WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
UNII EUROPEJSKIEJ (druga izba)
z dnia 4 czerwca 2009 r.(*)
Służba publiczna – Personel Europolu – Zatrudnienie – Postępowanie w sprawie naboru – Warunki zatrudnienia – Oddelegowany ekspert krajowy – Artykuł 6 regulaminu pracowniczego Europolu – Artykuł 2 pkt 4 decyzji dyrektora Europolu z dnia 8 grudnia 2006 r.
W sprawie F-11/08
mającej za przedmiot skargę wniesioną w trybie art. 40 ust. 3 Konwencji sporządzonej na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji (konwencja o Europolu) i art. 93 ust. 1 regulaminu pracowniczego Europolu,
Jörg Mölling, oddelegowany ekspert krajowy przy Europejskim Urzędzie Policji, zamieszkały w Hadze (Niderlandy), początkowo reprezentowany przez adwokata P. de Casparisa, a następnie przez adwokatów P. de Casparisa, N.D. Danego oraz W.J. Dammingha,
strona skarżąca,
przeciwko
Europejskiemu Urzędowi Policji (Europolowi), reprezentowanemu przez D. Neumanna oraz D. El Khoury’ego, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez adwokatów B. Wägenbaura oraz R. Van der Houta,
strona pozwana,
SĄD (druga izba),
w składzie: S. Van Raepenbusch, prezes, I. Boruta i H. Kanninen (sprawozdawca), sędziowie,
sekretarz: R. Schiano, administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 9 września 2008 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 Pismem, które wpłynęło do sekretariatu Sądu w dniu 22 stycznia 2008 r. za pośrednictwem poczty elektronicznej (oryginał został złożony w dniu 25 stycznia 2008 r.), J. Mölling wnosi o stwierdzenie nieważności decyzji Europolu z dnia 10 października 2007 r. odmawiającej skarżącemu zgody na wzięcie udziału w postępowaniu w sprawie naboru na stanowisko głównego administratora („first officer”) w wydziale ds. narkotyków.
Ramy prawne
2 Artykuł 1 ust. 1 regulaminu pracowniczego Europolu, w brzmieniu mającym zastosowanie w niniejszej sprawie (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”), stanowi:
„[…] regulamin pracowniczy ma zastosowanie do wszystkich członków personelu zatrudnionych na podstawie umowy przez Europol. Do członków personelu należą:
– pracownicy Europolu zatrudnieni wyłącznie we właściwych władzach, o których mowa w art. 2 ust. 4 konwencji [sporządzonej na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji], i pracownicy, którzy mogą zostać zatrudnieni albo we wspomnianych władzach, albo poza nimi,
– pracownicy miejscowi, jeżeli zostali wyraźnie wymienieni w regulaminie pracowniczym” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tego regulaminu poniżej].
3 Artykuł 2 ust. 1 regulaminu pracowniczego stanowi:
„W rozumieniu [...] regulaminu [pracowniczego] pracownikiem Europolu jest pracownik zatrudniony na stanowisku wymienionym w wykazie znajdującym się w załączniku 1, z wyjątkiem stanowisk przeznaczonych do obsadzenia przez pracowników miejscowych.
Wśród tych stanowisk wyróżnia się stanowiska, które mogą być obsadzone wyłącznie przez pracowników zatrudnionych przez właściwe władze, określone w art. 2 ust. 4 konwencji [sporządzonej na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji], i stanowiska, które mogą zajmować również inni pracownicy.
Pracownicy zatrudnieni na stanowisku, które może być obsadzone wyłącznie przez pracowników zatrudnionych przez właściwe władze, mogą zajmować to stanowisko wyłącznie na podstawie umowy na czas określony zgodnie z art. 6”.
4 Stanowiska w Europolu zostały wymienione w ust. 1 załącznika 1 do regulaminu pracowniczego, który stanowi, że „[z] zastrzeżeniem ust. 3 stanowiska pracy w Europolu są w szczególności następujące: [...]”. Ostatni akapit ust. 1 załącznika 1 ma następujące brzmienie: „Wykaz [stanowisk pracy w Europolu] może zostać zmieniony na mocy decyzji Zarządu wydanej jednogłośnie”.
5 Zgodnie z art. 6 regulaminu pracowniczego:
„Wszyscy pracownicy Europolu są początkowo zatrudniani na czas określony od jednego do pięciu lat, niezależnie od tego, czy zostali zatrudnieni na stanowisku, które może być obsadzone tylko przez pracowników zatrudnianych przez właściwe władze, o których mowa w art. 2 ust. 4 konwencji [sporządzonej na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji], czy na stanowisku niepodlegającemu takiemu ograniczeniu.
Pierwsze umowy o pracę mogą być przedłużane. Całkowita długość umów na czas określony, w tym wszelkie przedłużenia, wynosi maksymalnie dziewięć lat.
Wyłącznie pracownicy zatrudnieni na stanowisku niezarezerwowanym dla pracowników zatrudnianych przez właściwe władze, o których mowa w art. 2 ust. 4 konwencji [sporządzonej na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji], mogą zostać zatrudnieni na czas nieokreślony, po tym jak w sposób wysoce satysfakcjonujący świadczyli pracę na podstawie dwóch kolejnych umów na czas określony przez minimalny okres sześciu lat.
