Sprawa T‑21/05

Chalkor AE Epexergasias Metallon

przeciwko

Komisji Europejskiej

Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Sektor miedzianych rur instalacyjnych − Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE ? Naruszenie ciągłe i wielopostaciowe − Grzywny – Ograniczony udział w kartelu ? Geograficzny zakres rynku właściwego − Czas trwania naruszenia − Współpraca

Streszczenie wyroku

1.      Konkurencja – Grzywny – Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien – Metoda obliczania, która uwzględnia różne elementy zwiększające elastyczność

(art. 229 WE; rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03)

2.      Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia między przedsiębiorstwami – Uczestnictwo rzekomo pod przymusem

(art. 81 ust. 1 WE)

3.      Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia

(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 3; komunikat Komisji 98/C9/03, pkt 1A)

4.      Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia między przedsiębiorstwami – Spoczywający na Komisji ciężar dowodu naruszenia

(art. 81 ust. 1 WE)

5.      Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Czas trwania naruszenia – Naruszenia długotrwałe – Zwiększenie kwoty wyjściowej o 10% za każdy rok

(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C9/03, pkt 1B)

6.      Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Okoliczności łagodzące – Zakończenie naruszenia przed interwencją ze strony Komisji

(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C9/03)

7.      Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Obniżenie kwoty grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Przesłanki

(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 1; nr 1/2003, art. 18; komunikat Komisji 96/C 207/04)

8.      Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Czas trwania naruszenia – Naruszenia długotrwałe – Zwiększenie kwoty wyjściowej o 10% za każdy rok– Konsekwencje

(rozporządzenia Rady: nr 17, art. 15 ust. 2; nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03)

1.      Chociaż wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS nie można uznać za normę prawną, określają one normę postępowania, która stanowi pewną wskazówkę dla praktyki administracyjnej i od której Komisja nie może odstąpić w konkretnym przypadku bez podania powodów, które byłyby zgodne z zasadą równego traktowania. Zadaniem Sądu jest zweryfikowanie w ramach kontroli zgodności z prawem grzywien nałożonych w decyzji Komisji, czy ta ostatnia wykonała swe uprawnienia dyskrecjonalne zgodnie z metodą sformułowaną w wytycznych i w zakresie, w jakim Sąd stwierdzi, że Komisja od niej odstąpiła, zweryfikowanie, czy to odejście jest uzasadnione i umotywowane w sposób wystarczający pod względem prawnym.

Samoograniczenie uprawnień dyskrecjonalnych Komisji wynikające z przyjęcia wytycznych nie jest niezgodne z utrzymaniem znacznego zakresu uznania Komisji. Wytyczne zawierają elementy zwiększające elastyczność, przez co umożliwiają Komisji wykonywanie jej uprawnień dyskrecjonalnych zgodnie z przepisami rozporządzeń nr 17 i nr 1/2003, zgodnie z wykładnią Trybunału. W związku z tym w dziedzinach, w których Komisja zachowała zakres uznania, kontrola zgodności z prawem tej oceny ogranicza się do zweryfikowania, czy nie występuje oczywisty błąd w ocenie. Jednakże zakres uznania Komisji i jego granice, które Komisja wprowadziła, nie stanowią w żadnym razie przeszkody, by sąd wspólnotowy skorzystał ze swego nieograniczonego prawa orzekania, które upoważnia go do uchylenia, zmniejszenia lub podwyższenia nałożonej przez Komisję grzywny.

(por. pkt 60-64)

2.      Naciski wywierane przez przedsiębiorstwa, zmierzające do skłonienia innych przedsiębiorstw do udziału w naruszeniu prawa konkurencji, bez względu na ich wagę, nie zwalniają danego przedsiębiorstwa z odpowiedzialności za popełnione naruszenie, nie zmieniają wagi kartelu i nie stanowią okoliczności łagodzącej dla celów obliczenia kwot grzywien, jako że dane przedsiębiorstwo miało możliwość doniesienia o ewentualnych naciskach właściwym władzom i wniesienia do nich skargi.

(por. pkt 72)

3.      Przedsiębiorstwo, którego odpowiedzialność za udział w wielu częściach składowych kartelu została ustalona, przyczynia się bardziej do skuteczności i wagi tego porozumienia niż sprawca zaangażowany jedynie w jedną część kartelu. Tym samym pierwsze przedsiębiorstwo dopuszcza się poważniejszego naruszenia niż naruszenia, którego dopuszcza się drugie przedsiębiorstwo.

Zgodnie z zasadą indywidualizacji kary i osobistej odpowiedzialności Komisja ma obowiązek uwzględnić w trakcie oceny wagi uczestnictwa w porozumieniu każdego ze sprawców fakt, że niektórzy sprawcy, w danym wypadku, nie ponoszą odpowiedzialności za wszystkie jego części.

