Edizzjoni Provviżorja
KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
CAMPOS SÁNCHEZ-BORDONA
ippreżentati fil-25 ta’ April 2024 (1)
Kawża C‑228/23
Association AFAÏA
vs
Institut national de l’origine et de la qualité (INAO),
fil-preżenza ta’:
Ministre de l’Agriculture et de l’Alimentation
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Conseil d’État (il-Kunsill tal-Istat, fir-rwol tiegħu bħala l-Qorti Suprema Amministrattiva (Franza))
“Proċedura għal deċiżjoni preliminari – Agrikoltura – Produzzjoni organika – Regolament (UE) 2018/848 – L-użu tal-fertilizzanti, tal-kondizzjonaturi tal-ħamrija u tan-nutrijenti fil-produzzjoni organika – Regolament ta’ Implimentazzjoni (UE) 2021/1165 – Anness II – Il-kunċetti ta’ trobbija industrijali tal-annimali u ta’ trobbija tal-annimali mingħajr art– Kriterji sabiex it-trobbija tal-annimali tiġi kklassifikata bħala industrijali fis-sens tal-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni (UE) 2021/1165”
1. F’dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari, il-Qorti tal-Ġustizzja hija mistiedna tinterpreta l-kunċett ta’ trobbija industrijali tal-annimali (2) li jinsab fir-Regolament (UE) 2018/848 (3) u fir-Regolament ta’ Implimentazzjoni (UE) 2021/1165 (4).
2. It-tilwima fil-kawża prinċipali taqa’ f’kuntest ta’ żieda tal-produzzjoni organika (5), li hija rifless fid-dritt tal-Unjoni Ewropea. Waħda mill-problemi li tqum hija dik dwar il-fertilizzazzjoni tal-artijiet użati għal din il-produzzjoni (6), li s-sistema tagħha għadha ma hijiex irregolata bil-preċiżjoni meħtieġa mil-leġiżlatur Ewropew.
3. Ir-Regolament 2018/848 u r-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165 jawtorizzaw, b’deroga u taħt ċerti kundizzjonijiet, l-użu, fl-agrikoltura organika, ta’ demel mhux organiku (7) li jirriżulta mit-trobbija tal-annimali konvenzjonali (8). Ir-restrizzjoni prinċipali imposta mir-regoli tagħhom fuq l-użu ta’ dan it-tip ta’ demel hija dik li ma dan ma joriġinax mit-trobbija industrijali tal-annimali. Ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari huwa intiż preċiżament sabiex tiġi ddetrminata t-tifsira ta’ din l-aħħar espressjoni.
I. Il‑kuntest ġuridiku: id‑dritt tal‑Unjoni
A. Ir‑Regolament 2018/848
4. Skont l-Artikolu 4 (“Objettivi”):
“Il-produzzjoni organika għandha tfittex li tilħaq l-objettivi ġenerali li ġejjin: […] b) iżżomm il-fertilità fit-tul tal-ħamrija; […] d) tikkontribwixxi b’mod sostanzjali għal ambjent mhux tossiku; e) tikkontribwixxi għal standards għoljin dwar it-trattament xieraq tal-annimali u, b’mod partikolari, għall-indirizzar tal-ħtiġijiet ta’ mġiba speċifiċi skont l-ispeċi tal-annimali […].”
5. L-Artikolu 5 (“Prinċipji ġenerali”) jipprovdi li:
“Il-produzzjoni organika hija sistema ta’ ġestjoni sostenibbli li hija bbażata fuq il-prinċipji ġenerali li ġejjin:
a) ir-rispett għas-sistemi u ċ-ċikli tan-natura u s-sosteniment u t-titjib tal-kundizzjoni tal-ħamrija, tal-ilma u tal-arja, tas-saħħa tal-pjanti u tal-annimali, u tal-bilanċ bejniethom;
[…]
d) il-produzzjoni ta’ varjetà kbira ta’ ikel u prodotti agrikoli u tal-akkwakultura oħrajn ta’ kwalità għolja li jirrispondu għad-domanda tal-konsumaturi għal oġġetti prodotti li huma manifatturati bl-użu ta’ proċessi li ma jagħmlux ħsara lill-ambjent, lis-saħħa tal-bniedem, lis-saħħa tal-pjanti jew lis-saħħa u l-benessri tal-annimali;
[…]
g) ir-restrizzjoni tal-użu ta’ inputs esterni; fejn jkunu meħtieġa inputs esterni jew meta l-prattiki u l-metodi ta’ ġestjoni adatti msemmija fil-punt (f) ma jkunux jeżistu, dawk l-inputs esterni għandhom jiġu limitati għal:
i) inputs mill-produzzjoni organika; fil-każ tal-materjal riproduttiv tal-pjanti, għandha tingħata prijorità lill-varjetajiet magħżula minħabba l-kapaċità tagħhom li jissodisfaw il-ħtiġijiet u l-objettivi speċifiċi tal-agrikoltura organika;
ii) sustanzi naturali jew sustanzi dderivati b’mod naturali;
iii) fertilizzanti minerali b’solubbiltà baxxa,
[…]
j) l-osservanza ta’ livell għoli ta’ trattament xieraq tal-annimali filwaqt li jiġu rispettati l-ħtiġijiet speċifiċi tal-ispeċijiet.”
