia izba)

z dnia 15 października 2014 r.

Sprawa F‑107/13

José António de Brito Sequeira Carvalho

przeciwko

Komisji Europejskiej

Służba publiczna – Urzędnicy – Emerytowany urzędnik – Postępowanie dyscyplinarne – Kara dyscyplinarna – Wstrzymanie wypłaty części emerytury – Przesłuchanie świadka zeznającego na niekorzyść przez komisję dyscyplinarną – Brak przesłuchania zainteresowanego urzędnika – Nieprzestrzeganie prawa do bycia wysłuchanym

Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy art. 106a, w której J.A. de Brito Sequeira Carvalho żąda przede wszystkim stwierdzenia nieważności decyzji Komisji Europejskiej z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie nałożenia na niego kary dyscyplinarnej w postaci wstrzymania wypłaty jednej trzeciej miesięcznej emerytury netto przez okres dwóch lat oraz zasądzenia od Komisji zadośćuczynienia z tytułu doznanej jego zdaniem krzywdy.

Orzeczenie:      Stwierdza się nieważność decyzji Komisji Europejskiej z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie nałożenia na J.A. de Brita Sequeirę Carvalha kary wstrzymania wypłaty jednej trzeciej miesięcznej emerytury netto przez okres dwóch lat. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Komisja Europejska pokrywa własne koszty oraz zostaje obciążona kosztami poniesionymi przez J.A. de Brita Sequeirę Carvalha.

Streszczenie

1.      Urzędnicy – Obowiązek staranności ciążący na administracji – Granice – Interes służby – Naruszenie ze względu na wszczęcie postępowania dyscyplinarnego – Brak

2.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Obowiązek przeprowadzenia wstępnego lub uzupełniającego dochodzenia – Brak

(regulamin pracowniczy, art. 86, załącznik IX, art. 3, 17)

3.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie przed komisją dyscyplinarną – Poszanowanie prawa do obrony i kontradyktoryjnego charakteru postępowania

[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2 lit. a); regulamin pracowniczy, załącznik IX, art. 4, art. 16 ust. 1, art. 22 akapit pierwszy]

4.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie przed organem powołującym – Poszanowanie prawa do obrony i kontradyktoryjnego charakteru postępowania – Brak

[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2 lit. a); regulamin pracowniczy, załącznik IX, art. 22 akapit pierwszy]

5.      Urzędnicy – Środki dyscyplinarne – Postępowanie przed komisją dyscyplinarną – Medycznie stwierdzona niemożliwość przesłuchania urzędnika przez komisję dyscyplinarną – Żądanie odroczenia terminu przesłuchania – Uzasadnienie odmowy odroczenia

(regulamin pracowniczy, załącznik IX)

1.      Wymogi wiążące się z obowiązkiem staranności nie mogą być interpretowane jako przeszkoda we wszczynaniu i prowadzeniu przez organ powołujący postępowania dyscyplinarnego wobec urzędnika. Taka decyzja jest bowiem podejmowana przede wszystkim w interesie, jaki ma instytucja, aby zostały stwierdzone ewentualnie popełnione przez urzędnika uchybienia obowiązkom wynikającym z regulaminu pracowniczego, a sam urzędnik ewentualnie ukarany.

W tym względzie urzędnik nie może posłużyć się pretekstem złożenia wniosku lub zażalenia celem rozpowszechnienia wśród osób trzecich oskarżeń na temat jednego ze swych kolegów. Nawet bowiem w ramach korzystania z praw określonych w art. 90 regulaminu pracowniczego dotyczących złożenia wniosku lub zażalenia do organu powołującego urzędnik jest zobowiązany do zachowania powściągliwości i umiaru, jakie nakazują mu obowiązki zachowania obiektywności i bezstronności, a także poszanowania godności stanowiska, dobrego imienia osób oraz domniemania niewinności. Ponadto, jeśli urzędnik zamierza poinformować swą instytucję o zachowaniu jednego ze swoich współpracowników, powinien skorzystać ze środków prawnych przysługujących mu na mocy art. 22a, 22b i 24 regulaminu pracowniczego, zamiast rozpowszechniać oskarżenia na temat tego współpracownika, co nie może nie naruszać jego zawodowej reputacji. Rozpowszechniając wśród osób trzecich takie oskarżenia, urzędnik uchybia zatem swoim obowiązkom na gruncie regulaminu pracowniczego. W tych okolicznościach to na organie powołującym spoczywa obowiązek podjęcia wszelkich niezbędnych kroków administracyjnych, w tym obowiązek wszczęcia i prowadzenia postępowania dyscyplinarnego.

