ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (έκτο τμήμα)

της 17ης Μαΐου 2018 (*)

«Προδικαστική παραπομπή – Περιβάλλον – Σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δωρεάν κατανομή – Οδηγία 2003/87/ΕΚ – Άρθρο 10α – Παράρτημα I – Απόφαση 2011/278/ΕΕ – Παράρτημα I, σημείο 2 – Προσδιορισμός των δεικτών αναφοράς των προϊόντων – Παραγωγή υδρογόνου – Όρια συστήματος των δεικτών αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο – Διαδικασία διαχωρισμού του υδρογόνου από εμπλουτισμένο αέριο που περιέχει ήδη υδρογόνο»

Στην υπόθεση C‑229/17,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Verwaltungsgericht Berlin (διοικητικό πρωτοδικείο Βερολίνου, Γερμανία) με απόφαση της 11ης Απριλίου 2017, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 2 Μαΐου 2017, στο πλαίσιο της δίκης

Evonik Degussa GmbH

κατά

Bundesrepublik Deutschland,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (έκτο τμήμα),

συγκείμενο από τους C. G. Fernlund, πρόεδρο τμήματος, J.‑C. Bonichot (εισηγητή) και A. Arabadjiev, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: M. Bobek

γραμματέας: A. Calot Escobar

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

–        η Evonik Degussa GmbH, εκπροσωπούμενη από τον S. Altenschmidt, Rechtsanwalt,

–        η Bundesrepublik Deutschland, εκπροσωπούμενη από τον G. Buchholz, Rechtsanwalt,

–        η Γερμανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τους T. Henze, J. Möller και D. Klebs,

–        η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τον J.‑F. Brakeland καθώς και από την A. C. Becker,

κατόπιν της αποφάσεως που έλαβε, αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς ανάπτυξη προτάσεων,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1        Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Οκτωβρίου 2003, σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ 2003, L 275, σ. 32), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2009/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009 (ΕΕ 2009, L 140, σ. 63) (στο εξής: οδηγία 2003/87), της αποφάσεως 2011/278/ΕΕ της Επιτροπής, της 27ης Απριλίου 2011, σχετικά με τον καθορισμό ενωσιακών μεταβατικών κανόνων για την εναρμονισμένη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής κατ’ εφαρμογή του άρθρου 10α της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ 2011, L 130, σ. 1), και της αποφάσεως 2013/448/ΕΕ της Επιτροπής, της 5ης Σεπτεμβρίου 2013, σχετικά με τα εθνικά μέτρα εφαρμογής για τη μεταβατική δωρεάν κατανομή των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 3 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ 2013, L 240, σ. 27), όπως τροποποιήθηκε με την απόφαση (ΕΕ) 2017/126 της Επιτροπής, της 24ης Ιανουαρίου 2017 (ΕΕ 2017, L 19, σ. 93) (στο εξής: απόφαση 2013/448).

2        Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Evonik Degussa GmbH και της Bundesrepublik Deutschland (Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας), σχετικά με την άρνηση της αρμόδιας εθνικής αρχής να χορηγήσει στην πρώτη δωρεάν δικαιώματα εκπομπής αερίων θερμοκηπίου (στο εξής: δικαιώματα) στο πλαίσιο της δραστηριότητάς της για την εφαρμογή μιας διεργασίας διαχωρισμού του υδρογόνου από εμπλουτισμένο αέριο που περιέχει ήδη υδρογόνο.

 Το νομικό πλαίσιο

 Η οδηγία 2003/87

3        Η αιτιολογική σκέψη 8 της οδηγίας 2003/87 έχει ως εξής:

«Κατά την κατανομή δικαιωμάτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη δυνατότητα μείωσης των εκπομπών μέσω των δραστηριοτήτων βιομηχανικής διεργασίας.»

4        Το άρθρο 1, πρώτο εδάφιο, της οδηγίας αυτής προβλέπει τα εξής:

«Η παρούσα οδηγία καθιερώνει ένα σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων […] εντός της Κοινότητας […] προκειμένου να προωθήσει τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τρόπο αποδοτικό από πλευράς κόστους και οικονομικώς αποτελεσματικό.»

5        Το άρθρο 2, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας, με τίτλο «Πεδίο εφαρμογής», ορίζει τα εξής:

«Η παρούσα οδηγία εφαρμόζεται στις εκπομπές από τις δραστηριότητες που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι και στα αέρια θερμοκηπίου που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙ.»

6        Το άρθρο 3 της ίδιας οδηγίας ορίζει, στο στοιχείο βʹ, την έννοια «εκπομπές» ως «[την] απελευθέρωση στην ατμόσφαιρα αερίων θερμοκηπίου από πηγές μιας εγκατάστασης ή [την] απελευθέρωση από αεροσκάφος που εκτελεί δραστηριότητα του παραρτήματος Ι των προσδιοριζόμενων σε σχέση με τη δραστηριότητα αυτή αερίων» και, στο στοιχείο εʹ, την έννοια «εγκατάσταση» ως «σταθερή τεχνική μονάδα όπου διεξάγονται μία ή περισσότερες δραστηριότητες απαριθμούμενες στο παράρτημα Ι και οποιεσδήποτε άλλες δραστηριότητες άμεσα σχετιζόμενες με αυτές, οι οποίες συνδέονται, τεχνικώς, με τις διεξαγόμενες δραστηριότητες στο συγκεκριμένο τόπο και θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στις εκπομπές και τη ρύπανση».

7        Το άρθρο 10α, παράγραφος 1, της οδηγίας 2003/87 προβλέπει τα εξής:

«Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010, η Επιτροπή πρέπει να υιοθετήσει πλήρως εναρμονισμένα μέτρα εφαρμογής που θα ισχύουν σε ολόκληρη την Κοινότητα για την κατανομή των δικαιωμάτων που αναφέρονται στις παραγράφους 4, 5, 7 και 12, συμπεριλαμβανομένων και όλων των αναγκαίων διατάξεων για την εναρμονισμένη εφαρμογή της παραγράφου 19.

