KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI

SHARPSTON

ippreżentati fis-26 ta’ Ottubru 2017 (1)

Kawża C82/16

K.A.

M.Z.

M.J.

N.N.N.

O.I.O.

R.I.

B.A.

vs

Belgische Staat

[talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mir-Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (il-Kunsill għall-Kwistjonijiet dwar Barranin, il-Belġju)]

“Rinviju għal deċiżjoni preliminari — Ċittadinanza tal-Unjoni — Artikolu 20 TFUE — Applikazzjoni minn ċittadin ta’ pajjiż terz sabiex jirrisjedi fl-Istat Membru ta’ ċittadin tal-Unjoni li qatt ma eżerċita d-dritt tiegħu ta’ moviment liberu — Prattika amministrattiva nazzjonali li ma jiġux eżaminati applikazzjonijiet għal permess ta’ residenza għall-finijiet ta’ riunifikazzjoni tal-familja meta ċ-ċittadin tal-pajjiż terz ikkonċernat huwa suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul valida u definittiva skont id-dritt nazzjonali — Artikoli 7 u 24 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea — Direttiva 2008/115/KE”






1.        Permezz ta’ din it-talba għal deċiżjoni preliminari, il-Qorti tal-Ġustizzja hija primarjament mitluba sabiex tagħti gwida dwar jekk id-dritt tal-Unjoni jipprekludix prattika amministrattiva nazzjonali li ma jiġux eżaminati applikazzjonijiet għal permess ta’ residenza minn ċittadini ta’ pajjiżi terzi għall-finijiet ta’ riunifikazzjoni tal-familja ma’ ċittadin tal-Unjoni, meta dak iċ-ċittadin qatt ma eżerċita d-dritt ta’ moviment liberu stabbilit fit-Trattati. Il-prattika amministrattiva inkwistjoni hija applikata mill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti meta ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz huwa suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul taħt id-dritt nazzjonali u huwa għalhekk obbligat li jitlaq mhux biss mill-Belġju (l-Istat ikkonċernat), iżda mit-territorju tal-Istati Membri b’mod sħiħ. Ir-Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (il-Kunsill għall-Kwistjonijiet dwar Barranin, il-Belġju) jistaqsi b’mod partikolari jekk din il-prattika hijiex kompatibbli mal-Artikolu 20 TFUE, interpretata fid-dawl tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (2) u tad-Direttiva 2008/115/KE dwar standards u proċeduri komuni fl-Istati Membri għar-ritorn ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin fil-pajjiż illegalment (3). Jekk jiġi invokat l-Artikolu 20 TFUE, il-qorti tar-rinviju tistaqsi liema fatturi għandhom jiġu kkunsidrati fl-evalwazzjoni dwar jekk hemmx relazzjoni ta’ dipendenza bejn iċ-ċittadin tal-Unjoni u ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat.

 Id-dritt tal-Unjoni

 Il-Karta

2.        L-Artikolu 7 tal-Karta jipprovdi li kull persuna għandha d-dritt għar-rispett tal-ħajja tal-familja (4).

3.        L-Artikolu 24 huwa intitolat “Id-drittijiet tat-tfal”. Huwa jipprovdi li:

“1.      It-tfal għandhom id-dritt għall-protezzjoni u għall-kura meħtieġa għall-ġid tagħhom. Huma jistgħu jesprimu l-opinjonijiet tagħhom liberament. Dawn l-opinjonijiet għandhom jitqiesu f’materji li jirrigwardawhom skond l-età u l-maturità tagħhom.

2.      Fl-azzjonijiet kollha relatati mat-tfal, kemm jekk jittieħdu minn awtoritajiet pubbliċi jew minn istituzzjonijiet privati, l-aħjar interess tat-tfal għandu jkun kunsiderazzjoni primarja.

3.      It-tfal kollha għandhom id-dritt li jkollhom, regolarment, relazzjoni personali u kuntatt dirett maż-żewġ ġenituri, sakemm dan ma jkunx kontra l-interessi tat-tfal.”

4.        Skont l-Artikolu 51(1), id-dispożizzjonijiet tal-Karta japplikaw għall-Istati Membri biss meta jkunu qegħdin jimplementaw id-dritt tal-Unjoni (5).

 It-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea

5.        L-Artikolu 20(1) TFUE jistabbilixxi ċ-ċittadinanza tal-Unjoni u jipprovdi li “[k]walunkwe persuna li għandha ċ-ċittadinanza ta’ Stat Membru” hija ċittadina tal-Unjoni. Skont l-Artikolu 20(2)(a) TFUE, iċ-ċittadini tal-Unjoni għandhom “id-dritt ta’ moviment liberu u d-dritt ta’ residenza libera fit-territorju ta’ l-Istati Membri”.

 Id-Direttiva 2004/38

6.        Id-Direttiva 2004/38/KE (6) tipprovdi l-kundizzjonijiet li jirrigwardaw l-eżerċizzju tad-dritt ta’ moviment liberu u ta’ residenza fi ħdan it-territorju tal-Unjoni, id-dritt ta’ residenza permanenti u l-limiti imposti fuq dawn id-drittijiet. Id-direttiva tapplika għaċ-ċittadini kollha tal-Unjoni li jiċċaqilqu lejn jew li jirrisjedu fi Stat Membru (l-Istat Membru ospitanti) għajr iċ-ċittadini tal-istess Stat Membru u għall-membri tal-familja tagħhom li jakkumpanjawhom jew li jingħaqdu magħhom (7).

 Id-Direttiva dwar ir-ritorn

7.        Il-premessi tad-Direttiva dwar ir-ritorn jispjegaw li din għandha l-għan li tistabbilixxi regoli applikabbli għaċ-ċittadini kollha ta’ pajjiżi terzi li ma jissodisfawx jew ma għadhomx jissodisfaw il-kundizzjonijiet għad-dħul, għas-soġġorn jew għar-residenza fi Stat Membru (8). Soġġorn illegali ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi għandu jintemm permezz ta’ proċedura xierqa u trasparenti. Skont il-prinċipji ġenerali tad-dritt tal-Unjoni, deċiżjonijiet meħuda abbażi tad-Direttiva dwar ir-ritorn għandhom jiġu adottati fuq bażi ta’ każ b’każ u bbażati fuq kriterji oġġettivi, li jimplika li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni fatturi oħra mis-sempliċi fatt tas-soġġorn illegali tal-persuna kkonċernata (9). Kunsiderazzjonijiet primarji ta’ Stati Membri meta jimplementaw id-Direttiva dwar ir-ritorn għandhom jinkludu l-aħjar interessi tat-tfal u r-rispett tal-ħajja tal-familja (10). Huwa affermat li d-direttiva tirrispetta d-drittijiet fundamentali (11).

8.        L-Artikolu 1 jipprovdi li d-Direttiva dwar ir-ritorn tistabbilixxi standards u proċeduri komuni li għandhom jiġu applikati fi Stati Membri għar-“ritorn” ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jissoġġornaw illegalment, b’konformità, inter alia, ma’ drittijiet fundamentali bħala prinċipji ġenerali tad-dritt tal-Unjoni.

9.        Skont l-Artikolu 2(1), ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jissoġġornaw illegalment fi ħdan it-territorju ta’ Stat Membru jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-direttiva.

10.      L-Artikolu 3(1) jiddefinixxi “ċittadin ta’ pajjiż terz” bħala “kwalunkwe persuna li m’hijiex ċittadin ta’ l-Unjoni Ewropea fis-sens ta’ l-Artikolu 20(1) tat-Trattat tal-KE u li m’hijiex persuna li tgawdi d-dritt tal-moviment liberu [tal-Unjoni], kif definit fl-Artikolu 2(5) tal-Kodiċi tal-Fruntieri ta’ Schengen” (12). L-Artikolu 3(2) jiddefinixxi “soġġorn illegali” bħala “il-preżenza fit-territorju ta’ Stat Membru, ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz li ma jissodisfax, jew m’għadux jissodisfa l-kondizzjonijiet ta’ dħul kif stabbiliti fl-Artikolu 5 tal-Kodiċi tal-Fruntieri ta’ Schengen jew kondizzjonijiet oħrajn għal dħul, soġġorn jew residenza f’dak l-Istat Membru” (13). “Deċiżjoni ta’ ritorn” tfisser “deċiżjoni jew att amministrattiv jew ġudizzjarju, li jgħid jew jiddikjara li s-soġġorn ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz hija illegali u li jimponi jew jiddikjara l-obbligu ta’ ritorn” [Artikolu 3(4)]. Il-kelma “tneħħija” tfisser “l-infurzar ta’ l-obbligu ta’ ritorn, jiġifieri t-trasport fiżiku barra mill-Istat Membru” [Artikolu 3(5)]. “Projbizzjoni fuq id-dħul” hija “deċiżjoni jew att amministrattiv jew ġudizzjarju li jipprojbixxi dħul lejn u soġġorn fit-territorju ta’ l-Istati Membri għal perijodu speċifikat, li jakkumpanja deċiżjoni ta’ ritorn” [Artikolu 3(6)]. Minuri u tfal mhux akkumpanjati huma inklużi fi ħdan id-definizzjoni ta’ “persuni vulnerabbli” fl-Artikolu 3(9).

11.      Skont l-Artikolu 5, l-Istati Membri huma obbligati li jikkunsidraw, inter alia, l-aħjar interessi tat-tfal u l-ħajja tal-familja meta jimplementaw id-direttiva.

12.      Skont l-Artikolu 6(1), l-Istati Membri għandhom joħorġu deċiżjoni ta’ ritorn għal kull ċittadin ta’ pajjiż terz li jkun qed jissoġġorna illegalment fit-territorju tagħhom (14).

13.      Ir-regola ġenerali fl-Artikolu 7(1) hija li deċiżjonijiet ta’ ritorn għandhom jipprevedu terminu adegwat għat-tluq volontarju. Dan it-terminu jista’ jiġi estiż wara li jiġu kkunsidrati ċ-ċirkustanzi speċifiċi tal-każ individwali, bħal rabtiet familjari u soċjali, kif ipprovdut fl-Artikolu 7(2). Jekk, inter alia, il-persuna kkonċernata tippreżenta riskju għall-ordni pubbliku, l-Istati Membri jistgħu ma jagħtux terminu għat-tluq volontarju skont l-Artikolu 7(4). L-Artikolu 8 jirregola l-infurzar ta’ deċiżjonijiet ta’ ritorn fil-każ tat-tneħħija taċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat. Għandhom isiru arranġamenti speċifiċi għar-ritorn u t-tneħħija ta’ minuri mhux akkumpanjati billi jittieħdu inkunsiderazzjoni l-aħjar interessi tat-tfal, konformement mal-Artikolu 10.

14.      L-Artikolu 11 huwa intitolat “Projbizzjoni fuq id-dħul”. Dan jipprovdi li:

“1.      Deċiżjonijiet ta’ ritorn għandhom ikunu akkumpanjati minn projbizzjoni fuq id-dħul:

(a)      jekk ma jkun ingħata l-ebda perijodu għat-tluq volontarju jew,

(b)      jekk l-obbligu ta’ ritorn ma jkunx ġie rispettat.

F’każijiet oħrajn, deċiżjonijiet ta’ ritorn jistgħu jkunu akkumpanjati minn projbizzjoni fuq id-dħul.

2.      It-tul tal-projbizzjoni fuq id-dħul għandu jiġi determinat b’kont dovut taċ-ċirkostanzi rilevanti kollha tal-każ individwali u fil-prinċipju ma għandux jeċċedi il-ħames snin. Hu jista’ madankollu jeċċedi l-ħames snin jekk iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikun ta’ theddida serja għall-ordni pubbliku, għas-sigurtà pubblika jew għas-sigurtà nazzjonali.

3.      L-Istati Membri għandhom jikkunsidraw l-irtirar jew is-sospensjoni ta’ projbizzjoni fuq id-dħul meta ċittadin ta’ pajjiż terz li jkun is-suġġett ta’ projbizzjoni fuq id-dħul maħruġa skond it-tieni subparagrafu tal-paragrafu 1 jista’ juri li jkun ħalla jew ħalliet it-territorju ta’ Stat Membru f’konformità sħiħa ma’ deċiżjoni ta’ ritorn.

[…]

L-Istati Membri jistgħu ma joħorġux, jirtiraw jew jissospendu projbizzjoni fuq id-dħul f’każijiet individwali għal raġunijiet umanitarji.

L-Istati Membri jistgħu jirtiraw jew jissospendu projbizzjoni ta’ dħul f’każijiet individwali jew f’ċerti kategoriji ta’ każijiet għal raġunijiet oħrajn.

[…]”

15.      Il-Kapitolu III jinkludi ċerti salvagwardji proċedurali. B’mod partikolari, l-Artikolu 13(1) jipprovdi li ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat għandu jingħata rimedju effettiv li jappella kontra jew li jitlob reviżjoni tad-deċiżjonijiet relatati mar-ritorn, quddiem awtorità ġudizzjarja jew amministrattiva kompetenti. Abbażi tal-Artikolu 14 (“Salvagwardji sakemm iseħħ ir-ritorn”), l-Istati Membri għandhom jiżguraw li, inter alia, tinżamm l-għaqda tal-familja sakemm iseħħ ir-ritorn.

 Id-dritt nazzjonali

 Dispożizzjonijiet dwar ir-riunifikazzjoni tal-familja

16.      Skont l-Artikolu 40a(2) tal-wet van 15 December 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen (liġi tal-15 ta’ Diċembru 1980 dwar id-dħul fit-territorju, ir-residenza, l-istabbiliment u t-tneħħija ta’ ċittadini barranin, iktar ’il quddiem il-“Vreemdelingenwet”), is-segwenti huma meqjusa bħala membri tal-familja ta’ ċittadin tal-Unjoni: (i) is-sieħeb, li jakkumpanjah jew li jingħaqad miegħu, li miegħu ċ-ċittadin tal-Unjoni huwa marbut permezz ta’ sħubija rreġistrata skont il-liġi; (ii) “id-dixxendenti, u dawk tal-konjuġi jew sieħeb […] li huma taħt il-21 sena jew li huma dipendenti fuqhom […]”; (iii) il-missier jew l-omm ta’ ċittadin tal-Unjoni Ewropea li huwa minuri kif imsemmi fil-punt 2° tal-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 40(4), bil-kundizzjoni li dan tal-aħħar huwa dipendenti fuqu jew fuqha u li huwa jew hija għandha effettivament il-kustodja tiegħu.