(zob. pkt 76–78)

Odesłanie

Sąd Pierwszej Instancji, wyrok Brendel/Komisja, T‑55/03, EU:T:2004:316, pkt 133

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyroki: A i G/Komisja, F‑124/05 i F‑96/06, EU:F:2010:2, pkt 377; de Brito Sequeira Carvalho/Komisja, F‑126/11, EU:F:2013:126, pkt 72, 88

2.      Wszczęcie dochodzenia wstępnego, na podstawie art. 86 regulaminu pracowniczego, lub uzupełniającego, na podstawie art. 17 załącznika IX do regulaminu pracowniczego, mieści się w zakresie uznania organu powołującego lub komisji dyscyplinarnej. Przepisy te nie przewidują, by wszczęcie dochodzenia następowało automatycznie ani by organ powołujący był do tego zobowiązany za każdym razem, gdy domniemywa się istnienie uchybienia obowiązkom na gruncie regulaminu pracowniczego.

Ponadto, skoro z art. 3 załącznika IX do regulaminu pracowniczego wynika, że organ powołujący wykonuje swe kompetencje w zakresie dyscyplinarnym w oparciu o sprawozdanie z dochodzenia, nic nie stoi na przeszkodzie temu, by przeprowadził takie dochodzenie w formie zwykłego zbadania okoliczności, które zostały przedstawione do jej wiadomości bez podejmowania dodatkowych działań.

(zob. pkt 90, 91)

Odesłanie

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok de Brito Sequeira Carvalho/Komisja, EU:F:2013:126, pkt 123 i przytoczone tam orzecznictwo

3.      W ramach takiego postępowania dyscyplinarnego jak określone w regulaminie pracowniczym, prawo do bycia wysłuchanym zostaje wdrożone w rozumieniu Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, po pierwsze, w drodze art. 16 ust. 1 załącznika IX do regulaminu pracowniczego, który stanowi, że dany urzędnik zostaje wysłuchany przez komisję dyscyplinarną, a po drugie, w drodze art. 4 tego załącznika, który stanowi, że jeżeli z przyczyn obiektywnych urzędnik nie może zostać wysłuchany zgodnie z przepisami załącznika, może zostać poproszony o zgłoszenie swoich uwag na piśmie lub może być reprezentowany przez wybraną przez siebie osobę.

Ponadto poszanowanie kontradyktoryjności postępowania dyscyplinarnego w ramach dochodzenia wymaga, by obwiniony urzędnik lub jego obrońca mieli możliwość uczestniczenia w przesłuchaniu świadków i zadawania im pytań, które uznają za właściwe dla obrony. Także w sytuacji gdy komisja dyscyplinarna nie jest w swej ocenie wystarczająco poinformowana o zarzutach stawianych zainteresowanemu lub o okolicznościach, w jakich zarzucane czyny zostały popełnione, nakazuje, na podstawie art. 17 ust. 1 załącznika IX do regulaminu pracowniczego, przeprowadzenie kontradyktoryjnego dochodzenia.

(zob. pkt 100, 109)

Odesłanie

Sąd Pierwszej Instancji, wyrok Connolly/Komisja, T‑34/96 i T‑163/96, EU:T:1999:102, pkt 61

4.      W odniesieniu w szczególności do leżącego po stronie organu powołującego obowiązku wysłuchania urzędnika po tym, jak komisja dyscyplinarna przekazała mu swoją opinię, przed podjęciem ostatecznej decyzji w sprawie, okoliczność niewysłuchania zainteresowanego zgodnie z art. 22 akapit pierwszy załącznika IX do regulaminu pracowniczego nie powoduje stwierdzenia nieważności decyzji o nałożeniu na niego kary dyscyplinarnej, jeśli to uchybienie można przypisać samemu zainteresowanemu.

W sytuacji gdy przesłuchanie danego urzędnika przez organ powołujący, przed wydaniem decyzji o nałożeniu na niego kary dyscyplinarnej, nie może zaradzić brakowi przesłuchania zainteresowanego urzędnika przez komisję dyscyplinarną ani naprawić ipso iure niekontradyktoryjnego charakteru przesłuchania przez komisję dyscyplinarną świadka oskarżenia powołanego przez organ powołujący, należy stwierdzić naruszenie prawa tego urzędnika do bycia wysłuchanym.

(zob. pkt 101, 122)

Odesłanie

Sąd Pierwszej Instancji, wyrok Stevens/Komisja, T‑277/01, EU:T:2002:302, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo

5.      Skoro urzędnik w stosownym czasie należycie poinformował komisję dyscyplinarną, przedstawiając zaświadczenie lekarskie, o swym zwolnieniu chorobowym obejmującym również dzień przewidziany na jego przesłuchanie, to do instytucji należy wykazanie, poprzez drugą opinię lekarską lub solidny zbiór zgodnych poszlak, że może on jednak stawić się na tym przesłuchaniu lub że żadna obiektywna przyczyna nie uzasadnia faktycznie jego nieobecności.

Nie jest tak w wypadku, gdy komisja dyscyplinarna nie podejmuje żadnego działania w celu zweryfikowania prawdziwości lub dokładnego zakresu przedłożonych przez urzędnika usprawiedliwień lekarskich ani nie podejmuje żadnego środka, pozwalającego mu na udział w przesłuchaniu, w szczególności chociaż raz postanawiając o  odroczeniu przesłuchania i wskazaniu nowego stosownego terminu.

(zob. pkt 111, 117)