Συνεκδικασθείσες υποθέσεις T‑546/13, T‑108/14 και T‑109/14
Ante Šumelj κ.λπ.
κατά
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
«Εξωσυμβατική ευθύνη – Προσχώρηση της Κροατίας στην Ένωση – Κατάργηση πριν την προσχώρηση εθνικής νομοθεσίας που προβλέπει τη δημιουργία σώματος αρμοδίων για την εκτέλεση δημοσίων υπαλλήλων – Ζημία που υπέστησαν όσοι είχαν προηγουμένως διοριστεί ως αρμόδιοι για την εκτέλεση δημόσιοι υπάλληλοι – Παράλειψη της Επιτροπής να λάβει μέτρα για την τήρηση των δεσμεύσεων που απορρέουν από την προσχώρηση – Κατάφωρη παράβαση κανόνα δικαίου που απονέμει δικαιώματα σε ιδιώτες – Άρθρο 36 της Πράξεως Προσχωρήσεως»
Περίληψη – Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (δεύτερο τμήμα)
της 26ης Φεβρουαρίου 2016
1. Εξωσυμβατική ευθύνη – Παράβαση εκ μέρους των θεσμικών οργάνων της Ένωσης νόμιμης υποχρεώσεως προς ενέργεια – Παράλειψη της Επιτροπής να λάβει μέτρα για την τήρηση των δεσμεύσεων της Δημοκρατίας της Κροατίας που απορρέουν από την προσχώρηση και αφορούν το δικαστικό της σύστημα – Μη λήψη μέτρων δυνάμενων να εμποδίσουν την κατάργηση νόμου περί των αρμοδίων για την εκτέλεση δημοσίων υπαλλήλων – Υποχρέωση της Επιτροπής να ενεργήσει – Δεν υφίσταται – Έλλειψη παρανομίας ικανής να θεμελιώσει εξωσυμβατική ευθύνη της Ένωσης
(Άρθρο 17 § 1 ΣΕΕ· άρθρο 340, εδ. 2, ΣΛΕΕ· Πράξη Προσχωρήσεως του 2012, άρθρο 36 και παράρτημα VII)
2. Διεθνείς συμφωνίες – Συμφωνίες της Ένωσης – Τήρηση εκ μέρους τρίτης χώρας των συμβατικών υποχρεώσεων –Έλεγχος εκ μέρους της Επιτροπής της ορθής εφαρμογής της συμφωνίας
(Άρθρο 17 § 1 ΣΕΕ)
3. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Προστασία της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης – Προϋποθέσεις – Παράλειψη της Επιτροπής να λάβει μέτρα δυνάμενα να εμποδίσουν κράτος που προσχωρεί στην Ένωση να καταργήσει νόμο εντασσόμενο στο πλαίσιο της προβλεπόμενης από την Πράξη Προσχωρήσεώς του στην Ένωση μεταρρυθμίσεως του δικαστικού συστήματος – Υποστήριξη της Επιτροπής για την έκδοση του νόμου – Έλλειψη υποχρεώσεως του προσχωρούντος κράτους να διατηρήσει τον νόμο σε ισχύ – Έλλειψη δικαιολογημένης εμπιστοσύνης
(Πράξη Προσχωρήσεως του 2012, άρθρο 36 και παράρτημα VII)
1. Στον τομέα της εξωσυμβατικής ευθύνης της Ένωσης, οι παραλείψεις των θεσμικών οργάνων συνεπάγονται ευθύνη της Ένωσης μόνον εφόσον τα εν λόγω όργανα παρέβησαν νόμιμη υποχρέωσή τους να δράσουν σύμφωνα με διάταξη του δικαίου της Ένωσης. Συναφώς, η απαίτηση παραβάσεως κανόνα δικαίου παρέχοντος δικαιώματα στους ιδιώτες ισχύει και στην περίπτωση υπαίτιας παραλείψεως.
