Το Δικαστήριο αποφαίνεται επί του προβλήματος της αρνήσεως χορηγήσεως του γερμανικού επιδόματος ανατροφής για το τέκνο διακινουμένου εργαζομένου ο οποίος είναι άνεργος από πολλού ήδη χρόνου.
Η Martνnez Sala είναι Ισπανίδα υπήκοος και διαμένει στη Γερμανία από τον Μάιο 1968. Εργάστηκε ως μισθωτή εντός της χώρας αυτής από το 1976 μέχρι >το 1986 με διάφορα διαλείμματα και από τις 12 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 24 Οκτωβρίου 1989. Από τις 24 Οκτωβρίου 1989 της χορηγούνταν παροχές κοινωνικής πρόνοιας βάσει του Bundessozialhilfegesetz (ομοσπονδιακού νόμου περί κοινωνικής πρόνοιας). Μέχρι τις 19 Μαΐου 1984 οι αρμόδιες γερμανικές αρχές της χορηγούσαν, ουσιαστικά αδιαλείπτως, άδειες διαμονής. Μετά την ημερομηνία αυτή της χορηγούνταν απλώς πιστοποιητικά για το ότι είχε υποβάλει αίτηση παρατάσεως της ισχύος της άδειας διαμονής της. Πάντως, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση περί Κοινωνικής και Ιατρικής Αντιλήψεως, της 11ης Δεκεμβρίου 1953, απαγόρευε την απέλαση της ενδιαφερόμενης. Τον Ιανουάριο 1993, δηλαδή όταν δεν είχε στην κατοχή της άδεια διαμονής, η Martνnez Sala υπέβαλε στο Freistaat Bayern αίτηση χορηγήσεως επιδόματος ανατροφής για το τέκνο της που είχε γεννηθεί τον ίδιο εκείνο μήνα. Με απόφαση της 21ης Ιανουαρίου 1993 το Freistaat Bayern απέρριψε την αίτηση αυτή, για τον λόγο ότι η αιτούσα δεν είχε ούτε τη γερμανική ιθαγένεια ούτε άδεια διαμονής ή άλλο τίτλο διαμονής. Στις 19 Απριλίου 1994 της χορηγήθηκε άδεια διαμονής ισχύουσα μέχρι τις 18 Απριλίου 1995, η οποία παρατάθηκε στις 20 Απριλίου 1995 για ένα ακόμη έτος.
Κατόπιν της απορρίψεως της προσφυγής της από το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, η Martνnez Sala άσκησε έφεση ενώπιον του Bayerisches Landessozialgericht, το οποίο έκρινε ότι δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να μπορεί να θεμελιωθεί δικαίωμα της Martνnez Sala επί δύο κοινοτικών κανονισμών, από τους οποίους ο μεν ένας (ο 1612/68) αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στο εσωτερικό της Κοινότητας, ο δε άλλος (ο 1408/71) την κοινωνική ασφάλιση των διακινουμένων εργαζομένων και των οικογενειών τους. Το γερμανικό δικαστήριο ανέστειλε κατόπιν αυτού τη διαδικασία και υπέβαλε στο Δικαστήριο των ΕΚ διάφορα προδικαστικά ερωτήματα, στα οποία το Δικαστήριο δίδει απάντηση σήμερα.
Το γερμανικό επίδομα ανατροφής αποτελεί παροχή μη συναρτώμενη προς την καταβολή εισφορών, η οποία εντάσσεται σε ένα σύνολο μέτρων οικογενειακής πολιτικής και χορηγείται κατ' εφαρμογή ενός γερμανικού νόμου, του Bundeserziehungsgeldgesetz, ο οποίος προβλέπει ορισμένες προϋποθέσεις και ορίζει ότι, «για να χορηγηθεί το επίδομα σε αλλοδαπό, ο αλλοδαπός αυτός πρέπει να κατέχει άδεια διαμονής (Aufenthaltsberechtigung) ή άλλο τίτλο διαμονής (Aufenthaltserlaubnis)». Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι μια παροχή σαν το γερμανικό επίδομα ανατροφής, το οποίο χορηγείται αυτόματα σε όσους πληρούν ορισμένα αντικειμενικά κριτήρια, χωρίς να γίνεται καμία εξατομικευμένη και κατά διακριτική ευχέρεια στάθμιση των ατομικών αναγκών τους, και ο σκοπός του οποίου συνίσταται στην αντιστάθμιση των οικογενειακών βαρών, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου.