[…]”.
6 Artykuł 2 ust. 4 Konwencji sporządzonej na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji z dnia 26 lipca 1995 r. (Dz.U. C 316, s. 2, zwanej dalej „konwencją o Europolu”) zawiera następującą definicję właściwych władz, o których mowa zwłaszcza w art. 6 regulaminu pracowniczego:
„Do celów niniejszej Konwencji, »właściwe władze« oznaczają wszystkie instytucje publiczne w państwach członkowskich odpowiedzialne zgodnie z prawem krajowym za zapobieganie i zwalczanie przestępstw”.
7 Tytuł II rozdział 3 regulaminu pracowniczego zatytułowany „Warunki zatrudnienia” zawiera art. 24 mający następujące brzmienie:
„1. Zatrudnianie pracowników Europolu powinno zapewnić [Europolowi] wsparcie osób posiadających najwyższe przymioty w zakresie kompetencji, wydajności i nieskazitelności. Przy wyborze pracowników Europolu uwzględnia się nie tylko osobiste zdolności i kwalifikacje, lecz również konieczność zapewnienia odpowiedniej reprezentacji wszystkich państw członkowskich i wszystkich języków urzędowych Unii Europejskiej. Europol prowadzi politykę równych szans.
2. Pracownikiem Europolu może być wyłącznie osoba zatrudniona zgodnie z warunkami przewidzianymi w art. 2 ust. 1, jeżeli:
a) jest obywatelem jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej i korzysta z pełni praw obywatelskich;
b) ma uregulowany stosunek do służby wojskowej zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
c) posiada cechy charakteru wymagane do wypełniania obowiązków;
d) jest odpowiednio sprawna fizycznie, aby wypełniać obowiązki;
e) posiada gruntowną znajomość jednego z języków urzędowych Unii Europejskiej i zadowalającą znajomość innego języka w zakresie niezbędnym do wypełniania swoich obowiązków.
[…]
4. Procedury naboru regulujące zatrudnianie pracowników Europolu znajdują się w załączniku 2 do […] regulaminu [pracowniczego]”.
8 Zgodnie z art. 5 akapit pierwszy załącznika 2 do regulaminu pracowniczego, „[w] zależności od kwalifikacji, doświadczenia i poszukiwanego profilu oraz na podstawie wstępnej selekcji, o której mowa w art. 24 regulaminu [pracowniczego], komisja rekrutacyjna dokonuje pierwszej selekcji wśród otrzymanych kandydatur”.
9 Motyw 6 decyzji dyrektora Europolu z dnia 8 grudnia 2006 r. w sprawie ogólnej polityki wdrażania art. 6 regulaminu pracowniczego (zwanej dalej „decyzją z dnia 8 grudnia 2006 r.”) ma następujące brzmienie:
„Przyczyną określenia maksymalnego czasu trwania służby wszystkich pracowników Europolu zatrudnianych na stanowiskach [które mogą być obsadzone wyłącznie przez pracowników zatrudnionych we właściwych władzach krajowych, określonych w art. 2 ust. 4 konwencji o Europolu] na podstawie dwóch umów zawartych na czas określony jest to, że państwa członkowskie domagają się rotacji swoich pracowników w Europolu, którzy powinni powrócić do służby we właściwych władzach krajowych (zasada rotacji) […]” (ang. „The reason for prescribing a maximum period of service for all Europol staff on bold posts under two fixed-term contracts is that the Member States want a rotation of such staff members who should subsequently be re-integrated into the service of their competent national authority (the rotation principle) […]”) [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tej decyzji poniżej].
10 Zgodnie z motywem 15 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. „[n]a podstawie racjonalnej wykładni art. 6 i załącznika 2 do regulaminu pracowniczego Europol może uznać, że były pracownik Europolu kwalifikuje się do ubiegania o nowe stanowisko po okresie nieobecności, co gwarantuje równe traktowanie wszystkich kandydatów na dane stanowisko, niezależnie od tego, czy są to kandydaci zewnętrzni, czy wewnętrzni, a także daje pewność, że żaden kandydat nie może mieć ewentualnego wpływu na proces rekrutacji” (ang. „Based on a reasonable interpretation of Article 6 and Appendix 2 of the Staff Regulations, Europol is not prevented from considering a previous staff member as eligible to apply for a new post following a period of absence which ensures that all candidates for a particular post, internal or external, are in an equal position and that no candidate may have influenced a forthcoming recruitment campaign”).