Τα εν λόγω μέτρα, με αντικείμενο την τροποποίηση μη ουσιωδών στοιχείων της παρούσας οδηγίας συμπληρώνοντάς την, θεσπίζονται σύμφωνα με την κανονιστική διαδικασία με έλεγχο του άρθρου 23 παράγραφος 3.

Τα μέτρα που αναφέρονται στο πρώτο εδάφιο καθορίζουν, στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό, κοινοτικής εμβέλειας εκ των προτέρων δείκτες αναφοράς, ούτως ώστε να διασφαλίσουν ότι η κατανομή πραγματοποιείται κατά τρόπο που παρέχει κίνητρα για μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τεχνικές αποδοτικές, λαμβάνοντας υπόψη τις αποδοτικότερες τεχνικές, υποκατάστατα, εναλλακτικές διαδικασίες παραγωγής, υψηλής απόδοσης συμπαραγωγή ενεργείας, αποδοτική ανάκτηση ενεργείας από απαέρια, χρήση βιομάζας και δέσμευση και αποθήκευση του CO2, όπου διατίθενται τέτοιου είδους εγκαταστάσεις, καθώς και ότι δεν παρέχουν κίνητρα για αύξηση των εκπομπών. […]

Για κάθε κλάδο και επιμέρους κλάδο, ο δείκτης αναφοράς καθορίζεται κατά κανόνα για τα προϊόντα και όχι για την ισχύ, ούτως ώστε να μεγιστοποιούνται οι μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η εξοικονόμηση ενεργειακής απόδοσης στο σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας του εμπλεκομένου κλάδου ή επιμέρους κλάδου.

[…]»

8        Το παράρτημα I της οδηγίας αυτής περιέχει πίνακα που απαριθμεί τις κατηγορίες δραστηριοτήτων στις οποίες αυτή εφαρμόζεται. Μεταξύ των δραστηριοτήτων αυτών περιλαμβάνεται η «παραγωγή υδρογόνου (H2) και αερίου σύνθεσης με αναμόρφωση ή μερική οξείδωση παραγωγικού δυναμικού άνω των 25 τόνων την ημέρα».

 Η οδηγία 2009/29

9        Η αιτιολογική σκέψη 8 της οδηγίας 2009/29 έχει ως εξής:

«[…] Επιπλέον, θα πρέπει να διασφαλίζεται μεγαλύτερη προβλεψιμότητα και το πεδίο εφαρμογής του συστήματος θα πρέπει να επεκταθεί περιλαμβάνοντας νέους τομείς και αέρια με στόχο τόσο την ενίσχυση του σήματος σχετικά με τις τιμές άνθρακα, η οποία απαιτείται για την ενεργοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων, όσο και την παροχή νέων ευκαιριών μείωσης οι οποίες θα οδηγήσουν σε χαμηλότερο συνολικό κόστος μείωσης και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα του συστήματος.»

 Η απόφαση 2011/278

10      Οι αιτιολογικές σκέψεις 1, 2, 4, 5 και 8 της αποφάσεως 2011/278 έχουν ως εξής:

«(1)      Το άρθρο 10α της οδηγίας [2003/87] ορίζει ότι τα πλήρως εναρμονισμένα μέτρα εφαρμογής, που θα ισχύουν σε ολόκληρη την Κοινότητα, για τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής πρέπει να καθορίζουν, στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό, εκ των προτέρων δείκτες αναφοράς, ούτως ώστε να διασφαλίσουν ότι η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής πραγματοποιείται κατά τρόπο που παρέχει κίνητρα για μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, και ενεργειακά αποδοτικές τεχνικές, λαμβάνοντας υπόψη τις αποδοτικότερες τεχνικές […]. Οι κατανομές πρέπει να καθορίζονται πριν από την περίοδο εμπορίας ούτως ώστε να καθιστούν δυνατή τη σωστή λειτουργία της αγοράς.

(2)      Κατά τον προσδιορισμό των αρχών καθορισμού των εκ των προτέρων δεικτών αναφοράς σε μεμονωμένους τομείς ή κλάδους, ως αφετηρία πρέπει να λαμβάνεται η μέση επίδοση του 10 % των εγκαταστάσεων σε έναν τομέα ή κλάδο στην ΕΕ που είχε την καλύτερη απόδοση κατά την περίοδο 2007-2008. Οι δείκτες αναφοράς θα πρέπει να καθορίζονται για τα προϊόντα και όχι για τις εισροές, ούτως ώστε να μεγιστοποιούνται οι μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η εξοικονόμηση ενεργειακής απόδοσης στο σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας του εμπλεκομένου τομέα ή κλάδου.

[…]

(4)      Στον βαθμό που αυτό είναι εφικτό, η Επιτροπή εκπόνησε δείκτες αναφοράς για προϊόντα, καθώς και για ενδιάμεσα προϊόντα, τα οποία αποτελούν αντικείμενο εμπορίας μεταξύ εγκαταστάσεων και παράγονται από τις δραστηριότητες που απαριθμούνται στο παράρτημα I της οδηγίας [2003/87]. […]

(5)      Η Επιτροπή θεώρησε ότι ο καθορισμός δείκτη αναφοράς για ένα προϊόν ήταν εφικτός εφόσον, λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα των διεργασιών παραγωγής, υπήρχαν ορισμοί και ταξινομήσεις προϊόντων που επιτρέπουν την επαλήθευση των δεδομένων παραγωγής και την ενιαία εφαρμογή του δείκτη αναφοράς προϊόντος σε ολόκληρη την Ένωση για τους σκοπούς της κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής. Δεν έγινε διαφοροποίηση βάσει γεωγραφικών κριτηρίων ή των χρησιμοποιούμενων τεχνολογιών, πρώτων υλών ή καυσίμων, ώστε να μην στρεβλωθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα αποδοτικότητας από άποψη διοξειδίου του άνθρακα σε ολόκληρη την οικονομία της Ένωσης και να βελτιωθεί η εναρμόνιση της μεταβατικής δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής.