17.      L-Artikolu 43 tal-Vreemdelingenwet jipprovdi: “[i]d-dħul u r-residenza ma jistgħux jiġu miċħuda liċ-ċittadini tal-Unjoni u lill-membri tal-familja tagħhom għajr għal raġunijiet ta’ ordni pubbliku [jew] ta’ sigurtà pubblika […] u bil-kundizzjoni li jiġu osservati l-limitazzjonijiet segwenti”. Tali miżuri għandhom ikunu proporzjonati u jkunu bbażati esklużivament fuq il-kondotta personali tal-individwu kkonċernat. L-eżistenza ta’ kundanni kriminali preċedenti ma għandhiex fiha nnifisha tikkostitwixxi raġuni sabiex jittieħdu tali miżuri. Il-kondotta personali tal-individwu kkonċernat għandha tirrappreżenta theddida reali, attwali u suffiċjentement serja li tolqot wieħed mill-interessi fundamentali tas-soċjetà.

 Dispożizzjonijiet dwar it-tneħħija u l-projbizzjonijiet fuq id-dħul

18.      L-Artikolu 74/11 tal-Vreemdelingenwet jipprovdi:

“(1)      It-tul tal-projbizzjoni ta’ dħul għandu jiġi ddeterminat billi jittieħdu inkunsiderazzjoni ċ-ċirkustanzi speċifiċi ta’ kull każ.

Id-deċiżjoni ta’ tneħħija għandha tkun akkumpanjata minn projbizzjoni ta’ dħul ta’ massimu ta’ tliet snin fil-każijiet segwenti:

1.      jekk ma jkun ingħata l-ebda terminu għat-tluq volontarju; jew

2.      jekk deċiżjoni preċedenti ta’ tneħħija ma tkunx ġiet infurzata.

It-terminu massimu ta’ tliet snin imsemmi fit-tieni subparagrafu jista’ jiġi estiż għal massimu ta’ ħames snin jekk:

1.      iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikun wettaq frodi jew uża mezzi illegali oħra sabiex jikseb permess ta’ residenza jew sabiex iżomm id-dritt ta’ residenza tiegħu;

2.      iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikun ikkuntratta żwieġ, sħubija jew adozzjoni biss sabiex jikseb permess ta’ residenza jew sabiex iżomm id-dritt ta’ residenza tiegħu fil-[Belġju].

Id-deċiżjoni ta’ tneħħija tista’ tkun akkumpanjata minn projbizzjoni ta’ dħul li teċċedi l-ħames snin jekk iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz jirrappreżenta theddida serja għall-ordni pubbliku jew għas-sigurtà nazzjonali.

(2)      […]

Il-Ministru jew ir-rappreżentant tiegħu jista’ jastjeni milli joħroġ projbizzjoni ta’ dħul f’każijiet individwali għal raġunijiet umanitarji.

(3)      Il-projbizzjoni ta’ dħul għandha tidħol fis-seħħ fil-jum li fih tiġi nnotifikata l-projbizzjoni ta’ dħul.

Il-projbizzjoni ta’ dħul ma tistax tikser id-dritt għal protezzjoni internazzjonali, kif iddefinit fl-Artikoli 9b, 48/3 u 48/4.”

19.      L-Artikolu 74/12 tal-Vreemdelingenwet jipprovdi:

“(1)      Il-Ministru jew ir-rappreżentant tiegħu jista’ jirtira jew jissospendi l-projbizzjoni ta’ dħul għal raġunijiet umanitarji.

[…]

Bla ħsara għal derogi previsti minn trattat internazzjonali, liġi jew digriet irjali, iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz għandu jressaq talba motivata mal-missjoni diplomatika Belġjana jew mal-konsulat kompetenti fil-post ta’ residenza jew ta’ soġġorn tiegħu barra mill-pajjiż.

(2)      Iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz jista’ jressaq talba mal-Ministru jew mar-rappreżentant tiegħu sabiex jirtira jew jissospendi l-projbizzjoni ta’ dħul abbażi tal-osservanza tal-obbligu tat-tneħħija li kien ingħata qabel, jekk huwa jipprovdi prova bil-miktub li huwa telaq mit-territorju Belġjan b’konformità sħiħa mad-deċiżjoni ta’ tneħħija.

[…]

(4)      Matul l-eżami tat-talba għall-irtirar jew għas-sospensjoni, iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat ma jkollu ebda dritt jidħol jew jirrisjedi fil-[Belġju].

[…]”

20.      Skont l-Artikolu 74/13 tal-Vreemdelingenwet, fit-teħid tad-deċiżjoni ta’ tneħħija l-Ministru jew ir-rappreżentant tiegħu għandu jieħu inkunsiderazzjoni l-aħjar interessi tat-tfal, il-ħajja tal-familja u l-istat ta’ saħħa taċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat.

 Il-fatti, il-proċedura u d-domandi preliminari

21.      Kull wieħed mis-seba’ rikorrenti huwa ċittadin ta’ pajjiż terz suġġett għal ordni ta’ tluq mill-Belġju. Fil-każijiet kollha, l-ordni ta’ tluq mit-territorju nħarġet flimkien ma’ projbizzjoni ta’ dħul, abbażi tal-leġiżlazzjoni nazzjonali li tittrasponi d-Direttiva dwar ir-ritorn.

22.      Sussegwenti għall-ordnijiet ta’ tluq mit-territorju u l-projbizzjonijiet fuq id-dħul assoċjati, kull wieħed mill-individwi kkonċernati applika għal permess ta’ residenza għall-finijiet ta’ riunifikazzjoni tal-familja ma’ ċittadin Belġjan li jgħix il-Belġju u li qatt ma ċċaqlaq lejn u ma jirrisjedix fi Stat Membru ieħor (15). Dawn l-applikazzjonijiet saru abbażi tar-relazzjonijiet familjari segwenti: (i) ġenituri ta’ wild minuri li huwa ċittadin tal-Unjoni (is-Sur R.I., is-Sinjura M.J., is-Sinjura N.N.N. u s-Sur O.I.O.); (ii) wild adult ta’ ċittadin tal-Unjoni (is-Sinjura K.A. u s-Sur M.Z.); u (iii) koabitant ta’ ċittadin tal-Unjoni (is-Sur B.A.) (16).

23.      Is-Sur R.I. huwa ċittadin Albaniż. Il-wild tiegħu twieled fit-23 ta’ Ġunju 2010 u għandu nazzjonalità Belġjana. Huwa żżewweġ lil omm il-wild (ukoll ċittadina Belġjana) fl-Albanija fil-31 ta’ Lulju 2013. Ordni ta’ tluq mit-territorju u projbizzjoni ta’ dħul inħarġu kontrih fis-17 ta’ Diċembru 2012 (17).

24.      Is-Sinjura M.J. hija ċittadina Ugandiża. Hija l-omm ta’ wild imwieled fis-26 ta’ Ottubru 2013 li huwa ċittadin Belġjan (kif inhu missier il-wild). Is-Sinjura M.J. hija suġġetta għal ordni ta’ tluq mill-Belġju u projbizzjoni ta’ dħul tal-11 ta’ Jannar 2013 (18).

25.      Is-Sinjura N.N.N. hija ċittadina Kenjana. Il-wild tagħha, li huwa ta’ nazzjonalità Belġjana, twieled fil-25 ta’ Ġunju 2011. Hija suġġetta għal ordni ta’ tluq mill-Belġju u projbizzjoni ta’ dħul tal-24 ta’ April 2014 (19).

26.      Is-Sur O.I.O. huwa ċittadin Niġerjan. Bintu twieldet fil-15 ta’ Jannar 2009. Omm il-wild hija ċittadina Belġjana kif inhi bint is-Sur O.I.O. Huwa ddivorzjat mill-omm, li għandha l-kustodja esklużiva tal-wild. L-omm u l-wild ma humiex finanzjarjament dipendenti fuq is-Sur O.I.O. u l-kuntatt tiegħu ma’ bintu huwa attwalment sospiż fuq ordni tal-qorti. Is-Sur O.I.O. huwa suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul u ordni ta’ tluq mill-Belġju tat-28 ta’ Mejju 2013 (20).

27.      Is-Sinjura K.A. hija ċittadina Armena li missierha għandu nazzjonalità Belġjana. Fil-każ tagħha, ordni ta’ tluq u projbizzjoni ta’ dħul inħarġu fis-27 ta’ Frar 2013. Iż-żewġ subien tagħha, li jinvokaw l-istess rabtiet familjari, ippreżentaw applikazzjonijiet korrispondenti għal permessi ta’ residenza (21).

28.      Is-Sur M.Z. huwa ċittadin Russu. Missieru, ċittadin Belġjan, issottometta provi lill-awtoritajiet kompetenti li jindikaw li ibnu huwa finanzjarjament dipendenti fuqu. Inħarġu kontrih ordni ta’ tluq mit-territorju u projbizzjoni ta’ dħul fit-2 ta’ Lulju 2014 (22).

29.      Is-Sur B.A. huwa ċittadin Ginean. Huwa jikkoabita mas-sieħba tiegħu li hija ċittadina Belġjana. Hemm provi li juru li r-relazzjoni tagħhom hija ġenwina. Inħarġu kontrih ordni ta’ tluq mit-territorju u projbizzjoni ta’ dħul fit-13 ta’ Ġunju 2014 (23).

30.      L-applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja ġew ippreżentati mad-Dienst Vreemdelingenzaken (uffiċċju għal ażil u immigrazzjoni; iktar ’il quddiem id-“DVZ”) bħala aġent tal-istaatssecretaris (segretarju tal-Istat) responsabbli mill-Ażil u l-Migrazzjoni (24). Id-DVZ irrileva li ma kienx possibbli jeżamina dawk l-applikazzjonijiet, peress li kull wieħed mir-rikorrenti rispettivi kien suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul u għalhekk obbligat li jitlaq mit-territorju Belġjan (25). B’hekk, id-DVZ adotta deċiżjonijiet li jirrifjutaw kull waħda mill-applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja (iktar ’il quddiem id-“deċiżjonijiet ikkontestati”).

31.      Ir-rikorrenti kkontestaw id-deċiżjonijiet ikkontestati quddiem il-qorti tar-rinviju. Huma jargumentaw li d-DVZ kien żbaljat meta rrifjuta li jeżamina l-mertu tat-talbiet tagħhom għal riunifikazzjoni tal-familja għar-raġuni li dawn huma suġġetti għal projbizzjonijiet fuq id-dħul validi. Huma jsostnu li tali projbizzjonijiet fuq id-dħul jikkostitwixxu kundizzjoni illegali għal ammissibbiltà, u li applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja għandhom jiġu kkunsidrati bħala talba impliċita għall-irtirar jew għas-sospensjoni tal-projbizzjoni ta’ dħul (26). Huma jargumentaw li, skont id-Direttiva dwar ir-ritorn, id-DVZ għandu jikkunsidra l-ħajja tal-familja u l-aħjar interessi tat-tfal meta jeżamina l-applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja. Huma jinvokaw ukoll il-fatt li din id-direttiva ma tgħidx li talba għall-irtirar jew għas-sospensjoni ta’ projbizzjoni ta’ dħul għandha tiġi ppreżentata minn barra sabiex tkun valida. Ir-rikorrenti huma tal-fehma li d-dħul u s-soġġorn tal-membri tal-familja ta’ ċittadini Belġjani tista’ tkun irrifjutata biss għal raġunijiet ta’ ordni pubbliku, sigurtà nazzjonali jew saħħa pubblika, u fi ħdan il-limiti previsti fil-liġi. Huma jissottomettu li, kuntrarjament għall-Artikolu 20 TFUE, b’mod partikolari kif interpretat mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Ruiz Zambrano (27), it-tneħħija tagħhom mit-territorju Belġjan u mit-territorju tal-Unjoni Ewropea jkun ifisser li l-membri tal-familja Belġjani dipendenti ma jkunux jistgħu jeżerċitaw id-drittijiet tagħhom b’mod sħiħ bħala ċittadini tal-Unjoni. Fl-aħħar nett, ir-rikorrenti jargumentaw li fit-teħid tad-deċiżjonijiet ikkontestati d-DVZ ma wiżnux l-interessi f’kull każ fil-kuntest tal-Artikolu 8 tal-KEDB u l-Artikolu 7 tal-Karta.

32.      Id-DVZ jikkontesta l-allegazzjonijiet tar-rikorrenti. Huwa jirrileva li projbizzjoni ta’ dħul definittiva tikkostitwixxi impediment għall-persuna kkonċernata sabiex tidħol u tirrisjedi fil-Belġju, u li l-persuna kkonċernata għandha titlaq mit-territorju Belġjan u tapplika minn barra sabiex il-projbizzjoni ta’ dħul tkun irtirata jew sospiża abbażi tal-Artikolu 74/12(1) tal-Vreemdelingenwet qabel tkun tista’ tagħmel talba għal residenza fil-kuntest ta’ applikazzjoni għal riunifikazzjoni tal-familja.

33.      Il-qorti tar-rinviju tirrileva li, skont l-Artikolu 74/11(3) tal-Vreemdelingenwet, projbizzjoni ta’ dħul tidħol fis-seħħ mid-data li tiġi nnotifikata. F’kull wieħed mis-seba’ każijiet ineżami, ir-rikorrent huwa suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul valida u definittiva li ma tistax tiġi kkontestata sakemm jibqgħu fil-Belġju. Huma għandhom l-ewwel jitilqu mit-territorju nazzjonali sabiex jagħmlu applikazzjoni bħal din fil-konsulat tal-Belġju jew missjoni diplomatika fil-pajjiż ta’ oriġini jew ta’ residenza tagħhom, skont l-Artikolu 74/12 tal-Vreemdelingenwet (28).

34.      Kull applikazzjoni bħal din sabiex tiġi rtirata jew sospiża il-projbizzjoni ta’ dħul ippreżentata fil-pajjiż ta’ oriġini għandha tiġi deċiża fi żmien erba’ xhur. Jekk ma tittieħed ebda deċiżjoni matul dak il-perijodu, id-deċiżjoni titqies li hija negattiva. Meta ċittadin ta’ pajjiż terz li kontrih tkun inħarġet projbizzjoni ta’ dħul jippreżenta applikazzjoni għal viża fil-pajjiż ta’ oriġini tiegħu għall-finijiet ta’ riunifikazzjoni tal-familja ma ċittadin Belġjan, għandha l-ewwel tittieħed deċiżjoni dwar l-irtirar jew is-sospensjoni tal-projbizzjoni ta’ dħul. Sussegwentement tittieħed id-deċiżjoni dwar l-applikazzjoni għal viża. L-Artikolu 42(1) tal-Vreemdelingenwet jistabbilixxi terminu ta’ sitt xhur għal dan ir-rigward. Huwa biss jekk il-projbizzjoni ta’ dħul tiġi rtirata jew sospiża u tingħata viża jew dritt ta’ residenza fil-kuntest ta’ riunifikazzjoni tal-familja li jkun jista’ jingħad li s-separazzjoni bejn iċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi kkonċernati u ċ-ċittadin Belġjan huwa “temporanju”, jew li l-perijodu li matulu l-Belġjani, bħala ċittadini tal-Unjoni, huma imġiegħla de facto li jitilqu mit-territorju tal-Unjoni fl-intier tiegħu huwa limitat.

