Αίτηση προδικαστικής αποφάσεως την οποία υπέβαλε το Szegedi Közigazgatási és Munkaügyi Bíróság (Ουγγαρία) στις 18 Δεκεμβρίου 2019 – FMS και FNZ κατά Országos Idegenrendészeti Főigazgatóság Dél-alföldi Regionális Igazgatóság και Országos Idegenrendészeti Főigazgatóság
(Υπόθεση C-924/19)
Γλώσσα διαδικασίας: η ουγγρική
Αιτούν δικαστήριο
Szegedi Közigazgatási és Munkaügyi Bíróság
Διάδικοι στην υπόθεση της κύριας δίκης
Προσφεύγοντες: FMS και FNZ
Καθών: Országos Idegenrendészeti Főigazgatóság Dél-alföldi Regionális Igazgatóság και Országos Idegenrendészeti Főigazgatóság
Προδικαστικά ερωτήματα
1) [νέος λόγος απαραδέκτου]
Δύνανται οι σχετικές με τις περιπτώσεις απαραδέκτων αιτήσεων διατάξεις του άρθρου 33 της οδηγίας 2013/32/EE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και την ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας1 (αναδιατύπωση) (στο εξής: οδηγία περί διαδικασιών), να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι αντίκειται σε αυτές νομοθεσία κράτους μέλους κατά την οποία αίτηση στο πλαίσιο διαδικασίας ασύλου είναι απαράδεκτη όταν ο αιτών αφίχθη στην Ουγγαρία από χώρα στην οποία δεν υπέστη διώξεις ή δεν διέτρεχε κίνδυνο σοβαρής βλάβης ή στην οποία είναι κατοχυρωμένο επαρκές επίπεδο προστασίας;
2) [διεξαγωγή διαδικασίας ασύλου]
α) Έχουν το άρθρο 6 και το άρθρο 38, παράγραφος 4, της οδηγίας περί διαδικασιών, καθώς και η αιτιολογική σκέψη 34 που επιβάλλει την υποχρέωση εξετάσεως των αιτήσεων διεθνούς προστασίας, σε συνδυασμό με το άρθρο 18 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (στο εξής: Χάρτης), την έννοια ότι η αρμόδια για θέματα ασύλου αρχή κράτους μέλους πρέπει να διασφαλίσει στον αιτούντα τη δυνατότητα κινήσεως της διαδικασίας ασύλου στην περίπτωση που δεν εξέτασε επί της ουσίας την αίτηση ασύλου επικαλούμενη τον λόγο απαραδέκτου που αναφέρεται στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα, διέταξε δε εν συνεχεία την επιστροφή του αιτούντος σε τρίτη χώρα η οποία, εντούτοις, αρνήθηκε την επανεισδοχή του;
β) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο υπό α΄ δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, ποιο είναι το ακριβές περιεχόμενο της εν λόγω υποχρεώσεως; Συνεπάγεται την υποχρέωση διασφαλίσεως της δυνατότητας υποβολής νέας αιτήσεως ασύλου, με αποτέλεσμα να αποκλείονται οι αρνητικές συνέπειες των μεταγενέστερων αιτήσεων, όπως προβλέπει το άρθρο 33, παράγραφος 2, στοιχείο δ΄, και το άρθρο 40 της οδηγίας περί διαδικασιών ή συνεπάγεται την αυτεπάγγελτη κίνηση ή διεξαγωγή της διαδικασίας ασύλου;
γ) Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο υπό α΄ δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, λαμβανομένου επίσης υπόψη του άρθρου 38, παράγραφος 4, της οδηγίας περί διαδικασιών, δύναται το κράτος μέρος, χωρίς να έχουν μεταβληθεί τα πραγματικά περιστατικά, να εξετάσει εκ νέου το απαράδεκτο της αιτήσεως στο πλαίσιο αυτής της νέας διαδικασίας (με αποτέλεσμα να έχει τη δυνατότητα εφαρμογής οποιασδήποτε μορφής διαδικασίας που προβλέπεται στο κεφάλαιο ΙΙΙ, για παράδειγμα δια της εκ νέου εφαρμογής ενός λόγου απαραδέκτου) ή υποχρεούται να προβεί στην εξέταση της ουσίας της αιτήσεως ασύλου όσον αφορά τη χώρα καταγωγής;
δ) Συνάγεται από το άρθρο 33, παράγραφοι 1 και 2, στοιχεία β΄ και γ΄, καθώς και από τα άρθρα 35 και 38 της οδηγίας περί διαδικασιών, σε συνδυασμό με το άρθρο 18 του Χάρτη, ότι η επανεισδοχή από τρίτη χώρα αποτελεί σωρευτική προϋπόθεση για την εφαρμογή κάποιου λόγου απαραδέκτου, ήτοι για τη λήψη αποφάσεως ερειδόμενης σε έναν τέτοιον λόγο ή αρκεί η διαπίστωση ότι συντρέχει η εν λόγω προϋπόθεση μόνο κατά τη στιγμή της εκτελέσεως της εν λόγω αποφάσεως;
3) [ζώνη διελεύσεως ως τόπος κρατήσεως στο πλαίσιο της διαδικασίας ασύλου]
Τα ακόλουθα ερωτήματα είναι κρίσιμα σε περίπτωση που κριθεί, βάσει της απαντήσεως στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, ότι πρέπει να κινηθεί διαδικασία ασύλου.