6. L-Artikolu 9 (“Regoli ġenerali dwar il-produzzjoni)”, jipprovdi, fil-paragrafu 3 tiegħu:
“Għall-finijiet u l-użi msemmija fl-Artikolu 24 u l-Artikolu 25 u fl-Anness II, fil-produzzjoni organika jistgħu jintużaw biss il-prodotti u s-sustanzi li jkunu ġew awtorizzati skont dawk id-dispożizzjonijiet, dment li l-użu tagħhom fil-produzzjoni mhux organika jkun ġie awtorizzat ukoll f’konformità mad-dispożizzjonijiet rilevanti tal-liġi tal-Unjoni u, fejn applikabbli, f’konformità mad-dispożizzjonijiet nazzjonali bbażati fuq il-liġi tal-Unjoni.
[…].”
7. L-Artikolu 12 (“Regoli għall-produzzjoni tal-pjanti”), jipprevedi, fil-paragrafu 1 tiegħu:
“L-operaturi li jipproduċu l-pjanti jew il-prodotti tal-pjanti għandhom jikkonformaw, b’mod partikolari, mar-regoli dettaljati stabbiliti fil-Parti I tal-Anness II.”
8. L-Artikolu 14 (“Regoli tal-produzzjoni tal-bhejjem [mit-trobbija tal-annimali]”) jistabbilixxi, fil-paragrafu 1 tiegħu, li:
“L-operaturi tal-bhejjem għandhom, b’mod partikolari, jikkonformaw mar-regoli dettaljati dwar il-produzzjoni li jinsabu fil-Parti II tal-Anness II u fi kwalunkwe att ta’ implimentazzjoni msemmi fil-paragrafu 3 ta’ dan l-Artikolu.”
9. L-Artikolu 24 (“Awtorizzazzjoni ta’ prodotti u sustanzi għall-użu fil-produzzjoni organika”), jipprevedi li:
“1. Il-Kummissjoni tista’ tawtorizza ċerti prodotti u sustanzi għall-użu fil-produzzjoni organika, u għandha tinkludi kwalunkwe prodott u sustanza hekk awtorizzati fil-listi restrittivi, għall-finijiet li ġejjin:
[…]
b) bħala fertilizzanti, kondizzjonaturi tal-ħamrija u nutrijenti;
[...]
3. L-awtorizzazzjoni tal-prodotti u s-sustanzi msemmija fil-paragrafu 1 għall-użu fil-produzzjoni organika għandha tkun soġġetta għall-prinċipji stabbiliti fil-Kapitolu II u għall-kriterji li ġejjin, li għandhom jiġu evalwati b’mod komplessiv:
[…]
d) fil-każ tal-prodotti msemmija fil-punt (b) tal-paragrafu 1, l-użu tagħhom ikun essenzjali għall-tisħiħ jew iż-żamma tal-fertilità tal-ħamrija jew sabiex jiġu ssodisfati r-rekwiżiti nutrizzjonali speċifiċi tar-raba’, jew għal skopijiet speċifiċi tal-ikkundizzjonar tal-ħamrija;
[…].”
10. Il-parti I (“Regoli għall-produzzjoni tal-pjanti”) tal-Anness II tindika li:
“Minbarra r-regoli tal-produzzjoni stabbiliti fl-Artikoli 9 sa 12, ir-regoli stabbiliti f’din il-Parti għandhom japplikaw għall-produzzjoni organika tal-pjanti.
1. Rekwiżiti ġenerali
[…]
1.9 Il-ġestjoni tal-ħamrija u l-fertilizzazzjoni
[…]
1.9.2. Il-fertilità u l-attività bijoloġika tal-ħamrija għandhom jinżammu u jiżdiedu:
[…]
c) fil-każijiet kollha, bl-applikazzjoni tad-demel tal-bhejjem jew materjal organiku, it-tnejn preferibbilment ikkompostjati, minn produzzjoni organika.
1.9.3. Fejn ma jistgħux jintlaħqu l-bżonnijiet nutrizzjonali tal-pjanti bil-miżuri previsti fil-punti 1.9.1 u 1.9.2, għandhom jintużaw biss fertilizzanti u tejjieba [kondizzjonaturi] tal-ħamrija li jkunu ġew awtorizzati skont l-Artikolu 24 għall-użu fil-produzzjoni organika, u dan biss sa fejn ikun neċessarju.
[…]”.
11. Fil-Parti II (“Regoli tal-produzzjoni tal-bhejjem”) tal-Anness II huwa indikat li:
“Minbarra r-regoli tal-produzzjoni stabbiliti fl-Artikoli 9, 10, 11 u 14, ir-regoli stabbiliti f’din il-Parti għandhom japplikaw għall-produzzjoni tal-bhejjem organiċi.
