Απόφαση του Δικαστηρίου (ένατο τμήμα) της 21ης Ιουνίου 2018 – Επιτροπή κατά Γερμανίας
(Υπόθεση C‑543/16) (1)
«Παράβαση κράτους μέλους – Οδηγία 91/676/ΕΟΚ – Άρθρο 5, παράγραφοι 5 και 7 – Παράρτημα II, A, σημεία 1 έως 3 και 5 – Παράρτημα III, παράγραφος 1, σημεία 1 έως 3, και παράγραφος 2 – Προστασία των υδάτων κατά της νιτρορρυπάνσεως γεωργικής προελεύσεως – Ανεπάρκεια των υφιστάμενων μέτρων – Συμπληρωματικά μέτρα ή ενισχυμένες δράσεις – Αναθεώρηση του προγράμματος δράσεως – Περιορισμός της ποσότητας λιπάσματος – Ισόρροπη χρήση λιπασμάτων – Χρονικές περίοδοι διασποράς λιπάσματος – Χωρητικότητα των δοχείων αποθηκεύσεως κοπριάς – Διασπορά λιπάσματος σε επιφάνειες με μεγάλη κλίση και σε εδάφη παγωμένα ή καλυμμένα με χιόνι»
1. Περιβάλλον – Προστασία των υδάτων κατά της νιτρορρυπάνσεως γεωργικής προελεύσεως – Οδηγία 91/676 – Εφαρμογή προγραμμάτων δράσεως σε ευπρόσβλητες ζώνες – Υποχρέωση των κρατών μελών να λαμβάνουν όλα τα συμπληρωματικά μέτρα που είναι απαραίτητα για την επίτευξη του σκοπού της οδηγίας – Υποχρέωση εφαρμογής των μέτρων αυτών εξ αρχής ή μόλις διαπιστωθεί ότι υπάρχει σχετική ανάγκη – Εκτίμηση σχετικά με την ανεπάρκεια των ισχυόντων μέτρων – Κριτήρια
(Οδηγία 91/676 του Συμβουλίου, άρθρα 1, 3 § 1, 5 §§ 4, 5 και 7, και 10 και παραρτήματα I, A, σημεία 2 και 3, και V § 4, στοιχείο εʹ)
(βλ. σκέψεις 51-53, 60, 61, 63, 64, 66-68)
2. Προσφυγή λόγω παραβάσεως – Εξέταση του βασίμου από το Δικαστήριο – Κατάσταση που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη – Κατάσταση κατά την εκπνοή της ταχθείσας με την αιτιολογημένη γνώμη προθεσμίας
(βλ. σκέψη 70)
3. Περιβάλλον – Προστασία των υδάτων κατά της νιτρορρυπάνσεως γεωργικής προελεύσεως – Οδηγία 91/676 – Εφαρμογή προγραμμάτων δράσεως σε ευπρόσβλητες ζώνες – Υποχρεωτικά μέτρα δυνάμενα να περιορίσουν τη διασπορά των λιπασμάτων – Συνεκτίμηση της ισορροπίας μεταξύ των προβλεπομένων αναγκών των καλλιεργειών σε άζωτο και της ποσότητας αζώτου που διατίθεται για τις καλλιέργειες από το έδαφος και από τα λιπάσματα – Επιτρεπόμενη ποσότητα αζώτου βάσει της εθνικής ρυθμίσεως αναλόγως των αναγκών σε άζωτο και του ισοζυγίου θρεπτικών ουσιών – Παράβαση
3. Περιβάλλον – Προστασία των υδάτων κατά της νιτρορρυπάνσεως γεωργικής προελεύσεως – Οδηγία 91/676 – Εφαρμογή προγραμμάτων δράσεως σε ευπρόσβλητες ζώνες – Υποχρεωτικά μέτρα δυνάμενα να περιορίσουν τη διασπορά των λιπασμάτων – Συνεκτίμηση της ισορροπίας μεταξύ των προβλεπομένων αναγκών των καλλιεργειών σε άζωτο και της ποσότητας αζώτου που διατίθεται για τις καλλιέργειες από το έδαφος και από τα λιπάσματα – Επιτρεπόμενη ποσότητα αζώτου βάσει της εθνικής ρυθμίσεως αναλόγως των αναγκών σε άζωτο και του ισοζυγίου θρεπτικών ουσιών – Παράβαση
(Οδηγία 91/676 του Συμβουλίου, άρθρο 5 § 4, και παράρτημα III § 1, σημείο 3)
(βλ. σκέψεις 87-94)