[…]

(8)      […] Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 10α παράγραφος 1 της οδηγίας [2003/87], η Επιτροπή εξέτασε, για όλους τους τομείς για τους οποίους προβλέπεται δείκτης αναφοράς προϊόντος στο παράρτημα I –βασιζόμενη σε συμπληρωματικές πληροφορίες από διάφορες πηγές και σε ειδική μελέτη, στο πλαίσιο της οποίας αναλύθηκαν οι αποδοτικότερες τεχνικές και το δυναμικό μείωσης σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο […]».

11      Το άρθρο 1 της αποφάσεως αυτής προβλέπει τα εξής:

«Με την παρούσα απόφαση θεσπίζονται μεταβατικοί ενωσιακοί κανόνες για την εναρμονισμένη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής βάσει της οδηγίας [2003/87] από το 2013 και έπειτα.»

12      Το άρθρο 3 της εν λόγω αποφάσεως ορίζει τα εξής:

«Για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

[…]

β)      «υποεγκατάσταση [με] δείκτη αναφοράς προϊόντος»: οι εισροές, οι εκροές και οι αντίστοιχες εκπομπές, που σχετίζονται με την παραγωγή ενός προϊόντος για το οποίο καθορίζεται δείκτης αναφοράς στο παράρτημα Ι·

γ)      “υποεγκατάσταση [με] δείκτη αναφοράς θερμότητας”: οι εισροές, οι εκροές και οι αντίστοιχες εκπομπές, οι οποίες δεν καλύπτονται από υποεγκατάσταση [με] δείκτη αναφοράς προϊόντος και σχετίζονται με την παραγωγή ή την εισαγωγή από εγκατάσταση ή άλλη οντότητα υπαγόμενη στο σύστημα της Ένωσης, ή και τα δύο, μετρήσιμης θερμότητας, που είτε:

–        καταναλώνεται εντός των ορίων της εγκατάστασης για την παραγωγή προϊόντων, για την παραγωγή άλλης μηχανικής ενέργειας πλην της χρησιμοποιούμενης για ηλεκτροπαραγωγή, και για θέρμανση ή ψύξη, με εξαίρεση την κατανάλωση για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, είτε

–        εξάγεται σε εγκατάσταση ή άλλη οντότητα μη υπαγόμενη στο σύστημα της Ένωσης, εξαιρούμενων των εξαγωγών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας·

[…]».

13      Το άρθρο 10 της ίδιας αποφάσεως ορίζει τα εξής:

«1.      Βάσει των δεδομένων που έχουν συλλεχθεί σύμφωνα με το άρθρο 7, τα κράτη μέλη υπολογίζουν, για κάθε έτος, τον αριθμό των δικαιωμάτων εκπομπής που κατανέμονται δωρεάν, από το 2013 και έπειτα, σε κάθε κατεστημένη εγκατάσταση στην επικράτειά τους σύμφωνα με τις παραγράφους 2 έως 8.

2.      Για τον υπολογισμό αυτό, τα κράτη μέλη προσδιορίζουν πρώτα τον προκαταρκτικό ετήσιο αριθμό δικαιωμάτων εκπομπής που κατανέμονται δωρεάν για κάθε υποεγκατάσταση χωριστά ως εξής:

α)      για κάθε υποεγκατάσταση [με] δείκτη αναφοράς προϊόντος, ο προκαταρκτικός ετήσιος αριθμός δικαιωμάτων εκπομπής που κατανέμονται δωρεάν για δεδομένο έτος αντιστοιχεί στο γινόμενο της τιμής του εν λόγω δείκτη αναφοράς προϊόντος, που αναφέρεται στο παράρτημα I, επί το σχετικό ιστορικό επίπεδο δραστηριότητας που συνδέεται με προϊόν·

[…]».

14      Το σημείο 2 του παραρτήματος Ι της αποφάσεως 2011/278 φέρει τον τίτλο «Ορισμός των δεικτών αναφοράς προϊόντος και των ορίων συστήματος λαμβανόμενης υπόψη της ανταλλαξιμότητας καυσίμου και ηλεκτρικής ενέργειας». Ο δείκτης αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο ορίζεται ως εξής:

«Δείκτης αναφοράς προϊόντος

Ορισμός των καλυπτόμενων προϊόντων

Ορισμός των καλυπτόμενων διεργασιών και εκπομπών (όρια συστήματος)

[…]

Τιμή του δείκτη αναφοράς

(δικαιώμα-τα/t)

[…]

[…]

[…]

[…]

[…]

Υδρογόνο

Καθαρό υδρογόνο και μείγματα υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα με γραμμομοριακό κλάσμα περιεκτικότητας σε υδρογόνο ≥ 60 % […]

Περιλαμβάνονται όλα τα σχετικά στοιχεία διεργασιών που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την παραγωγή υδρογόνου και τον διαχωρισμό υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα. […]

[…]

8,85

[…]

[…]

[…]

[…]

[…]»


15      Το παράρτημα I, σημείο 3, της αποφάσεως αυτής καθορίζει τους δείκτες αναφοράς θερμότητας και καυσίμου ως εξής:

«Δείκτης αναφοράς

Τιμή δείκτη αναφοράς (δικαιώματα/TJ)

Δείκτης αναφοράς θερμότητας

62,3

Δείκτης αναφοράς καυσίμου

56,1»


