WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)
z dnia 21 grudnia 2021 r.(*)
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 – Artykuł 7 pkt 2 – Jurysdykcja szczególna w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego – Opublikowanie w Internecie wypowiedzi jakoby dyskredytujących osobę – Miejsce, w którym szkoda się urzeczywistniła – Sądy każdego z państw członkowskich, na którego terytorium treść umieszczona w sieci jest lub była dostępna
W sprawie C‑251/20
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Cour de cassation (sąd kasacyjny, Francja) postanowieniem z dnia 13 maja 2020 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 10 czerwca 2020 r., w postępowaniu:
Gtflix Tv
przeciwko
DR,
TRYBUNAŁ (wielka izba),
w składzie: K. Lenaerts, prezes, L. Bay Larsen, wiceprezes, A. Arabadjiev, A. Prechal, I. Jarukaitis i N. Jääskinen, prezesi izb, T. von Danwitz, M. Safjan (sprawozdawca), L.S. Rossi, A. Kumin i N. Wahl, sędziowie,
rzecznik generalny: G. Hogan,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– w imieniu Gtflix Tv – P. Spinosi, L. Chevallier i A. Michel, avocats,
– w imieniu rządu francuskiego – E. de Moustier i A. Daniel, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu rządu greckiego – S. Chala, A. Dimitrakopoulou i K. Georgiadis, w charakterze pełnomocników,
– w imieniu Komisji Europejskiej – M. Heller i M. Wilderspin, w charakterze pełnomocników,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 16 września 2021 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 7 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r.
w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1).
2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Gtflix Tv, spółką należącą do branży rozrywki dla dorosłych, z siedzibą w Republice Czeskiej, a DR, innym podmiotem prowadzącym działalność zawodową w tej samej branży, zamieszkałym na Węgrzech. Przedmiotem sporu są żądania sprostowania i usunięcia wypowiedzi, które miały dyskredytować tę spółkę, umieszczonych przez DR w sieci na kilku stronach i forach internetowych, a także żądanie odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu szkód i krzywd, które spółka ta miała odpowiednio ponieść, względnie doznać w wyniku opisanej publikacji w Internecie.
Ramy prawne
3 Z motywu 4 rozporządzenia nr 1215/2012 wynika, że ma ono na celu ujednolicenie, w interesie należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego, przepisów o jurysdykcji w sprawach cywilnych i handlowych, aby zapewnić szybkie i nieskomplikowane uznawanie i wykonywanie orzeczeń wydanych w jednym z państw członkowskich.
4 Motywy 15 i 16 wspomnianego rozporządzenia brzmią następująco:
„(15) Przepisy o jurysdykcji powinny być w wysokim stopniu przewidywalne i opierać się na zasadzie, że jurysdykcję w ogólności [co do zasady] mają sądy miejsca zamieszkania [miejsca zamieszkania względnie siedziby] pozwanego. Tak ustalona jurysdykcja powinna mieć miejsce zawsze, z wyjątkiem kilku dokładnie określonych przypadków, w których ze względu na przedmiot sporu lub autonomię stron uzasadnione jest inne kryterium powiązania [uzasadniony jest inny łącznik]. Siedziba osób prawnych musi być zdefiniowana wprost [autonomicznie] w rozporządzeniu celem wzmocnienia przejrzystości wspólnych przepisów i uniknięcia konfliktów kompetencyjnych.
(16) Jurysdykcja oparta na łączniku miejsca zamieszkania [miejsca zamieszkania względnie siedziby] powinna zostać uzupełniona jurysdykcją opartą na innych łącznikach, które powinny zostać dopuszczone ze względu na ścisły związek pomiędzy sądem a sporem prawnym lub w interesie prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Istnienie ścisłego związku powinno zagwarantować pewność prawną [pewność prawa] oraz uniknięcie możliwości pozywania pozwanego przed sąd państwa członkowskiego, którego pozwany nie mógł rozsądnie przewidzieć. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza w przypadku sporów dotyczących zobowiązań pozaumownych wynikających z naruszenia prywatności i innych dóbr osobistych, w tym zniesławienia”.
