Sprawy połączone C‑442/03 P i C‑471/03 P
P & O European Ferries (Vizcaya) SA
i
Diputación Foral de Vizcaya
przeciwko
Komisji Wspólnot Europejskich
Pomoc przyznana przez państwa – Odwołania – Skarga o stwierdzenie nieważności – Decyzja kończąca postępowanie w sprawie badania pomocy na podstawie art. 88 ust. 2 WE – Pojęcie pomocy państwa – Powaga rzeczy osądzonej w szerszym rozumieniu – Pomoc, która może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem – Pomoc o charakterze socjalnym – Przesłanki
Streszczenie wyroku
1. Postępowanie – Termin do wniesienia skargi – Odwołanie
(regulamin Sądu, art. 44 § 2 akapit drugi i art. 100 § 2 akapit drugi)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Zakres
3. Odwołanie – Zarzuty – Błąd w ustaleniach faktycznych – Niedopuszczalność – Kontrola przez Trybunał oceny okoliczności faktycznych przedstawionych Sądowi – Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia
(art. 225 WE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy)
4. Odwołanie – Zarzuty – Dopuszczalność – Kwestie prawne
(art. 88 ust. 3 WE)
5. Pomoc przyznawana przez państwa – Plany pomocy – Zgłoszenie Komisji
(art. 88 ust. 3 WE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 2 ust. 1)
6. Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność niezgłoszonej pomocy ze wspólnym rynkiem – Obowiązek uzasadnienia – Zakres
(art. 88 ust. 3 WE)
1. Wobec braku powiadomienia przez sekretarza Sądu, za pośrednictwem faksu lub innego technicznego środka komunikacji, zgodnie z art. 100 § 2 akapit drugi regulaminu Sądu, adresata, który, dla celów postępowania przed Sądem, nie wskazał adresu do doręczeń w Luksemburgu, a który wyraził zgodę na doręczanie mu pism w wyżej wskazany sposób, zgodnie z art. 44 § 2 akapit drugi tego regulaminu, o doręczeniu wyroku lub postanowienia, nie można domniemywać, że taki wyrok lub postanowienie zostały doręczone ich adresatowi dziesiątego dnia następującego po dniu ich złożenia na poczcie w Luksemburgu. W takim przypadku za datę doręczenia wyroku lub postanowienia, która rozpoczyna bieg terminu do wniesienia odwołania, uznaje się dzień, w którym adresat potwierdził odbiór listu poleconego, który został do niego wysłany, albo dzień, w którym nastąpiło przekazanie tego wyroku lub postanowienia adresatowi za potwierdzeniem odbioru, bez możliwości uwzględnienia faktu, iż tenże adresat mógł zapoznać się już wcześniej z wydanym orzeczeniem, dostępnym na stronie internetowej Trybunału Sprawiedliwości.
(por. pkt 26, 27)
2. Wyrok, na którego mocy sąd wspólnotowy stwierdza nieważność decyzji Komisji, zgodnie z którą dane działanie państwa członkowskiego nie może być uznane za pomoc państwa, nie ma wyłącznie powagi rzeczy osądzonej w wąskim rozumieniu tego wyrażenia, stanowiąc przeszkodę dla wniesienia nowych skarg, które miały ten sam przedmiot, dotyczyły tych samych stron i były oparte na tej samej podstawie. Stwierdzenie w tym wyroku nieważności ze skutkiem wstecznym odnosi skutek erga omnes w stosunku do wszystkich podmiotów podlegających prawu, co mu nadaje powagę rzeczy osądzonej w szerszym rozumieniu tego wyrażenia; stanowi on zatem przeszkodę do tego, aby rozpatrzone w nim kwestie prawne zostały na nowo podniesione przed tym samym sądem i przez niego zbadane. Taka powaga rzeczy osądzonej nie tylko dotyczy sentencji wyroku, lecz rozciąga się także na jego uzasadnienie, które jest niezbędnym wsparciem sentencji i którego nie można od niej oddzielić. Taka powaga rzeczy osądzonej w szerszym rozumieniu ma charakter bezwzględnie obowiązujący i musi być brana pod uwagę przez sąd z urzędu.
(por. pkt 41–45)
3. Ocena przez Sąd okoliczności faktycznych nie stanowi, z wyjątkiem przypadków, w których doszło do wypaczenia przezeń przedstawionych mu faktów, kwestii prawnej, która jako taka podlega kontroli Trybunału w ramach odwołania. Wypaczenie faktów przedstawionych Sądowi podlega krytyce Trybunału, w szczególności gdy Sąd zastępuje uzasadnienie spornej decyzji swoim własnym uzasadnieniem.
(por. pkt 60, 67)
4. Kwalifikacja prawna faktu lub aktu dokonana przez Sąd, taka jak kwestia, czy dane pismo winno być uznane za zgłoszenie w rozumieniu art. 88 ust. 3 WE, jest kwestią prawną, która może być podniesiona w ramach odwołania.
(por. pkt 89, 90)
5. Ze struktury art. 88 ust. 3 WE, który ustanawia dwustronny stosunek pomiędzy Komisją i państwem członkowskim, wynika, że obowiązek zgłoszenia planów przyznania lub zmiany pomocy państwa ciąży wyłącznie na państwach członkowskich. Obowiązek ten nie może być spełniony poprzez zgłoszenie dokonane przez przedsiębiorstwo korzystające z pomocy. W istocie mechanizm kontroli i badania pomocy państwa ustanowiony przepisami art. 88 WE nie nakłada specyficznego obowiązku na beneficjenta pomocy. Z jednej strony obowiązek notyfikacji i uprzedni zakaz wdrażania planowanej pomocy są skierowane do państwa członkowskiego. Z drugiej strony państwo to jest również adresatem decyzji, w której Komisja stwierdza niezgodność pomocy ze wspólnym rynkiem i wzywa to państwo do wycofania tej pomocy w określonym przez nią terminie.
Zatem fakt, że w dniu, w którym projekt porozumienia został przekazany Komisji, żaden przepis prawny nie przewidywał, że do prawidłowego zgłoszenia jest wymagane, by było ono dokonane przez zainteresowany rząd, nie ma znaczenia. O ile wymóg dokonania zgłoszenia przez zainteresowany rząd został określony w prawie wspólnotowym w art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 88 WE, o tyle artykuł ten jest tylko kodyfikacją orzecznictwa Trybunału i niczego nie dodaje do już obowiązującego prawa.
(por. pkt 102, 103)
6. W przypadku przyznania pomocy państwa bez uprzedniego zgłoszenia Komisji Komisja nie jest zobowiązana do wykazania w swojej decyzji rzeczywistego wpływu tejże pomocy. W istocie nałożenie na nią takiego obowiązku prowadziłoby do uprzywilejowania państw członkowskich przyznających pomoc z naruszeniem obowiązku zgłoszenia przewidzianego w art. 88 ust. 3 WE.
(por. pkt 109)