 Η απόφαση 2013/448

16      H αιτιολογική σκέψη 13 της αποφάσεως 2013/448 έχει ως εξής:

«Η Επιτροπή σημειώνει ότι, για τους σκοπούς της κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής, έχουν οριστεί δείκτες αναφοράς προϊόντων στην απόφαση [2011/278], λαμβάνοντας υπόψη τους ορισμούς προϊόντων και την πολυπλοκότητα των διεργασιών παραγωγής, οι οποίοι επιτρέπουν την επαλήθευση των δεδομένων παραγωγής και την ενιαία εφαρμογή των δεικτών αναφοράς προϊόντος σε ολόκληρη την Ένωση. Για την εφαρμογή των δεικτών αναφοράς προϊόντος, οι εγκαταστάσεις διαιρούνται σε υποεγκαταστάσεις, όπου η υποεγκατάσταση [με] δείκτη αναφοράς προϊόντος ορίζεται ως οι εισροές, οι εκροές και οι αντίστοιχες εκπομπές που σχετίζονται με την παραγωγή ενός προϊόντος για το οποίο καθορίζεται δείκτης αναφοράς στο παράρτημα I της απόφασης [2011/278]. Επομένως, οι δείκτες αναφοράς καθορίζονται για προϊόντα και όχι για διεργασίες. […]»

 Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

17      Η Evonik Degussa λειτουργεί εγκατάσταση παραγωγής υδρογόνου εντός βιομηχανικού πάρκου στο Marl (Γερμανία), όπου βρίσκονται επιχειρήσεις της χημικής βιομηχανίας και οι εγκαταστάσεις τους. Για την παραγωγή καθαρού υδρογόνου, η Evonik Degussa χρησιμοποιεί διάφορες βιομηχανικές διεργασίες. Μία από αυτές τις διεργασίες τροφοδοτείται από «εμπλουτισμένο αέριο» που αποτελείται από τα απαέρια που εκπέμπονται από διάφορες εγκαταστάσεις του βιομηχανικού πάρκου. Το εμπλουτισμένο αυτό αέριο περιέχει περίπου 85 % έως 95 % υδρογόνο, καθώς επίσης μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του άνθρακα και αέριους υδρογονάνθρακες.

18      Η Evonik Degussa προβαίνει στην υδρογόνωση του εμπλουτισμένου αερίου και, εν συνεχεία, το επεξεργάζεται στο πλαίσιο μιας διεργασίας προσροφήσεως με εναλλαγή πίεσης. Με τον τρόπο αυτό, διαχωρίζει το υδρογόνο από τις λοιπές ουσίες που περιέχονται στο εμπλουτισμένο αέριο προκειμένου να λάβει ένα αέριο με ποσοστό υδρογόνου κατ’ όγκον τουλάχιστον 99,95 %.

19      Με απόφαση της 17ης Φεβρουαρίου 2014, οι γερμανικές αρχές αποφάσισαν να χορηγήσουν στην Evonik Degussa δικαιώματα για τα έτη 2013-2020. Στην απόφαση αυτή διευκρινίζεται ότι η δραστηριότητα που συνίσταται στην αφαίρεση υδρογόνου από εμπλουτισμένο αέριο δεν ελήφθη υπόψη για τους σκοπούς της κατανομής.

20      Με απόφαση της 25ης Αυγούστου 2015, οι γερμανικές αρχές επιβεβαίωσαν την αρχική απόφασή τους με την αιτιολογία, μεταξύ άλλων, ότι, καθόσον το υδρογόνο υπάρχει ήδη στο εμπλουτισμένο αέριο, δεν παράγεται από την Evonik Degussa. Ο δείκτης αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο, που περιλαμβάνεται στο παράρτημα I, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278 και καθιστά δυνατό τον προσδιορισμό των προς κατανομή δικαιωμάτων, αφορά μόνον το υδρογόνο που παράγεται μέσω μετατροπής, μερικής οξείδωσης, αντίδρασης μετατόπισης του υδραερίου ή άλλων μεθόδων μεταποίησης σε υδρογόνο.

21      Με την προσφυγή που άσκησε κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, ήτοι του Verwaltungsgericht Berlin (διοικητικού πρωτοδικείου Βερολίνου, Γερμανία), η Evonik Degussa υποστηρίζει, κατ’ ουσίαν, ότι η παραγωγή υδρογόνου μέσω του καθαρισμού εμπλουτισμένου αερίου έπρεπε να έχει ληφθεί υπόψη για την κατανομή δικαιωμάτων. Προς τούτο στηρίζεται, μεταξύ άλλων, στη διατύπωση του δείκτη αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο και στον ορισμό του προϊόντος αυτού που περιλαμβάνεται στο παράρτημα I, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278. Ειδικότερα, από τον ορισμό αυτό δεν προκύπτει ότι για να θεωρηθεί «υδρογόνο», κατά την έννοια αυτού του δείκτη αναφοράς, θα πρέπει το συγκεκριμένο αέριο να είναι το αποτέλεσμα όχι διεργασίας προσροφήσεως ή καθαρισμού αλλά αμέσου χημικής αντιδράσεως.

22      Η αιτιολογική σκέψη 13 της αποφάσεως 2013/448 και η αιτιολογική σκέψη 5 της αποφάσεως 2011/278, από τις οποίες προκύπτει ότι οι δείκτες αναφοράς προϊόντος καθορίζονται για ένα συγκεκριμένο προϊόν και όχι σε συνάρτηση με τις χρησιμοποιούμενες για την παραγωγή του μεθόδους, επιβεβαιώνουν την ερμηνεία αυτή. Ομοίως, σε έγγραφο προερχόμενο από τις υπηρεσίες της Επιτροπής αναφέρεται ότι οι διεργασίες προσροφήσεως και καθαρισμού αερίων βρίσκονται εντός των ορίων συστήματος των δεικτών αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο που περιλαμβάνονται στο παράρτημα I, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278. Ως εκ τούτου, η τεχνική προσροφήσεως με εναλλαγή πίεσης, η οποία χρησιμοποιείται από την Evonik Degussa για την εξαγωγή του υδρογόνου που περιέχεται σε μείγμα εμπλουτισμένου αερίου, πρέπει να χαρακτηριστεί ως διεργασία ανάλογη με τη χημική σύνθεση του υδρογόνου.