5 Przepisy o jurysdykcji są zawarte w rozdziale II wspomnianego rozporządzenia. Sekcja 1 rozdziału II, zatytułowana „Przepisy ogólne”, obejmuje art. 4–6 rozporządzenia nr 1215/2012.
6 Zgodnie z brzmieniem art. 4 ust. 1 tego rozporządzenia:
„Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia osoby mające miejsce zamieszkania [miejsce zamieszkania względnie siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa członkowskiego”.
7 Artykuł 5 ust. 1 tego samego rozporządzenia stanowi:
„Osoby mające miejsce zamieszkania [miejsce zamieszkania względnie siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane przed sądy innego państwa członkowskiego tylko zgodnie z przepisami ustanowionymi w sekcjach 2–7 niniejszego rozdziału”.
8 W sekcji 2 rozdziału II rzeczonego rozporządzenia, zatytułowanej „Jurysdykcja szczególna”, art. 7 pkt 2 stanowi:
„Osoba, która ma miejsce zamieszkania [miejsce zamieszkania względnie siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego, może być pozwana w innym państwie członkowskim:
[…]
2) w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego – przed sądy miejsca, w którym nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę”.
9 Brzmienie art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 jest co do istoty tożsame z brzmieniem art. 5 pkt 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2001, L 12, s. 1), uchylonego rozporządzeniem nr 1215/2012.
10 Do sekcji 4 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012, zatytułowanej „Jurysdykcja w sprawach dotyczących umów konsumenckich”, należy art. 17 ust. 1, który stanowi:
„1. Jeżeli przedmiotem postępowania jest umowa lub roszczenia z umowy, którą zawarła osoba, konsument, w celu, który nie może być uważany za działalność zawodową lub gospodarczą tej osoby, jurysdykcję określa się na podstawie niniejszej sekcji, nie naruszając przepisów art. 6 i art. 7 pkt 5:
[…]
c) we wszystkich innych przypadkach – gdy druga strona umowy w państwie członkowskim, na terytorium którego konsument ma miejsce zamieszkania, prowadzi działalność zawodową lub gospodarczą lub taką działalnością w jakikolwiek sposób kieruje do tego państwa członkowskiego lub do kilku państw włącznie z tym państwem członkowskim, a umowa wchodzi w zakres tej działalności”.
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
11 Gtflix Tv, z siedzibą w Republice Czeskiej, mająca w tym samym państwie członkowskim centrum swoich interesów, zajmuje się produkcją i dystrybucją, w szczególności za pośrednictwem należącej do niej strony internetowej, treści audiowizualnych przeznaczonych dla dorosłych. DR, zamieszkały na Węgrzech, jest reżyserem, producentem i dystrybutorem filmów należących do tego samego gatunku, które są wprowadzane do obrotu za pośrednictwem stron internetowych hostowanych na Węgrzech.
12 Gtflix Tv zarzuca DR, że regularnie zamieszczał dyskredytujące ją wypowiedzi na wielu stronach i forach internetowych.
13 Po tym, jak Gtflix Tv skierowała do DR formalne żądanie wycofania tych wypowiedzi, spółka ta wszczęła przeciwko DR postępowanie w przedmiocie środków tymczasowych przed prezesem tribunal de grande instance de Lyon (sądu wielkiej instancji w Lyonie, Francja), żądając, po pierwsze, zaprzestania – pod groźbą kary pieniężnej – wszelkich działań dyskredytujących, czy to Gtflix Tv, czy też stronę internetową tej spółki, oraz opublikowania oświadczenia prawnego w języku francuskim i angielskim na każdym z forów internetowych, na których sporne wypowiedzi były publikowane, następnie umożliwienia Gtflix Tv zamieszczenia komentarza na tych forach i, w końcu, zapłaty na jej rzecz kwoty, której wysokość ustalono tymczasowo na 1 EUR tytułem odszkodowania za szkodę gospodarczą oraz tej samej kwoty tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
14 Przed sądem tym DR podniósł zarzut braku jurysdykcji sądów francuskich, który został uwzględniony w postanowieniu z dnia 10 kwietnia 2017 r.