11 Artykuł 1 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. zawiera następujące definicje niektórych wyrażeń przytaczanych w decyzji:
„[punkt 1] »Stanowisko pracy w Europolu« oznacza każde stanowisko, które jest wymienione lub ma zostać wymienione w wykazie stanowisk pracy w Europolu znajdującym się w załączniku 1 do regulaminu pracowniczego, z wyjątkiem stanowisk dyrektora, zastępców dyrektora i pracowników miejscowych zgodnie z art. 98–100 regulaminu pracowniczego [ang. »Europol Post«: Any post that is included or is intended to be included in the list of Europol posts set out in Appendix 1 of the Staff Regulations, with the exception of the Director, the Deputy Directors and local staff as provided for by Articles 98-100 of the Staff Regulations];
[…]
[punkt 6] »Właściwe władze [krajowe]« oznaczają, zgodnie z art. 2 ust. 4 konwencji o Europolu wszystkie instytucje publiczne w państwach członkowskich odpowiedzialne zgodnie z prawem krajowym za zapobieganie i zwalczanie przestępstw [ang. »Competent Authority«: In accordance with Article 2(4) of the Europol Convention, all public bodies existing in the Member States which are responsible under national law for preventing and combating criminal offences];
[punkt 7] »Stanowisko pracy oznaczone tłustym drukiem« oznacza każde stanowisko, które może być obsadzone wyłącznie przez pracowników zatrudnionych przez właściwe władze [ang. »Bold Post«: Any Europol post which can be filled only by staff engaged from a Competent Authority];
[punkt 8] »Stanowisko pracy nieoznaczone tłustym drukiem« oznacza każde stanowisko, które może być obsadzone przez pracowników, którzy nie muszą być zatrudnieni przez właściwe władze [ang. »Non-bold Post«: Any Europol post which can be filled by staff that do not need to be engaged from a Competent Authority]”.
12 Artykuł 2 pkt 3 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. stanowi, że „[b]ez uszczerbku dla postanowień art. 2 ust. 4 pracownicy Europolu mogą zawrzeć tylko jedną pierwszą umowę z Europolem” (ang. „Without prejudice to Article 2.4 below, only one First Contract shall be entered into with any individual”).
13 Zgodnie z art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r., „[p]o upływie okresu osiemnastu miesięcy, w trakcie którego były pracownik nie zajmował żadnego stanowiska pracy w Europolu, i po przeprowadzeniu nowego postępowania w sprawie naboru każda nowa umowa o pracę będzie uważana za pierwszą umowę” (ang. „After a period of 18 months during which a former member of staff has been detached from any Europol post, and following a new selection procedure, any new Employment Contract shall be deemed to be a First Contract”).
14 Artykuł 40 ust. 3 konwencji o Europolu stanowi, że „[p]ostanowienia odnoszące się do odwołań, określone w postanowieniach dotyczących warunków zatrudnienia personelu na czas określony i personelu pomocniczego Wspólnot Europejskich, stosuje się mutatis mutandis do personelu Europolu”. Tym samym postanowienia art. 92 i 93 regulaminu pracowniczego odpowiadają postanowieniom art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego urzędników Wspólnot Europejskich, które na mocy art. 117 warunków zatrudnienia innych pracowników Wspólnot Europejskich stosuje się odpowiednio do pracowników tymczasowych i innych członków personelu pomocniczego Wspólnot Europejskich.
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu
15 Skarżący, funkcjonariusz policji niemieckiej, rozpoczął służbę w Europolu w dniu 1 września 1999 r. jako główny administrator („first officer”) w wydziale ds. narkotyków. Jego umowa, zawarta na podstawie art. 6 tiret pierwsze regulaminu pracowniczego Europolu w wersji poprzedzającej przyjęcie decyzji Rady z dnia 4 grudnia 2006 r. zmieniającej regulamin pracowniczy Europolu (Dz.U. C 311, s. 1), wygasła w dniu 31 sierpnia 2005 r.
16 Wówczas skarżący powrócił do służby w policji niemieckiej, w ramach której pracował przed dniem 1 września 1999 r. i która oddelegowała go do Europolu od dnia 1 września 2005 r. w charakterze oddelegowanego eksperta („seconded expert”). Oddelegowanie, które pierwotnie powinno zakończyć się w dniu 28 lutego 2007 r., zostało przedłużone do dnia 28 lutego 2008 r. na podstawie aneksu do umowy o oddelegowanie skarżącego. Według skarżącego, od początku okresu oddelegowania w Europolu dawano mu do zrozumienia, że po upływie okresu oddelegowania może „zostać zatrudniony w Europolu w charakterze pracownika”.
17 W dniu 13 lipca 2007 r. Europol opublikował ogłoszenie o naborze na stanowisko głównego administratora („first officer”) w wydziale ds. narkotyków (zwane dalej „spornym stanowiskiem pracy”). Zgodnie z pkt 3.1 ogłoszenia o naborze, zatytułowanym „Warunki ogólne (art. 24 regulaminu pracowniczego)”, osoba zatrudniona na spornym stanowisku pracy powinna w szczególności „być pracownikiem właściwych władz krajowych jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej i korzystać z pełni praw obywatelskich (stanowiska oznaczone tłustym drukiem)”.
18 Skarżący zgłosił swą kandydaturę na sporne stanowisko pracy.
19 Komisja rekrutacyjna, o której mowa w załączniku 2 do regulaminu pracowniczego, przystąpiła do pierwszej selekcji kandydatów i umieściła skarżącego na pierwszym miejscu listy.
20 W dniu 10 października 2007 r. szef wydziału ds. narkotyków Europolu poinformował ustnie skarżącego, że jego kandydatura nie może być uwzględniona, ponieważ nie spełnia wymogów określonych w art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. Według szefa wydziału ds. narkotyków nie można stwierdzić, że po upływie umowy zawartej z Europolem na okres od dnia 1 września 1999 r. do dnia 31 sierpnia 2005 r. skarżący nie zajmował żadnego stanowiska pracy w Europolu przez okres co najmniej 18 miesięcy zgodnie z wymogiem zawartym we wspomnianym postanowieniu.