23      Επιπλέον, σε κάθε διεργασία παραγωγής υδρογόνου, η ουσία αυτή είναι ήδη παρούσα στις αρχικές χημικές ουσίες. Ωστόσο, το γεγονός αυτό δεν αποκλείει τη χορήγηση δικαιωμάτων για την παραγωγή υδρογόνου, δεδομένου ότι μόνον το καθαρό προϊόν είναι καθοριστικό για την εφαρμογή του σχετικού δείκτη αναφοράς προϊόντος, ούτως ώστε διπλή χορήγηση δικαιωμάτων για το χρησιμοποιούμενο στην παραγωγή προϊόν, ήτοι το εμπλουτισμένο αέριο, και το παραγόμενο προϊόν, δηλαδή το υδρογόνο, δεν είναι δυνατή.

24      Το αιτούν δικαστήριο εκτιμά ότι η προσφυγή της Evonik Degussa εγείρει, κατ’ ουσίαν, το ζήτημα εάν η δραστηριότητα «παραγωγή υδρογόνου», στην οποία αναφέρεται το παράρτημα Ι της οδηγίας 2003/87, περιλαμβάνει την αύξηση του σχετικού μεριδίου υδρογόνου σε μείγμα αερίων, προκειμένου να ληφθεί ένα δυνάμενο να διατεθεί στην αγορά προϊόν. Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, η προσφυγή της Evonik Degussa πρέπει να γίνει δεκτή και να χορηγηθούν πρόσθετα δικαιώματα στην εν λόγω επιχείρηση.

25      Τέτοια πρόσθετα δικαιώματα θα πρέπει επίσης να χορηγηθούν σε περίπτωση που πληρούνται δύο άλλες προϋποθέσεις, ήτοι, αφενός, η προϋπόθεση ότι η χρήση, αυτή καθεαυτήν, διεργασίας «διαχωρισμού υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα», κατά την έννοια του παραρτήματος I της αποφάσεως 2011/278, εμπίπτει στον ορισμό των διεργασιών που καλύπτονται από τους δείκτες αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο και, αφετέρου, η προϋπόθεση ότι η διεργασία αυτή περιλαμβάνει τον καθαρισμό εμπλουτισμένων αερίων διά προσροφήσεως με εναλλαγή πίεσης.

26      Σε περίπτωση που ο δείκτης αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο έχει εφαρμογή στην παραγωγή υδρογόνου μέσω καθαρισμού εμπλουτισμένου αερίου, θα πρέπει να καθοριστεί η ποσότητα των πρόσθετων δικαιωμάτων που θα χορηγηθούν στην Evonik Degussa. Στο πλαίσιο αυτό, ανακύπτουν ζητήματα σχετικά με την εφαρμογή του ενιαίου διατομεακού διορθωτικού συντελεστή του άρθρου 10α, παράγραφος 5, της οδηγίας 2003/87 (στο εξής: διορθωτικός συντελεστής).

27      Υπό τις συνθήκες αυτές, το Verwaltungsgericht Berlin (διοικητικό πρωτοδικείο Βερολίνου) αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

«1)      Υφίσταται “παραγωγή υδρογόνου” κατά την έννοια του παραρτήματος I, σημείο 2, της αποφάσεως [2011/278], μόνον όταν από δύο άτομα υδρογόνου H παράγεται μέσω χημικής συνθέσεως ένα μόριο υδρογόνου […] ή περιλαμβάνει επίσης η έννοια της “παραγωγής” και την περίπτωση όπου σε μείγμα αερίων που περιέχει υδρογόνο το σχετικό μέρος υδρογόνου […] στο μείγμα –χωρίς σύνθεση– αυξάνεται λόγω του ότι απομακρύνονται τα λοιπά συστατικά στοιχεία του αερίου μείγματος –είτε με φυσικό είτε με χημικό τρόπο–, προκειμένου –κατά τη διατύπωση του παραρτήματος I, σημείο 2, της αποφάσεως [2011/278]– να λαμβάνεται ένα “[προϊόν], εκφρασμέν[ο] σε πωλήσιμη (καθαρή) παραγωγή, και σε καθαρότητα 100 % της οικείας ουσίας”;

2)      Σε περίπτωση που δοθεί στο ερώτημα 1 η απάντηση ότι η έννοια της παραγωγής δεν περιλαμβάνει την αύξηση του σχετικού μέρους υδρογόνου […] σε ένα μείγμα αερίων, ερωτάται περαιτέρω:

Έχει η έκφραση “σχετικά στοιχεία διεργασιών που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την παραγωγή υδρογόνου και τον διαχωρισμό υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα” την έννοια ότι μόνο και τα δύο στοιχεία μαζί (“και”) περιλαμβάνονται στα περιγραφόμενα στο παράρτημα I, σημείο 2, της αποφάσεως [2011/278] όρια συστήματος των δεικτών αναφοράς προϊόντος για υδρογόνο ή μπορεί το σχετικό στοιχείο διεργασίας “διαχωρισμός υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα” να βρίσκεται και μεμονωμένο ως το μόνο σχετικό στοιχείο διεργασίας εντός των ορίων συστήματος;

3)      Για την περίπτωση στην οποία στο ερώτημα 2 δοθεί η απάντηση ότι το σχετικό στοιχείο διεργασίας “διαχωρισμός υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα” μπορεί να βρίσκεται και μεμονωμένο ως το μόνο σχετικό στοιχείο διεργασίας εντός των ορίων συστήματος, ερωτάται περαιτέρω:

Υφίσταται σχετικό στοιχείο διεργασίας “διαχωρισμός υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα” μόνον όταν υδρογόνο […] διαχωρίζεται αποκλειστικά από μονοξείδιο του άνθρακα ή υφίσταται σχετικό στοιχείο διεργασίας “διαχωρισμός υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα” και όταν το υδρογόνο διαχωρίζεται όχι μόνον από μονοξείδιο του άνθρακα, αλλά επιπροσθέτως και από άλλες ουσίες –π.χ. διοξείδιο του άνθρακα […];