α) Έχει το άρθρο 43 της οδηγίας περί διαδικασιών την έννοια ότι αντίκειται σε αυτό νομοθεσία κράτους μέλους που επιτρέπει την κράτηση του αιτούντος σε ζώνη διελεύσεως για χρονικό διάστημα άνω των τεσσάρων εβδομάδων;
β) Έχει το άρθρο 2, στοιχείο η΄, της οδηγίας 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία2 (αναδιατύπωση) (στο εξής: οδηγίας περί υποδοχής) που εφαρμόζεται δυνάμει του άρθρου 26 της οδηγίας περί διαδικασιών, σε συνδυασμό με το άρθρο 6 και το άρθρο 52, παράγραφος 3, του Χάρτη, την έννοια ότι συνιστά κράτηση η παραμονή σε ζώνη διελεύσεως υπό περιστάσεις ανάλογες προς εκείνες της κύριας δίκης (ζώνη η οποία δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί νομίμως και οικειοθελώς προς ουδεμία κατεύθυνση) για χρονικό διάστημα ανώτερο των τεσσάρων εβδομάδων το οποίο προβλέπεται στο άρθρο 43 της οδηγίας περί διαδικασιών;
γ) Συνάδει προς το άρθρο 8 της οδηγίας περί υποδοχής, που εφαρμόζεται δυνάμει του άρθρου 26 της οδηγίας περί διαδικασιών, το γεγονός ότι ο αιτών κρατείται για χρονικό διάστημα άνω των τεσσάρων εβδομάδων το οποίο προβλέπεται στο άρθρο 43 της οδηγίας περί διαδικασιών αποκλειστικά για τον λόγο ότι δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του (στεγάσεως και διατροφής) λόγω ελλείψεως υλικών μέσων;
δ) Συνάδει προς τα άρθρα 8 και 9 της οδηγίας περί υποδοχής, που εφαρμόζονται δυνάμει του άρθρου 26 της οδηγίας περί διαδικασιών, το γεγονός ότι η παραμονή που συνιστά de facto κράτηση για χρονικό διάστημα άνω των τεσσάρων εβδομάδων το οποίο προβλέπεται στο άρθρο 43 της οδηγίας περί διαδικασιών δεν διατάχθηκε με απόφαση περί κρατήσεως, ότι δεν διασφαλίζεται κανένα ένδικο βοήθημα για την προσβολή της νομιμότητας της κρατήσεως και της διατηρήσεώς της, ότι η de facto κράτηση επιβάλλεται χωρίς να έχει εξεταστεί η αναγκαιότητα ή η αναλογικότητά της ή η εφαρμογή πιθανών εναλλακτικών, με αποτέλεσμα να μην προσδιορίζεται η ακριβής διάρκεια και η λήξη της κρατήσεως;
ε) Έχει το άρθρο 47 του Χάρτη την έννοια ότι, οσάκις δικαστήριο κράτους μέλους βρεθεί ενώπιον προφανώς παράνομης κρατήσεως δύναται, ως προληπτικό μέτρο μέχρι ότου περατωθεί η διοικητική δίκη, να υποχρεώσει την αρχή να υποδείξει στον υπήκοο τρίτης χώρας τόπο παραμονής εκτός της ζώνης διελεύσεως ο οποίος να μη συνιστά χώρο κρατήσεως;
4) [ζώνη διελεύσεως ως τόπος κρατήσεως στο πλαίσιο της αστυνομικής διευθύνσεως αλλοδαπών]
Τα ακόλουθα ερωτήματα είναι κρίσιμα εάν κριθεί, βάσει της απαντήσεως που δοθεί στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, ότι πρέπει να κινηθεί διαδικασία από την αστυνομική διεύθυνση αλλοδαπών και όχι διαδικασία ασύλου.