15 Gtflix Tv odwołała się od tego postanowienia do cour d’appel de Lyon (sądu apelacyjnego w Lyonie, Francja), podnosząc do 10 000 EUR wstępną kwotę żądanego odszkodowania i zadośćuczynienia za, odpowiednio, szkodę gospodarczą i krzywdę, odpowiednio poniesioną względnie doznaną we Francji. Wyrokiem z dnia 24 lipca 2018 r. sąd ten również uwzględnił zarzut braku jurysdykcji sądów francuskich.
16 Przed sądem odsyłającym Gtflix Tv wnosi od wyroku sądu apelacyjnego stwierdzającego brak jurysdykcji sądów francuskich i przyznającego jurysdykcję sądom czeskim środek odwoławczy, ponieważ jej zdaniem sądy państwa członkowskiego są właściwe do rozstrzygania w przedmiocie szkody wyrządzonej na terytorium tego państwa członkowskiego przy użyciu treści umieszczonych w sieci, jeśli owe treści są w tym państwie dostępne. Gtflix Tv twierdzi, że cour d’appel de Lyon (sąd apelacyjny w Lyonie) błędnie zastosował art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012, orzekając, w celu wyłączenia jurysdykcji sądów francuskich, iż nie wystarczy, by wypowiedź uznana za dyskredytującą była dostępna na obszarze właściwości sądu, przed którym wytoczono powództwo, lecz konieczne jest również, by mogła mieć jakiekolwiek znaczenie dla internautów zamieszkujących na tym obszarze i wyrządzić tam szkody.
17 W oparciu o wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan (C‑194/16, EU:C:2017:766) sąd odsyłający uznał, że sądy francuskie nie miały jurysdykcji do rozpoznania żądania mającego doprowadzić do usunięcia wypowiedzi uważanych przez podnoszącą żądanie za dyskredytujące oraz do sprostowania informacji przez publikację oświadczenia, ze względu na to, że centrum interesów Gtflix Tv znajduje się w Republice Czeskiej, a miejscem zamieszkania DR są Węgry.
18 Sąd odsyłający zastanawia się jednak, czy osoba, która uważa, że doszło do naruszenia jej praw poprzez rozpowszechnianie w Internecie wypowiedzi uważanych przez nią za dyskredytujące i która podejmuje działania jednocześnie w celu doprowadzenia do sprostowania informacji i usunięcia treści, a także w celu uzyskania naprawienia wynikłych z tego szkód gospodarczych i krzywd, może żądać przed sądami każdego z państw członkowskich, na terytorium którego treść umieszczona w sieci jest lub była dostępna, zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za szkody i krzywdy wyrządzone na terytorium tego państwa członkowskiego zgodnie z wyrokiem z dnia 25 października 2011 r., eDate Advertising i in. (C‑509/09 i C‑161/10, EU:C:2011:685, pkt 51, 52), czy też – mając na uwadze wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan (C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 48) – powinna ona wnieść to żądanie zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia do sądu właściwego do nakazania sprostowania informacji i usunięcia dyskredytujących wypowiedzi.
19 W tych okolicznościach Cour de cassation (sąd kasacyjny, Francja) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:
„Czy przepisy art. 7 pkt 2 [rozporządzenia nr 1215/2012] należy interpretować w ten sposób, że osoba, która – uznając, iż doszło do naruszenia jej praw poprzez rozpowszechnianie pomówień [dyskredytujących wypowiedzi] w Internecie – podejmuje działania jednocześnie w celu sprostowania danych [informacji] i usunięcia treści, a także w celu naprawienia wynikających z nich szkód gospodarczych i krzywd, może żądać przed sądami każdego państwa członkowskiego, na terytorium którego treść umieszczona w sieci jest lub była dostępna, zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za szkody i krzywdy wyrządzone na terytorium tego państwa członkowskiego, zgodnie z wyrokiem z dnia 25 października 2011 r., eDate Advertising i in. (C‑509/09 i C‑161/10, EU:C:2011:685, pkt 51, 52), czy też mając na uwadze wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan (C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 48), powinna ona wnieść to żądanie zasądzenia odszkodowania i zadośćuczynienia do sądu właściwego do nakazania sprostowania danych [informacji] i usunięcia pomawiających [dyskredytujących] komentarzy?”.