21 W dniu 11 października 2007 r. skarżący złożył zażalenie na decyzję Europolu z dnia 10 października 2007 r., w której zakwestionował wykładnię art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. dokonaną przez Europol.
22 Decyzją z dnia 23 października 2007 r. Europol oddalił zażalenie.
Przebieg postępowania i żądania stron
23 W ramach środków organizacji postępowania Sąd, zgodnie z art. 55 ust. 2 lit. d) regulaminu, zwrócił się do stron o przedstawienie określonych dokumentów.
24 W odpowiedzi na wniosek o przedstawienie dokumentów skarżący przedstawił między innymi kopię umowy o pracę zawartej z Europolem na okres od dnia 1 września 1999 r. do dnia 31 sierpnia 2005 r. Europol, ze swej strony, przekazał kopię ogłoszenia o naborze dotyczącego spornego stanowiska pracy, dokumenty dotyczące dwóch innych kandydatów w postępowaniu w sprawie naboru na wspomniane stanowiska, którzy to kandydaci zostali przywołani przez skarżącego w ramach zarzutu opartego na naruszeniu „zasady równości”, a także opis stanowiska oddelegowanego eksperta w wydziale ds. narkotyków („Job description for the Seconded Expert to the Drugs Unit”) zredagowany przez skarżącego i zatwierdzony przez szefa wydziału ds. narkotyków Europolu.
25 Skarżący wnosi do Sądu o:
– stwierdzenie nieważności decyzji Europolu z dnia 10 października 2007 r. odmawiającej skarżącemu zgody na wzięcie udziału w postępowaniu w sprawie naboru na sporne stanowisko pracy;
– stwierdzenie nieważności decyzji w sprawie oddalenia zażalenia z dnia 23 października 2007 r.;
– obciążenie Europolu kosztami postępowania, w tym kosztami pomocy prawnej.
26 Europol wnosi do Sądu o:
– oddalenie skargi;
– obciążenie skarżącego kosztami postępowania.
Przedmiot skargi
27 Oprócz stwierdzenia nieważności decyzji Europolu z dnia 10 października 2007 r. odmawiającej skarżącemu zgody na wzięcie udziału w postępowaniu w sprawie naboru na sporne stanowisko pracy, skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oddalenia jego zażalenia. W tym względzie należy przypomnieć, że żądanie stwierdzenia nieważności formalnie skierowane przeciwko decyzji w sprawie oddalenia zażalenia skutkuje, w przypadku, gdy decyzja jest pozbawiona niezależnej treści, skierowaniem do Sądu aktu, którego dotyczyło zażalenie (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 17 stycznia 1989 r. w sprawie 293/87 Vainker przeciwko Parlamentowi, Rec. s. 23, pkt 8; wyrok Sądu Pierwszej Instancji z dnia 6 kwietnia 2006 r. w sprawie T‑309/03 Camós Grau przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II‑1173, pkt 43; wyrok Sądu z dnia 4 września 2008 r. w sprawie F-103/07 Duta przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, dotychczas nieopublikowany w Zbiorze, pkt 23, będący przedmiotem toczącego się postępowania odwoławczego przed Sądem Pierwszej Instancji, sprawa T‑475/08 P).
28 Skarżący złożył zażalenie na decyzję Europolu z dnia 10 października 2007 r. odmawiającą mu zgody na wzięcie udziału w postępowaniu w sprawie naboru na sporne stanowisko pracy. Należy zatem uznać, że skarga skarżącego dotyczy tej decyzji.
Co do prawa
29 W uzasadnieniu skargi skarżący podnosi dwa zarzuty dotyczące, po pierwsze, błędnego zastosowania art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. i naruszenia zasady pewności prawa, a po drugie, naruszenia zasady równego traktowania.
30 Należy w pierwszej kolejności rozpoznać zarzut dotyczący błędnego zastosowania art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. i naruszenia zasady pewności prawa.
Argumenty stron
31 Skarżący przypomina najpierw treść art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r., zgodnie z którą, po upływie okresu osiemnastu miesięcy, w trakcie którego były pracownik Europolu nie zajmował żadnego stanowiska pracy w Europolu (ang. „any Europol post”), i po przeprowadzeniu nowego postępowania w sprawie naboru każda umowa o pracę będzie uważana za pierwszą umowę.
32 Skarżący utrzymuje, że po wygaśnięciu jego umowy z Europolem, które nastąpiło w dniu 31 sierpnia 2005 r., pracował na rzecz Europolu jako „oddelegowany ekspert”. Ta funkcja nie została wymieniona w załączniku 1 do regulaminu pracowniczego, co oznacza, że nie powinien zostać wykluczony z postępowania w sprawie naboru na sporne stanowisko pracy na podstawie argumentu, że nie spełnia wymogów przewidzianych w art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r.