1. Rekwiżiti ġenerali
1.1 Ħlief fil-każ tat-trobbija tan-naħal, għandha tkun ipprojbita l-produzzjoni tal-bhejjem meta ma hemmx art, meta l-bidwi li biħsiebu jipproduċi bhejjem organiċi ma jamministrax art agrikola, u ma jkunx stabbilixxa ftehim ta’ kooperazzjoni bil-miktub ma’ bidwi rigward l-użu ta’ unitajiet ta’ produzzjoni organika jew unitajiet ta’ produzzjoni fil-fażi ta’ konverżjoni għal dawk il-bhejjem.
[…]
1.4.2.1 […] l-annimali organiċi għandhom jirgħu fuq art organika.
1.6.3. Id-densità tal-ħażna fil-binjiet għandha tipprovdi għall-kumdità, il-benessri u l-ħtiġijiet speċifiċi għall-ispeċijiet tal-annimali u għandha tiddependi, b’mod partikolari, mill-ispeċi, ir-razza u l-età tal-annimali. […]
[...]
1.6.8. Gaġeġ, kaxxi u pjattaformi ċatti biex jitrabbew il-bhejjem ma jistgħu jintużaw għall-ebda speċi ta’ bhejjem.
[…]”.
B. Ir‑Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165
12. L-Artikolu 2 jistabbilixxi li:
“Għall-finijiet tal-punt (b) tal-Artikolu 24(1) tar-Regolament (UE) 2018/848, il-prodotti u s-sustanzi elenkati fl-Anness II ta’ dan ir-Regolament biss jistgħu jintużaw fil-produzzjoni organika bħala fertilizzanti, kondizzjonaturi tal-ħamrija u nutrijenti għan-nutrizzjoni tal-pjanti, […] diment li dawn ikunu konformi mad-dispożizzjonijiet rilevanti tal-liġi tal-Unjoni […]”.
13. L-Anness II jipprevedi li:
“Il-fertilizzanti, il-kondizzjonaturi tal-ħamrija u n-nutrijenti […] elenkati f’dan l-Anness jistgħu jintużaw fil-produzzjoni organika, diment li jkunu konformi
– mal-leġiżlazzjonijiet rilevanti tal-Unjoni u nazzjonali dwar il-prodotti fertilizzanti, b’mod partikolari, fejn applikabbli, ir-Regolament (KE) Nru 2003/2003 u r-Regolament (UE) 2019/1009; u
[…]
Dawn jistgħu jintużaw biss skont l-ispeċifikazzjonijiet u r-restrizzjonijiet tal-użu ta’ dawk il-leġiżlazzjonijiet rispettivi tal-Unjoni u nazzjonali. Kundizzjonijiet aktar restrittivi għall-użu fil-produzzjoni organika huma speċifikati fil-kolonna tal-lemin tat-tabelli.
Isem | Prodotti komposti jew prodotti li fihom biss il-materjali mniżżlin hawn taħt | Deskrizzjoni, kundizzjonijiet u limiti speċifiċi |
Demel tal-irziezet | prodott li jinkludi taħlita ta’ ħmieġ [eskrementi] tal-annimali u materjal magħmul mill-ħxejjex (il-mifrex u l-materjal tal-għalf). hija pprojbita l-oriġini mill-agrikultura industrijali [trobbija industrijali tal-annimali] |
Demel tal-irziezet niexef u demel tat-tjur diżidratat | hija pprojbita l-oriġini mill-agrikultura industrijali |
Ħmieġ kompost tal-annimali, inkluż demel tat-tjur u demel kompost tal-irziezet | hija pprojbita l-oriġini mill-agrikultura industrijali |
Ħmieġ likwidu tal-annimali | użu wara fermentazzjoni kkontrollata u/jew dilwizzjoni xierqa hija pprojbita l-oriġini mill-agrikultura industrijali |
[…]”.
II. Il‑fatti, it‑tilwima u d‑domandi preliminari
14. L-Institut national de l’origine et de la qualité (l-Istitut Nazzjonali tal-Oriġini u l-Kwalità tal-Prodotti, Franza; iktar ’il quddiem l-“INAO”) huwa organu pubbliku li, taħt il-kontroll tal-ministeru kompetenti, huwa inkarigat li jimplimenta l-politika ta’ dan l-Istat Membru fir-rigward tas-sinjali uffiċjali ta’ identifikazzjoni tal-kwalità u tal-oriġini tal-prodotti agrikoli u agroalimentari.
15. Fl‑2020, l-INAO emenda l-“Gwida għall-qari” (9) tiegħu tar-leġiżlazzjoni Ewropea sabiex, b’mod partikolari, jinterpreta l-projbizzjoni, li tinsab fl-Anness I tar-Regolament (KE) Nru 889/2008 (10), tal-użu fuq art organika ta’ fertilizzanti u ta’ kondizzjonaturi tal-ħamrija li joriġinaw mill-annimali “minn trobbija industrijali tal-annimali”.
16. Skont il-Gwida għall-qari, id-demel tal-bhejjem “li ġej minn annimali li jitrabbew f’sistemi b’paviment f’għamla ta’ gradilja u/jew kompletament bi gradilji u li jaqbeż il-limiti ddefiniti fl-Anness I tad-Direttiva 2011/92/UE” u dak “li ġej minn annimali li jitrabbew f’gaġeġ u li jaqbżu” l-istess limiti huma esklużi.
