WYROK TRYBUNAŁU

z dnia 22 maja 1990 r. (*)

W sprawie C‑70/88

Parlament Europejski, reprezentowany przez Francesca Pasettiego Bombardellę i Jorge Campinosa, radcy prawni, wspieranych przez Christiana Pennerę oraz Johanna Schooego, członków służby prawnej, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w sekretariacie generalnym Parlamentu Europejskiego, Kirchberg,

strona skarżąca,

przeciwko

Radzie Wspólnot Europejskich, reprezentowanej przez Raffaella Fornasierę, dyrektora generalnego służby prawnej, i Bernharda Schloha, conseiller juridique, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu, w siedzibie Jörga Käsera, dyrektora departamentu do spraw prawnych w Europejskim Banku Inwestycyjnym, 100, boulevard Konrad Adenauer,

strona pozwana,

popieranej przez

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, reprezentowane przez J. Gensmantel z Treasury Solicitor’s Department, działającą w charakterze pełnomocnika, z adresem do doręczeń w Luksemburgu, w siedzibie ambasady Wielkiej Brytanii, 14, boulevard Roosvelt,

oraz przez

Komisję Wspólnot Europejskich, reprezentowaną przez Michaela Van Ackere‑Pietriego, radca prawny, i Jürgena Grünwalda, członka służby prawnej, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu, w siedzibie Georgiosa Kremlisa, członka służby prawnej, Centre Wagner, Kirchberg,

interwenienci,

mającej za przedmiot, na obecnym etapie postępowania, dopuszczalność skargi wniesionej na mocy art. 173 traktatu EWG oraz art. 146 traktatu EWEA o stwierdzenie nieważności rozporządzenia Rady (Euroatom) nr 3954/87 z dnia 22 grudnia 1987 r. ustanawiającego maksymalne dozwolone poziomy skażenia radioaktywnego środków spożywczych oraz pasz po wypadku jądrowym lub w każdym innym przypadku pogotowia radiologicznego (Dz.U. L 371, str. 11),

TRYBUNAŁ,

w składzie: O. Due, prezes, Sir Gordon Slynn, C. N. Kakouris, F. A. Schockweiler i M. Zuleeg, prezesi izby, G. F. Mancini, R. Joliet, J. C. Moitinho de Almeida i G. C. Rodriguez Iglesias, sędziowie,

rzecznik generalny: W. Van Gerven,

sekretarz: D. Louterman, główny administrator,

uwzględniając sprawozdanie na rozprawę,

po wysłuchaniu stanowisk stron na rozprawie w dniu 5 października 1989 r., podczas której: Parlament Europejski był reprezentowany przez Francesca Pasettiego Bombardellę, Christiana Pennerę i Johanna Schooego, wspieranych przez Michela Waellbroecka, avocat au barreau de Bruxelles, Rada była reprezentowana przez Raffaella Fornasiera i Bernharda Schloha, a Komisja była reprezentowana przez Jeana‑Louisa Dewosta, dyrektora generalnego służby prawnej, wspieranego przez Denisa Sorasię, conseiller juridique, działających w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 30 listopada 1989 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1       Skargą złożoną w sekretariacie Trybunału w dniu 4 marca 1988 r. Parlament Europejski, na mocy art. 146 traktatu EWEA oraz art. 173 traktatu EWG, wniósł o stwierdzenie nieważności rozporządzenia Rady (Euroatom) nr 3954/87 z dnia 22 grudnia 1987 r. ustanawiającego maksymalne dozwolone poziomy skażenia radioaktywnego środków spożywczych oraz pasz po wypadku jądrowym lub w każdym innym przypadku pogotowia radiologicznego (Dz.U. L 371, str. 11).