35.      Mid-deċiżjonijiet ikkontestati ma jidhirx li ċ-ċittadinanza tal-Unjoni tal-membri tal-familja Belġjani kkonċernati qatt ittieħdet inkunsiderazzjoni. Lanqas ma hija ċara li d-DVZ eżamina jekk il-projbizzjonijiet fuq id-dħul kinux imposti għal xi raġuni ta’, inter alia, ordni pubbliku jew sigurtà nazzjonali, jew jekk ittieħdux inkunsiderazzjoni l-aħjar interessi tat-tfal ikkonċernati u/jew il-ħajja tal-familja fi ħdan it-tifsira tal-Artikoli 7 u 24 tal-Karta.

36.      F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-qorti tar-rinviju tqis li l-kwistjoni prinċipali mqajma mill-applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja fil-każijiet inkwistjoni tikkonċerna r-relazzjoni bejn il-projbizzjonijiet fuq id-dħul imposti skont id-Direttiva dwar ir-ritorn u l-protezzjoni tad-drittijiet fundamentali, b’mod partikolari d-dritt għar-rispett tal-ħajja tal-familja u l-aħjar interessi tat-tfal, kif ukoll il-konformità mal-Artikolu 20 TFUE. Għaldaqstant, id-domandi segwenti ġew magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja għal deċiżjoni preliminari:

“1)      Id-dritt tal-Unjoni, u b’mod iktar partikolari l-Artikolu 20 TFUE u l-Artikoli 5 u 11 tad-[Direttiva dwar ir-ritorn] moqrija flimkien mal-Artikoli 7 u 24 tal-[Karta], għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi, f’ċerti ċirkustanzi, prattika nazzjonali skont liema talba għal residenza fil-kuntest ta’ riunifikazzjoni tal-familja ma’ ċittadin tal-Unjoni, imressqa fl-Istat Membru fejn jgħix iċ-ċittadin tal-Unjoni kkonċernat li ma għamilx użu mid-dritt tiegħu għal-libertà ta’ moviment u ta’ stabbiliment u li għandu n-nazzjonalità ta’ dan l-Istat Membru (iktar ’il quddiem, iċ-‘ċittadin statiku tal-Unjoni’), minn ċittadin ta’ Stat terz membru tal-familja ta’ dan tal-aħħar, tkun is-suġġett ta’ deċiżjoni ta’ nuqqas ta’ teħid inkunsiderazzjoni, flimkien ma’, jew mingħajr, il-ħruġ ta’ deċiżjoni ta’ tneħħija, għas-sempliċi raġuni li l-membru tal-familja ċittadin ta’ Stat terz ikkonċernat jaqa’ taħt projbizzjoni ta’ dħul applikabbli b’dimensjoni Ewropea?

a)      Sabiex jiġu evalwati ċirkustanzi bħal dawn, huwa rilevanti li teżisti, bejn iċ-ċittadin statiku tal-Unjoni u l-membru tal-familja tiegħu ċittadin ta’ Stat terz, relazzjoni ta’ dipendenza li tmur lil hinn minn sempliċi rabta ta’ familja? Fl-affermattiv, liema huma l-fatturi rilevanti sabiex tiġi stabbilita l-eżistenza ta’ din ir-relazzjoni ta’ dipendenza? F’dan ir-rigward, jista’ jsir riferiment b’mod utli għall-ġurisprudenza li tirrigwarda l-eżistenza ta’ ħajja tal-familja fis-sens tal-Artikolu 8 tal-[KEDB] u tal-Artikolu 7 tal-Karta?

b)      Fir-rigward, b’mod speċifiku, tal-ulied minorenni, l-Artikolu 20 TFUE jeżiġi iktar minn rabta bijoloġika bejn il-ġenitur-ċittadin ta’ Stat terz u l-wild-ċittadin tal-Unjoni? Il-prova ta’ koabitazzjoni hija importanti f’dan ir-rigward jew rabtiet ta’ affezzjoni u rabtiet finanzjarji, bħal modalitajiet ta’ akkomodazzjoni jew ta’ żjara u l-pagament ta’ manteniment, huma suffiċjenti? F’dan ir-rigward, jista’ jsir riferiment b’mod utli għall-motivazzjoni tas-sentenzi [Ogieriakhi (29), Singh et (30), u O. et (31). Ara wkoll, f’dan ir-rigward, it-talba għal deċiżjoni preliminari fil-kawża Chavez-Vilchez et (32), li hija attwalment pendenti]?

c)      Sabiex jiġu evalwati tali ċirkustanzi, huwa importanti li l-ħajja tal-familja bdiet f’mument li fih iċ-ċittadin ta’ Stat terz kien diġà jaqa’ taħt projbizzjoni ta’ dħul u kien jaf, għaldaqstant, li kien qiegħed jirresjedi irregolarment fl-Istat Membru? Din l-informazzjoni tista’ tiġi invokata b’mod utli kontra eventwali użu ħażin tal-proċeduri ta’ residenza fil-kuntest tar-riunifikazzjoni tal-familja?

d)      Sabiex jiġu evalwati tali ċirkustanzi, huwa importanti li l-ebda azzjoni ġudizzjarja fis-sens tal-Artikolu 13(1) tad-[Direttiva dwar ir-ritorn] ma tressqet kontra d-deċiżjoni ta’ ħruġ ta’ projbizzjoni ta’ dħul jew li tali azzjoni ġudizzjarja ġiet miċħuda?

e)      Il-fatt li l-projbizzjoni ta’ dħul ġiet imposta għal raġunijiet ta’ natura ta’ ordni pubbliku jew minħabba residenza irregolari huwa element rilevanti? Fl-affermattiv, għandu jiġi eżaminat ukoll jekk iċ-ċittadin ta’ Stat terz ikkonċernat jirrappreżentax theddida reali, attwali u suffiċjentement serja għal interess fundamentali tas-soċjetà? F’din il-perspettiva, l-Artikoli 27 u 28 tad-[Direttiva 2004/38/KE], li ġew trasposti fl-Artikoli 43 u 45 tal-[liġi tal-15 ta’ Diċembru 1980 dwar id-dħul fit-territorju, ir-residenza, l-istabbiliment u t-tneħħija ta’ ċittadini barranin], u l-ġurisprudenza korrispondenti tal-Qorti tal-Ġustizzja rigward l-ordni pubbliku jistgħu jiġu applikati b’mod analogu għall-membri tal-familja ta’ ċittadini statiċi tal-Unjoni? (ara t-talbiet għal deċiżjoni preliminari [fil-kawżi Rendón Marín u CS] li huma attwalment pendenti) (33).

2)      Id-dritt tal-Unjoni, u b’mod iktar partikolari l-Artikolu 5 tad-[Direttiva dwar ir-ritorn] u l-Artikoli 7 u 24 tal-Karta, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi prattika nazzjonali skont liema projbizzjoni ta’ dħul applikabbli tiġi invokata kontra talba għal riunifikazzjoni tal-familja ma’ ċittadin statiku tal-Unjoni, imressqa fit-territorju ta’ Stat Membru wara l-ħruġ ta’ din il-projbizzjoni ta’ dħul, sabiex jiġi rrifjutat it-teħid inkunsiderazzjoni tal-imsemmija talba mingħajr ma tittieħed inkunsiderazzjoni l-ħajja privata u tal-familja u lanqas l-interess tat-tfal ikkonċernati msemmija f’din it-talba?

3)      Id-dritt tal-Unjoni, u b’mod iktar partikolari l-Artikolu 5 tad-[Direttiva dwar ir-ritorn] u l-Artikoli 7 u 24 tal-Karta, għandu jiġi interpretat fis-sens li jipprekludi prattika nazzjonali skont liema deċiżjoni ta’ tneħħija tittieħed kontra ċittadin ta’ Stat terz, diġà suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul applikabbli, mingħajr ma tittieħed inkunsiderazzjoni l-ħajja privata u tal-familja u lanqas l-interess tat-tfal ikkonċernati, li huma msemmija f’talba għal riunifikazzjoni tal-familja ma’ ċittadin statiku tal-Unjoni mressqa wara l-ħruġ ta’ din il-projbizzjoni ta’ dħul?

4)      L-Artikolu 11(3) tad-[Direttiva dwar ir-ritorn] jimplika li ċittadin ta’ Stat terz għandu, fil-prinċipju, dejjem iressaq talba għal irtirar jew għal sospensjoni ta’ projbizzjoni ta’ dħul definittiva u applikabbli barra mit-territorju tal-Unjoni Ewropea jew jeżistu ċirkustanzi li fihom huwa jista’ jressaq din it-talba wkoll fit-territorju tal-Unjoni Ewropea?

a)      It-tielet u r-raba’ subparagrafi tal-Artikolu 11(3) tad-[Direttiva dwar ir-ritorn] għandhom jiġu interpretati fis-sens li l-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 11(3) tal-istess direttiva, li jipprevedi li l-possibbiltà li tiġi rtirata jew sospiża projbizzjoni ta’ dħul tista’ titqies biss jekk iċ-ċittadin ta’ Stat terz ikkonċernat juri li telaq mit-territorju f’konformità sħiħa mad-deċiżjoni ta’ ritorn, għandu jiġi osservat mingħajr riżerva f’każijiet individwali jew f’kull kategorija ta’ każijiet?

b)      L-Artikoli 5 u 11 tad-[Direttiva dwar ir-ritorn] jipprekludu interpretazzjoni skont liema talba għal residenza fil-kuntest ta’ riunifikazzjoni tal-familja ma’ ċittadin statiku tal-Unjoni, li ma għamilx użu mid-dritt tiegħu għal-libertà ta’ moviment u ta’ stabbiliment, tista’ tiġi assimilata għal talba (temporanja) impliċita għal irtirar jew għal sospensjoni tal-projbizzjoni ta’ dħul definittiva u applikabbli li terġa’ ġġib l-effetti tagħha jekk jirriżulta li l-kundizzjonijiet ta’ residenza ma humiex issodisfatti?

c)      Huwa rilevanti li l-obbligu li titressaq talba għal irtirar jew għal sospensjoni fil-pajjiż ta’ oriġini jwassal eventwalment biss għal separazzjoni temporanja bejn iċ-ċittadin ta’ Stat terz u ċ-ċittadin statiku tal-Unjoni? Jeżistu ċirkustanzi li fihom l-Artikoli 7 u 24 tal-Karta jipprekludu, madankollu, separazzjoni temporanja?

d)      Huwa rilevanti li l-obbligu li titressaq talba għal irtirar jew għal sospensjoni fil-pajjiż ta’ oriġini jwassal eventwalment biss għall-fatt li ċ-ċittadin tal-Unjoni għandu, fejn xieraq, sempliċement jitlaq mit-territorju tal-Unjoni għal tul ta’ żmien limitat? Jeżistu ċirkustanzi li fihom l-Artikolu 20 TFUE jipprekludi, madankollu, li ċittadin statiku tal-Unjoni jkun obbligat jitlaq mit-territorju tal-Unjoni għal tul ta’ żmien limitat?”

37.      Osservazzjonijiet bil-miktub ġew ippreżentati għan-nom tas-Sinjura K.A. u s-Sur M. Z., mill-Gvern Belġjan u Grieg u mill-Kummissjoni Ewropea. Fis-seduta tat-28 ta’ Frar 2017, il-partijiet kollha ppreżentaw sottomissjonijiet orali flimkien mas-Sinjura M.J. u s-Sinjura N.N.N.

 Evalwazzjoni

 Osservazzjonijiet preliminari

38.      Is-seba’ każijiet inkwistjoni għandhom il-fatturi komuni segwenti. Kull wieħed jikkonċerna: (i) ċittadin tal-Unjoni li qatt ma eżerċita d-dritt tiegħu ta’ moviment liberu (prima facie sitwazzjoni purament interna); (ii) ċittadin ta’ pajjiż terz rikonoxxut taħt dritt nazzjonali bħala membru tal-familja ta’ dak iċ-ċittadin tal-Unjoni u li jippreżenta applikazzjoni għal residenza għall-finijiet ta’ riunifikazzjoni tal-familja; u (iii) sitwazzjoni fejn dik l-applikazzjoni ma tiġix eżaminata mid-DVZ: din tiġi rrifjutata peress li ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat huwa suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul li hija kemm valida u definittiva u l-applikazzjoni ma saritx minn barra t-territorju tal-Unjoni Ewropea.

39.      Is-seba’ każijiet kollha jaqgħu lil hinn mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2004/38 peress li jikkonċernaw ċittadini tal-Unjoni li dejjem irrisjedew fil-Belġju (l-Istat Membru ta’ nazzjonalità). Għalhekk, ċittadini tal-Unjoni ma humiex koperti mid-definizzjoni ta’ “benefiċjarju” għall-finijiet ta’ din id-direttiva (34). Fid-dawl tal-espożizzjoni tal-isfond fattwali mogħtija mill-qorti tar-rinviju, għal kull bon fini nżid li dawn il-każijiet lanqas ma jaqgħu fl-ambitu tad-Direttiva 2003/86/KE dwar id-dritt għal riunifikazzjoni tal-familja (35). Din id-direttiva tapplika għal sponsors ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jirrisjedu legalment fit-territorju tal-Unjoni u li l-membri tal-familja tagħhom jitolbu dħul u residenza fi Stat Membru sabiex jippreżervaw l-għaqda tal-familja. Kjarament din ma hijiex il-pożizzjoni hawnhekk.