33 Skarżący dodaje, że wprowadzone przez Europol rozróżnienie między wyrażeniami „Europol post” i „Europol Post”, pisanymi raz małą, a raz wielką literą, nie znajduje żadnego uzasadnienia w decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. Przy założeniu, że istnieje różnica pojęciowa, powinna ona zostać podkreślona we wspomnianej decyzji. W regulaminie pracowniczym, podobnie jak w decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. obydwa wyrażenia są stosowane w ten sam sposób.
34 Na koniec skarżący stwierdza, że pracował w Europolu przez sześć lat, podczas gdy okres, po którym następuje „rotacja” personelu Europolu, został ustalony w międzyczasie na dziewięć lat.
35 Europol przypomina po pierwsze uzasadnienie art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. Według Europolu art. 6 regulaminu pracowniczego reguluje umowy pracowników zajmujących stanowiska oznaczone tłustym drukiem (ang. „bold posts”), to jest stanowiska zarezerwowane dla pracowników z krajowych struktur policji i organów celnych, którzy – po zakończeniu umowy zawartej z Europolem – wracają do odpowiednich struktur i organów. Na mocy art. 6 regulaminu pracowniczego wspomniane umowy są zatem ograniczone w czasie, co wyjaśnia, dlaczego art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. przewiduje, że osoba będąca pracownikiem Europolu może ponownie zawrzeć umowę z Europolem dopiero po upływie „okresu nieobecności” wynoszącego osiemnaście miesięcy.
36 Po drugie Europol utrzymuje, że zarzut przytoczony przez skarżącego jest bezzasadny zarówno w świetle brzmienia art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r., jak i jego celu.
37 Przede wszystkim art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. przewiduje dwa warunki, które należy spełnić łącznie. Skarżący spełniał pierwszy warunek, to jest był pracownikiem Europolu. Nie można natomiast stwierdzić, że „nie zajmował żadnego stanowiska pracy w Europolu” przez osiemnaście miesięcy. Europol utrzymuje w tym względzie, że aby „nie zajmować żadnego stanowiska w Europolu” w rozumieniu art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r., nie może istnieć żaden związek o charakterze prawnym lub faktycznym między Europolem a jego byłym pracownikiem.
38 Następnie, Europol poinformował, że zgodnie z decyzją z dnia 8 grudnia 2006 r. państwa członkowskie będące stronami konwencji o Europolu przyjmują, że pracownicy Europolu zajmujący stanowiska oznaczone tłustym drukiem pracują w Europolu jedynie przez ograniczony czas, aby umożliwić „rotację” i powrót do macierzystych krajowych struktur administracyjnych. Według Europolu wyrażenie „nie zajmował żadnego stanowiska pracy w Europolu ” użyte w art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. powinno zostać w konsekwencji zinterpretowane w ten sposób.
39 Ponadto zgodnie z motywem 15 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. były pracownik Europolu może kandydować na nowe stanowisko dopiero po upływie „okresu nieobecności”, co pozwala zagwarantować równe traktowanie wszystkich kandydatów.
40 W niniejszej sprawie następnego dnia po zakończeniu sześcioletniej umowy z Europolem skarżący został oddelegowany przez swoje państwo do Europolu jako „oddelegowany ekspert”. W tym charakterze pracował na rzecz i pod nadzorem Europolu.
41 Wreszcie Europol utrzymuje, że to skarżący musi udowodnić, że spełnia wszystkie warunki art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. Tymczasem skarżący ograniczył się zasadniczo do odrzucenia rozróżnienia między wyrażeniami „Europol post” i „Europol Post”, w których wyraz „post” jest pisany raz małą, a raz wielką literą „p”.
Ocena Sądu
42 Artykuł 2 ust. 1 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego stanowi najpierw, że „[w] rozumieniu [...] regulaminu [pracowniczego] pracownikiem Europolu jest pracownik zatrudniony na stanowisku wymienionym w wykazie znajdującym się w załączniku 1, z wyjątkiem stanowisk przeznaczonych do obsadzenia przez pracowników miejscowych”.
43 Artykuł 2 ust. 1 akapit drugi regulaminu pracowniczego wprowadza następnie rozróżnienie między „[stanowiskami], które mogą być obsadzone wyłącznie przez pracowników zatrudnionych przez właściwe władze, określone w art. 2 ust. 4 konwencji o Europolu, [a] stanowiska[mi], które mogą zajmować również inni pracownicy”.
44 Wreszcie, z art. 2 ust. 1 akapit trzeci regulaminu pracowniczego wynika, że pracownicy zatrudnieni na stanowisku, które może być obsadzone wyłącznie przez pracowników zatrudnionych przez właściwe władze, o których mowa w art. 2 ust. 4 konwencji o Europolu, mogą zajmować to stanowisko wyłącznie na podstawie umowy na czas określony. We wspomnianym postanowieniu znajduje się odniesienie do art. 6 regulaminu pracowniczego, który wyznacza maksymalny czas trwania umowy na czas określony. Czas trwania, który obecnie wynosi dziewięć lat, był ustalony na sześć lat przed zmianą art. 6 regulaminu pracowniczego decyzją Rady z dnia 4 grudnia 2006 r. zmieniającą regulamin pracowniczy Europolu.
