WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ (druga izba)
z dnia 8 grudnia 2014 r.
Sprawa F‑4/13
Michael Cwik
przeciwko
Komisji Europejskiej
Służba publiczna – Urzędnicy – Ocena – Sprawozdanie z oceny – Postępowanie w sprawie oceny (1995/1997) – Wykonanie wyroku Sądu Pierwszej Instancji – Żądanie stwierdzenia nieważności sprawozdania z oceny – Brak skierowania sprawy do wspólnego komitetu ds. oceny – Zwłoka przy sporządzaniu sprawozdania z oceny– Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie
Przedmiot: Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której M. Cwik żąda, po pierwsze, stwierdzenia nieważności decyzji Komisji Europejskiej z dnia 12 marca 2012 r. w sprawie ostatecznego sporządzenia sprawozdania z oceny za okres od dnia 1 lipca 1995 r. do dnia 30 czerwca 1997 r. w wykonaniu wyroku Cwik/Komisja (T‑155/03, T‑157/03 i T‑331/03, EU:T:2005:447, zwanego dalej „wyrokiem w sprawie Cwik”) oraz, w razie potrzeby, decyzji z dnia 4 października 2012 r. oddalającej jego zażalenie na decyzję z dnia 12 marca 2012 r., a po drugie, zasądzenie od Komisji odszkodowania i zadośćuczynienia za doznane szkodę i krzywdę.
Orzeczenie: Stwierdza się nieważność decyzji Komisji Europejskiej z dnia 12 marca 2012 r. o sporządzeniu ostatecznego nowego sprawozdania z oceny M. Cwika z postępowania w sprawie oceny [1995/1997]. Zasądza się od Komisji Europejskiej na rzecz M. Cwika kwotę 15 000 EUR tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Komisja Europejska pokrywa własne koszty i zostaje obciążona kosztami poniesionymi przez M. Cwika.
Streszczenie
1. Skargi urzędników – Interes prawny – Skarga o stwierdzenie nieważności sprawozdania z oceny – Skarga wniesiona po przeniesieniu urzędnika na emeryturę – Dopuszczalność uzależniona od zaistnienia szczególnych okoliczności – Skarga kwestionująca zwłokę w wykonaniu wyroku sądu Unii stwierdzającego nieważność spornego sprawozdania z oceny – Zachowanie interesu prawnego
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; regulamin pracowniczy, art. 43, 90, 91)
2. Skargi urzędników – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Stwierdzenie nieważności sprawozdania z oceny – Brak skierowania sprawy do wspólnego komitetu ds. oceny przy sporządzaniu ponownego sprawozdania z racji rzekomych trudności w ukonstytuowaniu tego komitetu – Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych – Stwierdzenie nieważności
(art. 266 TFUE; regulamin pracowniczy, art. 43)
3. Urzędnicy – Ocena – Wspólny komitet ds. oceny – Skład – Konieczność posiadania przez członków doświadczenia w dziedzinie odwołań wewnętrznych – Brak
(regulamin pracowniczy, art. 43)
4. Skargi urzędników – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Rozsądny termin – Sporządzenie ponownego sprawozdania z oceny – Kryteria oceny – Nieprzestrzeganie określonych w przepisach wewnętrznych terminów – Naruszenie prawa do obrony – Stwierdzenie nieważności sprawozdania
(art. 266 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 1; regulamin pracowniczy, art. 43; statut europejskiego rzecznika praw obywatelskich, art. 2 ust. 6)
1. W odniesieniu do interesu urzędnika lub byłego urzędnika w żądaniu stwierdzenia nieważności sprawozdania z oceny, takie sprawozdanie z oceny wpływa zasadniczo na interes osoby ocenianej jedynie do momentu definitywnego zakończenia przez nią służby, zaś po zakończeniu służby urzędnik nie ma już interesu w podtrzymywaniu skargi na sprawozdanie z oceny, chyba że zostanie wykazane istnienie szczególnej okoliczności uzasadniającej osobisty i aktualny interes w stwierdzeniu nieważności tego sprawozdania.