2       Rozporządzenie to, wydane na podstawie art. 31 traktatu EWEA, określa sposób ustalenia maksymalnych dozwolonych poziomów skażenia radioaktywnego środków spożywczych oraz pasz, które mogą być przedmiotem obrotu po wypadku jądrowym lub w każdym innym przypadku pogotowia radiologicznego, które może spowodować lub już spowodowało znaczny poziom skażenia radioaktywnego tych środków i pasz. Środki spożywcze lub pasze o poziomie skażenia przekraczającym maksymalny dozwolony poziom, który jest ustalany w drodze aktu wydanego zgodnie z przepisami zaskarżonego rozporządzenia, nie mogą być wprowadzane do obrotu.

3       Podczas procedury opracowania zaskarżonego rozporządzenia Parlament Europejski, z którym Rada konsultowała się zgodnie z art. 31 traktatu EWEA, wyraził sprzeciw wobec podstawy prawnej wybranej przez Komisję i zażądał przedstawienia nowej propozycji opartej na art. 100 A traktatu EWG. Komisja nie zastosowała się jednak do tego żądania i Rada uchwaliła rozporządzenie nr 3954/87 na podstawie art. 31 traktatu EWEA. Parlament wniósł więc niniejszą skargę o stwierdzenie nieważności tego rozporządzenia.

4       Rada zgłosiła zarzut niedopuszczalności w oparciu o art. 91 § 1 akapit pierwszy regulaminu Trybunału i wniosła o rozstrzygnięcie w przedmiocie tego zarzutu procesowego bez rozpoznawania istoty sprawy.

5       Na poparcie swego zarzutu Rada, w ramach procedury pisemnej, w chwili gdy wyrok z dnia 27 września 1988 r. w sprawie 302/87 Parlament Europejski przeciwko Radzie „Komitologia”, Rec. str. 5615, nie został jeszcze wydany, przedstawiła argumenty analogiczne do przytoczonych na poparcie zarzutu niedopuszczalności w sprawie 302/87. Podczas rozprawy w dniu 5 października 1989 r. Rada stwierdziła, że kwestia legitymacji Parlamentu Europejskiego do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności została wyraźnie rozstrzygnięta przez Trybunał w wyroku z dnia 27 września 1988 r. i że w związku z tym skarga jest niedopuszczalna.

6       Parlament Europejski wnioskował o nieuwzględnienie zarzutu. Twierdził on, że niniejsza sprawa zawiera nowy element w stosunku do sprawy 302/87. Celem uzasadnienia odmowy uznania legitymacji Parlamentu Europejskiego do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności, Trybunał powołał się na art. 155 traktatu EWG, zgodnie z którym do Komisji należy czuwanie nad prerogatywami Parlamentu i w razie potrzeby wnoszenie w tym celu skargi o stwierdzenie nieważności. Niniejsza sprawa pokazuje, że Komisja nie wywiązała się z tego obowiązku, jako że wskazała inną podstawę prawną wniosku niż ta, którą Parlament uznał za właściwą. W rezultacie Parlament nie może zdać się na Komisję w zakresie ochrony jego prerogatyw w drodze skargi o stwierdzenie nieważności.

7       Parlament Europejski dodał, że przyjęcie przez Radę zaskarżonego aktu nie może być uznane za dorozumianą odmowę podjęcia działania, która dawałaby Parlamentowi możliwość wniesienia skargi na bezczynność. Ponadto jego zdaniem ochrona prerogatyw Parlamentu w drodze wnoszonych przez jednostki skarg ma charakter całkowicie przypadkowy i jako taka pozbawiona jest skuteczności.

8       Wynika stąd jego zdaniem, że istnieje luka prawna, którą Trybunał powinien zapełnić, uznając legitymację Parlamentu do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności, w zakresie niezbędnym do ochrony prerogatyw własnych Parlamentu.

9       Postanowieniem z dnia 13 lipca 1988 r. Komisja Wspólnot Europejskich została dopuszczona do sprawy w charakterze interwenienta popierającego wnioski strony pozwanej. Komisja, mimo swego wniosku o oddalenie skargi, zwróciła się podczas rozprawy do Trybunału o nieuwzględnienie zarzutu niedopuszczalności zgłoszonego przez Radę. Postanowieniem z dnia 18 stycznia 1989 r. również Zjednoczone Królestwo zostało dopuszczone do sprawy w charakterze interwenienta popierającego wnioski strony pozwanej. Zjednoczone Królestwo nie przedłożyło wniosków w kwestii dopuszczalności skargi.