45 W niniejszej sprawie stanowisko zajmowane przez skarżącego od dnia 1 września 1999 r. do dnia 31 sierpnia 2005 r. podlegało ograniczeniu czasowemu określonemu w art. 2 ust. 1 regulaminu pracowniczego, w wyniku którego pracownik opuścił stanowisko w dniu 31 sierpnia 2005 r.
46 Należy jednak stwierdzić, że norma przewidująca maksymalny czas trwania umowy o pracę zawieranej z osobami, o których mowa w art. 2 ust. 1 regulaminu pracowniczego, nie pozbawia Europolu możliwości zawarcia nowej umowy o pracę z tymi osobami po osiemnastomiesięcznym okresie, w którym nie zajmowały one żadnego stanowiska pracy w Europolu. Artykuł 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. stanowi bowiem, że „[p]o upływie okresu osiemnastu miesięcy, w trakcie którego były pracownik nie zajmował żadnego stanowiska pracy w Europolu, i po przeprowadzeniu nowego postępowania w sprawie naboru każda nowa umowa o pracę będzie uważana za pierwszą umowę”.
47 W niniejszej sprawie kwestią sporną jest to, czy stanowisko pracy zajmowane przez skarżącego od dnia 1 września 2005 r., które początkowo było przewidziane na osiemnaście miesięcy, a następnie zostało przedłużone do 28 lutego 2008 r., było stanowiskiem, które zgodnie z art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. pozbawiało skarżącego możliwości ubiegania się o sporne stanowisko.
48 Europol nie twierdzi, że skarżący, jako ekspert oddelegowany do Europolu w okresie od dnia 1 września 2005 r. do dnia 28 lutego 2008 r., zajmował stanowisko wymienione w załączniku 1 do regulaminu pracowniczego. Europol zwraca jednak uwagę na to, że gdy jest mowa o „żadnym stanowisku pracy w Europolu” (ang. „any Europol post”), art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. nie ogranicza stanowisk pracy w Europolu do tych, które zostały wymienione w załączniku 1 do regulaminu pracowniczego. Na poparcie tego twierdzenia Europol stwierdził w decyzji w sprawie oddalenia zażalenia złożonego przez skarżącego, że brzmienie art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. nie odnosiło się do definicji wyrażenia „Europol Post” znajdującego się w art. 1 pkt 1 tej decyzji. Według Europolu okoliczność, że wyraz „post” użyty w art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. nie jest pisany wielką literą „p”, tak jak w art. 1 pkt 1 tej decyzji, oznacza, że wyrażenie „Europol post” dotyczy nie tylko stanowisk, o których mowa w art. 1 pkt 1 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r., lecz każdego stanowiska pracy w Europolu.
49 W swojej skardze skarżący odrzuca ten argument Europolu, który nie ustosunkował się do tego w odpowiedzi na skargę. Niemniej jednak w odpowiedzi na pytanie sędziego sprawozdawcy zadane na rozprawie Europol uściślił, że ostatecznie podtrzymuje swój argument na temat konsekwencji wynikających z użycia wyrazu „post” pisanego małą literą „p” w art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r.
50 Europol podnosi ponadto, że treść art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. potwierdza jego wykładnię tego artykułu, ponieważ wspomniany przepis odnosi się do każdego stanowiska pracy w Europolu (ang. „detached from any Europol post”), co wskazywałoby, że art. 2 pkt 4 wymaga nie tylko braku wszelkich związków o charakterze prawnym, lecz również braku związku faktycznego między Europolem a jego byłym pracownikiem.
51 Wreszcie Europol twierdzi, że jego wykładnia literalna przepisów art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. znajduje potwierdzenie w analizie celu tych postanowień.
52 Należy najpierw zbadać, czy wykładnia językowa art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. potwierdza zasadność stanowiska Europolu.
53 Jeżeli chodzi, po pierwsze, o kwestię, czy w wyrażeniu „Europol post” należy przypisywać odrębne znaczenie wyrazowi „post” w zależności od tego, czy jest pisane wielką literą „P”, czy małą literą „p”, należy w pierwszej kolejności stwierdzić, że w art. 1 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. wszystkie zdefiniowane tam terminy rozpoczynają się od wielkiej litery.
54 W drugiej kolejności z decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. wynika, że we wszystkich przepisach (art. 1 pkt 7, art. 1 pkt 8, art. 5 pkt 5, art. 5 pkt 5.1, art. 5 pkt 5.2), a nie tylko w art. 2 pkt 4 wyraz „post” w wyrażeniu „Europol post” jest pisany małą literą „p”, podczas gdy, bezsprzecznie, termin ten we wszystkich wymienionych przepisach nie odnosi się do treści odmiennej od tej, która została zdefiniowana w art. 1 pkt 1 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r., z wyjątkiem pozbawienia treści definicji wyrażenia „Europol Post” znajdującej się we wspomnianym artykule. Tym samym sama decyzja z dnia 8 grudnia 2006 r. nie wprowadza systemowego rozróżnienia między wyrażeniami „Europol Post” i „Europol post”, w zależności od tego, czy wyraz „post” jest pisany wielką literą „P”, czy małą literą „p”.