Το αιτούν δικαστήριο ερωτά, μεταξύ άλλων, αν ο υπήκοος κράτους μέλους που διαμένει σε άλλο κράτος μέλος, όπου εργάστηκε ως μισθωτός και στη συνέχεια έλαβε παροχές κοινωνικής πρόνοιας, έχει την ιδιότητα του εργαζομένου, υπό την έννοια ενός τουλάχιστον από τους δύο κανονισμούς.
Δεδομένου ότι το γερμανικό δικαστήριο δεν έχει παράσχει επαρκή στοιχεία, ώστε το Δικαστήριο να μπορέσει να εξακριβώσει αν το πρόσωπο που τελεί στην κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Martνnez Sala αποτελεί εργαζόμενο υπό την έννοια των ανωτέρω κανονισμών (για παράδειγμα λόγω του ότι αναζητεί εργασία), απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να προβεί στην εξακρίβωση αυτή.
Τέλος, το γερμανικό δικαστήριο ερωτά αν το κοινοτικό δίκαιο απαγορεύει στα κράτη μέλη να απαιτούν από τους υπηκόους των άλλων κρατών μελών την προσκόμιση νομότυπης άδειας διαμονής, προκειμένου να τους χορηγηθεί επίδομα ανατροφής. Για την υποβολή του ερωτήματος αυτού λαμβάνεται ως δεδομένο ότι η προσφεύγουσα της κύριας δίκης διέμενε νομίμως στο οικείο κράτος μέλος.
Το Δικαστήριο εκθέτει ότι, μολονότι το κοινοτικό δίκαιο δεν απαγορεύει στα κράτη μέλη να επιβάλλουν στους υπηκόους των άλλων κρατών μελών που διαμένουν νομίμως εντός του εδάφους τους την υποχρέωση να έχουν πάντοτε στην κατοχή τους έγγραφο που να πιστοποιεί το δικαίωμα διαμονής τους, εφόσον πανομοιότυπη υποχρέωση επιβάλλεται και στους ημεδαπούς σε σχέση με το δελτίο ταυτότητάς τους, δεν συμβαίνει κατ' ανάγκη το ίδιο, όταν ένα κράτος μέλος απαιτεί από τους υπηκόους των άλλων κρατών μελών, προκειμένου να τους χορηγηθεί επίδομα ανατροφής, να έχουν υποχρεωτικά στην κατοχή τους έναν τίτλο διαμονής, για την έκδοση του οποίου αρμόδια είναι η διοίκηση. Όσον αφορά δηλαδή την αναγνώριση του δικαιώματος διαμονής, η άδεια διαμονής δεν έχει παρά μόνον αναγνωριστική και αποδεικτική αξία. Αντίθετα, από τη δικογραφία της προκειμένης υποθέσεως προκύπτει ότι στην άδεια διαμονής προσδίδεται συστατικός χαρακτήρας, όσον αφορά τη χορήγηση της επίδικης παροχής. Κατά συνέπεια, το γεγονός ότι ένα κράτος μέλος απαιτεί από τον υπήκοο άλλου κράτους μέλους, ο οποίος επιδιώκει να λάβει παροχή σαν το επίδικο επίδομα ανατροφής, να προσκομίσει έγγραφο που έχει συστατικό χαρακτήρα και εκδίδεται από τα διοικητικά όργανά του, μολονότι το κράτος αυτό δεν απαιτεί κανένα τέτοιο έγγραφο από τους υπηκόους του, καταλήγει σε άνιση μεταχείριση. Η άνιση αυτή μεταχείριση συνιστά, εντός του πεδίου εφαρμογής της Συνθήκης και εφόσον δεν υφίσταται κανείς δικαιολογητικός λόγος, διάκριση απαγορευόμενη από το άρθρο 6 της Συνθήκη ΕΚ.
Κατά συνέπεια, αν το αιτούν δικαστήριο καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Martνnez Sala έχει την ιδιότητα του εργαζομένου, υπό την έννοια ενός από τους προαναφερθέντες κανονισμούς, η επίμαχη άνιση μεταχείριση θα πρέπει να θεωρηθεί ασυμβίβαστη με τις διατάξεις της Συνθήκης ΕΚ περί ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων.
