Jurisprudentie

2009 I-04529

Onderwerp

Verzoek om een prejudiciële beslissing – College van Beroep voor het bedrijfsleven – Uitlegging van artikel 81 EG – Begrip onderling afgestemde feitelijke gedraging – Noodzaak van een causaal verband tussen de onderlinge afstemming en het marktgedrag van de ondernemingen – Beoordeling of niet volgens de regels van het nationale recht – Eenmalige afstemming voldoende of noodzaak van een duurzame en regelmatige afstemming

Systematisch overzicht

Citaten uit rechtspraak of uit regelgeving

Rechtsoverwegingen waarin wordt geciteerd

• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 81 : punten 47, 49, 50
• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 81 -P1 : punten 22, 28, 29, 36, 43 - 46, 48, 51 - 54, 56, 58
• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 81 -P1LA : punt 37
• Verordening 1/2003 -A02 : punt 4
• Verordening 1/2003 -A03P1 : punt 5
• Verordening 1/2003 -A03P2 : punt 5
• Verordening 1/2003 -C5 : punt 3
• Hof van Justitie - Arrest C-56/64 : punt 29
• Hof van Justitie - Arrest C-56/65 : punt 28
• Hof van Justitie - Arrest C-40/73 : punten 26, 32, 33
• Hof van Justitie - Arrest C-172/80 : punten 32, 33
• Hof van Justitie - Arrest C-96/82 : punt 27
• Hof van Justitie - Arrest C-89/85 : punten 26, 32
• Hof van Justitie - Arrest C-49/92 : punten 23, 55, 56
• Hof van Justitie - Arrest C-199/92 : punten 51, 58
• Hof van Justitie - Arrest C-7/95 : punten 32 - 35
• Hof van Justitie - Arrest C-126/97 : punt 49
• Hof van Justitie - Arrest C-194/99 : punt 35
• Hof van Justitie - Arrest C-105/04 : punt 29
• Hof van Justitie - Arrest C-295/04 : punt 49
• Hof van Justitie - Arrest C-209/07 : punten 27, 28, 29

Dictum

• legt uit : EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 81 -P1

Conclusie

• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 3 -P1LG : punten 58, 71
  
• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 81 : punten 2, 7, 22, 27, 28, 44, 58, 70, 71, 76, 79, 80, 83, 85 - 88, 92, 94, 109
  
• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 81 -P1 : punten 1, 4, 22, 25 - 27, 32, 37, 38, 40, 42, 44 - 47, 57, 60, 66, 72, 74, 77, 109
  
• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 81 -P1LA : punt 63
  
• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 82 : punten 35, 79, 80, 85, 87, 88, 92
  
• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 86 : punt 79
  
• EG-Verdrag (Amsterdam), artikel 234 : punt 29
  
• Hof van Justitie - Reglement voor de procesvoering (1991) -A104P3 : punt 29
  
• Handvest van de grondrechten van de EU (2000) -A48P1 : punt 92
  
• Handvest van de grondrechten van de EU (2000) -A51P1 : punt 92
  
• Verordening 1/2003 : punten 3, 85
  
• Verordening 1/2003 -A02 : punten 5, 80, 81
  
• Verordening 1/2003 -A03 : punt 7
  
• Verordening 1/2003 -A03P1 : punten 27, 85
  
• Verordening 1/2003 -A03P2 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -A05P1T1 : punt 44
  
• Verordening 1/2003 -A07P1 : punt 44
  
• Verordening 1/2003 -A11 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -A16 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -A23P2LA : punt 44
  
• Verordening 1/2003 -A23P3 : punt 107
  
• Verordening 1/2003 -A45P2 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C1 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C4 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C5 : punten 6, 81, 86
  
• Verordening 1/2003 -C6 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C7 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C8 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C14 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C17 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C19 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C21 : punt 85
  