40.      Id-determinazzjoni taċ-ċirkustanzi li fihom ċittadinanza tal-Unjoni tagħti drittijiet idderivati lil ċittadini ta’ pajjiżi terzi u l-limitazzjonijiet li jistgħu jiġu imposti fuq dawn id-drittijiet diġà taw lok għal ġurisprudenza rikka tal-Qorti tal-Ġustizzja. Is-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża Ruiz Zambrano (36) hija fundamentali. Dik il-kawża stabbilixxiet li l-Artikolu 20 TFUE jipprekludi miżuri nazzjonali li għandhom l-effett li jċaħħdu ċittadini tal-Unjoni mit-tgawdija effettiva tas-sustanza tad-drittijiet mogħtija abbażi ta’ dan l-istatus. Dan il-kriterju ġie ppreċiżat fil-kawża Dereci et, fejn il-Qorti tal-Ġustizzja qalet li dan il-kriterju “jirreferi għal sitwazzjonijiet karatterizzati mill-fatt li ċ-ċittadin tal-Unjoni jkun fil-fatt obbligat jitlaq mit-territorju mhux biss tal-Istat Membru li huwa ċittadin tiegħu, iżda wkoll mit-territorju tal-Unjoni fl-intier tiegħu” (37). Is-sentenza reċenti tal-Qorti tal-Ġustizzja Chavez-Vilchez et (38) turi kif evolviet il-ġurisprudenza.

41.      Il-Qorti tal-Ġustizzja osservat li “hemm sitwazzjonijiet speċifiċi ħafna fejn, minkejja l-fatt li l-leġiżlazzjoni sekondarja dwar id-dritt ta’ residenza ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi ma tkunx applikabbli u li ċ-ċittadin tal-Unjoni kkonċernat ma jkunx għamel użu mil-libertà ta’ moviment tiegħu, id-dritt ta’ residenza ma jkunx, eċċezzjonalment, jista’ jiġi rrifjutat lil ċittadin ta’ pajjiż terz, membru tal-familja taċ-ċittadin tal-Unjoni, mingħajr ma tiġi ppreġudikata l-effettività taċ-ċittadinanza tal-Unjoni li huwa jgawdi, jekk, bħala konsegwenza ta’ tali rifjut, dan iċ-ċittadin jiġi obbligat, fil-fatt, li jitlaq mit-territorju tal-Unjoni kkunsidrat fl-intier tiegħu, b’mod li jiġi mċaħħad mit-tgawdija effettiva tas-sustanza tad-drittijiet mogħtija mill-istatus ta’ ċittadin tal-Unjoni” (39). Fil-kawża Ruiz Zambrano, il-ġenitur ta’ ulied minuri li kienu ċittadini Belġjani kien suġġett għal ordni ta’ espulsjoni u l-awtoritajiet kompetenti rrifjutaw it-talba tiegħu għal permess ta’ xogħol. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li tali deċiżjonijiet ikollhom l-effett li jċaħħdu lill-ulied ta’ Ruiz Zambrano mit-tgawdija effettiva tad-drittijiet li jirriżultaw mill-Artikolu 20 TFUE. Id-deċiżjonijiet inkwistjoni f’dik il-kawża kienu jwasslu għall-konsegwenza li t-tfal, ċittadini tal-Unjoni, ikunu obbligati jitilqu mit-territorju tal-Unjoni Ewropea (40).

42.      Il-prattika applikata f’dawn is-seba’ każijiet li tikkonsisti fir-rifjut li tiġi eżaminata applikazzjoni għal riunifikazzjoni tal-familja hija daqstant marbuta mad-drittijiet mogħtija lil ċittadini tal-Unjoni skont l-Artikolu 20 TFUE (moqrija fid-dawl tal-Artikoli 7 u 24 tal-Karta) li taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni?

43.      Il-qorti tar-rinviju tistaqsi speċifikament jekk id-Direttiva dwar ir-ritorn tapplikax f’dan il-kuntest. Filwaqt li din id-direttiva tistabbilixxi standards u proċeduri komuni għar-ritorn ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi, hija ma tipprovdix neċessarjament għal proċedura ta’ eżami assoċjat u ekwivalenti li għandu jsir f’każijiet fejn ċittadin ta’ pajjiż terz japplika għal riunifikazzjoni tal-familja (bħal fil-kawża prinċipali).

44.      Il-qorti tar-rinviju tifformula d-domandi tagħha b’riferiment għal projbizzjoni ta’ dħul akkumpanjata minn deċiżjoni ta’ tneħħija. Mid-deċiżjoni tar-rinviju jidher li l-projbizzjonijiet fuq id-dħul ġew imposti skont miżuri li jimplementaw id-Direttiva dwar ir-ritorn fid-dritt nazzjonali. Din id-direttiva tiddistingwi bejn “deċiżjoni ta’ ritorn” [Artikolu 3(4)] u deċiżjoni ta’ “tneħħija” [Artikolu 3(5)] (41). Mid-definizzjoni ta’ “projbizzjoni ta’ dħul” [Artikolu 3(6)] isegwi li dawn il-projbizzjonijiet jakkumpanjaw deċiżjoni ta’ ritorn u mhux deċiżjoni ta’ tneħħija (42). F’kull wieħed mis-seba’ każijiet inkwistjoni, l-amministrazzjoni nazzjonali adottat deċiżjoni li tirrikjedi liċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat li jitlaq mill-Belġju. Ninterpreta dawn id-deċiżjonijiet bħala ekwivalenti għal deċiżjonijiet ta’ ritorn għall-finijiet tad-Direttiva 2008/115. Il-qorti tar-rinviju ma indikatx li ttieħdu miżuri sabiex tiġi nfurzata deċiżjoni ta’ ritorn f’xi każ partikolari, jew li ġiet adottata deċiżjoni ta’ tneħħija.

 Fuq l-ewwel, it-tieni u t-tielet domanda

45.      Permezz tal-ewwel domanda l-qorti tar-rinviju tistaqsi essenzjalment jekk, meta ċittadini ta’ pajjiżi terzi suġġetti għal projbizzjoni ta’ dħul (skont id-Direttiva dwar ir-ritorn) japplikaw sabiex jingħaqdu ma’ membri tal-familja tagħhom li huma ċittadini tal-Unjoni fl-Istat Membru fejn dawn tal-aħħar għandhom in-nazzjonalità u li qatt ma eżerċitaw id-dritt tagħhom ta’ moviment liberu, id-dritt tal-Unjoni jipprekludix prattika nazzjonali li tipprevedi li ma jiġux eżaminati applikazzjonijiet bħal dawn, b’mod partikolari fejn l-awtoritajiet kompetenti ma jeżaminawx jekk iċ-ċirkustanzi jaqgħux fi ħdan il-kunċett ta’ “sitwazzjonijiet partikolari ħafna” (43) identifikati fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja skont l-Artikolu 20 TFUE. Saru wkoll ħames domandi supplimentari ddettaljati li jikkonċernaw il-fatturi li għandhom jiġu kkunsidrati sabiex jiġi evalwat jekk teżistix relazzjoni ta’ dipendenza (44).

46.      Fil-qosor, it-tieni domanda tipprova tistabbilixxi jekk l-Artikolu 5 tad-Direttiva dwar ir-ritorn jipprekludix il-prattika amministrattiva inkwistjoni f’każijiet li ma jaqgħux fi ħdan l-ambitu tal-Artikolu 20 TFUE. It-tielet domanda tistaqsi jekk, f’ċirkustanzi fejn ċittadin ta’ pajjiż terz ikun diġà suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul, din il-prattika amministrattiva hijiex prekluża jekk deċiżjoni ta’ tneħħija tittieħed mingħajr ma jittieħdu inkunsiderazzjoni l-ħajja tal-familja u l-aħjar interessi tat-tfal (kif imsemmi f’applikazzjoni sussegwenti għal riunifikazzjoni tal-familja). Dawn it-tliet domandi huma relatati mill-qrib u l-kwistjonijiet li għandhom jiġu evalwati huma minsuġa sew. Għalhekk, ser neżaminahom flimkien.

 Prattika nazzjonali li ma jiġux eżaminati applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja u l-Artikolu 20 TFUE

47.      Il-prattika amministrattiva inkwistjoni topera kif ġej. Meta ċittadin ta’ pajjiż terz suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul ta’ mill-inqas tliet snin li saret definittiva sussegwentement jippreżenta, minn ġewwa l-Belġju, applikazzjoni għal residenza għal skopijiet ta’ riunifikazzjoni tal-familja ma’ ċittadin tal-Unjoni, l-applikazzjoni tiegħu ma tiġix eżaminata mill-awtoritajiet kompetenti. Ma hemm ebda flessibbiltà f’każijiet speċifiċi sabiex tiġi kkunsidrata l-ħajja tal-familja, l-aħjar interessi tat-tfal jekk relevanti jew il-fatt li l-membru tal-familja Belġjan għandu ċittadinanza tal-Unjoni.

48.      Il-gvern Belġjan jissottometti li din il-prassi amministrattiva taqa’ taħt il-marġni wiesgħa ta’ diskrezzjoni mogħtija lill-Istati Membri u għalhekk ir-risposta għall-ewwel domanda għandha tkun “le”. Il-Kummissjoni u r-rikorrenti li ppreżentaw osservazzjonijiet f’din il-kawża ma jaqblux mal-Belġju. Il-Greċja tqis li, bla ħsara għal evalwazzjoni taċ-ċirkustanzi tal-każ, l-applikazzjonijiet fil-kawża prinċipali jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 20 TFUE.

49.      Jien ukoll niċħad is-sottomissjonijiet tal-gvern Belġjan.

50.      L-ewwel nett, jidhirli li l-prattika amministrattiva hija tant marbuta mad-dritt taċ-ċittadin tal-Unjoni li jiċċaqlaq u jirrisjedi b’mod liberu fi ħdan it-territorju tal-Istati Membri li għandha konnessjoni intrinsika mad-drittijiet iggarantiti fl-Artikolu 20 TFUE. Prattika bħal din għandha l-effett li teskludi awtomatikament l-eżami tal-kwistjoni dwar jekk, f’każ individwali, iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz u ċ-ċittadin tal-Unjoni kkonċernati jaqgħux taħt il-kunċett ta’ “sitwazzjonijiet partikolari ħafna”, li jistgħu jirrikjedu l-Istat Membru li jagħti effett lid-drittijiet ta’ dak iċ-ċittadin fi ħdan it-territorju tal-Unjoni. Fil-fehma tiegħi din is-sitwazzjoni tista’ timmina t-tgawdija effettiva tas-sustanza tad-drittijiet li jirriżultaw mill-istatus ta’ ċittadinanza tal-Unjoni.

51.      Il-qorti tar-rinviju tirrimarka li skont ir-regoli nazzjonali, iċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi kkonċernati għandhom, bħala prinċipju, jitilqu mill-Belġju u mit-territorju tal-Istati Membri fl-intier tiegħu. Meta projbizzjoni ta’ dħul tkun fis-seħħ, l-ebda applikazzjoni għal residenza ma tista’ tiġi ppreżentata fit-territorju Belġjan. Kull talba għall-irtirar jew għas-sospensjoni tal-projbizzjoni ta’ dħul tista’ ssir biss minn barra l-Belġju u tirrikjedi prova bil-miktub li l-applikant telaq minn dak l-Istat Membru.

52.      F’dan il-kuntest, prattika li lanqas biss teżamina applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja jista’ potenzjalment ikollha konsegwenzi drastiċi għaċ-ċittadin tal-Unjoni kkonċernat fejn hemm relazzjoni ta’ dipendenza li taqa’ taħt il-kunċett ta’ “sitwazzjonijiet partikolari ħafna” imsemmija iktar ’il fuq (45). Din l-interpretazzjoni hija msaħħa bl-osservazzjoni tal-qorti tar-rinviju li fejn hemm relazzjoni ta’ dipendenza bejn il-membru tal-familja li huwa ċittadin tal-Unjoni u ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz, iċ-ċittadin Belġjan jista’ jiġi mġiegħel jitlaq mit-territorju tal-Unjoni sabiex jakkumpanja lill-membru tal-familja tiegħu. Sussegwentement, dan jirriżulta f’ċaħda għaċ-ċittadin tal-Unjoni kkonċernat mit-tgawdija effettiva tad-drittijiet tiegħu bħala ċittadin tal-Unjoni Ewropea.

53.      It-tieni nett, sa fejn il-prattika amministrattiva deskritta mill-qorti tar-rinviju taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, huwa neċessarju li jiġu kkunsidrati l-Artikoli 7 u 24 tal-Karta (46). In-natura awtomatika tal-prattika nazzjonali inkwistjoni tfisser li ma hemmx skop li jiġi stabbilit f’każ individwali jekk id-drittijiet taċ-ċittadini tal-Unjoni stabbiliti f’dawn id-dispożizzjonijiet humiex iggarantiti (47).

54.      It-tielet nett, filwaqt li huwa minnu li l-Istati Membri jgawdu marġni ta’ diskrezzjoni sabiex jippromulgaw fl-ordinament ġuridiku nazzjonali tagħhom regoli proċedurali li jirregolaw azzjonijiet u jissalvagwardjaw drittijiet li individwi jiksbu mid-dritt tal-Unjoni, dawn ir-regoli ma għandhomx ikunu tali li jirrendu prattikament impossibbli jew eċċessivament diffiċli d-drittijiet mogħtija mill-Artikolu 20 TFUE liċ-ċittadini tal-Unjoni (48).

55.      Fejn hemm relazzjoni ta’ dipendenza ma’ ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat, prattika nazzjonali bħal dik deskritta fid-deċiżjoni tar-rinviju li tapplika awtomatikament u mingħajr eċċezzjonijiet tista’ taffettwa negattivament id-dritt ta’ ċittadin tal-Unjoni li jirrisjedi mhux biss fl-Istat Membru ta’ nazzjonalità, iżda fit-territorju tal-Unjoni fl-intier tiegħu (49).

56.      Finalment, il-prattika deskritta mill-qorti tar-rinviju toħloq anomalija potenzjali. Il-proċedura għas-sottomissjoni u għall-eżami tal-applikazzjonijiet għar-riunifikazzjoni tal-familja skont id-Direttiva 2003/86 ma hijiex identika għall-proċeduri nazzjonali fil-każijiet inkwistjoni. B’hekk, sponsor ċittadin ta’ pajjiż terz li jirrisjedi legalment fl-Unjoni Ewropea għandu garanzija ta’ eżami iktar rigoruż tal-applikazzjoni tiegħu għal riunifikazzjoni tal-familja taħt din id-direttiva minn dik mogħtija liċ-ċittadini tal-Unjoni bħal dawk fil-każijiet inkwistjoni.