4. Περιβάλλον – Προστασία των υδάτων κατά της νιτρορρυπάνσεως γεωργικής προελεύσεως – Οδηγία 91/676 – Υποχρέωση των κρατών μελών να θεσπίζουν κώδικες ορθής γεωργικής πρακτικής και να καταρτίζουν προγράμματα δράσεως για τις ευπρόσβλητες ζώνες – Κανόνες που αφορούν τις περιόδους απαγορεύσεως της διασποράς παντός τύπου λιπασμάτων – Εθνική κανονιστική ρύθμιση που προβλέπει ορισμένες παρεκκλίσεις από τους κανόνες αυτούς υπό όρους μη προβλεπόμενους από την εν λόγω οδηγία – Παράβαση
(Οδηγία 91/676 του Συμβουλίου, αιτιολογική σκέψη 11, άρθρα 2, στοιχείο εʹ, 4 § 1, και 5 και παραρτήματα II, A, σημείo 1, και III § 1, σημείο 1)
(βλ. σκέψεις 103-105, 107, 120, 135)
5. Περιβάλλον – Προστασία των υδάτων κατά της νιτρορρυπάνσεως γεωργικής προελεύσεως – Οδηγία 91/676 – Υποχρέωση των κρατών μελών να θεσπίζουν κώδικες ορθής γεωργικής πρακτικής και να καταρτίζουν προγράμματα δράσεως για τις ευπρόσβλητες ζώνες – Κανόνες για τη χωρητικότητα και τον τρόπο κατασκευής των δοχείων αποθηκεύσεως κοπριάς – Κανόνες για τη διασπορά λιπασμάτων σε επιφάνειες με μεγάλη κλίση και σε εδάφη παγωμένα ή καλυμμένα με χιόνι – Υποχρέωση σαφούς και ακριβούς μεταφοράς στο εσωτερικό δίκαιο βάσει αντικειμενικών κριτηρίων – Παράβαση
(Οδηγία 91/676 του Συμβουλίου, άρθρα 4 § 1, και 5 § 4, και παραρτήματα II, A, σημεία 2 και 5, και III § 1, σημεία 2 και 3, στοιχείο aʹ, και § 2)
(βλ. σκέψεις 111, 128-133, 153, 164, 166, 172)
6. Κράτη μέλη – Υποχρεώσεις – Εκτέλεση των οδηγιών – Παράβαση – Δικαιολογητικός λόγος αντλούμενος από την εσωτερική έννομη τάξη – Απαράδεκτο
(βλ. σκέψη 114)
7. Πράξεις των οργάνων – Οδηγίες – Εκτέλεση από τα κράτη μέλη – Ανάγκη σαφούς και ακριβούς μεταφοράς στο εσωτερικό δίκαιο – Τεχνικοί κανόνες στον τομέα του περιβάλλοντος
7. Πράξεις των οργάνων – Οδηγίες – Εκτέλεση από τα κράτη μέλη – Ανάγκη σαφούς και ακριβούς μεταφοράς στο εσωτερικό δίκαιο – Τεχνικοί κανόνες στον τομέα του περιβάλλοντος
(Οδηγία 91/676 του Συμβουλίου)
(βλ. σκέψεις 145, 157, 164)
Διατακτικό
Το Δικαστήριο αποφασίζει:
1) | | Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, παραλείποντας να λάβει συμπληρωματικά μέτρα ή να προβεί σε ενισχυμένες δράσεις, αφότου κατέστη σαφές ότι τα προβλεπόμενα στο γερμανικό πρόγραμμα δράσεως μέτρα δεν ήσαν επαρκή, καθώς και να αναθεωρήσει αυτό το πρόγραμμα δράσεως, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 5, παράγραφοι 5 και 7, της οδηγίας 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 1991, για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης, όπως τροποποιήθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) 1137/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2008, σε συνδυασμό με το παράρτημα II, Α, σημεία 1 έως 3 και 5, καθώς και με το παράρτημα III, παράγραφος 1, σημεία 1 έως 3, και παράγραφος 2, της οδηγίας αυτής. |
2) | | Καταδικάζει την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας στα δικαστικά έξοδα. |
2) | | Καταδικάζει την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας στα δικαστικά έξοδα. |