Αν το αιτούν δικαστήριο δεν καταλήξει στο συμπέρασμα αυτό, η Γερμανική Κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι τα πραγματικά περιστατικά της κύριας δίκης δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Συνθήκης και ότι συνεπώς η Martνnez Sala δεν μπορεί να επικαλεστεί το άρθρο 6 της Συνθήκης, ενώ η Επιτροπή υποστηρίζει ότι, εν πάση περιπτώσει, η προσφεύγουσα της κύριας δίκης μπορεί από την 1η Νοεμβρίου 1993, ημερομηνία ενάρξεως της ισχύος της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, να στηρίξει το δικαίωμα διαμονής της στο άρθρο 8 Α της Συνθήκης ΕΚ, το οποίο ορίζει τα εξής: «Κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών, υπό την επιφύλαξη των περιορισμών και με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στην παρούσα Συνθήκη και στις διατάξεις που θεσπίζονται για την εφαρμογή της». Κατά το άρθρο 8, παράγραφος 1, της Συνθήκης ΕΚ, πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι κάθε πρόσωπο που έχει την υπηκοότητα ενός κράτους μέλους.
Το Δικαστήριο τόνισε ότι, στις περιπτώσεις όπως είναι η επίμαχη στην κύρια δίκη περίπτωση, δεν είναι αναγκαία η εξέταση του ζητήματος αν η ενδιαφερομένη μπορεί να επικαλεστεί το άρθρο 8 Α της Συνθήκης, προκειμένου να της αναγνωριστεί νέο δικαίωμα διαμονής εντός του εδάφους του οικείου κράτους μέλους, αφού δεν αμφισβητείται ότι της έχει ήδη επιτραπεί να διαμένει εντός του εδάφους αυτού, μολονότι οι αρχές του εν λόγω κράτους αρνήθηκαν να της χορηγήσουν άδεια διαμονής.
Η Martνnez Sala εμπίπτει στο προσωπικό πεδίο εφαρμογής των διατάξεων της Συνθήκης περί ευρωπαϊκής ιθαγένειας, καθόσον είναι υπήκοος κράτους μέλους που διαμένει νομίμως εντός του εδάφους άλλου κράτους μέλους.
Επιπλέον, κατά το άρθρο 8, παράγραφος 2, της Συνθήκης, οι πολίτες της Ενώσεως έχουν τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα που προβλέπονται από τη Συνθήκη, άρα και το προβλεπόμενο στο άρθρο 6 της Συνθήκης δικαίωμα να μην υφίστανται διακρίσεις λόγω ιθαγένειας εντός του καθ' ύλη πεδίου εφαρμογής της Συνθήκης.
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι ο πολίτης της Ευρωπαϊκής Ενώσεως ο οποίος, όπως η Martνnez Sala, διαμένει νομίμως εντός του εδάφους του κράτους μέλους υποδοχής μπορεί να επικαλεστεί το άρθρο 6 της Συνθήκης σε όλες τις περιπτώσεις που εμπίπτουν στο καθ' ύλη πεδίο εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου, περιλαμβανομένης και της περιπτώσεως στην οποία το κράτος μέλος αυτό καθυστερεί ή αρνείται να του χορηγήσει μια παροχή που χορηγείται σε κάθε πρόσωπο που διαμένει νομίμως εντός του εδάφους του κράτους αυτού, προβάλλοντας ως αιτιολογία ότι δεν του έχει προσκομιστεί έγγραφο που δεν είναι υποχρεωμένοι να προσκομίζουν οι υπήκοοι του κράτους αυτού και του οποίου την έκδοση μπορούν να καθυστερήσουν ή να αρνηθούν οι διοικητικές αρχές του.
Αφού επομένως η επίμαχη εν προκειμένω άνιση μεταχείριση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Συνθήκης, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως δικαιολογημένη. Πρόκειται δηλαδή για δυσμενή διάκριση που υφίσταται η προσφεύγουσα άμεσα λόγω της ιθαγένειάς της και, επιπλέον, κανένα στοιχείο που να δικαιολογεί την άνιση αυτή μεταχείριση δεν προσκομίστηκε ενώπιον του Δικαστηρίου.
Ανεπίσημο έγγραφο προοριζόμενο για τον Τύπο, το οποίο δεν δεσμεύει το Δικαστήριο. Το παρόν ανακοινωθέν τύπου είναι διαθέσιμο σε όλες τις επίσημες γλώσσες.
Για το πλήρες κείμενο της αποφάσεως συμβουλευθείτε τη σελίδα μας Internet curia.eu.int.περί την 15.00 σήμερα.
Για περαιτέρω πληροφορίες επικοινωνείστε με την κ. Estella Cigna τηλ.: (352) 43 03 2582 fax:(352) 43 03 2674.