Jeżeli skarga byłego urzędnika ma na celu zakwestionowanie błędnego jego zdaniem wykonania wyroku wydanego po przeniesieniu go na emeryturę, w którym to wyroku sąd Unii stwierdził nieważność sprawozdania z oceny zaskarżonego w czasie, gdy urzędnik pełnił jeszcze służbę, odmowa uznania, że ma on interes prawny w stwierdzeniu nieważności nowego sprawozdania oznaczałaby naruszenie jego prawa do prawidłowego wykonania wyroku stwierdzającego nieważność, a zatem jego prawa do skutecznej ochrony sądowej. Ponadto, jako że skarżący żąda zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną przez wynoszącą sześć lat i trzy miesiące zwłokę w otrzymaniu nowego sprawozdania w wykonaniu tego wyroku, stwierdzić należy, że został on narażony na znaczną zwłokę, która mogła wyrządzić mu krzywdę. W tych okolicznościach zachodzi szczególna okoliczność uzasadniająca osobisty i aktualny interes w uzyskaniu stwierdzenia nieważności nowego sprawozdania.
(zob. pkt 59, 62–64)
Odesłanie
Sąd Pierwszej Instancji, postanowienie N/Komisja, T‑97/94, EU:T:1998:270, pkt 26; wyrok Dionyssopoulou/Rada, T‑105/03, EU:T:2005:189, pkt 20
2. W ramach ustanowionego przez Komisję systemu oceny, w świetle wagi prawa wszystkich ocenianych urzędników do tego, by ich sprawozdanie zostało zbadane przez zwołany w tym celu wspólny komitet, sprawozdanie z oceny byłego urzędnika, sporządzone w następstwie wyroku sądu Unii stwierdzającego nieważność, jest obarczone naruszeniem istotnych wymogów proceduralnych, które narusza prawa zainteresowanego i ma wpływ na jego ważność, w przypadku gdy wspólny komitet ds. oceny (comité paritaire des notations, CPN) nie otrzyma nawet akt zainteresowanego, by wypowiedzieć się na temat postępowania w sprawie oceny i treści nowego sprawozdania, gdyż Komisja nie zwołała jego członków.
Wniosku tego nie podważa fakt, że członkowie CPN zasiadający w nim w trakcie postępowania w sprawie oceny dotyczącego objętego sprawozdaniem okresu zmarli lub odeszli na emeryturę, że zwołanie CPN ad hoc nie jest przewidziane w mających zastosowanie ogólnych przepisach wykonawczych lub że nie można skierować sprawy do następcy CPN, comité paritaire d’évaluation (w jęz. polskim również wspólny komitet ds. oceny). Dana instytucja powinna bowiem w celu zastosowania się do spoczywającego na niej na mocy art. 266 TFUE obowiązku przyjąć konkretne środki mogące wyeliminować niezgodność z prawem popełnioną względem danej osoby i nie może powoływać się na trudności praktyczne, jakie mogłyby powstać w związku z przywróceniem w sytuacji prawnej skarżącego stanu sprzed wydania aktu, którego nieważność została stwierdzona celem uwolnienia się od tego obowiązku.
W tym względzie, jedynie pomocniczo, jeżeli wykonanie wyroku stwierdzającego nieważność okaże się szczególne trudne, obowiązek staranności wymaga od Komisji, by uprzedziła o tym jak najszybciej skarżącego i nawiązała z nim dialog w celu ustalenia godziwej rekompensaty jego krzywdy. Jest to tym bardziej wymagane w przypadku sporządzenia w odpowiedniej formie sprawozdania z oceny byłego urzędnika z postępowania w sprawie oceny sprzed blisko 20 lat, gdyż sprawozdanie to nie może być wzięte pod uwagę do celów ewentualnego awansu skarżącego, czy nawet odtworzenia jego kariery zawodowej, gdyż postępowania w sprawie oceny, które nastąpiły po tym postepowaniu w sprawie oceny, w których skarżący mógł ubiegać się o awans, zostały już dawno zamknięte.