4)      Για την περίπτωση στην οποία πρέπει να αναγνωρισθεί δικαστικώς στην [Evonik Degussa] αξίωση για χορήγηση πρόσθετων δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών, τίθεται το ερώτημα αν το σημείο 3 του διατακτικού της αποφάσεως της 28ης Απριλίου 2016, Borealis Polyolefine κ.λπ. (C‑191/14, C‑192/14, C‑295/14, C‑389/14 και C‑391/14 έως C‑393/14, EU:C:2016:311), πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια

α)      ότι ο [διορθωτικός συντελεστής] στο άρθρο 4 και στο παράρτημα II της αποφάσεως [2013/448], ως είχε αρχικώς, έχει εφαρμογή για τις προ της 1ης Μαρτίου 2017 καθορισθείσες από τις αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους χορηγήσεις δικαιωμάτων εκπομπών για τα έτη 2013-2020, και

β)      ότι ο [διορθωτικός συντελεστής] στο άρθρο 4 και στο παράρτημα II της αποφάσεως [2013/448], ως είχε αρχικώς, έχει εφαρμογή για τις μετά την 1η Μαρτίου 2017 δικαστικώς ορισθείσες χορηγήσεις πρόσθετων δικαιωμάτων εκπομπών για τα έτη 2013-2017, και

γ)      ότι ο [διορθωτικός συντελεστής] στο άρθρο 4 και στο παράρτημα II της αποφάσεως [2013/448], […] που τέθηκε σε ισχύ από 1ης Μαρτίου 2017, έχει εφαρμογή για τις μετά την 1η Μαρτίου 2017 δικαστικώς ορισθείσες χορηγήσεις πρόσθετων δικαιωμάτων εκπομπών για τα έτη 2018-2020;»

 Επί των προδικαστικών ερωτημάτων

 Επί του πρώτου και του δεύτερου ερωτήματος

28      Με το πρώτο και το δεύτερο ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί αν το παράρτημα I, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278 έχει την έννοια ότι διεργασία κατά την οποία δεν παράγεται, μέσω χημικής συνθέσεως, υδρογόνο, αλλά μόνον απομονώνεται η ουσία αυτή, η οποία ήδη περιέχεται σε μείγμα αερίων, περιλαμβάνεται εντός των ορίων συστήματος των δεικτών αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο.

29      Επισημαίνεται ότι η απόφαση 2011/278 εκδόθηκε από την Επιτροπή, όπως προκύπτει, ιδίως, από το άρθρο 1 αυτής, για τον καθορισμό, σύμφωνα με το άρθρο 10α, παράγραφος 1, της οδηγίας 2003/87, των μεταβατικών κανόνων που θα ισχύουν σε ολόκληρη την Ένωση όσον αφορά την εναρμονισμένη κατανομή δικαιωμάτων. Αν και τα μέτρα αυτά σκοπούν, όπως ορίζει η τελευταία αυτή διάταξη, στην τροποποίηση μη ουσιωδών στοιχείων της οδηγίας 2003/87, συμπληρώνοντάς την, εντούτοις, γεγονός παραμένει ότι η Επιτροπή όφειλε, στο πλαίσιο αυτό, να τηρήσει το νομικό πλαίσιο που θεσπίστηκε με την εν λόγω οδηγία (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 26ης Ιουλίου 2017, Τσεχική Δημοκρατία κατά Επιτροπής, C‑696/15 P, EU:C:2017:595, σκέψη 51) και, ειδικότερα, το πεδίο εφαρμογής της. Περαιτέρω, συνάγεται ότι οι διατάξεις της αποφάσεως 2011/278 πρέπει να ερμηνεύονται υπό το πρίσμα των απαιτήσεων που απορρέουν από την οδηγία 2003/87.

30      Το άρθρο 10α, παράγραφος 1, της οδηγίας αυτής προβλέπει ότι, για κάθε κλάδο και για κάθε επιμέρους κλάδο, ο δείκτης αναφοράς καθορίζεται κατά κανόνα για τα προϊόντα και όχι για την ισχύ, ούτως ώστε να μεγιστοποιούνται οι μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η εξοικονόμηση ενεργειακής απόδοσης στο σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας του εμπλεκομένου κλάδου ή επιμέρους κλάδου.

31      Επομένως, όπως προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη 4 της αποφάσεως 2011/278, η Επιτροπή εκπόνησε, στο μέτρο του δυνατού, δείκτες αναφοράς για τα προϊόντα. Όπως διευκρινίζεται στην ίδια αιτιολογική σκέψη, τα προϊόντα που καλύπτονται από τους εν λόγω δείκτες αναφοράς είναι εκείνα που «παράγονται από τις δραστηριότητες που απαριθμούνται στο παράρτημα I της οδηγίας 2003/87».

32      Η προσέγγιση αυτή συνάδει με τις απαιτήσεις της οδηγίας 2003/87. Συγκεκριμένα, η οδηγία αυτή εφαρμόζεται, σύμφωνα με το άρθρο της 2, παράγραφος 1, στις εκπομπές από τις δραστηριότητες που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι. Όπως προκύπτει από τo άρθρο της 3, στοιχεία βʹ και εʹ, στο πεδίο εφαρμογής της περιλαμβάνονται, επίσης, οι εκπομπές που προέρχονται από δραστηριότητες άμεσα σχετιζόμενες με μια δραστηριότητα που αναφέρεται στο παράρτημα Ι και οι οποίες συνδέονται τεχνικώς με αυτή.

33      Όσον αφορά την παραγωγή υδρογόνου, το παράρτημα I της οδηγίας 2003/87 ορίζει τη δραστηριότητα αυτή ως την «παραγωγή υδρογόνου (H2) […] με αναμόρφωση ή μερική οξείδωση». Επομένως, στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας εμπίπτει μόνον η παραγωγή υδρογόνου μέσω των εν λόγω διεργασιών καθώς και, σύμφωνα με το άρθρο 3, στοιχεία βʹ και εʹ, της εν λόγω οδηγίας, οι δραστηριότητες που σχετίζονται άμεσα με αυτή τη μέθοδο παραγωγής υδρογόνου, με την προϋπόθεση ότι συνδέονται τεχνικώς με την παραγωγή αυτή.