55 W trzeciej kolejności należy zauważyć, że w załączniku 1 do regulaminu pracowniczego w wersji angielskiej wyraz „post” jest pisany małą literą „p” zarówno w tytule, jak i w całym tekście.
56 Na koniec, jeżeli autor decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. zamierzałby wprowadzić rozróżnienie między wyrażeniami „Europol post” i „Europol Post”, dobra praktyka redakcji legislacyjnej wymagałaby, aby takie rozróżnienie wyraźnie zaznaczyć w decyzji, co nie miało miejsca.
57 Z drugiej strony, jeżeli chodzi o argument, że używanie wyrazu „any” w wyrażeniu „any Europol post” znajdującym się w art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. oznacza, że wyrażenie to dotyczy nie tylko stanowisk, o których mowa w załączniku 1 do regulaminu pracowniczego, lecz każdego rodzaju stosunku pracy, należy stwierdzić, że nie jest on przekonujący. To wyrażenie można bowiem również rozumieć w ten sposób, że dotyczy dowolnego stanowiska pracy w rozumieniu definicji wyrażenia „Europol Post” użytego w art. 1 pkt 1 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. W tym względzie należy stwierdzić, że wyrażenie „Europol Post” jest zdefiniowane w art. 1 pkt 1 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. jako „any post” z wykazu w załączniku 1 do regulaminu pracowniczego. Ponadto w art. 1 pkt 7 i 8 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. użyto wyrażenia „Any Europol post”, podczas gdy nie ma wątpliwości, że wymieniony przepis dotyczy wyłącznie stanowisk określonych w art. 1 pkt 1 tej decyzji.
58 Z powyższego wynika, że wykładnia językowa art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. nie pozwala nadać wyrażeniu „Europol post” treści odmiennej od treści wyrażenia „Europol Post” zdefiniowanego w art. 1 pkt 1 wspomnianej decyzji, a zatem potwierdzić tezy Europolu, że wyrażenie „any Europol post” obejmuje również inne stanowiska niż te, które zostały wymienione w załączniku 1 do regulaminu pracowniczego.
59 W niniejszej sprawie należy uznać, że skarżący, zajmując w okresie od dnia 1 września 2005 r. do dnia 28 lutego 2008 r. stanowisko eksperta oddelegowanego do Europolu, które nie jest wymienione w wykazie z załącznika 1 do regulaminu pracowniczego, „nie zajmował żadnego stanowiska pracy w Europolu” w rozumieniu art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r.
60 Bezsporne jest bowiem, że w okresie od dnia 1 września 2005 r. do dnia 28 lutego 2008 r. skarżący nie zawarł żadnej umowy z Europolem. Oddelegowanie skarżącego w charakterze eksperta do Europolu wynika z porozumienia zawartego między Europolem a „Polizeipräsident in Berlin”, które określa status, funkcje, prawa i obowiązki skarżącego. Ponadto należy stwierdzić, że ani regulamin pracowniczy, ani teksty decyzji przyjętych przez Europol i przekazanych przez niego Sądowi nie zawierają postanowień dotyczących oddelegowanych ekspertów. Z powyższych uwag wynika, że skarżący, jako oddelegowany ekspert, był niemieckim funkcjonariuszem policji udostępnionym Europolowi przez policję niemiecką na warunkach określonych w porozumieniu.
61 Należy jeszcze zbadać, czy okoliczności faktyczne, na które powołał się Europol, mogą podważyć powyższy wniosek.
62 W tym względzie należy stwierdzić, że jednym z celów określania maksymalnego czasu trwania służby, przewidzianego w art. 6 regulaminu pracowniczego, jest – zgodnie z motywem 6 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. – zapewnienie rotacji pracowników, w ten sposób, że osoby, które odbyły służbę w maksymalnym okresie pracy w Europolu, są zobowiązane do powrotu do służby w kraju.
63 Tymczasem w niniejszej sprawie Europol przedstawił Sądowi dokument „Job Description for the Seconded Expert to the Drugs Unit” z dnia 19 lipca 2006 r. zredagowany przez skarżącego i zatwierdzony przez szefa wydziału ds. narkotyków Europolu, z którego wynika, że skarżący powinien aktywnie uczestniczyć w standardowych pracach wydziału, a w niektórych przypadkach powinien również reprezentować Europol i zastępować szefa wydziału ds. narkotyków podczas jego nieobecności. Należy również stwierdzić, że we wspomnianym dokumencie podano, że „jako oddelegowany ekspert i w ramach swoich zadań nadzoruje i koordynuje działania operacyjne różnych sekcji wydziału ds. narkotyków, zatwierdza i autoryzuje przekazywanie partnerom zewnętrznym dokumentów operacyjnych, sprawozdań i innych dokumentów, udziela wywiadów mediom i doradza szefowi wydziału ds. narkotyków w kwestiach dotyczących polityki. Szef wydziału ds. narkotyków i oddelegowany ekspert odbywają codzienne zebrania” (ang. „[i]n his capacity as Seconded Expert and his special tasking, he supervises and co-ordinates the operational activities in the various Sections of the Drugs Unit, approves and authorises the distribution, to external partners, of operational documents, reports and other products, gives interviews to the media and advises the Head of the Drugs Unit on policy matters[; d]aily meetings between the Head of the Drugs Unit and the Seconded Expert take place”).