• Verordening 1/2003 -C22 : punt 85
  
• Hof van Justitie - Arrest C-56/64 : punten 39, 42
  
• Hof van Justitie - Arrest C-56/65 : punten 39, 42
  
• Hof van Justitie - Arrest C-24/67 : punt 44
  
• Hof van Justitie - Conclusie C-48/69 : punt 66
  
• Hof van Justitie - Arrest C-48/69 : punten 33, 38, 51
  
• Hof van Justitie - Arrest C-52/69 : punt 33
  
• Hof van Justitie - Arrest C-40/73 : punten 33, 52, 70
  
• Hof van Justitie - Arrest C-33/76 : punt 82
  
• Hof van Justitie - Arrest C-19/77 : punt 39
  
• Hof van Justitie - Arrest C-209/78 : punt 69
  
• Hof van Justitie - Arrest C-172/80 : punten 33, 52, 70
  
• Hof van Justitie - Arrest C-96/82 : punt 39
  
• Hof van Justitie - Arrest C-240/82 : punt 69
  
• Hof van Justitie - Arrest C-29/83 : punten 39, 66
  
• Hof van Justitie - Arrest C-123/83 : punt 42
  
• Hof van Justitie - Arrest C-89/85 : punten 66, 67
  
• Hof van Justitie - Arrest C-68/88 : punt 84
  
• Hof van Justitie - Arrest C-110/88 : punten 88, 89
  
• Hof van Justitie - Conclusie C-49/92 : punt 102
  
• Hof van Justitie - Arrest C-49/92 : punten 33, 38, 42, 44, 52, 70, 74, 75, 78, 90, 91, 99, 100, 103
  
• Hof van Justitie - Arrest C-60/92 : punten 79, 86
  
• Hof van Justitie - Arrest C-199/92 : punten 33, 38, 42, 44, 52, 70, 74, 75, 78, 80, 90 - 93, 99, 100
  