34      Όπως προκύπτει, μεταξύ άλλων, από τη σκέψη 29 της παρούσας αποφάσεως, ο δείκτης αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο, όπως ορίζεται στο παράρτημα I, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278, δεν μπορεί να περιλαμβάνει άλλες διεργασίες πλην εκείνων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87.

35      Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι ο εν λόγω δείκτης αναφοράς περιλαμβάνει «τα σχετικά στοιχεία διεργασιών που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την παραγωγή υδρογόνου και τον διαχωρισμό υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα».

36      Όσον αφορά, αφενός, την έννοια «παραγωγή υδρογόνου», αυτή πρέπει να ερμηνευθεί υπό το πρίσμα των όρων του παραρτήματος Ι της οδηγίας 2003/87, ως περιλαμβάνουσα την παραγωγή υδρογόνου με αναμόρφωση ή μερική οξείδωση.

37      Αφετέρου, όσον αφορά τον «διαχωρισμό υδρογόνου και μονοξειδίου του άνθρακα», μια τέτοια διεργασία δεν συνίσταται στην παραγωγή υδρογόνου μέσω χημικής συνθέσεως, αλλά αποκλειστικά στην εξαγωγή υδρογόνου που ήδη περιέχεται σε μείγμα αερίων.

38      Ως εκ τούτου, η διεργασία αυτή δεν καλύπτεται, αφ’ εαυτής, από τον δείκτη αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο, όπως αυτός ορίζεται στο παράρτημα I, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278. Εντούτοις, η διεργασία αυτή καλύπτεται από τον δείκτη αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο υπό την προϋπόθεση ότι σχετίζεται με την «παραγωγή υδρογόνου», κατά την έννοια του παραρτήματος I της οδηγίας 2003/87 καθώς και του παραρτήματος I, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278, και συνδέεται τεχνικώς με την παραγωγή αυτή.

39      Εξ αυτού συνάγεται, ειδικότερα, ότι δραστηριότητα, όπως αυτή της προσφεύγουσας της κύριας δίκης, καθόσον συνίσταται αποκλειστικά στον διαχωρισμό του υδρογόνου από ένα μείγμα εμπλουτισμένου αερίου –το οποίο περιέχει περίπου 85 % έως 95 % υδρογόνο– δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «παραγωγή υδρογόνου» κατά την έννοια του παραρτήματος I της οδηγίας 2003/87 και του παραρτήματος Ι, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278.

40      Επιπλέον, μια τέτοια δραστηριότητα στο πλαίσιο της οποίας ένα μείγμα εμπλουτισμένου αερίου, το οποίο δεν έχει παραχθεί μέσω διεργασίας «παραγωγής υδρογόνου» κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, υποβάλλεται σε καθαρισμό για την εξαγωγή του υδρογόνου δεν σχετίζεται με την «παραγωγή υδρογόνου», αλλά αποτελεί διακριτή δραστηριότητα η οποία, κατά συνέπεια, δεν καλύπτεται από τον δείκτη αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο που περιλαμβάνεται στο παράρτημα I, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278.

41      Η ερμηνεία αυτή του παραρτήματος Ι, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278 επιρρωννύεται από τον κατά το άρθρο 1 της οδηγίας 2003/87 σκοπό του συστήματος εμπορίας των δικαιωμάτων εκπομπής, ο οποίος συνίσταται στην προώθηση της μειώσεως των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τρόπο αποδοτικό από πλευράς κόστους και οικονομικώς αποτελεσματικό.

42      Πράγματι, όπως προκύπτει από την αιτιολογική σκέψη 8 της οδηγίας 2003/87, από την αιτιολογική σκέψη 8 της οδηγίας 2009/29 και από την αιτιολογική σκέψη 8 της αποφάσεως 2011/278, η επίτευξη του εν λόγω σκοπού επιβάλλει την ένταξη, στο σύστημα αυτό, των δραστηριοτήτων που έχουν κάποια δυνατότητα μειώσεως των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Όπως επιβεβαιώνεται από το σύνολο των παρατηρήσεων που υποβλήθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου, η «παραγωγή υδρογόνου», κατά την έννοια του παραρτήματος I της οδηγίας 2003/87, έχει τέτοια δυνατότητα λόγω της εντάσεως των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από τη δραστηριότητα αυτή. Αντιθέτως, τούτο δεν ισχύει στην περίπτωση διεργασίας διαχωρισμού του υδρογόνου που περιέχεται σε μείγμα εμπλουτισμένου αερίου, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, η οποία αποσκοπεί απλώς στην επίτευξη μεγαλύτερης αναλογίας υδρογόνου υφιστάμενου σε μείγμα αερίων.

43      Για τον λόγο αυτό, εξάλλου, η εφαρμογή του δείκτη αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο σε διεργασία διαχωρισμού του υδρογόνου από εμπλουτισμένο αέριο που περιέχει ήδη υδρογόνο, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, θα οδηγούσε σε υπέρμετρη κατανομή δικαιωμάτων. Συγκεκριμένα, ο δείκτης αυτός αναφοράς καθορίστηκε, όπως προκύπτει, μεταξύ άλλων, από τις σκέψεις 31 έως 34 της παρούσας αποφάσεως, σε συνάρτηση με τις εκπομπές που σχετίζονται με την παραγωγή υδρογόνου με αναμόρφωση ή μερική οξείδωση. Αν η Επιτροπή ήθελε να θεωρήσει ότι μια τέτοια διεργασία διαχωρισμού συνιστά, αυτή καθεαυτήν, διεργασία παραγωγής υδρογόνου η οποία βρίσκεται εντός των ορίων του συστήματος αυτού, θα έπρεπε να καθορίσει την τιμή του δείκτη αναφοράς προϊόντος σε σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο, όπως υποστηρίζει η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας με τις γραπτές παρατηρήσεις της.