57.      L-Artikolu 5 tad-Direttiva 2003/86 jirrigwarda s-sottomissjoni u l-eżami ta’ applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja. Kuntrarjament għall-prattika amministrattiva deskritta mill-qorti tar-rinviju, l-obbligi fuq l-Istati Membri sabiex jeżaminaw applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja taħt din id-direttiva jimplikaw li l-awtoritajiet kompetenti ma jistgħux awtomatikament jirrifjutaw li jeżaminaw applikazzjonijiet taħt din id-direttiva fejn membru tal-familja li huwa ċittadin ta’ pajjiż terz ikun diġà fl-Istat Membru inkwistjoni (50). B’hekk, il-proċedura għas-sottomissjoni u għall-eżami tal-applikazzjonijiet skont id-Direttiva 2003/86 jidher li jpoġġi lill-isponsor li huwa ċittadin ta’ pajjiż terz (fi ħdan it-tifsira ta’ din id-direttiva) f’pożizzjoni iktar favorevoli minn dik ta’ ċittadin tal-Unjoni f’sitwazzjoni bħal dik deskritta fid-deċiżjoni tar-rinviju, li d-drittijiet tiegħu huma stabbiliti fl-Artikolu 20 TFUE.

58.      Għalhekk, inqis li r-risposta għall-kwistjoni ta’ prinċipju mqajma mill-qorti tar-rinviju fl-ewwel domanda tagħha hija li l-prassi amministrattiva inkwistjoni hija inkompatibbli mal-Artikolu 20 TFUE moqri fid-dawl tal-Artikoli 7 u 24 tal-Karta.

59.      Jekk, kuntrarjament għall-pożizzjoni tiegħi, il-Qorti tal-Ġustizzja tqis li l-prattika amministrattiva inkwistjoni ma taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 20 TFEU, id-drittijiet fundamentali tal-individwi kkonċernati ma jibqgħux neċessarjament mingħajr protezzjoni. Il-qorti nazzjonali jkollha teżamina jekk din il-prattika hijiex kompatibbli mal-Artikolu 8 tal-KEDB (51). F’dan il-kuntest għandu jiġi osservat il-prinċipju ta’ proporzjonalità (52). Għalhekk, huwa dubjuż jekk prattika amministrattiva, li hija applikata awtomatikament sabiex tiċħad applikazzjonijiet għal permess ta’ residenza għall-finijiet ta’ riunifikazzjoni tal-familja mingħajr eżami sostantiv, tistax titqies li tieħu inkunsiderazzjoni fatturi li għandhom jiġu evalwati sabiex jiġi ddeterminat jekk id-dritt għar-rispett tal-ħajja tal-familja huwiex żgurat (53).

 Fuq ir-relazzjoni ta’ dipendenza għall-finijiet tal-Artikolu 20 TFEU

60.      Id-domandi sussidjarji ddettaljati li ġejjin huma magħmula bil-għan li jistabbilixxu l-fatturi li għandhom jiġu kkunsidrati f’kull evalwazzjoni li tikkonċerna r-relazzjoni ta’ dipendenza għall-finijiet tal-Artikolu 20 TFUE, interpretat fid-dawl tal-Artikolu 7 tal-Karta (54). Liema huma l-fatturi rilevanti li għandhom jiġu kkunsidrati fir-rigward tal-ħajja tal-familja u l-ulied minuri [punti (a) u (b) tal-ewwel domanda]? Il-fatturi segwenti huma rilevanti għal din l-evalwazzjoni: jekk hemmx potenzjal ta’ użu abbużiv ta’ proċedura, jiġifieri jekk il-ħajja tal-familja żviluppatx meta ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz kien diġà suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul; jekk ittieħdux passi għall-kontestazzjoni tal-projbizzjoni ta’ dħul qabel ma saret definittiva; u jekk il-projbizzjoni inkwistjoni ġietx imposta għal raġunijiet ta’ ordni pubbliku jew minħabba soġġorn illegali [punti (c), (d) u (e) tal-ewwel domanda]?

61.      L-Artikolu 7 tal-Karta għandu jiġi interpretat fid-dawl tal-Artikolu 8 tal-KEDB (55). Il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (iktar ’il quddiem il-“Qorti EDB”) iddeċidiet li l-qofol essenzjali tal-Artikolu 8 huwa li jiġi protett l-individwu kkonċernat minn azzjonijiet arbitrarji tal-awtoritajiet pubbliċi, għalkemm din id-dispożizzjoni ma timponix fuq Stat obbligu ġenerali sabiex jawtorizza riunifikazzjoni tal-familja (56). L-evalwazzjoni għall-finijiet tal-Artikolu 8 tal-KEDB jinvolvi l-ibbilanċjar tal-interessi kunfliġġenti tal-individwu kkonċernat u tal-Istat. Huwa neċessarju li jiġu kkunsidrati l-konsegwenzi ta’ tkissir tal-għaqda tal-familja li jirriżulta jekk membru tal-familja li huwa ċittadin ta’ pajjiż terz jitkeċċa. Meta jiġri hekk, għandu jiġi kkunsidrat it-tul ta’ żmien li l-Istat ikkonċernat ikun ittollera l-preżenza ta’ dik il-persuna fit-territorju tiegħu: jekk il-konjuġi (jew il-koabitanti) għandhomx sfond komuni, jekk iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz huwiex responsabbli għall-kura ta’ kuljum ta’ xi tfal u r-responsabbiltajiet finanzjarji u r-rabtiet emozzjonali fi ħdan il-familja (57).

62.      Min-naħa l-oħra, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet li s-sempliċi fatt li jista’ jidher deżiderabbli għal ċittadin ta’ Stat Membru, għal raġunijiet ekonomiċi jew sabiex iżomm il-familja tiegħu magħquda fit-territorju tal-Unjoni, li xi membri tal-familja tiegħu, li ma għandhomx in-nazzjonalità ta’ Stat Membru, ikunu jistgħu jirrisjedu miegħu fit-territorju tal-Unjoni, ma huwiex suffiċjenti sabiex jiġi kkunsidrat li ċ-ċittadin tal-Unjoni jkun obbligat jitlaq mit-territorju tal-Unjoni jekk tali dritt ma jingħatax (58).

63.      Fil-KEDB ma hemmx dritt li jikkorrispondi għall-Artikolu 24 tal-Karta. Għalkemm il-Karta ma tiddefinixxix il-kelma “tfal”, jidher li hija bażi komuni li l-ulied tas-Sur R.I., tas-Sinjura M.J., tas-Sinjura N.N.N, u tas-Sur O.I.O. huma tfal għall-finijiet ta’ din id-dispożizzjoni. Huwa neċessarju li jiġi evalwat jekk iż-żamma tar-relazzjoni mal-ġenitur huwiex fl-aħjar interessi ta’ kull wieħed mit-tfal. L-istatus bħala ċittadin tal-Unjoni ta’ wild u d-drittijiet ta’ residenza li joriġinaw minnu ma jiggarantixxux, fihom innifishom, dritt ta’ residenza għall-ġenituri tiegħu. Fatturi rilevanti jinkludu min għandu l-kustodja tal-wild u jekk il-wild huwiex legalment, finanzjarjament jew emozzjonalment dipendenti fuq il-ġenitur li huwa ċittadin ta’ pajjiż terz (59).

64.      B’risposta għad-domanda tal-qorti tar-rinviju dwar jekk il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar id-Direttiva 2004/38 għandhiex tapplika, jidhirli li, billi s-sitwazzjonijiet fil-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva jaqgħu wkoll taħt id-dritt tal-Unjoni, jista’ jkun possibbli li jiġu estrapolati ċerti prinċipji, partikolarment dawk li jikkonċernaw l-applikazzjoni tal-Karta, li jistgħu japplikaw b’analoġija. Madankollu, il-kriterji speċifiċi li huma kkunsidrati taħt din id-direttiva ma jistgħux jiġu trasposti għal evalwazzjoni bbażata fuq l-Artikolu 20 TFUE. Il-kundizzjonijiet li japplikaw meta ċittadin tal-Unjoni jixtieq jikseb dritt ta’ residenza fi Stat Membru ieħor għal perijodu itwal minn tliet xhur, abbażi tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2004/38, u d-dritt idderivat ta’ residenza li jista’ jestendi għal ċittadini ta’ pajjiżi terzi li huma membri tal-familja ta’ dan iċ-ċittadin tal-Unjoni bis-saħħa tal-Artikolu 7(2) ta’ din id-direttiva ma humiex direttament rilevanti fi kwalunkwe evalwazzjoni għall-finijiet tal-Artikolu 20 TFUE. (60)

65.      Fl-opinjoni tiegħi, jekk il-ħajja tal-familja nħolqitx f’punt meta ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz kien diġà suġġett għal projbizzjoni ta’ dħul ma hijiex kunsiderazzjoni awtomatikament rilevanti. Tabilħaqq huwa minnu li l-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni ma jistax jiġi estiż sabiex ikopri abbużi. Madankollu, huwa wkoll minnu li, fil-kuntest ta’ evalwazzjoni li għandha ssir taħt l-Artikolu 20 TFUE, ma hemmx lok għal preżunzjoni ġenerali ta’ abbuż meta rabta familjari tqum f’punt meta ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz isib ruħu f’soġġorn illegali. Ma għandhux jiġi preżunt ipso facto li l-persuna kkonċernata ħolqot rabta familjari sabiex tibqa’ fit-territorju tal-Unjoni. Prova ta’ dan l-abbuż teħtieġ, minn naħa, kombinazzjoni ta’ ċirkustanzi oġġettivi li fihom, minkejja osservanza formali tal-kundizzjonijiet previsti mir-regoli tal-Unjoni, l-għan ta’ dawn ir-regoli ma ntlaħaqx, u min-naħa l-oħra, element suġġettiv li jikkonsisti fl-intenzjoni li jinkiseb vantaġġ mir-regoli tal-Unjoni billi jinħolqu artifiċjalment il-kundizzjonijiet meħtieġa għall-kisba ta’ dak il-vantaġġ (61). Barra minn hekk, filwaqt li huwa minnu li l-Qorti EDB iddeskriviet bħala “kunsiderazzjoni importanti” iċ-ċirkustanza ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat li jsir ġenitur matul il-perijodu li matulu l-istatus tiegħu fil-qasam tal-immigrazzjoni kien prekarju, il-Qorti EDB evalwat dan il-fattur partikolari b’konnessjoni ma’ elementi oħra tal-każ (62). Li ssir ġenitur matul tali perijodu ta’ inċertezza ma jitqiesx neċessarjament li huwa tentattiv ta’ abbuż tar-regoli ta’ immigrazzjoni (63).

66.      Diġà esprimejt l-opinjoni li l-ħruġ ta’ deċiżjoni ta’ ritorn akkumpanjata minn projbizzjoni ta’ dħul ma għandhiex tkun parti mill-evalwazzjoni dwar jekk hemmx “sitwazzjonijiet partikolari ħafna” li jagħtu lok għal relazzjoni ta’ dipendenza għall-finijiet tal-Artikolu 20 TFUE (64). Għalhekk, ma huwiex neċessarju li jiġi kkunsidrat jekk ċittadin ta’ pajjiż terz appellax minn jew talabx reviżjoni ta’ xi miżura bħal din. Lanqas ma huwa neċessarju li f’dan il-kuntest jiġi eżaminat jekk il-projbizzjoni ta’ dħul ġietx imposta għal raġunijiet ta’ ordni pubbliku jew biss minħabba soġġorn illegali. Fir-rigward ta’ dan l-aħħar punt, għandu jiġi nnotat li skont id-Direttiva dwar ir-ritorn, projbizzjonijiet fuq id-dħul ma jeżistux indipendentement mid-deċiżjonijiet ta’ ritorn (65). B’hekk, ir-raġunijiet ta’ ordni pubbliku jistgħu jiġu invokati biss fir-rigward ta’ dan tal-aħħar. Ma hemmx bażi għall-ħruġ ta’ projbizzjoni ta’ dħul unikament fuq raġunijiet bħal dawn (66).

67.      Kuntrarjament, jekk evalwazzjoni taċ-ċirkustanzi fattwali f’xi każ partikolari turi li dan jaqa’ ’l barra mill-kunċett ta’ “sitwazzjonijiet partikolari ħafna”, dak il-każ ma jkunx jaqa’ taħt id-dritt tal-Unjoni fir-rigward tad-drittijiet ta’ ċittadini tal-Unjoni kkonċernati. F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-awtoritajiet kompetenti huma xorta waħda obbligati li jagħmlu evalwazzjoni abbażi tal-Artikolu 8 tal-KEDB, billi l-Istati Membri kollha huma firmatarji tal-Konvenzjoni (67).

 Id-Direttiva dwar ir-ritorn

68.      Il-qorti tar-rinviju tixtieq ukoll taċċerta ruħha jekk l-Artikolu 5 tad-Direttiva dwar ir-ritorn moqri fid-dawl tal-Artikoli 7 u 24 tal-Karta jipprekludix il-prattika amministrattiva inkwistjoni sa fejn dawn is-seba’ każijiet ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 20 TFUE (it-tieni domanda).

69.      Il-Belġju jissottometti li l-prattika amministrattiva deskritta mill-qorti tar-rinviju fid-deċiżjoni tar-rinviju tagħha hija konformi mad-Direttiva dwar ir-ritorn. Din il-prattika teżiġi li jiġi żgurat li deċiżjonijiet ta’ ritorn huma tassew definittivi u ma jerġgħux jinfetħu permezz ta’ mekkaniżmu indirett li jippermetti ċittadini ta’ pajjiżi terzi suġġetti għal projbizzjoni ta’ dħul valida li jressqu talbiet għal riunifikazzjoni tal-familja. Din tkun inkompatibbli ma’ politika ta’ tneħħija effettiva u tkun għad-detriment ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi oħra li jikkonformaw ma’ deċiżjonijiet ta’ ritorn.

70.      Jien ma naqbilx mal-analiżi tal-Belġju.

71.      Id-drittijiet ta’ ċittadini tal-Unjoni li jiċċaqilqu u jirrisjedu liberament fi ħdan it-territorju tal-Unjoni Ewropea ma humiex irregolati mid-Direttiva dwar ir-ritorn. Dak l-att jistabbilixxi regoli applikabbli għal ċittadini ta’ pajjiżi terzi li ma jissodisfawx jew ma jissodisfawx iktar il-kundizzjonijiet għad-dħul, għas-soġġorn jew għar-residenza fi Stat Membru (68). Bħala prinċipju, id-Direttiva dwar ir-ritorn ma għandhiex effett fuq jekk ċittadin ta’ pajjiż terz jibbenefikax minn drittijiet idderivati bis-saħħa tal-Artikolu 20 TFUE sabiex jirrisjedu ma’ ċittadin tal-Unjoni fi ħdan it-territorju ta’ Stat Membru. Din l-evalwazzjoni ssir permezz tal-priżma ta’ drittijiet li jgawdi ċittadin tal-Unjoni, kwistjoni li d-Direttiva dwar ir-ritorn ma hijiex iddisinjata li tirregola. Id-Direttiva dwar ir-ritorn wisq inqas ma tipprovdi bażi għal politika nazzjonali li awtomatikament tirrifjuta li teżamina talbiet għal riunifikazzjoni tal-familja.