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
20 Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający pragnie ustalić w istocie, czy art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że osoba, która, uznając, iż doszło do naruszenia jej praw poprzez rozpowszechnianie w Internecie dyskredytujących ją wypowiedzi, podejmuje jednocześnie działania z jednej strony w celu doprowadzenia do sprostowania dotyczących jej informacji i usunięcia dotyczących jej treści umieszczonych w sieci, a z drugiej strony w celu uzyskania naprawienia wynikających z tego umieszczenia w sieci szkód i krzywd, może żądać przed sądami każdego państwa członkowskiego, na terytorium którego wypowiedzi te są lub były dostępne, naprawienia szkody i krzywdy wyrządzonych na terytorium państwa członkowskiego siedziby sądu, do którego wniesiono powództwo, nawet jeśli sądy te nie są właściwe do rozpoznania żądania sprostowania i usunięcia.
21 W kwestii tej należy przypomnieć, iż art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 przewiduje, że w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego osoba, która ma miejsce zamieszkania względnie siedzibę na terytorium państwa członkowskiego, może być pozwana w innym państwie członkowskim przed sądy miejsca, w którym nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę.
22 Jako że przepis ten jest równoważny względem art. 5 pkt 3 rozporządzenia nr 44/2001, dokonana przez Trybunał wykładnia tego ostatniego przepisu znajduje również zastosowanie do art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 (wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan, C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).
23 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przepis ustanawiający jurysdykcję szczególną w sprawach dotyczących czynów niedozwolonych lub czynów podobnych do czynów niedozwolonych powinien być przedmiotem wykładni autonomicznej, dokonywanej w oparciu o systematykę rozporządzenia, którego jest elementem, oraz o realizowane przez nie cele (wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan, C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo).
24 Przepis ten jest oparty na występowaniu szczególnie ścisłego związku pomiędzy sporem a sądami właściwymi ze względu na miejsce, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę, który to związek uzasadnia przyznanie jurysdykcji owym sądom ze względu na prawidłowe sprawowanie wymiaru sprawiedliwości oraz sprawną organizację postępowania (wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan, C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo).
25 Jak wynika z motywu 16 rozporządzenia nr 1215/2012, wymóg istnienia takiego związku ma zagwarantować pewność prawa oraz uniknięcie sytuacji, w której powództwo mogłoby zostać wytoczone przeciwko pozywanemu przed sąd państwa członkowskiego, którego nie mógł rozsądnie przewidzieć. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza w wypadku sporów dotyczących zobowiązań pozaumownych wynikających z naruszenia prywatności i innych dóbr osobistych, w tym zniesławienia (zob. podobnie wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan, C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 28).
26 W sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego sąd właściwy dla miejsca, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę, jest bowiem zwykle w najlepszej sytuacji, by wydać rozstrzygnięcie w sprawie, w szczególności ze względu na bliskość w stosunku do sporu i łatwość przeprowadzenia postępowania dowodowego (wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan, C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo).
27 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału sformułowanie „miejsce, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę” obejmuje zarówno miejsce wystąpienia zdarzenia powodującego powstanie szkody, jak i miejsce, w którym szkoda się urzeczywistniła. Te dwa miejsca mogą – stosownie do okoliczności konkretnej sprawy – dostarczyć szczególnie użytecznej wskazówki w kwestii dowodów i organizacji postępowania (wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan, C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).