Όσον αφορά τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Δημοκρατία της Κροατίας στο πλαίσιο του παραρτήματος VII της Πράξεως Προσχωρήσεώς της στην Ένωση, σχετικά με τη θέσπιση ανεξάρτητου και αποτελεσματικού δικαστικού συστήματος και με τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, μόνον η μη τήρηση αυτών των δεσμεύσεων μπορεί να θεμελιώσει υποχρέωση της Επιτροπής να ενεργήσει. Συναφώς, όσον αφορά την υπ’ αριθ. 1 δέσμευση, η οποία αναφέρεται γενικώς στη στρατηγική για τη δικαστική μεταρρύθμιση και στο σχέδιο δράσης των κροατικών αρχών, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις, από την εν λόγω δέσμευση δεν προκύπτει καμία υποχρέωση των κροατικών αρχών να καθιερώσουν τον θεσμό του αρμοδίου για την εκτέλεση δημοσίου υπαλλήλου. Συγκεκριμένα, η στρατηγική μεταρρυθμίσεως και το σχέδιο δράσεως που μνημονεύονται στο παράρτημα VII της Πράξεως Προσχωρήσεως δεν παραπέμπουν στη στρατηγική για τη δικαστική μεταρρύθμιση και στο σχέδιο δράσεως που ίσχυαν κατά την ημερομηνία υπογραφής της Πράξεως Προσχωρήσεως και προέβλεπαν την καθιέρωση του θεσμού του αρμοδίου για την εκτέλεση δημοσίου υπαλλήλου, δεδομένου μάλιστα ότι συμβαίνει συχνά, κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολουθήσεως των δεσμεύσεων που απορρέουν από την προσχώρηση, να λαμβάνονται εκ μέρους του προσχωρούντος κράτους συμπληρωματικά ή διορθωτικά μέτρα, ιδίως σε περίπτωση που η Επιτροπή διαπιστώσει απογοητευτικά αποτελέσματα. Εντεύθεν όμως δεν μπορεί να συναχθεί ότι οι κροατικές αρχές έχουν πλήρη ελευθερία να τροποποιήσουν τη στρατηγική για τη μεταρρύθμιση και το σχέδιο δράσεως που ίσχυαν κατά την ημερομηνία υπογραφής της Συνθήκης Προσχωρήσεως. Λαμβανομένων υπόψη των διατάξεων της Πράξεως Προσχωρήσεως, ιδίως του άρθρου 36 και του παραρτήματος VII της εν λόγω Πράξεως, οι εν λόγω αρχές είναι υποχρεωμένες να τηρήσουν όχι μόνον την υπ’ αριθ. 1 δέσμευση, αλλά και το σύνολο των λοιπών δεσμεύσεων που προβλέπει το εν λόγω παράρτημα, μεταξύ των οποίων τις υπ’ αριθ. 2, 3, 6 και 9 δεσμεύσεις.
Όσον αφορά την υπ’ αριθ. 3 δέσμευση, αυτή αφορά μόνον την αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης και ουδόλως επιβάλλει την απονομή της αρμοδιότητας της εκτελέσεως των δικαστικών αποφάσεων σε συγκεκριμένο όργανο βάσει προκαθορισμένων διαδικασιών. Συγκεκριμένα, το σύστημα της εκτελέσεως των δικαστικών αποφάσεων στα κράτη μέλη δεν διέπεται από το δίκαιο της Ένωσης και, συνεπώς, δεν εμπίπτει στο κεκτημένο της Ένωσης που πρέπει να υιοθετήσει το προσχωρούν κράτος. Οι Συνθήκες και ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζουν αποκλειστικά και μόνον ορισμένες αρχές που πρέπει να διέπουν τη δικαιοσύνη που απονέμεται στα κράτη μέλη, όπως είναι η αμεροληψία των δικαστηρίων ή το τεκμήριο αθωότητας, καθώς και ορισμένους κανόνες που αποσκοπούν στη διασφάλιση της δικαστικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, εν ανάγκη με την εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών. Κατά συνέπεια, από την υπ’ αριθ. 3 δέσμευση δεν μπορεί να συναχθεί η υποχρέωση αναθέσεως των διαδικασιών εκτελέσεως σε αρμόδιους για την εκτέλεση δημοσίους υπαλλήλους. Η μόνη υποχρέωση που επιβάλλεται στις κροατικές αρχές είναι αυτή της διασφαλίσεως της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών εκτελέσεως ανεξαρτήτως των μέσων που θα θεσμοθετηθούν για τον σκοπό αυτό.