• Hof van Justitie - Arrest C-235/92 : punten 42, 44, 69, 74, 78, 80, 92, 93
  
• Hof van Justitie - Arrest C-7/95 : punten 51 - 53, 70
  
• Hof van Justitie - Arrest C-185/95 : punt 78
  
• Hof van Justitie - Arrest C-219/95 : punt 42
  
• Hof van Justitie - Arrest C-242/95 : punten 77, 79, 82, 86, 88
  
• Hof van Justitie - Arrest C-292/97 : punt 92
  
• Gerecht - Arrest T-202/98 : punt 101
  
• Hof van Justitie - Arrest C-344/98 : punt 85
  
• Hof van Justitie - Arrest C-194/99 : punten 51, 53
  
• Hof van Justitie - Arrest C-238/99 : punt 42
  
• Hof van Justitie - Arrest C-453/99 : punt 82
  
• Hof van Justitie - Arrest C-204/00 : punten 42, 78, 88, 89, 103
  
• Hof van Justitie - Arrest C-2/01 : punt 78
  
• Gerecht - Arrest T-168/01 : punt 48
  
• Hof van Justitie - Arrest C-230/01 : punt 87
  
• Hof van Justitie - Arrest C-387/02 : punt 84
  
• Hof van Justitie - Conclusie C-540/03 : punt 92
  
• Hof van Justitie - Arrest C-540/03 : punt 92
  
• Hof van Justitie - Arrest C-551/03 : punten 39, 51
  
• Hof van Justitie - Conclusie C-95/04 : punten 46, 58
  
• Hof van Justitie - Conclusie C-105/04 : punt 89
  
• Hof van Justitie - Arrest C-105/04 : punten 42, 74, 88
  
• Hof van Justitie - Arrest C-113/04 : punt 88
  
• Hof van Justitie - Arrest C-212/04 : punt 84
  
• Hof van Justitie - Arrest C-295/04 : punten 82, 107
  
• Hof van Justitie - Arrest C-403/04 : punten 78, 88
  
• Hof van Justitie - Conclusie C-407/04 : punt 3
  
• Hof van Justitie - Arrest C-407/04 : punt 3
  
• Hof van Justitie - Arrest C-217/05 : punt 26
  
• Hof van Justitie - Arrest C-238/05 : punten 37, 52, 53, 70
  
• Hof van Justitie - Arrest C-303/05 : punt 92
  
• Hof van Justitie - Arrest C-421/05 : punt 82
  
• Hof van Justitie - Arrest C-432/05 : punt 92
  
• Hof van Justitie - Arrest C-280/06 : punt 26
  
• Hof van Justitie - Arrest C-101/07 : punten 42, 78
  
• Hof van Justitie - Arrest C-209/07 : punten 39, 42, 43, 51
  

Datums

Datum van neerlegging van het stuk dat het geding inleidt

• 09/01/2008

Datum van de conclusie

• 19/02/2009

Datum van de terechtzitting

Informatie niet beschikbaar

Datum van de uitspraak

04/06/2009

Verwijzingen

Bekendmaking in het Publicatieblad

Verzoek: PB C 92 van 12.04.2008, blz.11

Arrest: PB C 180 van 01.08.2009, blz.12

Naam van de partijen

T-Mobile Netherlands e.a.