17. L-assoċjazzjoni AFAÏA (11) talbet ir-revoka ta’ din il-parti tal-Gwida, iżda l-INAO ċaħad it-talba tagħha fl‑4 ta’ Frar 2020.
18. AFAÏA talbet lill-Conseil d’État (il-Kunsill tal-Istat, fir-rwol tiegħu bħala Qorti Suprema Amministrattiva) jannulla d-deċiżjoni tal-INAO tal‑4 ta’ Frar 2020 (12). Fil-fehma tagħha, l-INAO ma kienx kompetenti sabiex jadotta miżuri addizzjonali għar-Regolamenti (KE) Nru 834/2007 (13) u Nru 889/2008 u l-Gwida għall-qari kienet tinjora s-sens u l-portata ta’ dawn ir-regolamenti. Huwa fil-kuntest ta’ din it-tilwima li saret it-talba għal deċiżjoni preliminari.
19. Skont il-qorti tar-rinviju, il-leġiżlazzjoni li għandha tiġi applikata hija dik li tkun fis-seħħ meta tingħata s-sentenza tagħha, jiġifieri r-Regolament 2018/848 u r-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165. Wara d-dħul fis-seħħ taż-żewġ Regolamenti, l-INAO aġġorna l-Gwida għall-qari, iżda ma biddilx il-kontenut tagħha fir-rigward tad-definizzjoni tat-trobbija industrijali tal-annimali (14).
20. Għall-qorti tar-rinviju:
– Jeżistu diverġenzi fil-verżjonijiet lingwistiċi differenti (15) dwar il-kunċett ta’ trobbija industrijali tal-annimali, li la huwa ddefinit fir-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165, la fir-Regolament 2018/848 u lanqas fir-regoli preċedenti fil-qasam tal-agrikoltura organika.
– Dan il-kunċett huwa interpretat b’mod differenti skont l-Istati Membri, peress li xi wħud ikomplu jassimilawh għall-produzzjoni (mit-trobbija tal-annimali) mingħajr art, filwaqt li oħrajn jagħmlu distinzjoni bejn dawn iż-żewġ kunċetti u jiddefinixxu t-trobbija industrijali tal-annimali b’riferiment għal rekwiżiti tekniċi, għal limiti ta’ numru ta’ annimali u għar-rekwiżiti ta’ ikel.
21. F’dan il-kuntest, din il-qorti tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
“1) L-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/1165 […] għandu jiġi interpretat fis-sens li l-kunċett ta’ agrikoltura industrijali [trobbija industrijali tal-annimali], li jinsab f’dan l-anness, huwa ekwivalenti għal dak ta’ agrikoltura intensiva [trobbija tal-annimali mingħajr art]?
2) Jekk il-kunċett ta’ agrikoltura industrijali huwa differenti mill-kunċett ta’ agrikoltura intensiva, liema kriterji għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni sabiex jiġi ddeterminat jekk agrikoltura [trobbija tal-annimali] għandhiex tiġi kklassifikata bħala industrijali fis-sens tal-Anness II tar-Regolament 2021/1165?”
III. Il‑proċedura quddiem il‑Qorti tal-Ġustizzja
22. It-talba għal deċiżjoni preliminari waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fit‑12 ta’ April 2023.
23. Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub minn AFAÏA, mill-Gvern Finlandiż u minn dak Franċiż kif ukoll mill-Kummissjoni.
24. Waqt is-seduta, li nżammet fil‑21 ta’ Frar 2024, intervjenew AFAÏA, il-Gvern Franċiż u l-Kummissjoni.
IV. Evalwazzjoni
A. L-ewwel domanda preliminari: id-differenza bejn “trobbija industrijali tal-annimali” u “produzzjoni (mit-trobbija tal-annimali) mingħajr art”
25. Skont l-ewwel paragrafu tal-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165, “[i]l-fertilizzanti, il-kondizzjonaturi tal-ħamrija u n-nutrijenti [...] elenkati f’dan l-Anness jistgħu jintużaw fil-produzzjoni organika, diment li jkunu konformi
– mal-leġiżlazzjonijiet rilevanti tal-Unjoni u nazzjonali dwar il-prodotti fertilizzanti, b’mod partikolari, fejn applikabbli, ir-Regolament (KE) Nru 2003/2003 u r-Regolament (UE) 2019/1009; u
– mal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni dwar il-prodotti sekondarji tal-annimali, b’mod partikolari r-Regolament (KE) Nru 1069/2009 u r-Regolament (UE) Nru 142/2011, b’mod partikolari l-Annessi V u XI”.
26. It-tielet paragrafu tal-imsemmi Anness II jippreċiża li l-fertilizzanti, il-kondizzjonaturi tal-ħamrija u n-nutrijenti “jistgħu jintużaw biss skont l-ispeċifikazzjonijiet u r-restrizzjonijiet tal-użu ta’ dawk il-leġiżlazzjonijiet rispettivi tal-Unjoni u nazzjonali.” Fit-tabella mehmuża, huwa jżid kundizzjonijiet restrittivi għall-produzzjoni organika.