Κατά συνέπεια, από καμία από τις εν λόγω δεσμεύσεις του παραρτήματος VII της Πράξεως Προσχωρήσεως δεν απορρέει υποχρέωση της Δημοκρατίας της Κροατίας να καθιερώσει σώμα αρμοδίων για την εκτέλεση δημοσίων υπαλλήλων και, συνακόλουθα, ούτε υποχρέωση της Επιτροπής να προσφύγει, με το έρεισμα αυτό, στα μέσα δράσεως που προβλέπει το άρθρο 36 της Πράξεως Προσχωρήσεως, προκειμένου να εμποδίσει την κατάργηση νόμου που προβλέπει την καθιέρωση σώματος αρμοδίων για την εκτέλεση δημοσίων υπαλλήλων. Συνάγεται επίσης ότι δεν μπορεί να προβληθεί κατά της Επιτροπής η αιτίαση ότι, παραλείποντας να προσφύγει στα εν λόγω μέσα δράσεως, ενέκρινε την τροποποίηση των δεσμεύσεων που απορρέουν από την προσχώρηση, κατά παράβαση της Συνθήκης Προσχωρήσεως και του άρθρου 26 της Συμβάσεως της Βιέννης για το Δίκαιο των Συνθηκών, της 23ης Μαΐου 1969, το οποίο φέρει τον τίτλο «Pacta sunt servanda». Ομοίως, στο μέτρο που το εν λόγω άρθρο 36 αποσκοπεί να διευκρινίσει τις υποχρεώσεις της Επιτροπής δυνάμει του άρθρου 17 ΣΕΕ στο πλαίσιο της προσχωρήσεως της Δημοκρατίας της Κροατίας στην Ένωση, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι υπήρξε παράβαση ούτε της τελευταίας αυτής διατάξεως.
(βλ. σκέψεις 42, 46-49, 51-54, 57, 71)
2. Βλ. το κείμενο της αποφάσεως.
(βλ. σκέψη 70)
3. Ουδείς μπορεί να επικαλεστεί παραβίαση της αρχής της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης αν η Διοίκηση δεν του έχει δώσει συγκεκριμένες διαβεβαιώσεις. Αποτελούν τέτοιες διαβεβαιώσεις οι ακριβείς, ανεπιφύλακτες και συγκλίνουσες πληροφορίες που προέρχονται από έγκριτες και αξιόπιστες πηγές.
Όσον αφορά την προβαλλόμενη παράλειψη της Επιτροπής να λάβει μέτρα για την τήρηση των δεσμεύσεων που απορρέουν από την προσχώρηση εκ μέρους ενός κράτους που κατήργησε νόμο περί των αρμοδίων για την εκτέλεση δημοσίων υπαλλήλων, ο οποίος εκδόθηκε σύμφωνα με το ισχύον κατά τον χρόνο υπογραφής της Συνθήκης Προσχωρήσεως στην Ένωση και αναφερόμενο στην Πράξη Προσχωρήσεως του εν λόγω κράτους σχέδιο δράσεως για τη δικαστική μεταρρύθμιση του εν λόγω κράτους, μόνο το γεγονός ότι η Επιτροπή είχε συμμετάσχει στην προπαρασκευή του εν λόγω νόμου, την είχε χρηματοδοτήσει, ακόμη και την είχε προκαλέσει, δεν μπορεί να συνιστά συγκεκριμένη διαβεβαίωση δοθείσα από την Επιτροπή, σύμφωνα με την οποία αυτή θεωρούσε τη δημιουργία σώματος αρμοδίων για την εκτέλεση δημοσίων υπαλλήλων ως τον μόνο δυνατό τρόπο διασφαλίσεως της τηρήσεως των δεσμεύσεων που απορρέουν από την προσχώρηση. Για να αποδειχθούν τέτοιες διαβεβαιώσεις, θα έπρεπε, λαμβανομένης υπόψη της ελλείψεως προβλεπόμενης στην εν λόγω Πράξη Προσχωρήσεως υποχρεώσεως του προσχωρούντος κράτους να δημιουργήσει σώμα αρμοδίων για την εκτέλεση δημοσίων υπαλλήλων, οι εν λόγω πράξεις αρχικής υποστηρίξεως του νόμου περί των αρμοδίων για την εκτέλεση δημοσίων υπαλλήλων να έχουν συμπληρωθεί από μεταγενέστερες συγκλίνουσες και ρητές συναφείς πράξεις.
(βλ. σκέψεις 73, 75)