64 Ponadto Europol utrzymywał na rozprawie, że skarżący jako główny administrator („first officer”) w wydziale ds. narkotyków wykonywał dokładnie te same zadania, które wykonywał jako oddelegowany ekspert. Nie nastąpiła żadna zmiana zadań, a skarżący pozostał zastępcą szefa („deputy head”) tego wydziału. Europol zauważył również, że skarżący nie pracował w Berlinie po wygaśnięciu swojej umowy w dniu 31 sierpnia 2005 r.
65 Również na rozprawie Europol wyjaśnił, że po wygaśnięciu umowy skarżącego w dniu 31 sierpnia 2005 r. względy praktyczne skłoniły Europol do dalszego zatrudniania skarżącego w ramach innego statusu.
66 Skarżący nie kwestionuje, że dokument „Job Description for the Seconded Expert to the Drugs Unit” prawidłowo odzwierciedla zadania, które zostały mu powierzone. Jednakże pełnomocnik skarżącego stwierdził na rozprawie, że skarżący nie „odczuwa, że chodzi o działania lub prace identyczne [z tymi, które skarżący wykonywał jako główny administrator (»first officer«)]; jeżeli tak by było, [skarżący] nie widział[by] potrzeby sporządzania nowego opisu zadań”. Ponadto skarżący poinformował, że jako oddelegowany ekspert nie miał prawa pełnić obowiązków zastępcy szefa („deputy head”) wydziału ds. narkotyków, ponieważ taką funkcję mógł pełnić jedynie pracownik Europolu.
67 Z analizy sytuacji prawnej i faktycznej skarżącego pełniącego funkcję oddelegowanego eksperta wynika, że mimo, że skarżący formalnie powrócił do policji niemieckiej w dniu 1 września 2005 r., w rzeczywistości nadal pełnił, co do zasady, te same funkcje, które pełnił wcześniej w ramach innego statusu. Skarżący nie dowiódł ponadto, w jaki sposób jego praca uległa zasadniczej zmianie od dnia 1 września 2005 r.
68 Należy jednak stwierdzić, że sam Europol, po pierwsze, wymagał, aby skarżący opuścił swoje stanowisko w dniu 31 sierpnia 2005 r., co miało służyć dostosowaniu się do nałożonego na mocy art. 6 regulaminu pracowniczego ograniczenia czasu trwania umowy i jej przedłużenia. Po drugie Europol zaakceptował, aby skarżący kontynuował pracę w swoim wydziale w charakterze oddelegowanego eksperta, co w rzeczywistości pozwoliło zapewnić w Europolu ciągłość funkcji skarżącego, który mógł nie wypełnić obowiązku faktycznego powrotu do służby w organie krajowym.
69 W tych okolicznościach Europol nie może skutecznie opierać się na okolicznościach faktycznych przytoczonych w pkt 63–65 niniejszego wyroku w obronie własnej wykładni art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r., która jest sprzeczna z jego jasnym i jednoznacznym brzmieniem. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, wobec braku prac przygotowawczych wyrażających jasno zamiar autora przepisu, należy opierać się na zakresie tekstu w takiej formie, w jakiej został sporządzony, i nadać mu znaczenie, które wynika z jego literalnej i logicznej wykładni (zob. podobnie wyrok Trybunału z dnia 1 czerwca 1961 r. w sprawie 15/60 Simon przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, Rec. s. 223, 244; wyrok Sądu z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie F-10/06 André przeciwko Komisji, Zb.Orz.SP s. I‑A-1-183, II‑A-1-755, pkt 44). Tym samym wykładni wynikającej z samego brzmienia tekstu nie można zastąpić wykładnią opierającą się na uwagach o charakterze faktycznym dotyczących konkretnego przypadku.
70 Z powyższych uwag wynika, że należy uwzględnić zarzut oparty na błędnym zastosowaniu art. 2 pkt 4 decyzji z dnia 8 grudnia 2006 r. W konsekwencji należy stwierdzić nieważność decyzji Europolu z dnia 10 października 2007 r. bez konieczności rozpoznawania innych zarzutów przedstawionych przez skarżącego.
W przedmiocie kosztów
71 Zgodnie z art. 87 ust. 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.
72 Ponieważ Europol przegrał sprawę, a skarżący wniósł o obciążenie kosztami pozwanego, Europol zostaje obciążony kosztami postępowania w całości.
Z powyższych względów
SĄD (druga izba)
orzeka, co następuje:
1) Stwierdza się nieważność decyzji Europejskiego Urzędu Policji (Europolu) z dnia 10 października 2007 r. odmawiającej J. Möllingowi zgody na wzięcie udziału w postępowaniu w sprawie naboru na stanowisko głównego administratora („first officer”) w wydziale ds. narkotyków.
2) Europol zostaje obciążony kosztami postępowania w całości.
Van Raepenbusch | Boruta | Kanninen |
Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 4 czerwca 2009 r.
Treść niniejszego orzeczenia, jak również cytowanych w nim, a dotychczas nieopublikowanych orzeczeń sądów wspólnotowych, jest dostępna na stronie internetowej Trybunału Sprawiedliwości www.curia.europa.eu