Przy stosowaniu w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS ocena ta winna mieć miejsce na etapie ustalania szczególnej kwoty wyjściowej, skoro uwzględnienie okoliczności łagodzących pozwala wyłącznie na kształtowanie wyjściowej kwoty grzywny, stosownie do szczególnego sposobu wykonywania założeń kartelu przez sprawcę. Sprawca, który nie został obciążony odpowiedzialnością za niektóre części składowe kartelu, nie mógł odgrywać żadnej roli w ich realizacji. Z uwagi na ograniczony zasięg przypisywanego mu naruszenia reguł konkurencji uważa się je za mniej poważne od naruszeń przypisanych sprawcom uczestniczącym we wszystkich częściach składowych naruszenia.

Komisja narusza zatem zasadę równego traktowania, nie biorąc w procesie obliczania kwoty grzywien pod uwagę faktu, iż w odróżnieniu od innych przedsiębiorstw, członków tego kartelu, dane przedsiębiorstwo uczestniczyło wyłącznie w jednej z części składowych kartelu i traktując w związku z tym odmienne sytuacje w sposób identyczny, mimo że tego rodzaju traktowanie nie jest obiektywnie uzasadnione.

(por. pkt 99-101, 104)

4.      Wystarczy, że Komisja wykaże, że to przedsiębiorstwo uczestniczyło w spotkaniach konkurujących ze sobą przedsiębiorstw o charakterze oczywiście antykonkurencyjnym, aby udowodnić w sposób niepozostawiający wątpliwości pod względem prawnym udziału danego przedsiębiorstwa w kartelu. Jeśli uczestnictwo w takich spotkaniach zostanie wykazane, to na przedsiębiorstwie tym spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów, które mogą świadczyć, że jego udziałowi w tych spotkaniach w ogóle nie przyświecał cel antykonkurencyjny, poprzez wykazanie, że poinformowało ono swoich konkurentów o tym, iż uczestniczy w tych spotkaniach w innym aniżeli oni celu.

(por. pkt 130)

5.      Z wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS wynika, że Komisja nie ustaliła żadnego pokrywania się ani żadnej wzajemnej zależności pomiędzy oceną wagi naruszenia a oceną czasu trwania naruszenia. Zwykły fakt, iż zastrzegła ona sobie możliwość podwyższenia kwoty grzywny za każdy rok naruszenia, które w odniesieniu do długotrwałych naruszeń może wynieść do 10% kwoty ustalonej na podstawie wagi naruszenia, w żaden sposób nie zobowiązuje jej do ustalenia tej stopy w zależności od natężenia działalności kartelu lub jego skutków, a nawet wagi naruszenia. Jej zadaniem jest bowiem dokonanie w ramach przysługującego jej znacznego zakresu uznania wyboru stopy podwyżki, którą zamierza zastosować ze względu na czas trwania naruszenia.

(por. pkt 141, 143)

6.      Komisja nie ma żadnego obowiązku przyznawać w ramach przysługującego jej zakresu uznania obniżenia wysokości grzywny w związku z zakończeniem naruszenia przed datą pierwszych interwencji ze strony Komisji.

(por. pkt 151)

7.      W ramach oceny współpracy ze strony członków kartelu Komisji przysługuje szeroki zakres uznania przy dokonywaniu oceny jakości i użyteczności współpracy danego przedsiębiorstwa, w szczególności w porównaniu ze współpracą innych przedsiębiorstw. Tylko oczywisty błąd w ocenie Komisji może prowadzić do podważenia jej decyzji. Jednakże przeprowadzając tę ocenę, Komisja nie może naruszyć zasady równego traktowania.

Sąd natomiast dokonuje pełnej kontroli tego, w jakim stopniu współpraca przedsiębiorstwa wykroczyła poza wymagania z art. 11 rozporządzenia nr 17 oraz art. 18 rozporządzenia nr 1/2003, tj. ustosunkowania się do wniosków Komisji o udzielenie informacji.

(por. pkt 162, 168)

8.      Z ogólnej systematyki wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS wynika, że wobec przedsiębiorstw, które uczestniczą w kartelu najdłużej, zostają orzeczone najniższe grzywny, jeżeli kwoty grzywien podzielić przez liczbę miesięcy udziału w kartelu lub liczbę spotkań, w których uczestniczyły te przedsiębiorstwa, zważywszy, że Komisja ograniczyła się w omawianych wytycznych, do przewidzenia, że wyjściowe kwoty grzywien będą podwyższane o najwyżej 10% za każdy rok naruszenia. Przedsiębiorstwo nie może odwoływać się do tego rodzaju samoograniczenia ze strony Komisji w celu uzyskania obniżenia nałożonej na nie grzywny.

(por. pkt 179, 180)