19 februari 2002
Arrest van het Hof in zaak C-35/99
Manuele Arduino
BINDENDE TARIEFREGELING VOOR ITALIAANSE ADVOCATEN IS NIET IN STRIJD
MET DE VERDRAGSBEPALINGEN INZAKE MEDEDINGING
De heer Arduino is strafrechtelijk veroordeeld wegens een overtreding van
de wegensverkeerswet waarbij hij een ongeval heeft veroorzaakt. Hij heeft dus
de honoraria van de advocaat van de tegenpartij moeten vergoeden, die waren
begrepen in de kostenveroordeling. Aangezien de Pretore di Pinerolo (Italiaanse
rechter) niet het tarief volgens de in Italië geldende tariefregeling voor
de diensten van advocaten heeft toegepast, heeft de Italiaanse cassatierechter
deze beslissing onwettig verklaard en de zaak op dit punt weer naar die rechter
terugverwezen.
Is deze tariefregeling al dan niet een mededingingsbeperkende overeenkomst?
Deze vraag houdt de rechtspraak in Italië verdeeld.
- volgens de ene stroming binnen de rechtspraak moet
de rechter deze tariefregeling buiten toepassing laten, omdat zij soortgelijke
kenmerken heeft als de tariefregeling voor douane-expediteurs waarover het Hof
zich in 1998 heeft uitgesproken. De Nationale Raad van de orde van advocaten
(«Consiglio Nazionale Forense»; CNF) is een ondernemersvereniging
en is bij de vaststelling van de honoraria niet gebonden aan criteria van algemeen
belang.
- volgens de andere stroming is deze tariefregeling
geen discretionair besluit van de Raad van de orde van advocaten, doch een handeling
van het overheidsgezag, wiens tussenkomst van beslissend belang is in de procedure
tot vaststelling van de tarieven.
De Italiaanse rechter vraagt het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen
derhalve, of de bepalingen inzake de vaststelling van de tariefregeling voor
de honoraria en vergoedingen van advocaten verenigbaar zijn met het communautair
mededingingsrecht. In Italië wordt de tariefregelingmet minimum- en maximumbedragen
voor de beloning van advocaten voorgesteld door de CNF, die is samengesteld
uit advocaten die zijn gekozen. Zij moet vervolgens worden goedgekeurd door
de minister van Justitie die, na raadpleging van het Interministerieel comité
voor de prijzen («Comitato interministeriale dei prezzi»; CIP), een
ministerieel decreet vaststelt. De door de minister goedgekeurde tariefregeling
neemt criteria in aanmerking als het belang van de zaak, de aanleg waarin de
zaak bij de rechter is aangebracht en, in strafzaken, de duur ervan.
Bovendien is de vaststelling van de honoraria een verantwoordelijkheid van
de gerechtelijke instantie, die rekening houdt met de moeilijkheid van de zaak
en het aantal behandelde geschilpunten. De minimum- en maximumbedragen van de
tariefregeling moeten weliswaar in acht worden genomen, doch de rechter mag
hiervan gemotiveerd afwijken.
Het Hof onderstreept dat het feit dat een lidstaat de opstelling van een ontwerptariefregeling
opdraagt aan een beroepsorganisatie, niet automatisch het karakter van overheidsregeling
ontneemt aan de definitief vastgestelde tariefregeling, zodat zij dus niet vanzelf
onder het communautaire mededingingsrecht valt.
Met betrekking tot de Italiaanse situatie merkt het Hof op, dat de CNF om
de twee jaar een ontwerptariefregeling voor advocaten moet opstellen met minimum-
en maximumbedragen, zonder daarbij rekening te hoeven houden met het algemeen
belang en met name niet met het belang van de rechtzoekenden die gebruik maken
van de diensten van advocaten.
Het Hof is evenwel van oordeel, dat de Italiaanse staat geen afstand heeft
gedaan van haar controle- en beslissingsbevoegdheid ten aanzien van de tariefregeling.
De ontwerpregeling is immers niet verbindend, de minister kan haar wijzigen
en wordt daarin bijgestaan door twee publiekrechtelijke organen, terwijl de
rechter op zijn beurt beoordelingsvrijheid geniet bij de toepassing van de tariefregeling.
In deze omstandigheden behoudt de regeling haar overheidskarakter en is er geen
sprake van delegatie aan particuliere marktdeelnemers.
De Italiaanse regelgeving is op dit punt dus niet strijdig met het gemeenschapsrecht.
Deze persmededeling is beschikbaar in alle talen. De volledige tekst van het arrest is te vinden op de |