Sprawa T‑334/12
Plantavis GmbH
i
NEM, Verband mittelständischer europäischer Hersteller und Distributoren von Nahrungsergänzungsmitteln & Gesundheitsprodukten eV
przeciwko
Komisji Europejskiej
i
Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA)
Ochrona konsumentów – Oświadczenia zdrowotne dotyczące żywności – Rozporządzenie (UE) nr 432/2012 – Skarga o stwierdzenie nieważności – Akt regulacyjny niewymagający przyjęcia środków wykonawczych – Bezpośrednie oddziaływanie – Dopuszczalność – Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 – Zarzut niezgodności z prawem – Rejestr oświadczeń zdrowotnych
Streszczenie – wyrok Sądu (ósma izba) z dnia 12 czerwca 2015 r.
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Przesłanki dopuszczalności – Skarga przeciwko autorowi zaskarżonego aktu – Wniosek o stwierdzenie nieważności aktu Komisji złożony przeciwko organowi Unii – Niedopuszczalność
(art. 263 TFUE)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Pojęcie aktu regulacyjnego w rozumieniu art. 263 akapit czwarty TFUE – Każdy akt o charakterze generalnym, z wyjątkiem aktów legislacyjnych – Rozporządzenie Komisji ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności – Włączenie
(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie Komisji nr 432/2012)
3. Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Bezpośrednie oddziaływanie – Kryteria – Rozporządzenie Komisji ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności – Brak dokładnego wskazania przez skarżącego oświadczeń mogących mieć negatywny wpływ na jego sytuację prawną – Brak bezpośredniego oddziaływania – Niedopuszczalność
(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 28 ust. 5, 6; rozporządzenie Komisji nr 432/2012)
4. Zarzut niezgodności z prawem – Charakter incydentalny – Niedopuszczalność skargi głównej – Niedopuszczalność zarzutu
(art. 277 TFUE)
5. Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Pojęcie – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Utworzony przez Komisję rejestr oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności – Akt o charakterze wyłącznie informacyjnym – Wyłączenie
(art. 263 TFUE; rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 31, art. 20)
6. Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty podlegające zaskarżeniu – Pojęcie – Akty wywołujące wiążące skutki prawne – Akty przygotowawcze – Wyłączenie – Opinia naukowa Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przedstawiona na wniosek Komisji do celów oceny oświadczeń zdrowotnych – Akt niezmierzający do wywołania skutków prawnych – Wyłączenie
(art. 263 TFUE; rozporządzenie nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 13 ust. 3)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 20)
2. Pojęcie aktu regulacyjnego w rozumieniu art. 263 akapit czwarty in fine TFUE należy rozumieć jako oznaczające akty o charakterze generalnym, z wyjątkiem aktów ustawodawczych. Rozporządzenie nr 432/2012 ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci stanowi akt regulacyjny.
Rozporządzenie to zostało bowiem przyjęte przez Komisję w ramach kompetencji wykonawczych, w drodze procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą, i w konsekwencji nie stanowi aktu ustawodawczego. Ponadto rozporządzenie nr 432/2012 ma charakter generalny, gdyż znajduje zastosowanie w określonych obiektywnie sytuacjach oraz wywołuje wiążące skutki prawne względem pewnej kategorii osób określonych w sposób generalny i abstrakcyjny.
(por. pkt 24–27)
3. Spełnienie przesłanki bezpośredniego oddziaływania w rozumieniu art. 263 akapit czwarty TFUE wymaga, po pierwsze, aby akt będący przedmiotem skargi wywierał bezpośredni wpływ na sytuację prawną skarżącego i, po drugie, by nie pozostawiał żadnego zakresu uznania swoim adresatom, którzy są zobowiązani do jego wykonania, co ma mieć charakter czysto automatyczny i wynikać z samego tego będącego przedmiotem skargi uregulowania, bez stosowania innych przepisów pośrednich.