10     W celu pełniejszego zapoznania się z okolicznościami faktycznymi sprawy, z przebiegiem postępowania, zarzutami oraz argumentami stron odsyła się do sprawozdania na rozprawę. Okoliczności te zostały przytoczone poniżej jedynie w zakresie niezbędnym dla przedstawienia rozumowania Trybunału.

11     Tytułem wstępu należy zauważyć, że podstawę zaskarżonego aktu stanowiło postanowienie traktatu EWWiS, dopuszczalność skargi o stwierdzenie nieważności tego aktu należy więc rozpatrywać w kontekście tego traktatu.

12     Jak wynika z ww. wyroku z dnia 27 września 1988 r., Parlament nie ma prawa do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności na mocy postanowień art. 173 EWG lub postanowień art.146 EWEA, których treść jest identyczna.

13     Po pierwsze bowiem, Parlament rzeczywiście nie jest wymieniony w pierwszym akapicie art. 173 lub art. 146 jako jedna z instytucji, które – wraz z państwami członkowskimi – mogą wnieść skargę o stwierdzenie nieważności aktu innej instytucji.

14     Po drugie, nie będąc osobą prawną, Parlament nie może wnieść skargi do Trybunału na podstawie akapitu drugiego omawianych artykułów, których konstrukcja w żadnym razie nie jest odpowiednia dla skargi Parlamentu Europejskiego o stwierdzenie nieważności.

15     W tym samym wyroku z dnia 27 września 1988 r. wskazawszy powody, dla których Parlamentowi nie przysługuje legitymacja do wniesienia skargi na podstawie art. 173 traktatu EWG, Trybunał zwrócił uwagę na różne środki prawne, dostępne w celu zagwarantowania poszanowania prerogatyw Parlamentu. Jak wskazuje ten wyrok, Parlament nie tylko ma prawo do wniesienia skargi na bezczynność, ale traktaty przewidują ponadto środki umożliwiające poddanie kontroli Trybunału aktów Rady lub Komisji wydanych z naruszeniem prerogatyw Parlamentu.

16     Okoliczności i argumenty występujące w niniejszej sprawie pokazały jednakże, że różne środki prawne przewidziane zarówno w traktacie EWEA, jak i w traktacie EWG, jakkolwiek by nie były różnorodne i skuteczne, mogą również okazać się nieskuteczne i niepewne.

17     Przede wszystkim skarga na bezczynność nie może służyć do podważenia podstawy prawnej aktu, który został już wydany.

18     Wystąpienie z odesłaniem prejudycjalnym w przedmiocie ważności takiego aktu lub wniesienie sprawy do Trybunału przez państwa członkowskie lub jednostki w celu uzyskania stwierdzenia nieważności tego aktu, pozostają jedynie możliwościami, których realizacji Parlament nie może być pewien.

19     Wreszcie, chociaż do Komisji należy zapewnienie poszanowania prerogatyw Parlamentu, to jednak obowiązek ten nie może rozciągać się tak daleko, by oznaczał zobowiązanie Komisji do zajęcia takiego samego stanowiska jak Parlament i do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności, którą ona sama uważałaby za bezzasadną.

20     Z powyższych rozważań wynika, że istnienie tych wszystkich środków prawnych nie jest wystarczające, aby zagwarantować w sposób pewny i w każdych okolicznościach kontrolę aktu Rady lub Komisji wydanego z naruszeniem prerogatyw Parlamentu.

21     Prerogatywy te stanowią jeden z elementów równowagi instytucjonalnej ustanowionej przez traktaty. Wprowadziły one system podziału kompetencji między różne instytucje Wspólnoty, który nadaje każdej z nich określoną funkcję w strukturze instytucjonalnej Wspólnoty i w realizacji powierzonych jej zadań.