(zob. pkt 74, 77, 79, 80, 84, 123)
Odesłanie
Trybunał, wyrok Portugalia/Komisja, C‑198/07 P, EU:C:2008:761, pkt 72
Sąd Pierwszej Instancji, wyroki: Meskens/Parlament, T‑84/91, EU:T:1992:103, pkt 78; C/Komisja, T‑166/04, EU:T:2007:24, pkt 52
Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok Andres i in./EBC, F‑15/05, EU:F:2008:81, pkt 132 i przytoczone tam orzecznictwo
3. Aby wspólny komitet do spraw oceny (CPN) mógł wydać opinię na temat postepowania w sprawie oceny z pełną znajomością rzeczy, nie jest konieczne, by jego członkowie nabyli doświadczenia względem dużej liczby odwołań wewnętrznych, w szczególności by móc ocenić słuszność i obiektywizm postępowania. Aby ocenić słuszność i obiektywizm postępowania w sprawie oceny CPN powinien zbadać postepowanie w sprawie oceny przeprowadzone w celu sporządzenia danego sprawozdania i porównać je z postępowaniami przeprowadzonymi w celu sporządzenia innych sprawozdań z oceny, przy czym nie jest wymagane, by te ostatnie zostały zakwestionowane przed CPN. Ponadto wymaganie, by CPN wydawał opinie, wyłącznie jeżeli skierowanych do niego zostanie wiele sprzeciwów, oznacza ograniczenie prawa wszystkich ocenianych urzędników do żądania udziału CPN w postępowaniu.
(zob. pkt 87)
4. Instytucja, która wydała akt, którego nieważność stwierdził sąd Unii, jest zobowiązana do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku stwierdzającego nieważność w rozsądnym terminie. W związku z tym instytucja narusza art. 266 TFUE i popełnia zawinione uchybienie powodujące powstanie odpowiedzialności Unii, w przypadku gdy w braku szczególnych trudności związanych z wykładnią wyroku stwierdzającego nieważność lub w braku trudności praktycznych nie przyjmuje konkretnych środków w celu wykonania tego wyroku w rozsądnym terminie.
W przypadku wyroku stwierdzającego nieważność sprawozdania z oceny byłego urzędnika Komisji, przyjęte przez Komisję ogólne przepisy wykonawcze do art. 43 regulaminu pracowniczego (OPW) określają dokładne i stosunkowo krótkie terminy dla każdego z etapów postępowania. W tym względzie, choć za przekroczenie tych terminów należy zasadniczo winić administrację, niemniej takie przekroczenie wywołane szczególnymi okolicznościami lub działaniem na zwłokę skarżącego nie może zostać przypisane administracji. Co do wskazywanych opóźnień spowodowanych składaniem skarg do rzecznika praw obywatelskich, Komisja nie ma obowiązku oczekiwać na rozstrzygnięcie tych skarg. Zgodnie z art. 2 ust. 6 decyzji 94/262 w sprawie postanowień i ogólnych warunków wykonywania zadań przez rzecznika praw obywatelskich złożenie skargi do rzecznika praw obywatelskich nie ma wpływu na bieg terminów do wnoszenia środków odwoławczych w postępowaniu administracyjnym. Nie przerywa też więc biegu postępowania w sprawie oceny.
Naruszenie zasady przestrzegania rozsądnego terminu nie uzasadnia z reguły stwierdzenia nieważności decyzji wydanej na zakończenie postępowania administracyjnego. Nieprzestrzeganie zasady rozsądnego terminu wpływa bowiem na ważność postępowania administracyjnego tylko w sytuacji, gdy zbytnia przewlekłość może mieć wpływ na samą treść wydanej po zakończeniu postępowania administracyjnego decyzji. Tak może być, gdy zbyt duży upływ czasu wpływa na zdolność skutecznej obrony zainteresowanych. Nieprzestrzeganie terminów określonych w OPW, gdy zainteresowany wystąpił o skierowanie sprawy do CPN przy sporządzaniu sprawozdania z oceny w wykonaniu wyroku stwierdzającego nieważność, ma wpływ na jego zdolność do korzystania z przyznanych w regulaminie pracowniczym praw oraz prawa do tego, by nowe sprawozdanie zostało zbadane zgodnie z regułami, które instytucja sama dla siebie ustanowiła.
(zob. pkt 94, 98, 107, 111, 112)
Odesłanie
Sąd Pierwszej Instancji, wyrok Huygens/Komisja, T‑281/01, EU:T:2004:207, pkt 67
Sąd do spraw Służby Publicznej, wyroki: C i F/Komisja, F‑44/06 i F‑94/06, EU:F:2007:66, pkt 60, 63–67; AE/Komisja, F‑79/09, EU:F:2010:99, pkt 100