Jeżeli chodzi o skargę wniesioną na rozporządzenie nr 432/2012 ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci, skarżący powinien, w celu wykazania, że akt ten dotyczy go bezpośrednio w rozumieniu art. 263 akapit czwarty TFUE, wskazać oświadczenia objęte wspomnianym rozporządzeniem, które mają negatywny wpływ na jego sytuację prawną. W szczególności skarżący jest zobowiązany wykazać, że w okresie, kiedy wniósł skargę, stosował w przekazach komercyjnych związanych z jego produktami oświadczenia zakazane w następstwie przyjęcia rozporządzenia nr 432/2012. W tym względzie do sądu Unii nie należy wyszukiwanie i odnajdywanie oświadczeń mogących ewentualnie stanowić podstawę dopuszczalności skargi, zwłaszcza w wypadku, gdy chodzi o około 2000 oświadczeń zdrowotnych, z których 222 zostały dopuszczone, a 1719 zostało zakazanych.
Ponadto w przypadku, gdy oświadczenia zdrowotne, które dotyczą skarżącego, są zamieszczone w wykazie oświadczeń nierozpatrzonych, ponieważ ich ocena wciąż trwa, a Komisja nie zajęła ostatecznego stanowiska w sprawie ich dopuszczenia bądź zakazu ich stosowania, nie mogą one stanowić podstawy skargi o stwierdzenie nieważności. Do oświadczeń, których rozpatrzenie zawieszono, ma bowiem zastosowanie ten sam reżim prawny, który miał do nich zastosowanie przed przyjęciem rozporządzenia nr 432/2012. W konsekwencji przedsiębiorstwa, których te oświadczenia dotyczą, mogą je nadal stosować w ramach swojej działalności polegającej na wprowadzaniu na rynek żywności zgodnie z art. 28 ust. 5 i 6 rozporządzenia nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.
(por. pkt 28, 30, 32, 36)
4. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 50, 51)
5. Aktami lub decyzjami, które mogą stać się przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE, są środki wywołujące wiążące skutki prawne mogące naruszać interesy skarżącego poprzez istotną zmianę jego sytuacji prawnej. Aby określić, czy dany akt lub decyzja wywołują takie skutki, należy skupić się na samej ich istocie.
Rejestr dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych utworzony przez Komisję zgodnie z art. 20 rozporządzenia nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności nie stanowi jako taki aktu prawnego mogącego być przedmiotem skargi na podstawie art. 263 TFUE. Jak wynika bowiem z motywu 31 rozporządzenia nr 1924/2006, rejestr dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych stanowi narzędzie komunikacji służące zapewnieniu przejrzystości i informacji w celu uniknięcia składania wniosków dotyczących oświadczeń, które były już przedmiotem oceny. Mimo iż rejestr ten zawiera informacje na temat aktów prawnych przyjętych w dziedzinie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, to jednak nie ma on na celu wywołania skutków prawnych względem osób trzecich.
(por. pkt 56, 58, 59)
6. Opinie i zalecenia instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii są wprost wyłączone z zakresu stosowania art. 263 TFUE i nie mogą zatem być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności. Poza tym w przypadku aktów bądź decyzji, które są sporządzane w kilku stadiach, aktami zaskarżalnymi są z zasady jedynie te akty, które w sposób definitywny określają stanowisko danej instytucji po zakończeniu owego postępowania, z wyłączeniem aktów pośrednich, które służą jedynie przygotowaniu ostatecznej decyzji.
Jeśli chodzi o opinie naukowe Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) opublikowane w następstwie ocen dokonanych zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności, to są one, zgodnie z brzmieniem tego przepisu, stadiami pośrednimi postępowania, które nie mogą wpływać na sytuację prawną osób trzecich. EFSA ma bowiem przedstawiać opinie wtedy, gdy przewidują to właściwe ramy prawne. Tymczasem w takich przypadkach EFSA nie jest władna przyjąć aktów, które wywołują skutki prawne, gdyż jedynymi aktami zaskarżalnymi są akty zawierające końcową decyzję przyjętą przez Komisję w sprawie dopuszczenia bądź zakazu analizowanych oświadczeń. W konsekwencji oceny dokonane przez EFSA w ramach procedury przewidzianej w art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 1924/2006 nie mogą być przedmiotem skargi na podstawie art. 263 TFUE.
(por. pkt 61–64)