72.      L-evalwazzjoni magħmula għall-finijiet tal-Artikolu 5 tad-Direttiva dwar ir-ritorn ma hijiex neċessarjament l-istess bħal dik meħtieġa sabiex tiġi evalwata applikazzjoni għal riunifikazzjoni tal-familja bbażata fuq l-Artikolu 20 TFUE. L-Artikolu 5 tad-Direttiva dwar ir-ritorn jirreferi għall-ħtieġa li jiġu kkunsidrati l-aħjar interessi tat-tfal u tal-familja fl-implementazzjoni tad-direttiva (69). Fil-kuntest tad-Direttiva dwar ir-ritorn, minuri mhux akkumpanjati għandhom jiġu rikonoxxuti bħala grupp partikolarment vulnerabbli meta jkunu obbligati jirritornaw lejn l-Istat ta’ oriġini tagħhom (70). Għalhekk, l-aħjar interessi tat-tfal għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni f’dawn iċ-ċirkustanzi u r-ritorn tagħhom għandu jiġi ordnat biss wara li dawn l-interessi jkunu ġew evalwati (71). Fir-rigward tal-ħajja tal-familja, l-istruttura tad-direttiva tindika li Stati Membri għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni dan l-element meta jagħmlu evalwazzjoni każ b’każ taċ-ċirkustanzi relatati mal-individwu kkonċernat (72).

73.      B’hekk, il-kwistjoni dwar jekk l-awtoritajiet kompetenti kkunsidrawx l-aħjar interessi tat-tfal u l-ħajja tal-familja skont l-Artikolu 5(a) u (b) tad-Direttiva dwar ir-ritorn, mhux neċessarjament tkopri l-fatturi li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni f’applikazzjoni għal riunifikazzjoni tal-familja (73). Barra minn hekk, meta ġew imposti l-projbizzjonijiet fuq id-dħul fil-każijiet inkwistjoni ma setax kien hemm evalwazzjoni bħal din peress li l-applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja ġew wara d-deċiżjonijiet ta’ ritorn u l-projbizzjonijiet fuq id-dħul li jakkumpanjawhom.

74.      Il-qorti tar-rinviju talbet gwida dwar jekk il-prattika amministrattiva inkwistjoni hijiex kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni f’każijiet fejn tiġi adottata deċiżjoni ta’ tneħħija (it-tielet domanda). Madankollu, ma hemmx indikazzjoni fid-deskrizzjoni tal-fatti mogħtija fid-deċiżjoni tar-rinviju li tali deċiżjoni [fis-sens tal-Artikolu 3(5) tad-Direttiva dwar ir-ritorn] ġiet adottata fir-rigward ta’ xi wieħed mir-rikorrenti. Għalhekk, jidher li ma huwiex neċessarju li nirrispondi għal din id-domanda. Għal kull bon fini nżid li fid-dawl tal-konfużjoni kkawżata bl-użu ta’ “deċiżjoni ta’ tneħħija” bħala sinonimu għal “deċiżjoni ta’ ritorn” jista’ jkun li l-qorti tar-rinviju qed talludi għall-fatt li fil-każijiet kollha għajr għal dak tas-Sur R.I., iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat huwa suġġett għal iktar minn deċiżjoni ta’ ritorn waħda. Meta jimplementaw id-Direttiva dwar ir-ritorn, l-Istati Membri huma obbligati jikkunsidraw l-Artikolu 5 (74). Ma hemm l-ebda dispożizzjoni għal eċċezzjoni għal dawn l-obbligi f’każijiet fejn individwu huwa suġġett għal deċiżjonijiet ta’ ritorn sussegwenti. B’hekk, huwa neċessarju li jittieħdu inkunsiderazzjoni l-obbligi fl-Artikolu 5(a) u (b) fir-rigward ta’ deċiżjonijiet bħal dawn.

75.      Minkejja li l-applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja u deċiżjonijiet ta’ ritorn huma proċeduri separati, jista’ jkun li huwa minnu li hemm ċerta sovrappożizzjoni bejn il-kwistjonijiet li jqumu. Madankollu, ma jsegwix li dawk tal-ewwel jikkostitwixxu “appell” jew mekkaniżmu li jippermetti l-ftuħ mill-ġdid tal-proċedura ta’ ritorn. Il-kriterju li jrid jintlaħaq għal “sitwazzjonijiet partikolari ħafna” sabiex jingħataw drittijiet idderivati ta’ residenza lil ċittadin ta’ pajjiż terz abbażi tal-Artikolu 20 TFUE huwa eżiġenti. Fid-dawl ta’ dawn iċ-ċirkustanzi, ma naqbilx li s-sempliċi eżami ta’ applikazzjonijiet bħal dawn jimmina l-proċeduri previsti mid-Direttiva dwar ir-ritorn.

 Fuq il-każijiet inkwistjoni

76.      Jekk il-Qorti tal-Ġustizzja taqbel miegħi li dawn is-seba’ każijiet jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 20 TFUE u li r-regoli fid-Direttiva dwar ir-ritorn ma għandhomx jifformaw parti mill-evalwazzjoni fuq il-mertu, ikun neċessarju għall-awtoritajiet kompetenti li f’kull każ inkwistjoni jiddeterminaw jekk fil-fatt hemmx relazzjoni ta’ dipendenza bejn iċ-ċittadin tal-Unjoni u l-membru tal-familja li huwa ċittadin ta’ pajjiż terz (75). L-evalwazzjoni għal kull applikant għandha ssir b’riferiment għall-Artikoli 7 u 24 tal-Karta.

77.      Fir-rigward tas-Sur R.I., is-Sinjura M.J., is-Sinjura N.N.N., u s-Sur O.I.O., li lkoll huma ġenituri ta’ ċittadin tal-Unjoni li huwa wild minuri, huwa rilevanti, inter alia, li jiġi kkunsidrat il-fatt li l-wild għandu ġenitur wieħed li huwa ċittadin tal-Unjoni u li jiġi ddeterminat liema ġenitur għandu (jew jekk it-tnejn li huma għandhom) il-kustodja u jekk il-wild huwiex legalment, finanzjarjament jew emozzjonalment dipendenti fuq il-ġenitur li huwa ċittadin ta’ pajjiż terz (76).

78.      Il-pożizzjoni tas-Sur O.I.O. hija partikolari sa fejn il-qorti tar-rinviju tindika fid-deċiżjoni tar-rinviju li l-omm Belġjana ta’ ibnu għandha l-kustodja unika, li ma hijiex finanzjarjament dipendenti fuqu u li l-kuntatt tiegħu ma’ bintu huwa sospiż b’ordni tal-qorti. Din l-informazzjoni tindika li huwa jista’ ma jitqiesx li għandu l-kustodja ewlenija jew primarja tal-wild u li jista’ ma jkunx hemm relazzjoni ta’ dipendenza.

79.      Fir-rigward tas-Sinjura K.A. u tas-Sur M.Z., li huma l-ulied adulti ta’ missier Belġjan, l-awtoritajiet kompetenti għandhom jikkunsidraw li x-xewqa li tinkiseb riunifikazzjoni tal-familja fil-Belġju ma hijiex fiha nnifisha suffiċjenti (77). Fid-determinazzjoni ta’ jekk hemmx relazzjoni ta’ dipendenza, il-fatt li ċittadin tal-Unjoni jipprovdi appoġġ finanzjarju lil wild adult li huwa ċittadin ta’ pajjiż terz (ara l-każ tas-Sur M.Z.) ma huwiex kunsiderazzjoni rilevanti. Għall-kuntrarju, il-Qorti tal- Ġustizzja qalet li “hija r-relazzjoni ta’ dipendenza bejn iċ-ċittadin tal-Unjoni […] u ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz li jiġi rrifjutat d-dritt ta’ residenza li tista’ tpoġġi f’dubju l-effettività taċ-ċittadinanza tal-Unjoni, peress li hija din id-dipendenza li twassal sabiex iċ-ċittadin tal-Unjoni jsib ruħu mġiegħel, de facto, jitlaq mhux biss mit-territorju tal-Istat Membru li tiegħu huwa ċittadin, iżda wkoll mit-territorju tal-Unjoni kkunsidrat fit-totalità tiegħu, bħala konsegwenza ta’ tali deċiżjoni ta’ rifjut” (78). Fir-rigward tal-ulied adulti ta’ ġenitur li huwa ċittadin tal-Unjoni, eżempju ta’ tali ċirkustanza jista’ jkun meta ġenitur anzjan jew ta’ saħħa dgħajfa jiddependi fuq il-preżenza tal-wild adult tiegħu li huwa ċittadin ta’ pajjiż terz u jkun obbligat jitlaq mill-Unjoni Ewropea jekk dak il-wild jitkeċċa mill-Istat Membru kkonċernat.

80.      Bl-istess mod, evalwazzjoni li tieħu dan l-element essenzjali inkunsiderazzjoni għandha ssir fil-konfront tas-Sur B.A. Il-fatt li huwa u l-koabitanta tiegħu ma humiex qraba b’konsangwinità ma jidhirlix li huwa fattur rilevanti, peress li huwa jitqies li huwa membru tal-familja għall-finijiet tad-dritt nazzjonali (79).

81.      Għaldaqstant, nikkonkludi li d-dritt tal-Unjoni, b’mod partikolari l-Artikolu 20 TFUE moqri flimkien mal-Artikoli 7 u 24 tal-Karta, jipprekludu prattika nazzjonali li biha l-awtoritajiet kompetenti ta’ Stat Membru jirrifjutaw awtomatikament li jeżaminaw applikazzjonijiet għal residenza fit-territorju tagħhom ippreżentati minn ċittadin ta’ pajjiż terz, li huwa suġġett għal deċiżjoni ta’ ritorn u projbizzjoni ta’ dħul assoċjata, sabiex jingħaqad ma’ membru tal-familja li huwa ċittadin tal-Unjoni li jirrisjedi fl-Istat Membru li tiegħu għandu n-nazzjonalità u li qatt ma eżerċita d-dritt tiegħu ta’ moviment liberu. Id-Direttiva dwar ir-ritorn ma tipprevedi ebda bażi li tiġġustifika tali prattika. Għall-kuntrarju, għandha ssir evalwazzjoni taċ-ċirkustanzi individwali tal-każ inkwistjoni qabel ma l-awtoritajiet nazzjonali jadottaw deċiżjoni dwar l-applikazzjoni għal riunifikazzjoni tal-familja.

 Fuq ir-raba’ domanda

82.      Il-qorti tar-rinviju titlob kjarifika dwar l-interpretazzjoni tal-Artikolu 11(3) tad-Deċiżjoni dwar ir-ritorn li jikkonċerna l-irtirar jew is-sospensjoni ta’ projbizzjoni ta’ dħul. Saru erba’ domandi speċifiċi. Dawn ikopru materji li jinkludu l-interpretazzjoni tat-tielet u tar-raba’ subparagrafi tal-Artikolu 11(3) (80) u jekk id-dispożizzjonijiet nazzjonali inkwistjoni partikolarment dawk li jikkonċernaw l-irtirar jew is-sospensjoni ta’ projbizzjoni ta’ dħul humiex kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni (81).

83.      Ser nibda b’ċerti kummenti ġenerali li jikkonċernaw projbizzjonijiet fuq id-dħul li huma l-qofol tar-raba’ domanda. Skont ir-regoli nazzjonali, projbizzjoni ta’ dħul tapplika mid-data tan-notifika u mhux mid-data meta ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat jitlaq mit-territorju Belġjan. Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja iddeċidiet li projbizzjonijiet bħal dawn huma intiżi li jissupplimentaw deċiżjonijiet ta’ ritorn (82). Hija qalet ukoll li l-perijodu ta’ applikazzjoni ta’ projbizzjoni ta’ dħul jibda jiddekorri mid-data li fiha l-persuna kkonċernata tkun attwalment telqet mit-territorju tal-Unjoni (83). Is-soġġorn illegali taċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ikkonċernat huwa rregolat mid-deċiżjoni tar-ritorn iktar milli mill-projbizzjoni ta’ dħul. Ir-regoli nazzjonali kif deskritti fid-deċiżjoni tar-rinviju ma jidhrux li jirriflettu l-kliem, l-għan u l-istruttura tad-Direttiva dwar ir-ritorn f’dan ir-rigward.

84.      Issa, peress li jiena tal-fehma li l-prattika amministrattiva inkwistjoni hija prekluża bl-Artikolu 20 TFUE, isegwi li nqis li r-regoli relatati mal-projbizzjonijiet fuq id-dħul ma humiex rilevanti għall-evalwazzjoni li għandha ssir għall-finijiet ta’ din id-dispożizzjoni, billi l-applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja għandhom jiġu eżaminati fuq il-mertu. B’hekk, jekk l-awtoritajiet kompetenti jiddeterminaw f’każ individwali li applikazzjoni bħal din għandha tiġi milqugħa, ikun isegwi li r-residenza tal-applikant fit-territorju nazzjonali tkun legali u, abbażi tal-Artikolu 2(1), li d-Direttiva dwar ir-ritorn ma tistax tapplika iktar għalih, billi s-soġġorn tiegħu ma jkunx jitqies iktar illegali fi ħdan it-tifsira tal-Artikolu 3(2) ta’ din id-direttiva (84).

85.      Għall-kuntrarju, jekk dawn l-awtoritajiet jiddeterminaw li l-applikazzjoni ma tistax tiġi milqugħa, il-preżenza tal-applikant fit-territorju nazzjonali ikompli jaqa’ taħt id-definizzjoni ta’ “soġġorn illegali” u jkun suġġett għad-deċiżjoni ta’ ritorn eżistenti flimkien mal-projbizzjoni ta’ dħul assoċjata. Huma l-awtoritajiet relevanti kompetenti li sussegwentement għandhom jimplementaw din id-deċiżjoni skont id-Direttiva dwar ir-ritorn, billi jadottaw il-miżuri neċessarji, bħal deċiżjoni ta’ tneħħija skont l-Artikolu 8 ta’ din id-direttiva. Kull deċiżjoni tkun naturalment suġġetta għas-salvagwardja proċedurali previsti fil-Kapitolu 3.