22     Przestrzeganie równowagi instytucjonalnej wymaga, aby każda z instytucji wykonywała swe kompetencje z poszanowaniem kompetencji pozostałych. Wymaga to także, aby każde naruszenie tej zasady mogło być poddane sankcji.

23     Trybunał, zobowiązany na mocy traktatów do czuwania nad poszanowaniem prawa przy dokonywaniu jego wykładni i jego stosowaniu, musi mieć również możliwość zapewnienia zachowania równowagi instytucjonalnej, a zatem w konsekwencji sądowej kontroli poszanowania prerogatyw Parlamentu, jeżeli Parlament wystąpił o to do Trybunału w drodze środka prawnego dostosowanego do celu, który zamierzał osiągnąć.

24     Wykonując to zadanie Trybunał nie może oczywiście zaliczyć Parlamentu do instytucji, które mogą wnosić skargi na mocy art. 173 traktatu EWG lub art. 146 traktatu EWEA, bez obowiązku wykazania interesu prawnego.

25     Na Trybunale spoczywa jednakże obowiązek zapewnienia pełnego stosowania postanowień traktatu odnoszących się do równowagi instytucjonalnej i takiego postępowania, aby nie mogło dojść do naruszenia prerogatyw zarówno Parlamentu, jak i innych instytucji, przy braku możliwości posłużenia się przez nie jedną z przewidzianych traktatem skarg do sądu, z której mogłyby korzystać w sposób pewny i skuteczny.

26     Brak w traktatach postanowienia przewidującego prawo Parlamentu do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności może stanowić lukę w przepisach proceduralnych, lecz nie może ona przeważyć nad podstawowym interesem, jakim jest utrzymanie i poszanowanie równowagi instytucjonalnej zdefiniowanej w traktatach ustanawiających Wspólnoty Europejskie.

27     A zatem dopuszczalne jest wniesienie przez Parlament do Trybunału skargi o stwierdzenie nieważności aktu Rady lub Komisji pod warunkiem, że skarga taka ma na celu wyłącznie zapewnienie ochrony prerogatyw Parlamentu i opiera się wyłącznie na zarzutach ich naruszenia. Z tym zastrzeżeniem skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez Parlament podlega zasadom przewidzianym w traktatach dla skarg o stwierdzenie nieważności wnoszonych przez inne instytucje.

28     Wśród prerogatyw przyznanych Parlamentowi mieści się, w przypadkach przewidzianych w traktatach, jego udział w procesie opracowania aktów normatywnych, w szczególności udział w procedurze współpracy przewidzianej w traktacie EWG.

29     W niniejszym przypadku Parlament podnosi, że podstawę zaskarżonego rozporządzenia stanowi art. 31 traktatu EWEA, który przewiduje jedynie konsultacje Parlamentu, podczas gdy powinno się ono opierać na art. 100 A traktatu EWG, który wymaga przeprowadzenia procedury współpracy z Parlamentem.

30     Parlament wywodzi z tego, że dokonany przez Radę wybór podstawy prawnej zaskarżonego rozporządzenia prowadzi do naruszenia prerogatyw Parlamentu, pozbawiając go przewidzianej w procedurze współpracy możliwości bardziej intensywnego i bardziej aktywnego udziału w opracowaniu aktu, niż to ma miejsce w ramach procedury konsultacji.

31     Ponieważ Parlament powołał się na naruszenie swych prerogatyw wynikające z wyboru podstawy prawnej zaskarżonego aktu, z powyższych rozważań wynika, że niniejsza skarga jest dopuszczalna. Dlatego podniesiony przez Radę zarzut niedopuszczalności nie może zostać uwzględniony, a postępowanie należy kontynuować w celu rozpoznania istoty sprawy.

 W przedmiocie kosztów

32     Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie.

Z powyższych względów

TRYBUNAŁ

orzeka, co następuje:

1)      Zgłoszony przez Radę zarzut niedopuszczalności nie zostaje uwzględniony.

2)      Postępowanie będzie kontynuowane celem rozpoznania istoty sprawy.

3)      Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie.

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 22 maja 1990 r.

* Język postępowania: francuski.