Sprawa T‑470/11

Total SA

i

Elf Aquitaine SA

przeciwko

Komisji Europejskiej

Konkurencja – Rynek metakrylanów – Grzywny – Solidarna odpowiedzialność spółek dominujących i spółki zależnej za naruszenie popełnione przez tę ostatnią – Zapłata natychmiastowa i w całości grzywny przez spółkę zależną – Obniżenie kwoty grzywny nałożonej na spółkę zależną w wyniku wyroku Sądu – Pisma Komisji wymagające od spółek dominujących zapłaty kwoty zwróconej przez Komisję spółce zależnej wraz z odsetkami za zwłokę – Skarga o stwierdzenie nieważności – Akt zaskarżalny – Dopuszczalność – Odsetki za opóźnienie

Streszczenie – wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 29 kwietnia 2015 r.

1.      Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Pojęcie – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Akty zmieniające sytuację prawną skarżącego – Pismo Komisji wymagające zapłaty grzywny nałożonej solidarnie na kilka spółek, wraz z odsetkami za zwłokę, w wyniku częściowego zwrotu grzywny jednej z solidarnie odpowiedzialnych spółek, która zapłaciła w całości grzywnę początkową – Niedopuszczalność skargi dotyczącej głównej kwoty grzywny, a dopuszczalność w odniesieniu do obowiązku zapłaty odsetek za zwłokę

(art. 263 TFUE)

2.      Postępowanie sądowe – Podnoszenie nowych zarzutów w toku postępowania – Zarzut podniesiony po raz pierwszy w kontekście uwag w przedmiocie zarzutu niedopuszczalności – Niedopuszczalność

[statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21, art. 53 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1 lit. c)]

3.      Konkurencja – Grzywny – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Zakres – Uprawnienie do ustalenia sposobów zapłaty grzywien – Nałożenie odsetek za zwłokę – Zakres – Grzywna nałożona solidarnie na kilka spółek i zapłacona w całości przez jedną z nich w imieniu wszystkich spółek – Zastosowanie odsetek za zwłokę w stosunku do innych spółek odpowiedzialnych solidarnie, w wyniku zmniejszenia i częściowego zwrotu grzywny spółce, która ją początkowo zapłaciła – Wyłączenie

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)

1.      Przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE mogą być jedynie akty, które wywierają wiążące skutki prawne mogące mieć wpływ na interesy skarżącego poprzez istotną zmianę jego sytuacji prawnej, z wyłączeniem aktów tymczasowych, które służą jedynie przygotowaniu wydania ostatecznej decyzji. W celu ustalenia, czy akt podlega zaskarżeniu w drodze skargi o stwierdzenie nieważności, należy skupić się na samej istocie zaskarżonego aktu, a forma, w jakiej został on wydany, jest co do zasady obojętna z tego punktu widzenia.

W tym względzie pisma Komisji domagające się od spółek dominujących zapłaty grzywien, które zostały nałożone solidarnie na nie i na ich spółki zależne za naruszenie reguł konkurencji, w następstwie obniżenia i częściowego zwrotu tych grzywien spółce zależnej, która dokonała ich początkowej zapłaty, wywierają wiążące skutki prawne, z uwagi na to, że w sposób definitywny określają stanowisko Komisji i podlegają przymusowemu wykonaniu.

Niemniej jednak skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona na te pisma jest niedopuszczalna ze względu na to, że skierowana jest wobec kwoty wymaganej z tytułu należności głównej grzywien, a sytuacja prawna spółek dominujących nie uległa w tym względzie zmianie. Jednakże ponieważ tego rodzaju pisma wymagają zapłaty odsetek za zwłokę, zmieniają one sytuację prawną spółek dominujących, które nie były uprzednio zobowiązane do uiszczenia takich odsetek, z uwagi na to, że ich spółka zależna szybko zapłaciła należną solidarnie grzywnę początkową. W tym zakresie tego rodzaju pisma mogą być zatem przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności.

(por. pkt 73, 74, 82, 83, 95, 96, 99, 101)

2.      Zobacz tekst orzeczenia.

(por. pkt 107)

3.      Uprawnienia Komisji do nałożenia grzywien za naruszenie reguł konkurencji obejmują możliwość wyznaczenia daty wymagalności grzywny i daty rozpoczęcia biegu odsetek za zwłokę, ustalenia stawki tych odsetek i ustanowienia warunków wykonania decyzji poprzez zażądanie w stosownym wypadku ustanowienia gwarancji bankowej pokrywającej wysokość kwoty głównej oraz odsetek od nałożonej grzywny, ponieważ – w braku takich uprawnień – korzyści, jakie przedsiębiorstwa mogłyby uzyskać z opóźnionej zapłaty grzywny, powodowałyby osłabienie sankcji nałożonych przez Komisję w ramach powierzonego jej zadania, jakim jest zapewnienie stosowania reguł konkurencji.

Nakładanie odsetek za zwłokę w zapłacie grzywien jest uzasadnione koniecznością zapewnienia, by skuteczność traktatu nie została zniweczona wskutek praktyk stosowanych jednostronnie przez przedsiębiorstwa spóźniające się z zapłatą grzywien, które na nie nałożono. Generalnie odsetki za zwłokę służą jedynie i zawsze naprawie skutków opóźnienia doznanego przez wierzyciela w zakresie zapłaty wierzytelności pieniężnej, ponieważ utrata kwoty pieniężnej zawsze powoduje szkodę.

Z uwagi na tę funkcję Komisja nie może zasadnie wymagać odsetek za zwłokę z tytułu grzywny nałożonej solidarnie na kilka spółek, w sytuacji gdy grzywna została szybko i w całości zapłacona przez jedną z odpowiedzialnych spółek w imieniu pozostałych, a musiała być częściowo zwrócona w wyniku obniżenia grzywny spółce, która ją zapłaciła. W tych okolicznościach nie ma zwłoki w płatności ze strony odpowiedzialnych spółek.

W tym względzie wystarczy, że spółka, która uiściła grzywnę początkową, poda jasno do wiadomości, że dokonała również zapłaty w imieniu innych solidarnie odpowiedzialnych spółek, bez konieczności wypełniania przez nią żądanej przez Komisję deklaracji wspólnej zapłaty.

(por. pkt 109–113, 115, 116)