86.      Billi għad trid tittieħed deċiżjoni fuq il-mertu fir-rigward tal-każijiet inkwistjoni fil-kawża prinċipali, strettament ma huwiex neċessarju li ninterpreta l-Artikolu 11(3) tad-Direttiva dwar ir-ritorn sabiex jiġu riżolti dawn il-każijiet. Huwa possibbli li din id-dispożizzjoni tista’ tkun rilevanti fi stadju ulterjuri, iżda dan jiddependi mir-riżultat tal-evalwazzjoni fuq il-mertu ta’ kull każ mill-awtoritajiet kompetenti. Għaldaqstant, inqis li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex tirrispondi għar-raba domanda.

 Konklużjoni

87.      Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha msemmija iktar ’il fuq, nissuġġerixxi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi magħmula mill-Vreemdelingenbetwistingen (il-Kunsill għall-Kwistjonijiet dwar Barranin, il-Belġju) kif ġej:

–        Id-dritt tal-Unjoni Ewropea, b’mod partikolari l-Artikolu 20 TFUE moqri flimkien mal-Artikoli 7 u 24 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea, jipprekludi prassi nazzjonali fejn l-awtoritajiet kompetenti ta’ Stat Membru jirrifjutaw awtomatikament li jeżaminaw applikazzjonijiet għal residenza fit-territorju tagħhom ippreżentati minn ċittadin ta’ pajjiż terz, li huwa suġġett għal deċiżjoni ta’ ritorn u projbizzjoni ta’ dħul assoċjata, sabiex jingħaqad ma’ membru tal-familja li huwa ċittadin tal-Unjoni li jirrisjedi fi Stat Membru li tiegħu għandu n-nazzjonalità u li qatt ma eżerċita d-dritt tiegħu ta’ moviment liberu.

–        Id-Direttiva 2008/115/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tas-16 ta’ Diċembru 2008, dwar standards u proċeduri komuni fl-Istati Membri għar-ritorn ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin fil-pajjiż illegalment ma tipprevedi ebda bażi li tiġġustifika tali prattika.

–        Għall-kuntrarju, għandha ssir evalwazzjoni taċ-ċirkustanzi individwali tal-każ inkwistjoni qabel ma l-awtoritajiet nazzjonali jadottaw deċiżjoni dwar l-applikazzjoni għal riunifikazzjoni tal-familja.


1      Lingwa oriġinali: l-Ingliż.


2      ĠU 2010, C 83, p. 389 (iktar ’il quddiem il-“Karta”).


3      Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-16 ta’ Diċembru 2008 (ĠU 2008 L 348, p. 98) (iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar ir-ritorn”). Użajt l-espressjoni “it-territorju tal-Istati Membri” billi l-frażi tintuża fid-Direttiva dwar ir-ritorn sabiex tiddefinixxi l-kamp ta’ applikazzjoni tat-territorju tagħha. Din id-direttiva ma tapplikax għall-Irlanda u għar-Renju Unit. Għall-kuntrarju, tapplika għad-Danimarka u l-Liechtenstein, l-Islanda, in-Norveġja u l-Isvizzera. Referenzi għat-“territorju tal-Istati Membri” fil-kuntest tad-Direttiva dwar ir-ritorn, għandhom jinftiehmu f’dan is-sens.


4      L-Artikolu 8 tal-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali, iffirmata f’Ruma fl-4 ta’ Novembru 1950 (iktar ’il quddiem il-“KEDB”), huwa d-dritt li jikkorrispondi għall-Artikolu 7 tal-Karta.


5      L-Artikolu 52(7) tal-Karta jipprovdi li l-ispjegazzjonijiet imfassla bħala gwida għall-interpretazzjoni tal-Karta għandhom jingħataw il-kunsiderazzjoni dovuta mill-qrati tal-Unjoni u mill-qrati tal-Istati Membri (Spjegazzjonijiet dwar il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali) (ĠU 2007, C 303, p. 17).


6      Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tad-29 ta’ April 2004, dwar id-drittijiet taċ-ċittadini tal-Unjoni u tal-membri tal-familja tagħhom biex jiċċaqilqu u jgħixu liberament fit-territorju tal-Istati Membri u li temenda r-Regolament (KEE) Nru 1612/68 u li tħassar id-Direttivi 64/221/KEE, 68/360/KEE, 72/194/KEE, 73/148/KEE, 75/34/KEE, 75/35/KEE, 90/364/KEE, 90/365/KEE u 93/96/KEE (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 5, Vol. 5, p. 46).


7      Ara l-Artikolu 1, dawn il-persuni huma benefiċjarji għall-finijiet tad-Direttiva 2004/38 kif jingħad fl-Artikolu 3(1).


8      Premessa 5.


9      Premessa 6.


10      Premessa 22.


11      Premessa 24.


12      Iċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi li huma membri tal-familja ta’ ċittadin tal-UE li eżerċita d-dritt tiegħu ta’ moviment liberu (ara l-punt 6 iktar ’il fuq) jew dawk iċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi (u l-membri tal-familja tagħhom) li jgawdu drittijiet ta’ moviment liberu ekwivalenti għal dawk ta’ ċittadini tal-UE abbażi ta’ ftehimiet konklużi bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha u l-pajjiż terz ikkonċernat huma esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva dwar ir-ritorn, abbażi tal-Artikolu 2(5) tar-Regolament (KE) Nru 562/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-15 ta’ Marzu 2006, li jistabbilixxi Kodiċi Komunitarju dwar ir-regoli li jirregolaw il-moviment ta’ persuni minn naħa għal oħra tal-fruntiera (ĠU 2006, L 105, p. 1) (iktar ’il quddiem il-“Kodiċi tal-Fruntieri ta’ Schengen”). Dan ir-Regolament ġie mħassar u ssostitwit mill-11 ta’ April 2016 bir-Regolament (UE) 2016/399 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tad-9 ta’ Marzu 2016, dwar Kodiċi tal-Unjoni dwar ir-regoli li jirregolaw il-moviment ta’ persuni min-naħa għall-oħra tal-fruntiera (ĠU 2016, L 77, p. 1). Il-kontenut tal-Artikolu 2(5) ta’ dan ir-regolament baqa’ l-istess bħall-predeċessur tiegħu.


13      Il-kundizzjonijiet għad-dħul għal ċittadini ta’ pajjiżi terzi għal soġġorni previsti fit-territorju tal-Unjoni għal mhux iktar minn 90 jum fuq kull perijodu ta’ 180 jum huma pprovduti fl-Artikolu 5 tal-Kodiċi tal-Fruntieri ta’ Schengen [issa l-Artikolu 6 tar-Regolament (UE) 2016/399]. Essenzjalment il-kundizzjonijiet huma li l-persuna kkonċernata tkun fil-pussess ta’ dokument tal-ivjaġġar validu u ta’ viża, li huwa jista’ jiġġustifika l-għan u l-kundizzjonijiet għas-soġġorn previst, li ma huwiex persuna li għaliha kien inħareġ allert fis-Sistema ta’ Informazzjoni ta’ Schengen, u li ma jitqiesx bħala theddida għall-ordni pubbliku, għas-sigurtà interna, għas-saħħa pubblika jew għar-relazzjonijiet internazzjonali ta’ xi wieħed mill-Istati Membri.


14      Dan ir-rekwiżit huwa suġġett għall-eċċezzjonijiet segwenti. Stati Membri jistgħu jibqgħu lura milli jagħtu deċiżjoni ta’ ritorn meta ċ-ċittadin ta’ pajjiż terz: għandu permess ta’ residenza validu maħruġ minn Stat Membru ieħor [Artikolu 6(2)]; jittieħed lura minn Stat Membru skont ftehimiet jew arranġamenti bilaterali eżistenti fid-data tad-dħul fis-seħħ tad-Direttiva dwar ir-ritorn [Artikolu 6(4)]; jew huwa suġġett għal proċedura pendenti għat-tiġdid tal-permess ta’ residenza tiegħu jew tagħha jew ta’ permess ieħor li joffri dritt ta’ soġġorn [Artikolu 6(5)].


15      Nixtieq nirrimarka tliet punti lingwistiċi rigward it-test ta’ dawn il-konklużjonijiet. L-ewwel nett, ser nirreferi sempliċiment għal “riunifikazzjoni tal-familja” sabiex tkopri l-applikazzjonijiet magħmula mis-seba’ ċittadini ta’ pajjiż terz fil-kawża prinċipali. It-tieni nett, il-qorti tar-rinviju tuża l-espressjoni “ċittadin statiku tal-Unjoni” sabiex tiddeskrivi l-pożizzjoni tal-membri tal-familja taċ-ċittadin Belġjan fil-kawżi inkwistjoni. It-tielet nett, f’ċerti każijiet fil-kawża prinċipali l-awtoritajiet kompetenti ma offrewx terminu għat-tluq volontarju liċ-ċittadin tal-pajjiż terz. Dawn id-deċiżjonijiet kienu bbażati, inter alia, fuq il-fatt li l-persuna kkonċernata toħloq riskju għall-ordni pubbliku [Artikolu 7(4) tad-Direttiva dwar ir-ritorn]. Diġà semmejt li l-kunċett ta’ “public policy” użat fil-verżjoni Ingliża huwa deskritt b’mod iktar korrett bħala “public order”. It-test Franċiż ta’ din id-direttiva u verżjonijiet lingwistiċi oħra jużaw il-frażi “ordre public”. Ara l-konklużjonijiet tiegħi fil-kawża Ouhrami, C‑225/16, EU:C:2017:398, punt 69 u n-nota ta’ qiegħ il-paġna 59.


16      Skont l-ispjegazzjonijiet tal-qorti tar-rinviju fid-deċiżjoni tar-rinviju tagħha, is-seba’ rikorrenti kollha huma meqjusa bħala membri tal-familja ta’ ċittadini tal-Unjoni għall-finijiet ta’ dritt nazzjonali. Ara l-punt 16 iktar ’il fuq.


17      L-ordni ta’ tluq u l-projbizzjoni ta’ dħul għal perijodu ta’ ħames snin ġew imposti abbażi tal-fatt li s-Sur R.I. kien ta età falza b’mod frawdolenti u kien iddikjara lilu nnifsu li huwa minuri mhux akkumpanjat meta fil-fatt kien adult fil-mument li ppreżenta applikazzjoni preċedenti li biha talab id-dħul fil-Belġju.


18      L-ordni ta’ tluq ma pprovdietx terminu għat-tluq volontarju. Ġiet imposta projbizzjoni ta’ dħul assoċjata għal perijodu ta’ tliet snin. Ir-raġunijiet għal dawn id-deċiżjonijiet kienu li s-Sinjura M.J. kienet naqset milli tikkonforma ruħha ma’ ordni preċedenti sabiex titlaq mill-Belġju, li kien sar rapport uffiċjali kontra tagħha minħabba offiżi fuq il-persuna u li kien hemm riskju li tista’ taħrab. Għalhekk, is-Sinjura M.J. ġiet deskritta bħala theddida għall-ordni pubbliku.


19      L-ordni ta’ tluq u l-projbizzjoni ta’ dħul għal perijodu ta’ tliet snin ġew imposti abbażi tal-fatt li s-Sinjura N.N.N. kienet naqset milli tikkonforma ruħha ma’ ordni preċedenti sabiex titlaq mill-Belġju.


20      L-ordni ta’ tluq ma pprovdietx terminu għat-tluq volontarju. Ġiet imposta projbizzjoni ta’ dħul assoċjata għal perijodu ta’ tmien snin. Ir-raġunijiet għal dawn id-deċiżjonijiet kienu li s-Sur O.I.O. kien naqas milli jikkonforma ruħu ma’ ordnijiet ta’ tluq preċedenti. Ġie meqjus li huwa kien jirrappreżenta theddida serja għall-ordni pubbliku jew għas-sigurtà nazzjonali fid-dawl tal-fatt li huwa nstab ħati għal reati kriminali serji, kif muri mill-kundanni għal vjolenza domestika li għalihom ġew imposti pieni ta’ priġunerija.


21      L-ordni ta’ tluq ma pprovdietx terminu għat-tluq volontarju. Ġiet imposta projbizzjoni ta’ dħul assoċjata għal perijodu ta’ tliet snin. Ir-raġunijiet għal dawn id-deċiżjonijiet kienu li s-Sinjura K.A. kienet naqset milli tikkonforma ruħha ma’ ordni ta’ tluq preċedenti u li ġie meqjus li hija tirrappreżenta theddida għall-ordni pubbliku, peress li ġiet arrestata minħabba serq minn ħwienet. Uliedha huma wkoll imsemmija fl-ordni ta’ tluq mill-Belġju u fil-projbizzjoni ta’ dħul assoċjata.


22      L-ordni ta’ tluq ma pprovdietx terminu għat-tluq volontarju. Ġiet imposta projbizzjoni ta’ dħul assoċjata għal perijodu ta’ tliet snin. Ir-raġunijiet għal dawn id-deċiżjonijiet kienu li s-Sur M.Z. kien naqas milli jikkonforma ruħi ma’ ordni ta’ tluq preċedenti u li ġie meqjus li huwa jirrappreżenta theddida għall-ordni pubbliku, peress li kien sar rapport uffiċjali kontrih rigward serq bi żgass f’garaxx.


23      Is-Sur B.A. u l-koabitanta tiegħu ifformalizzaw ir-relazzjoni tagħhom permezz ta’ kuntratt ta’ koabitazzjoni quddiem nutar. L-ordni ta’ tluq u l-projbizzjoni ta’ dħul għal perijodu ta’ tliet snin ġew imposti abbażi tal-fatt li s-Sur B.A. kien naqas milli jikkonforma ruħu ma’ ordni ta’ tluq preċedenti.


24      F’kull wieħed mis-seba’ każijiet l-applikazzjonijiet għal permess ta’ residenza għall-finijiet ta’ riunifikazzjoni tal-familja ġew ippreżentati wara d-data tal-ordnijiet ta’ espulsjoni.


25      Ara l-punti 18 sa 20 iktar ’il fuq.


26      L-Artikolu 11(3) tad-Direttiva dwar ir-ritorn juża l-espressjoni “l-irtirar jew is-sospensjoni ta’ projbizzjoni fuq id-dħul”. Ninterpreta l-kliem “opheffing of opschorting” użat mill-qorti tar-rinviju fid-domandi prelimianri fis-sens li jirreferi għal deċiżjoni li tirtira jew tissospendi (“intrekking of schorsing”) projbizzjoni ta’ dħul kif previst f’din id-dispożizzjoni tad-direttiva.