27. B’mod partikolari, din it-tabella tispeċifika li fil-produzzjoni organika “hija pprojbita l-oriġini mill-agrikultura industrijali [mit-trobbija industrijali tal-annimali]” għall-prodotti li ġejjin: demel tal-irziezet (16); demel tal-irziezet niexef u demel tat-tjur diżidratat; eskrementi komposti tal-annimali, inkluż demel tat-tjur u demel kompost tal-irziezet u eskrementi likwidi tal-annimali (17).
28. Kif tenfasizza l-qorti tar-rinviju, ma teżistix definizzjoni tat-trobbija industrijali tal-annimali la fir-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165, la fir-Regolament 2018/848 u lanqas f’xi dispożizzjoni oħra tad-dritt tal-Unjoni.
29. Barra minn hekk, il-verżjonijiet lingwistiċi differenti tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165 lanqas ma jaqblu fir-rigward tal-użu tat-terminu trobbija industrijali tal-annimali, peress li wħud minnhom jużaw, minflok din il-frażi, dik ta’ “produzzjoni (mit-trobbija tal-annimali) mingħajr art” (18).
30. Dawn iċ-ċirkustanzi wasslu għal prattika eteroġenja: ċerti Stati Membri jassimilaw it-trobbija industrijali tal-annimali mat-trobbija tal-annimali mingħajr art u oħrajn jiddefinixxu t-trobbija industrijali tal-annimali permezz ta’ riferimenti għal rekwiżiti tekniċi, limiti ta’ għadd ta’ annimali u rekwiżiti tal-ikel, li jvarjaw.
31. Dawn id-differenzi jwasslu għal distorsjonijiet tal-kompetizzjoni fis-suq intern u jaffettwaw b’mod negattiv lill-operaturi ekonomiċi kkonċernati u lill-fornituri tal-fertilizzanti, kondizzjonaturi tal-ħamrija u nutrijenti.
32. Ir-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165 lanqas ma jagħmel riferiment għad-drittijiet interni tal-Istati Membri għad-determinazzjoni ta’ dak li għandu jinftiehem bi trobbija industrijali tal-annimali. B’hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tinterpreta din l-espressjoni b’mod awtonomu u uniformi (19), billi tuża l-kriterji ermenewtiċi normali (20).
1. Interpretazzjoni letterali
33. It-tielet paragrafu tal-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165 ma jagħti ebda indikazzjoni dwar is-sens tal-frażi trobbija industrijali tal-annimali jew dwar din hijiex ekwivalenti jew differenti mill-frażi’ “produzzjoni (mit-trobbija tal-annimali) mingħajr art”. Lanqas ir-Regolament 2018/848 ma jagħmel dan.
34. L-użu tal-kriterju letterali huwa partikolarment diffiċli meta, bħal fil-kawża ineżami, jeżistu diverġenzi kunsiderevoli bejn il-verżjonijiet lingwistiċi tat-tielet paragrafu tal-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165.
35. Il-paragun bejn dawn il-verżjonijiet juri li 21 minnhom jirreferu għal trobbija tal-annimali, il-produzzjoni jew l-isfruttament, li huma jikkwalifikaw bħala industrijali (21), intensivi (22) jew fuq skala kbira (23). Dawn it-termini jistgħu jiġu kkunsidrati bħala ekwivalenti u, kif diġà esponejt, għażilt li nuża t-terminu trobbija industrijali tal-annimali. Madankollu, il-verżjonijiet bil-lingwa Daniża, Olandiża u Portugiża jużaw il-kunċett ta’ produzzjoni (mit-trobbija tal-annimali) mingħajr art (24).
36. Skont il-ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, id-diversi verżjonijiet lingwistiċi għandhom jiġu interpretati b’mod uniformi (25). L-ebda waħda ma għandha tingħata prijorità fuq l-oħra (26).
37. Skont is-sens abitwali tagħha, l-attività ta’ trobbija tal-annimali fejn l-annimali mrobbija jkunu jinsabu ġeneralment fi stallel u f’kundizzjonijiet maħluqa u kkontrollati b’mod artifiċjali, hija industrijali. L-annimali jitrabbew bl-użu ta’ metodi speċifiċi għall-industrija, jiġifieri, li huma mmirati li jimmassimizzaw il-produzzjoni fl-iqsar żmien possibbli.
38. It-trobbija industrijali tal-annimali ta’ spiss teħtieġ investimenti sinjifikattivi, tuża ikel arrikkit u tuża l-antibijotiċi bħala prevenzjoni, u għandha produttività għolja, iżda tista’ twassal għal tniġġis sinjifikattiv tal-ambjent. Il-protezzjoni speċifika tal-benesseri tal-annimali ma hijiex neċessarjament waħda mill-prijoritajiet tagħha (27).
39. Il-kunċett ta’ trobbija tal-annimali mingħajr art lanqas ma huwa ddefinit mir-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165 jew minn xi dispożizzjoni oħra tad-dritt tal-Unjoni. Il-punt 1.1 tal-Parti II tal-Anness II tar-Regolament 2018/848 isemmih billi jindika li l-“produzzjoni tal-bhejjem meta ma hemmx art” hija pprojbita f’ċerti ċirkustanzi (28).