44      Επιπλέον, στο μέτρο που η Evonik Degussa υποστηρίζει, με τις γραπτές παρατηρήσεις της, ότι θα έπρεπε να της χορηγηθούν δικαιώματα για τη δραστηριότητά της που συνίσταται στην εφαρμογή της επίμαχης στην κύρια δίκη διεργασίας διαχωρισμού του υδρογόνου, για τον λόγο ότι οι ουσίες που διαχωρίζονται από το υδρογόνο που περιέχεται στο εμπλουτισμένο αέριο καίγονται σε κάμινο, επισημαίνεται ότι οι εκπομπές που παράγονται με τον τρόπο αυτό ενδέχεται να καλύπτονται ήδη από κάποιο δείκτη αναφοράς. Τούτο θα συνέβαινε ιδίως εάν η εν λόγω κάμινος παρείχε την αναγκαία θερμότητα για την «παραγωγή υδρογόνου» ή ακόμη εάν έπρεπε να εφαρμοστεί δείκτης αναφοράς θερμότητας, κατά την έννοια του άρθρου 3, στοιχείο γʹ, και του παραρτήματος I, σημείο 3, της αποφάσεως 2011/278. Σε μια τέτοια περίπτωση, η κατανομή δικαιωμάτων σε διεργασία διαχωρισμού του υδρογόνου θα οδηγούσε σε διπλή κατανομή δικαιωμάτων.

45      Το Δικαστήριο, ωστόσο, έχει κρίνει ότι θα πρέπει να αποφεύγεται οι εκπομπές των εγκαταστάσεων να λαμβάνονται υπόψη δύο φορές κατά την κατανομή δικαιωμάτων, δεδομένου ότι η οδηγία 2003/87 και η απόφαση 2011/278 αντιτίθενται τόσο στη διπλή προσμέτρηση των εκπομπών όσο και στη διπλή κατανομή δικαιωμάτων (βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 8ης Σεπτεμβρίου 2016, Borealis κ.λπ., C‑180/15, EU:C:2016:647, σκέψεις 70 έως 73).

46      Εν πάση περιπτώσει, η κατανομή, στο πλαίσιο αυτό, δικαιωμάτων εκπομπής σε εγκατάσταση όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη αντιβαίνει στη βούληση του νομοθέτη της Ένωσης να λάβει υπόψη, κατά τον καθορισμό των δεικτών αναφοράς προϊόντος, μόνον ορισμένες μορφές αποδοτικής ανακτήσεως ενέργειας από απαέρια.

47      Από το σύνολο των ανωτέρω σκέψεων προκύπτει ότι το παράρτημα Ι, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278 έχει την έννοια ότι διεργασία, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, κατά την οποία δεν παράγεται, μέσω χημικής συνθέσεως, υδρογόνο, αλλά μόνον απομονώνεται η ουσία αυτή, η οποία ήδη περιέχεται σε μείγμα αερίων, δεν περιλαμβάνεται στα όρια συστήματος των δεικτών αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο. Το αντίθετο θα ίσχυε μόνο σε περίπτωση που η εν λόγω διεργασία, αφενός, σχετιζόταν με την «παραγωγή υδρογόνου», κατά την έννοια του παραρτήματος I της οδηγίας 2003/87 και, αφετέρου, συνδεόταν τεχνικώς με αυτή.

 Επί του τρίτου ερωτήματος

48      Λαμβανομένης υπόψη της απαντήσεως που δόθηκε στο πρώτο και στο δεύτερο ερώτημα, παρέλκει η απάντηση στο τρίτο ερώτημα.

 Επί του τετάρτου ερωτήματος

49      Με το τέταρτο ερώτημά του, το αιτούν δικαστήριο ζητεί από το Δικαστήριο να προβεί σε ερμηνεία της αποφάσεως της 28ης Απριλίου 2016, Borealis Polyolefine κ.λπ. (C‑191/14, C‑192/14, C‑295/14, C‑389/14 και C‑391/14 έως C‑393/14, EU:C:2016:311), για την περίπτωση στην οποία θα έπρεπε να αναγνωρισθεί στην προσφεύγουσα της κύριας δίκης αξίωση για πρόσθετα δικαιώματα.

50      Συναφώς, από την απόφαση περί παραπομπής προκύπτει ότι πρόσθετα δικαιώματα πρέπει να χορηγηθούν στην Evonik Degussa μόνον εάν μια διεργασία, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, η οποία συνίσταται αποκλειστικώς στον διαχωρισμό του υδρογόνου που περιέχεται σε εμπλουτισμένο αέριο, περιλαμβάνεται εντός των ορίων συστήματος του δείκτη αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο.

51      Κατά συνέπεια, λαμβανομένης υπόψη της απαντήσεως που δόθηκε στο πρώτο και στο δεύτερο ερώτημα, παρέλκει η απάντηση στο τέταρτο ερώτημα.

 Επί των δικαστικών εξόδων

52      Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (έκτο τμήμα) αποφαίνεται:

Το παράρτημα I, σημείο 2, της αποφάσεως 2011/278/ΕΕ της Επιτροπής, της 27ης Απριλίου 2011, σχετικά με τον καθορισμό ενωσιακών μεταβατικών κανόνων για την εναρμονισμένη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπής κατ’ εφαρμογή του άρθρου 10α της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, έχει την έννοια ότι διεργασία, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, κατά την οποία δεν παράγεται, μέσω χημικής συνθέσεως, υδρογόνο, αλλά μόνον απομονώνεται η ουσία αυτή, η οποία ήδη περιέχεται σε μείγμα αερίων, δεν περιλαμβάνεται στα όρια συστήματος των δεικτών αναφοράς προϊόντος για το υδρογόνο. Το αντίθετο θα ίσχυε μόνο σε περίπτωση που η εν λόγω διεργασία, αφενός, σχετιζόταν με την «παραγωγή υδρογόνου», κατά την έννοια του παραρτήματος I της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Οκτωβρίου 2003, σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2009/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, και, αφετέρου, συνδεόταν τεχνικώς με αυτή.

(υπογραφές)


*      Γλώσσα διαδικασίας: η γερμανική.