27      Sentenza tat-8 ta’ Marzu 2011, Ruiz Zambrano (C‑34/09, EU:C:2011:124).


28      Il-qorti tar-rinviju tindika li hemm żewġ eċċezzjonijiet għar-regola ġenerali. l-ewwel waħda tikkonċerna raġunijiet mediċi, it-tieni waħda tirrigwarda applikazzjonijiet għal protezzjoni internazzjonali.


29      Sentenza tal-10 ta’ Lulju 2014, Ogieriakhi (C‑244/13, EU:C:2014:2068, punti 38 u 39).


30      Sentenza tas-16 ta’ Lulju 2015, Singh et (C‑218/14, EU:C:2015:476, punti 54).


31      Sentenza tas-6 ta’ Diċembru 2012, O et (C‑356/11 u C‑357/11, EU:C:2012:776, punt 56).


32      Sentenza tal-10 ta’ Mejju 2017, Chavez-Vilchez et (C‑133/15, EU:C:2017:354). Din l-aħħar kawża kienet għadha pendenti meta l-qorti tar-rinviju ppreżentat id-deċiżjoni għar-rinviju.


33      Sentenzi tat-13 ta’ Settembru 2016, Rendón Marín (C‑165/14, EU:C:2016:675), u CS (C‑304/14, EU:C:2016:674). Dawn il-kawżi kienu għadhom pendenti meta l-qorti tar-rinviju ppreżentat id-deċiżjoni għar-rinviju.


34      Ara l-punt 6 iktar ’il fuq u ara wkoll is-sentenza tal-15 ta’ Novembru 2011, Dereci et (C‑256/11, EU:C:2011:734, punti 50, u 52 sa 54).


35      Direttiva tal-Kunsill tat-22 ta’ Settembru 2003 (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 19, Vol. 6, p. 224). Din id-direttiva tapplika għal sponsors: jiġifieri, ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jirrisjedu legalment fi Stat Membru u li japplikaw, jew il-familjari tagħhom japplikaw, għal riunifikazzjoni tal-familja sabiex jingħaqdu miegħu jew magħha. Il-membri tal-familja ta’ ċittadini tal-UE huma espressament esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-direttiva [Artikolu 3(3)]. L-Artikolu 5 jipprovdi għas-sottomissjoni u għall-eżami ta’ applikazzjonijiet li jaqgħu fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2003/86, ara l-punt 56 iktar ’l isfel.


36      Sentenza tat-8 ta’ Marzu 2011 (C‑34/09, EU:C:2011:124, punti 41 sa 43).


37      Sentenza tal-15 ta’ Novembru 2011 (C‑256/11, EU:C:2011:734, punt 66). Ir-referenza għat-territorju tal-Unjoni fl-intier tiegħu fil-kuntest tal-Artikolu 20 TFUE tirreferi għat-28 Stat Membru (ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna 3 iktar ’il fuq).


38      Sentenza tal-10 ta’ Mejju 2017 (C‑133/15, EU:C:2017:354, punti 60 sa 65).


39      Sentenza tal-10 ta’ Ottubru 2013, Alokpa u Moudoulou (C‑86/12, EU:C:2013:645, punt 32 u l-ġurisprudenza ċċitata).


40      Ara s-sentenzi iktar reċenti tat-13 ta’ Settembru 2016, Rendón Marín (C‑165/14, EU:C:2016:675, punt 74), u CS (C‑304/14, EU:C:2016:674, punt 29).


41      Sentenza tas-26 ta’ Lulju 2017, Ouhrami (C‑225/16, EU:C:2017:590, punt 47).


42      Ara l-punti 10, 12 u 14 iktar ’il fuq. Deċiżjonijiet ta’ ritorn mhux neċessarjament dejjem ikunu akkumpanjati minn projbizzjoni ta’ dħul. L-Artikolu 6(6) jippermetti Stati Membri li jadottaw deċiżjoni ta’ ritorn u projbizzjoni ta’ dħul fl-istess ħin, iżda huwa ċar mill-istruttura ġenerali tad-direttiva li dawn iż-żewġ deċiżjonijiet huma separati. Deċiżjoni ta’ ritorn tirriżulta mill-fatt li s-soġġorn oriġinali huwa illegali filwaqt li projbizzjoni ta’ dħul tapplika għal kull soġġorn sussegwenti, li tirrendi dan tal-aħħar illegali. Ara l-Artikolu 11(1) tad-Direttiva dwar ir-ritorn u ara wkoll is-sentenza tas-26 ta’ Lulju 2017, Ouhrami (C‑225/16, EU:C:2017:590, punt 50).


43      Sentenza tal-10 ta’ Mejju 2017, Chavez-Vilchez et (C‑133/15, EU:C:2017:354, punt 63).


44      Ara l-punt 60 iktar ’l isfel.


45      Ara l-punti 40 u 41.


46      Artikolu 51(1) tal-Karta, ara wkoll is-sentenza tat-8 ta’ Novembru 2012, Iida (C‑40/11, EU:C:2012:691, punt 78).


47      Ara l-punti 2 u 3 iktar ’il fuq.


48      Ara, b’analoġija, is-sentenza tad-29 ta’ April 2004, Orfanopoulos u Oliveri (C‑482/01 u C‑493/01, EU:C:2004:262, punt 80).


49      Ara wkoll il-punt 33 iktar ’il fuq.


50      Permezz tal-Artikolu 5(3), ir-regola ġenerali hija li applikazzjonijiet bħal dawn għandhom jiġu sottomessi u eżaminati meta l-membri tal-familja jirrisjedu ’l barra mit-territorju tal-Istat Membru fejn jirrisjedi l-isponsor. Madankollu, “permezz ta’ deroga, Stat Membru jista’, f’ċirkostanzi xierqa, jaċċetta applikazzjoni sottomessa meta l-membri tal-familja jkunu diġa fit-territorju tiegħu”.


51      L-Istati Membri kollha huma firmatarji għall-KEDB, li fl-Artikolu 8 tistabbilixxi d-dritt għar-rispett tal-ħajja privata u għall-ħajja tal-familja. Din id-dispożizzjoni tkun rilevanti għal xi aspett minn dawn is-seba’ każijiet li ġew meqjusa li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni. Ara s-sentenza tal-25 ta’ Lulju 2008, Metock et (C‑127/08, EU:C:2008:449, punt 79).


52      Ara, pereżempju, is-sentenza tal-Qorti EDB tat-3 ta’ Novembru 2011, Arvelo Aponte vs Il-Pajjiżi l-Baxxi (CE:ECHR:2011:1103JUD002877005, punti 57 u 58).


53      Ara, b’analoġija, is-sentenza tad-29 ta’ April 2004, Orfanopoulos u Oliveri (C‑482/01 u C‑493/01, EU:C:2004:262, punt 99).


54      Ara l-punt 45 iktar ’il fuq.


55      L-ispjegazzjoni dwar l-Artikolu 7 tal-Karta tindika li d-drittijiet iggarantiti fih jikkorrispondu ma’ dawk tal-Artikolu 8 tal-KEDB li jipprovdi li kulħadd għandu dritt għar-rispett, inter alia, tal-ħajja tal-familja tiegħu [Artikolu 8(1)]. Ma għandux ikun hemm indħil minn awtorità pubblika dwar l-eżerċizzju ta’ dan id-dritt “ħlief dak li jkun skont il-liġi u li jkun meħtieġ f’soċjetà demokratika fl-interessi tas-sigurtà nazzjonali, sigurtà pubblika jew il-ġid ekonomiku tal-pajjiż, biex jiġi evitat id-diżordni jew l-egħmil ta’ delitti, għall-protezzjoni tas-saħħa jew tal-morali, jew għall-protezzjoni tad-drittijiet u libertajiet ta’ ħaddieħor” [Artikolu 8(2)].


56      Sentenza tal-Qorti EDB tat-3 ta’ Ottubru 2014, Jeunesse vs Il-Pajjiżi l-Baxxi (CE:ECHR:2014:1003JUD001273810, punti 106 sa 109).


57      Sentenza tal-Qorti EDB tat-3 ta’ Ottubru 2014, Jeunesse vs Il-Pajjiżi l-Baxxi (CE:ECHR:2014:1003JUD001273810,punti 115 sa 121).


58      Sentenza tal-15 ta’ Novembru 2011, Dereci et (C‑256/11, EU:C:2011:734, punt 68).


59      Sentenza tal-10 ta’ Mejju 2017, Chavez-Vilchez et (C‑133/15, EU:C:2017:354, punti 68 sa 70).


60      Fis-sentenza tagħha tal-10 ta’ Lulju 2014, Ogieriakhi (C‑244/13, EU:C:2014:2068), il-Qorti tal-Ġustizzja rreferiet b’mod partikolari għall-Artikoli 7(2) u 16(1) tad-Direttiva 2004/38. Din l-aħħar dispożizzjoni tikkonferixxi dritt għal residenza permanenti lil ċittadini tal-Unjoni li jirrisjedu fi Stat Membru ospitanti għal perijodu kontinwu ta’ ħames snin u li għandhom id-dritt għal residenza permanenti hemm. Skont l-Artikolu 16(2) ta’ din id-direttiva, membri tal-familja ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz li rrisjedew legalment ma’ dak iċ-ċittadin tal-Unjoni fl-Istat Membru ospitanti jistgħu wkoll jitolbu d-dritt għal residenza permanenti. Ara wkoll is-sentenza tas-16 ta’ Lulju 2015, Singh et (C‑218/14, EU:C:2015:476, punti 56 sa 59 u l-punt 6 iktar ’il fuq).


61      Sentenza tat-12 ta’ Marzu 2014, O. u B. (C‑456/12, EU:C:2014:135, punt 58 u l-ġurisprudenza ċċitata).


62      Ara l-punt 61 iktar ’il fuq.


63      Ara, pereżempju, is-sentenza tal-Qorti EDB tat-3 ta’ Novembru 2011, Arvelo Aponte vs Il-Pajjiżi l-Baxxi (CE:ECHR:2011:1103JUD002877005, punt 60).


64      Ara l-punt 40 iktar ’il fuq.


65      Ara l-Artikolu 11(1) tad-Direttiva dwar ir-ritorn u l-punt 44 flimkien man-nota ta’ qiegħ il-paġna 41 iktar ’il fuq.


66      Projbizzjoni ta’ dħul tista’ teċċedi l-ħames snin jekk iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz jirrappreżenta theddida serja, inter alia, għall-ordni pubbliku [Artikolu 11(2)].


67      Sentenzi tal-15 ta’ Novembru 2011, Dereci et (C‑256/11, EU:C:2011:734, punti 72 u 73), u tat-8 ta’ Mejju 2013, Ymeraga et (C‑87/12, EU:C:2013:291, punt 44).


68      Ara l-premessi 5 u 6 u l-Artikolu 1 tad-Direttiva dwar ir-ritorn.


69      Ara l-premessa 22 tad-Direttiva dwar ir-ritorn.


70      Ara l-Artikolu 3(9) tad-Direttiva dwar ir-ritorn. Ara wkoll l-Artikolu 5 tad-Direttiva dwar ir-ritorn u s-sentenza tal-11 ta’ Diċembru 2014, Boudjlida (C‑249/13, EU:C:2014:2431, punti 49 u 50).


71      Ara l-Artikolu 10 u l-premessa 6 tad-Direttiva dwar ir-ritorn. Ara wkoll is-sentenza tal-5 ta’ Novembru 2014, Mukarubega (C‑166/13, EU:C:2014:2336, punt 62).


72      Dan huwa kkonfermat mid-dispożizzjonijiet li jikkonċernaw l-eċċezzjoni għar-regola ġenerali li Stati Membri għandhom jagħtu deċiżjonijiet ta’ ritorn lil ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jissoġġornaw illegalment fit-territorju tagħhom, kif previst fl-Artikolu 6(4). Ara wkoll id-dispożizzjonijiet dwar it-tluq volontarju fl-Artikolu 7(2) u s-salvagwardji proċedurali fil-Kapitolu III tad-Direttiva dwar ir-ritorn.


73      Ara l-punti 61 sa 63 iktar ’il fuq.


74      Naturalment, id-Direttiva dwar ir-ritorn tieħu inkunsiderazzjoni d-drittijiet fundamentali, ara l-premessa 24.


75      Ara b’analoġija s-sentenza tal-10 ta’ Mejju 2017, Chavez-Vilchez et (C‑133/15, EU:C:2017:354, punt 70).


76      Ir-relazzjoni parentali taċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ma’ wild tiegħu li huwa ċittadin tal-Unjoni ma hijiex fiha nnifisha suffiċjenti: ara s-sentenza tas-6 ta’ Diċembru 2012, O et (C‑356/11 u C‑357/11, EU:C:2012:776, punti 50 sa 52). Ara wkoll is-sentenza tal-10 ta’ Mejju 2017, Chavez-Vilchez et (C‑133/15, EU:C:2017:354, punt 71).


77      Sentenza tat-8 ta’ Mejju 2013, Ymeraga et (C‑87/12, EU:C:2013:291, punt 39).


78      Sentenza tal-10 ta’ Mejju 2017, Chavez-Vilchez et (C‑133/15, EU:C:2017:354, punt 69).


79      Sentenza tas-6 ta’ Diċembru 2012, O et (C‑356/11 u C‑357/11, EU:C:2012:776, punt 55).


80      Ara l-punt 14 iktar ’il fuq.


81      Ara l-punti 18 u 19.


82      Sentenza tas-26 ta’ Lulju 2017, Ouhrami (C‑225/16, EU:C:2017:590, punti 45 u 51).


83      Sentenza tas-26 ta’ Lulju 2017, Ouhrami (C‑225/16, EU:C:2017:590, punt 53).


84      L-awtoritajiet kompetenti responsabbli minn applikazzjonijiet għal riunifikazzjoni tal-familja u l-awtoritajiet kompetenti responsabbli għall-implementazzjoni tar-regoli tal-immigrazzjoni mhux neċessarjament ikunu l-istess. Bl-istess mod, ma jsegwix li applikazzjoni għal riunifikazzjoni tal-familja milqugħa awtomatikament tinvalida jew tannulla deċiżjoni ta’ ritorn preċedenti. L-istatus ta’ immigrazzjoni ta’ individwu kkonċernat jista’ jiġi rregolarizzat fi proċedura amministrattiva separata, skont ir-regoli nazzjonali rilevanti.