40. It-trobbija tal-annimali mingħajr art tikkorrispondi għalhekk għal produzzjoni tal-annimali mwettqa f’interkjużuri artifiċjali u li fiha l-għalf ma joriġinax miż-żona fejn tinsab l-azjenda, li l-effluwenti tagħha jitbattlu fuq barra (29).
41. Minn perspettiva letterali, it-trobbija industrijali tal-annimali tinkludi t-trobbija tal-annimali mingħajr art, iżda dan huwa kunċett usa’. Jista’ jkun hemm azjendi għat-trobbija tal-annimali li, minħabba l-karatteristiċi tagħhom, anki jekk ikollhom art, jikkwalifikaw bħala industrijali (30).
42. L-interpretazzjoni grammatikali twassal, għalhekk, sabiex jitqies li l-fertilizzanti, il-kondizzjonaturi tal-ħamrija u n-nutrijenti li l-użu tagħhom fl-agrikoltura organika huwa pprojbit mill-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165 huma dawk li joriġinaw mit-trobbija industrijali tal-annimali u mhux biss dawk li joriġinaw mit-trobbija tal-annimali mingħajr art. B’xi mod, t-trobbija tal-annimali mingħajr art hija l-iktar forma estrema, iżda mhux l-unika forma, tat-trobbija industrijali tal-annimali.
2. Interpretazzjoni storika u sistematika
43. Id-diverġenza bejn il-verżjonijiet lingwistiċi tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165 kienet diġà teżisti fis-sistema preċedenti għal dik attwali [ir-Regolament Nru 834/2007 u r-Regolament Nru 889/2008].
44. L-Artikolu 12(1)(d) tar-Regolament Nru 834/2007 kien jippermetti l-użu tal-fertilizzanti u tal-kondizzjonaturi li kienu ġew approvati mill-Kummissjoni, minbarra dawk ta’ oriġini organika. Fl-Anness I tar-Regolament Nru 889/2008, il-Kummissjoni aċċettat l-użu tal-istess prodotti, bl-eċċezzjoni ta’ dawk li joriġinaw minn “trobbija industrijali tal-annimali” (il-maġġoranza tal-verżjonijiet) jew ta’ “produzzjoni mingħajr art” (il-minoranza tal-verżjonijiet), mingħajr ma ddefinixxiet dawn il-kunċetti.
45. Preċedentement, ir-Regolament (KEE) Nru 2092/91 (31), imħassar bir-Regolament Nru 834/2007, kien jistabbilixxi li:
– L-użu tad-“demel” u tad-“demel tal-irziezet niexef u demel tat-tjur diżidratat” kien limitat biss għal “għal dak li ġej mit-trobbija tal-annimali estensiva skont it-tifsira tal-Artikolu 6(5) tar-Regolament (KEE) Nru 2328/91 (32).” Għalhekk, dawn il-prodotti ma setgħux jintużaw bħala fertilizzant fil-biedja organika jekk kienu joriġinaw mit-trobbija industrijali tal-annimali.
– L-użu tal-“[ħ]mieġ kompost tal-annimali, inkluż demel tat-tjur u demel kompost tal-irziezet” u tal-“eskrementi likwidi tal-annimali” ma kienx permess jekk kien joriġina mit-trobbija industrijali tal-annimali (kienet “ipprojbita l-oriġini minn trobbija intensiva [industrijali] tal-annimali” jew “minn trobbija tal-annimali mingħajr art” f’ċerti verżjonijiet).
46. L-evoluzzjoni leġiżlattiva turi li l-kunċett ta’ trobbija industrijali tal-annimali kien dak użat prinċipalment fil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni qabel ir-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165. Hija turi, fl-istess ordni ta’ ideat, li l-kunċett ta’ trobbija tal-annimali mingħajr art huwa kopert mill-kunċett iktar wiesa’ tat-trobbija industrijali tal-annimali.
3. Interpretazzjoni finalista
47. Il-leġiżlazzjoni tal-Unjoni fil-qasam tal-produzzjoni organika hija bbażata fuq diversi għanijiet, fosthom, f’dak li huwa rilevanti għal din il-kawża, il-protezzjoni tal-benesseri tal-annimali u l-preservazzjoni tal-fiduċja tal-konsumaturi fil-prodotti ttikkettati bħala organiċi.
48. Il-qari tal-premessa 1 (33) u tal-premessa 2 (34) tar-Regolament 2018/848 kif ukoll tal-Artikolu 4 tiegħu juri li l-protezzjoni tal-benesseri tal-annimali hija għan ta’ dawn id-dispożizzjonijiet, u dan huwa konformi mal-Artikolu 13 TFUE. Skont dan, l-Unjoni u l-Istati Membri “għandhom jgħatu konsiderazzjoni sħiħa tal-ħtiġijiet tal-benessri ta’ l-annimali bħala esseri sensibbli” fil-formulazzjoni u fl-implimentazzjoni tagħhom tal-politika tagħha (35).
49. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, “[b]illi enfasizza f’diversi okkażjonijiet l-impenn tiegħu li jiżgura livell għoli ta’ benesseri tal-annimali fil-kuntest tal-agrikoltura [tat-trobbija tal-annimali] organika, il-leġiżlatur tal-Unjoni ried jenfasizza li dan il-metodu ta’ produzzjoni agrikola [mit-trobbija tal-annimali] huwa kkaratterizzat mill-osservanza ta’ standards ogħla fil-qasam tal-benesseri tal-annimali fil-postijiet kollha u fl-istadji kollha ta’ din il-produzzjoni fejn dan il-benesseri jista’ jkompli jtejjeb iktar (36).”
50. Il-preservazzjoni tal-benesseri tal-annimali fil-produzzjoni organika titlob li jiġi ristrett l-użu tal-effluwenti li ġejjin mit-trobbija industrijali tal-annimali. It-trobbija tal-annimali estensiva, għall-kuntrarju, hija kompatibbli mal-livell għoli tal-benesseri tal-annimali, anki mingħajr ma tkun organika.
51. Il-premessa 6 tar-Regolament 2018/848 tiddikjara li l-kuntest legali tal-produzzjoni organika huwa intiż b’mod partikolari sabiex “[i]żomm u jiġġustifika l-fiduċja tal-konsumatur fil-prodotti bit-tikketta organika.”
52. L-aspettattivi leġittimi tal-konsumaturi fir-rigward tal-prodotti organiċi jkunu ggarantiti aħjar jekk l-inputs fl-agrikoltura organika joriġinaw minn sorsi organiċi (jew, fejn dawn ma jkunux biżżejjed, jekk jintużaw inputs mhux organiċi, iżda speċifikament awtorizzati mill-Kummissjoni, sabiex jiġu esklużi kemm jista’ jkun sustanzi niġġiesa). Fil-każ tal-fertilizzanti, l-esklużjoni ta’ fertilizzanti li joriġinaw mit-trobbija industrijali tal-annimali tirrifletti l-istess loġika.
53. L-impatt ta’ dawn iż-żewġ għanijiet fuq l-interpretazzjoni tat-terminu “trobbija industrijali tal-annimali” jaqbel mal-impatt li jirriżulta mill-applikazzjoni tal-kriterji letterali u storiċi. Barra minn hekk, din l-interpretazzjoni hija koerenti mal-punt 1.9.2(c) u mal-punt 1.9.3 tal-Parti I tal-Anness II tar-Regolament 2018/848 li jipprevedi, bħala regola, li fl-agrikoltura organika għandha tingħata preferenza għall-użu ta’ demel tal-annimali jew ta’ materjal organiku minn produzzjoni organika.
54. Huwa biss bħala eċċezzjoni, fejn il-fertilità tal-ħamrija u l-ħtiġijiet nutrizzjonali tal-pjanti ma jkunux jistgħu jiġu ssodisfatti permezz ta’ demel tal-annimali jew materjal organiku minn produzzjoni organika, li jista’ japplika l-Artikolu 24(4)(d) tar-Regolament (KE) Nru 2018/848. Dan jippermetti l-użu (biss sa fejn ikun neċessarju) tal-fertilizzanti, tal-kondizzjonaturi tal-ħamrija u tan-nutrijenti (mhux organiċi) espressament awtorizzati mill-Kummissjoni, jiġifieri dawk li ma joriġinawx mit-trobbija industrijali tal-annimali, skont it-tielet paragrafu tal-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165.
55. Din l-eċċezzjoni għar-regola ġenerali għandha tiġi interpretata b’mod strett, skont l-għanijiet tal-leġiżlazzjoni dwar l-agrikoltura organika (37).
56. Għall-kuntrarju, jekk il-projbizzjoni tal-użu fl-agrikoltura organika jkollha tiġi limitata biss għad-demel li ġej minn trobbija tal-annimali mingħajr art, tkun pprivileġġjata interpretazzjoni eċċessivament stretta tar-restrizzjoni prevista fit-tielet paragrafu tal-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165.
57. Waqt is-seduta, AFAÏA ġustament iddefendiet din l-interpretazzjoni wiesgħa billi affermat li b’dan il-mod tiġi żgurata d-disponibbiltà tad-demel għal agrikoltura organika li qed tikber b’mod kostanti u jiġi evitat l-użu ta’ fertilizzanti kimiċi, li huma iktar ta’ ħsara għall-ambjent u għall-fertilità tal-ħamrija fit-tul. Madankollu, skont l-informazzjoni prodotta mill-Gvern Franċiż waqt is-seduta, din l-interpretazzjoni ma hijiex neċessarja, għalissa, sabiex tiġi żgurata disponibbiltà suffiċjenti ta’ demel fl-agrikoltura organika (38).