28 Żaden element postanowienia odsyłającego nie sugeruje, jakoby w postępowaniu głównym chodziło o możliwość wytoczenia powództwa przed sądami francuskimi w oparciu o łącznik miejsca wystąpienia zdarzenia powodującego powstanie szkody. Powstaje natomiast pytanie, czy sądy te są właściwe w oparciu o łącznik miejsca urzeczywistnienia się podnoszonej szkody. Ponadto, jak zauważył sąd odsyłający, Gtflix Tv nie sformułowała żądania, by sporne w postępowaniu głównym informacje i wypowiedzi stały się niedostępne na terytorium francuskim.
29 W kwestii tej Trybunał uznał w odniesieniu do powództw o zadośćuczynienie z tytułu krzywd wyrządzonych w wyniku opublikowania w prasie zniesławiającego artykułu, że osoby poszkodowane mogą wytaczać takie powództwa przeciwko wydawcy przed sądami każdego z państw członkowskich, w którym publikacja została rozpowszechniona i w którym – według twierdzeń osoby poszkodowanej – jej dobre imię zostało naruszone, ale tylko i wyłącznie w odniesieniu do krzywd wyrządzonych w państwie członkowskim siedziby sądu, do którego wniesiono powództwo (wyrok z dnia 7 marca 1995 r., Shevill i in., C‑68/93, EU:C:1995:61, pkt 33).
30 Jeżeli chodzi konkretnie o zarzut naruszenia dóbr osobistych za pośrednictwem treści opublikowanych na stronie internetowej, Trybunał orzekł, że zgodnie z art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 osoba, która uważa się za poszkodowaną, może wytoczyć powództwo dotyczące odpowiedzialności za całość poniesionych szkód i doznanych krzywd bądź przed sądami państwa, w którym nadawca tych treści ma swoją siedzibę, w oparciu o łącznik miejsca wystąpienia zdarzenia powodującego powstanie szkody, bądź przed sądami państwa członkowskiego, w którym znajduje się centrum jej interesów życiowych, w oparciu o łącznik miejsca urzeczywistnienia się szkody. Osoba ta może również, zamiast powództwa dotyczącego odpowiedzialności za całość poniesionych szkód i doznanych krzywd, wytoczyć powództwo przed sądami każdego z państw członkowskich, na którego terytorium treść umieszczona w sieci jest lub była dostępna. Sądy te są właściwe do rozstrzygania jedynie w przedmiocie szkody lub krzywdy wyrządzonych na terytorium państwa członkowskiego siedziby sądu, przed którym takie powództwo zostało wytoczone (zob. podobnie wyrok z dnia 25 października 2011 r., eDate Advertising i in., C‑509/09 i C‑161/10, EU:C:2011:685, pkt 52).
31 Z takich samych możliwości w odniesieniu do możliwości wytoczenia powództwa korzysta osoba prawna prowadząca działalność gospodarczą, która dochodzi naprawienia szkody wynikającej z naruszenia jej dobrego imienia w następstwie opublikowania w Internecie nieprawdziwych informacji o niej oraz nieusunięcia skierowanych pod jej adresem komentarzy (zob. podobnie wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan, C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 44).
32 Mając na uwadze wszechobecność informacji i treści umieszczonych w Internecie oraz fakt, iż co do zasady są one rozpowszechniane w skali ogólnoświatowej, Trybunał uściślił niemniej jednak, że żądanie skorygowania pierwszych i usunięcia drugich stanowi jedność i jest niepodzielne, a w związku z tym może zostać podniesione wyłącznie przed sądem właściwym do rozpoznania całości żądania naprawienia szkody i krzywdy, nie zaś przed sądem, który nie jest właściwy w tym zakresie (wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan, C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 48).
33 Z tego wynika, że zgodnie z art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 osoba, która uważa się za poszkodowaną w związku z umieszczeniem informacji na stronie internetowej, będzie mogła – w celu uzyskania ich sprostowania i usunięcia treści umieszczonych w sieci – wytoczyć powództwo bądź przed sądem właściwym ze względu na siedzibę nadawcy tych treści, bądź przed sądem, na którego obszarze właściwości znajduje się centrum interesów tej osoby.