α) Έχουν οι αιτιολογικές σκέψεις 17 και 24, καθώς και το άρθρο 16 της οδηγίας 2008/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2008, σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών3 (στο εξής: οδηγία περί επιστροφής), σε συνδυασμό με το άρθρο 6 και το άρθρο 52, παράγραφος 3, του Χάρτη, την έννοια ότι η παραμονή σε ζώνη διελεύσεως υπό περιστάσεις ανάλογες προς εκείνες της κύριας δίκης (ζώνη η οποία δεν μπορεί να εγκαταλειφθεί νομίμως και οικειοθελώς προς ουδεμία κατεύθυνση) συνιστά στέρηση της ατομικής ελευθερίας υπό την έννοια των εν λόγω διατάξεων;
β) Συνάδει με την αιτιολογική σκέψη 16 και με το άρθρο 15, παράγραφος 1, της οδηγίας περί επιστροφής, σε συνδυασμό με το άρθρο 6 και το άρθρο 52, παράγραφος 3, του Χάρτη, το γεγονός ότι ο αιτών που είναι υπήκοος τρίτης χώρας κρατείται αποκλειστικά για τον λόγο ότι έχει ληφθεί εις βάρος του μέτρο επιστροφής και ο ίδιος δεν διαθέτει τα υλικά μέσα για την κάλυψη των αναγκών του (στεγάσεως και διατροφής);
γ) Συνάδει με την αιτιολογική σκέψη 16 και με το άρθρο 15, παράγραφος 2, της οδηγίας περί επιστροφής, σε συνδυασμό με το άρθρο 6, το άρθρο 47 και το άρθρο 52, παράγραφος 3, του Χάρτη, το γεγονός ότι η παραμονή που συνιστά de facto κράτηση δεν διατάχθηκε με απόφαση περί κρατήσεως, ότι δεν διασφαλίζεται κανένα ένδικο βοήθημα για την προσβολή της νομιμότητας της κρατήσεως και της διατηρήσεώς της, καθώς και το γεγονός ότι η de facto κράτηση επιβάλλεται χωρίς να έχει εξετασθεί η αναγκαιότητα ή η αναλογικότητά της ή η εφαρμογή πιθανών εναλλακτικών;
δ) Έχουν το άρθρο 15, παράγραφοι 1 και 4 έως 6, και η αιτιολογική σκέψη 16 της οδηγίας περί επιστροφής, σε συνδυασμό με τα άρθρα 1, 4, 6 και 47 του Χάρτη, την έννοια ότι αντίκειται σε αυτά κράτηση η οποία επιβάλλεται χωρίς να προσδιορίζεται ούτε η ακριβής διάρκειά της ούτε η λήξη της;
ε) Έχει το δίκαιο της Ένωσης την έννοια ότι, οσάκις δικαστήριο κράτους μέλους βρεθεί ενώπιον προφανώς παράνομης κρατήσεως, δύναται, ως προληπτικό μέτρο μέχρι ότου περατωθεί η διοικητική δίκη, να διατάξει την αρχή να υποδείξει στον υπήκοο τρίτης χώρας τόπο παραμονής εκτός της ζώνης διελεύσεως ο οποίος να μη συνιστά χώρο κρατήσεως;
5) [αποτελεσματική δικαστική προστασία όσον αφορά την απόφαση με την οποία μεταβάλλεται η χώρα επιστροφής]
Έχει το άρθρο 13 της οδηγίας περί επιστροφής, δυνάμει του οποίου αναγνωρίζεται στον υπήκοο τρίτης χώρας αποτελεσματικό ένδικο βοήθημα το οποίο του επιτρέπει να προσφεύγει κατά των «αποφάσεων που αφορούν την επιστροφή», σε συνδυασμό με το άρθρο 47 του Χάρτη, την έννοια ότι, οσάκις το ένδικο βοήθημα που προβλέπεται στην εσωτερική έννομη τάξη στερείται αποτελεσματικότητας, η προσφυγή κατά της αποφάσεως με την οποία μεταβάλλεται η χώρα επιστροφής πρέπει να υποβάλλεται τουλάχιστον άπαξ σε δικαστικό έλεγχο;
____________
1 EE 2013, L 180, σ. 60.
2 EE 2013, L 180, σ. 96.
3 EE 2008, L 348, σ. 98.