Rechtsgeleerde noten

1. Debroux, Michel: Chroniques. Ententes, Concurrences : revue des droits de la concurrence 2009 nº 2 p.101-102 (FR)
2. Gerbrandy, A. ; Verhoeven, M.J.M.: Administratiefrechtelijke beslissingen ; Rechtspraak bestuursrecht 2009 nº 273 (NL)
3. Sciacovelli, Annita Larissa: Irrilevante l'effetto prodotto dallo scambio di informazioni tra le aziende, Guida al diritto 2009 nº 25 p.104-106 (IT)
4. Broussy, Emmanuelle ; Donnat, Francis ; Lambert, Christian: Chronique de jurisprudence communautaire. Concurrence - Pratique concertée, L'actualité juridique ; droit administratif 2009 p.1539 (FR)
5. Idot, Laurence: Entente et échanges d'informations, Europe 2009 Août-Septembre Comm. nº 323 p.33-34 (FR)
6. Debroux, Michel: Chroniques. Ententes, Concurrences : revue des droits de la concurrence 2009 nº 3 p.79-80 (FR)
7. Wilhelm, Pascal ; Provost, Elise: La Cour de justice précise la notion d'objet contenue dans l'article 81 CE et impose le niveau de preuve des pratiques concertées requis, Revue Lamy droit des affaires 2009 nº 41 p.45-49 (FR)
8. Vialens, Jérémie: Gazette du Palais 2009 nº 275-276 I Jur. p.9-11 (FR)
9. Hukkinen, Niko ; Troberg, Maria: Yhdenmukaistettu menettelytapa, tietojenvaihto ja EY:n tuomioistuimen T-Mobile ratkaisu - missä kulkee raja sallittujen ja kiellettyjen kilpailijakontaktien välillä?, Defensor Legis 2009 nº 4 p.678-695 (FI)
10. Schmidt, Jens Peter ; Koyuncu, Adem: Kartellrechtliche Compliance-Anforderungen an den Informationsaustausch zwischen Wettbewerbern, Betriebs-Berater 2009 p.2551-2555 (DE)
11. Van de Hel, J.M.M.: Het antwoord in de mobiele operators zaak: een per se verbod, Actualiteiten mededingingsrecht 2009 p.122-127 (NL)
12. Mok, M.R.: Nederlandse jurisprudentie ; Uitspraken in burgerlijke en strafzaken 2009 nº 432 (NL)
13. Angelopoulos, E.: Enarmonismeni praktiki se mia kinisi. Paizoun prota ta kartel, Dikaio Meson Enimerosis & Epikoinonias 2009 p.605-607 (EL)
14. Schroeder, Dirk: Informationsaustausch zwischen Wettbewerbern, Wirtschaft und Wettbewerb 2009 p.718-727 (DE)
15. Idot, Laurence: Droit spécial du contrat. Précisions de la Cour de justice sur les échanges d'informations entre concurrents, Revue des contrats 2009 p.1401-1405 (FR)
16. Loozen, E.M.H.: T-Mobile Netherlands: het Hof schenkt klare wijn over de uitleg van een doelbeperking bij een economische benadering, Nederlands tijdschrift voor Europees recht 2009 p.229-236 (NL)
17. Korsten, L.E.J.: T-Mobile e.a. / NMa, Markt & Mededinging 2009 p.195-201 (NL)
18. Cortés Martín, José Manuel: Jurisprudencia del TJCE, Mayo-Agosto 2009, Revista de Derecho Comunitario Europeo 2009 p.1109-1178 (ES)
19. Loozen, Edith: The application of a more economic approach to restrictions by object: No revolution after all (T-Mobile Netherlands (C-8/08)), European Competition Law Review 2010 p.146-150 (EN)
20. Heijnen-Bos, L. ; Looijestijn-Clearie, A.: S.E.W. ; Sociaal-economische wetgeving 2010 p.120-124 (NL)
21. Frese, Michael J.: Tightening the Grip on the Application of Article 81 EC Treaty: The European Court of Justice Guards Its Province - Case C-8/08, T-Mobile Netherlands BV et al. v. Raad van bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, Judgment of the European Court of Justice of 4 June 2009, nyr, Legal Issues of Economic Integration 2010 Vol.37 Issue 1 p.87-104 (EN)
22. Gerbrandy, Anna: Case C-8/08, T-Mobile Netherlands BV, KPN Mobile NV, Orange Nederland NV, Vodafone Libertel NV v. Raad van bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, Judgment of the Court of Justice (Third Chamber) of 4 June 2009, nyr, Common Market Law Review 2010 Vol.47 Nº 4 p.1199-1220 (EN)
23. Colangelo, Giuseppe: T-Mobile Netherlands e GaxoSmithKline. La giusrisprudenza comunitaria torna indietro., Mercato concorrenza regole 2010 p.527-531 (IT)
24. Lazǎr, Laura: Jurisprudenţǎ Europeanǎ, Revista română de drept al afacerilor 2010 nº 7 p.124-126 (RO)
25. Korsten, L.E.J.: CBb oordeelt dat NMa onderzoek in zaak mobiele operators deels overnieuw moet doen, Markt & Mededinging 2011 p.32-37 (NL)
26. Szilágyi, Pál: A Holland T-Mobile-ügy - A versenytársak közötti találkozók tilalma, Jogesetek Magyarázata 2011 nº 1 p.66-70 (HU)
27. X: Europees Recht 1963-1979; Jurisprudentie en Annotaties (Ed. Ars Aequi Libri - Utrecht) 2012 p.299-300 (NL)
28. Hautbourg, Stéphane: Un coup d'arrêt à l'approche extensive de la notion de restriction par objet, Concurrences : revue des droits de la concurrence 2014 nº 4 p.61 (FR)
29. Sap, Jan Willem ; Smit, Marije: Ars Aequi Jurisprudentie Europeese Recht (3e druk) 2015 p.399-400 (NL)
30. Augagneur, Luc-Marie: Les échanges d'informations sur les marchés agricoles ou le choc des cultures régulatrices dans l'affaire des endives, Revue Lamy de la Concurrence : droit, économie, régulation 2018 nº 70 p.12-19 (FR)

Analytische gegevens betreffende de procedure

Herkomst van de prejudiciële vraag

College van Beroep voor het bedrijfsleven - Nederland

Onderwerp

• Mededinging
  
• - Mededingingsregelingen
  
• - Onderling afgestemde feitelijke gedragingen
  

Betrokken bepalingen van nationaal recht

Mededingingswet, art. 1, 6 en 56

Betrokken bepalingen van internationaal recht

Informatie niet beschikbaar

Procedure en resultaat

• Prejudiciële verwijzing
  

Rechtsprekende formatie

troisième chambre (Cour)

Rechter-rapporteur

Klučka

Advocaat-generaal

Kokott

Procestaal/Procestalen

• Nederlands
  

Taal/Talen van de conclusie

• Duits