34 Sąd odsyłający uważa, że ze względu na „konieczny związek zależności” występujący pomiędzy żądaniem sprostowania informacji i usunięcia treści umieszczonych w sieci, a powiązanym z nim żądaniem częściowego lub całościowego naprawienia szkód i krzywd wynikających z tego umieszczenia w sieci, należałoby uznać, że jeden z sądów wskazanych w poprzednim punkcie niniejszego wyroku ma wyłączną właściwość do rozpoznania tych dwóch żądań. Interes prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości mógłby bowiem uzasadniać przyznanie jurysdykcji wyłącznej w opisanej formie.
35 Jednakże przyznanie jurysdykcji w opisanej formie nie może być wywodzone z art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 zgodnie z wykładnią nadaną mu w pkt 32 niniejszego wyroku, ponieważ w odróżnieniu od żądania sprostowania informacji i usunięcia treści, które jest niepodzielne, żądanie naprawienia szkody lub krzywdy może dotyczyć naprawienia całości poniesionych szkód i doznanych krzywd albo ich części. O ile brak możliwości dochodzenia sprostowania informacji i usunięcia treści umieszczonych w sieci przed sądem innym niż sąd właściwy dla rozpoznania całości żądania odszkodowawczego znajduje uzasadnienie w niepodzielności owego żądania, o tyle nie byłoby uzasadnione wyłączenie, z tego samego powodu, możliwości dochodzenia przez powoda odszkodowania częściowego przed każdym innym sądem, na którego obszarze właściwości uważa, że poniósł szkodę lub doznał krzywdy.
36 W pozostałym zakresie potrzeba przyznania jurysdykcji wyłącznej sądowi właściwemu ze względu na siedzibę nadawcy treści umieszczonych w sieci bądź sądowi, na którego obszarze właściwości znajduje się centrum interesów powoda, nie wynika w szczególności z tego, co sąd odsyłający nazywa „koniecznym związkiem zależności” pomiędzy z jednej strony żądaniem sprostowania informacji i usunięcia treści umieszczonych w sieci a z drugiej strony żądaniem naprawienia wynikających z tego umieszczenia w sieci szkody i krzywdy. W zakresie, w jakim, niezależnie od identyczności okoliczności stanu faktycznego stanowiących tło tychże żądań, przedmiot owych żądań, ich podstawa i podzielność są różne, z punktu widzenia prawa nie jest konieczne, by żądania te były badane łącznie przez jeden sąd.
37 Przyznanie jurysdykcji w opisanej formie nie jest również konieczne ze względu na prawidłowe sprawowanie wymiaru sprawiedliwości.
38 W tym względzie sąd właściwy do rozstrzygania jedynie w przedmiocie szkody i krzywdy podnoszonych w państwie członkowskim, w którym sąd ten ma siedzibę, może jak najbardziej dokonać – w ramach postępowania prowadzonego w tym państwie członkowskim i na podstawie zebranych w nim dowodów – oceny faktu wystąpienia szkody i krzywdy oraz ich zakresu.
39 Ponadto możliwość wytoczenia przez powoda powództwa odszkodowawczego przed sądami każdego z państw członkowskich właściwymi do rozstrzygania w przedmiocie szkody wyrządzonej na terytorium państwa członkowskiego, w którym sądy te mają siedzibę, przyczynia się do prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości, jeżeli nie można zidentyfikować centrum interesów tego powoda. W ramach takiej hipotezy Trybunał orzekł, że osoba ta nie może skorzystać z prawa do pozwania przed sądem – zgodnie z art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 – potencjalnego sprawcy naruszenia jej dóbr osobistych w oparciu o łącznik miejsca urzeczywistnienia się szkody, dochodząc naprawienia całości poniesionych szkód i doznanych krzywd (wyrok z dnia 17 października 2017 r., Bolagsupplysningen i Ilsjan, C‑194/16, EU:C:2017:766, pkt 43). Osoba ta będzie natomiast mogła, w ramach tej możliwości i na tej samej podstawie, skorzystać z tego prawa również dla celów dochodzenia częściowego odszkodowania, względnie zadośćuczynienia, ograniczonych do naprawienia jedynie szkody, względnie krzywdy wyrządzonych w państwie członkowskim, w którym siedzibę ma sąd, do którego wniesiono powództwo.
40 Realizacja celu w postaci zapewnienia prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości nie zostaje zatem podważona przez przyznanie powodowi możliwości wytoczenia powództwa odszkodowawczego przed sądami właściwymi do rozstrzygania w przedmiocie szkody, względnie krzywdy wyrządzonych w państwie członkowskim, w którym sądy te mają siedzibę.
41 Należy wreszcie przypomnieć, że przyznanie tym ostatnim sądom jurysdykcji do rozstrzygania jedynie w przedmiocie szkody i krzywdy wyrządzonych na terytorium państwa członkowskiego, w którym sądy te mają siedzibę, jest uzależnione wyłącznie od tego, by treść naruszająca prawa poszkodowanego była obecnie lub wcześniej dostępna na tym terytorium. W przeciwieństwie bowiem do art. 17 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 1215/2012 jego art. 7 pkt 2 nie ustanawia dodatkowego wymogu dla ustalenia sądu właściwego, takiego jak wymóg, by działalność danej osoby była „kierowana do” państwa członkowskiego siedziby sądu, do którego wniesiono powództwo (zob. podobnie wyroki: z dnia 3 października 2013 r., Pinckney, C‑170/12, EU:C:2013:635, pkt 42; z dnia 22 stycznia 2015 r., Hejduk, C‑441/13, EU:C:2015:28, pkt 32).
42 Tymczasem ograniczenie, za pomocą dodatkowych wymogów, możliwości wniesienia powództwa odszkodowawczego do jednego z sądów, o których mowa w pkt 40 niniejszego wyroku, mogłoby prowadzić w danym wypadku do faktycznego wykluczenia tej możliwości, mimo że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przytoczonym w pkt 26 niniejszego wyroku osoba, która uważa się za poszkodowaną, powinna zawsze mieć możliwość wniesienia powództwa do sądów właściwych ze względu na miejsce, w którym szkoda się urzeczywistniła.
43 W świetle całości powyższych rozważań odpowiedź na przedstawione pytanie brzmi następująco: art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że osoba, która, uznając, iż doszło do naruszenia jej praw poprzez rozpowszechnianie w Internecie dyskredytujących ją wypowiedzi, podejmuje jednocześnie działania z jednej strony w celu doprowadzenia do sprostowania dotyczących jej informacji i usunięcia dotyczących jej treści umieszczonych w sieci, a z drugiej strony w celu uzyskania naprawienia wynikających z tego umieszczenia w sieci szkód i krzywd, może żądać przed sądami każdego państwa członkowskiego, na terytorium którego wypowiedzi te są lub były dostępne, naprawienia szkody i krzywdy wyrządzonych na terytorium państwa członkowskiego siedziby sądu, do którego wniesiono powództwo, nawet jeśli sądy te nie są właściwe do rozpoznania żądania sprostowania i usunięcia.
W przedmiocie kosztów
44 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.
Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:
Artykuł 7 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy interpretować w ten sposób, że osoba, która, uznając, iż doszło do naruszenia jej praw poprzez rozpowszechnianie w Internecie dyskredytujących ją wypowiedzi, podejmuje jednocześnie działania z jednej strony w celu doprowadzenia do sprostowania dotyczących jej informacji i usunięcia dotyczących jej treści umieszczonych w sieci, a z drugiej strony w celu uzyskania naprawienia wynikających z tego umieszczenia w sieci szkód i krzywd, może żądać przed sądami każdego państwa członkowskiego, na terytorium którego wypowiedzi te są lub były dostępne, naprawienia szkody i krzywdy wyrządzonych na terytorium państwa członkowskiego siedziby sądu, do którego wniesiono powództwo, nawet jeśli sądy te nie są właściwe do rozpoznania żądania sprostowania i usunięcia.
Podpisy