58. L-għanijiet ta’ protezzjoni tal-benesseri tal-annimali u ta’ osservanza tal-aspettattivi leġittimi tal-konsumaturi ta’ prodotti organiċi jintlaħqu aħjar, nirrepeti, jekk l-interpretazzjoni tkun dik li d-demel li joriġina mill-agrikoltura konvenzjonali (li l-użu tiegħu huwa awtorizzat fl-agrikoltura organika) huwa dak li ma joriġinax mit-trobbija industrijali tal-annimali. Dan l-aħħar kunċett jinkludi, naturalment, il-produzzjoni mit-trobbija tal-annimali mingħajr art, iżda wkoll metodi oħra ta’ produzzjoni, bħal dik li ssir fuq artijiet li ma humiex suffiċjenti u limitati.
59. Fil-qosor, inqis li l-interpretazzjoni korretta tat-tielet paragrafu tal-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165 twassal għall-konstatazzjoni li l-kunċett ta’ “produzzjoni (mit-trobbija tal-annimali) mingħajr art” huwa iktar ristrett u ma huwiex ekwivalenti għal dak tat-trobbija industrijali tal-annimali. Dan tal-aħħar jinkludi l-ewwel wieħed, b’tali mod li fil-produzzjoni organika huma pprojbiti l-fertilizzanti, il-kondizzjonaturi tal-ħamrija u n-nutrijenti li joriġinaw mit-trobbija industrijali tal-annimali, u mhux biss dawk li joriġinaw mill-produzzjoni mingħajr art.
B. It‑tieni domanda preliminari
60. Il-qorti tar-rinviju tagħmel it-tieni domanda tagħha fl-ipoteżi (li jiena naqbel magħha) li l-kunċett ta’ trobbija industrijali tal-annimali jkun differenti minn dak tal-produzzjoni mit-trobbija tal-annimali mingħajr art. Permezz ta’ din id-domanda, hija tixtieq tkun taf liema kriterji għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni sabiex jiġi deċiż jekk produzzjoni agrikola hijiex ikklassifikata bħala industrijali, fis-sens tal-Anness II tar-Regolament 2021/1165.
61. Kif diġà fakkart, il-leġiżlatur tal-Unjoni ma ddefinixxiex dak li huwa jifhem bi trobbija industrijali tal-annimali għall-finijiet tal-applikazzjoni tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165. Minkejja din l-assenza ta’ regolazzjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tipprovdi indikazzjonijiet lill-qorti tar-rinviju sabiex tinterpreta dan il-kunċett, mingħajr ma tkun qiegħdha talloka lilha nnifisha funzjonijiet leġiżlattivi (39).
62. F’dan ir-rigward, żewġ testi informattivi maħruġa, rispettivament, mill-Kummissjoni u minn grupp ta’ esperti mqabbda minnha, jitfgħu ftit dawl fuq din il-kwistjoni.
1. Gwida tal‑Kummissjoni tal‑1995
63. Il-Gwida għall-applikazzjoni tar-Regolament Nru 2092/91, imfassla mill-Kummissjoni fl‑1995 (40), kienet tispjega li l-leġiżlazzjoni tal-Unjoni kienet teskludi l-użu ta’ effluwenti tal-azjendi għat-trobbija industrijali tal-annimali minħabba t-tekniki ta’ trobbija intensiva użati u minħabba l-preżenza f’dawn l-effluwenti ta’ residwi mhux mixtieqa (41).
64. Il-Gwida kienet tirrikonoxxi li fid-dritt tal-Unjoni ma kinitx teżistix definizzjoni standardizzata tal-kunċett ta’ trobbija industrijali tal-annimali u li kienu l-Istati Membri li kellhom jiddelimitaw il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dan il-kunċett. Madankollu, il-Kummissjoni ssuġġerixxiet li f’dan il-kunċett jiġu inklużi azjendi li jinkludu:
– minn naħa, installazzjoni li tipprevjeni lill-annimali milli jiċċaqalqu 360 grad jew li żżommhom prinċipalment fid-dlam jew mingħajr ma jimteddu, inklużi s-sistemi ta’ trobbija fil-gaġeġ għat-tjur jew għal annimali oħra, u l-unitajiet għas-sriedek tat-tismin b’densità ta’ iktar minn 25 kilogramma għal kull metru kwadru.
– min-naħa l-oħra, l-assenza ta’ art intiża għall-produzzjoni agrikola veġetali li tippermetti l-użu tad-demel.
2. Nota tal‑Grupp ta’ Esperti tal‑2021
65. Fl‑2021, il-Kummissjoni stiednet grupp ta’ esperti sabiex jiddefinixxu, fost l-oħrajn, il-kriterji tar-restrizzjoni fuq l-użu ta’ fertilizzanti ta’ ċerti oriġini, li jimplika li tiġi ppreċiżata l-portata tat-“trobbija industrijali tal-annimali”. Fin-nota ppubblikata minn dan il-grupp (42), ġie ddikjarat li huma ma kinux f’pożizzjoni li jagħtu definizzjoni preċiża, iżda li l-applikazzjoni ta’ dan il-kunċett setgħet issir bl-użu ta’ sensiela ta’ indizji jew ta’ kriterji li jindikaw jekk teżistix jew ma teżistix trobbija industrijali tal-annimali.
66. Fost il-kriterji li jipprovaw l-eżistenza ta’ trobbija industrijali tal-annimali, in-Nota EGTOP 2021 issemmi dawn li ġejjin: it-trobbija tal-annimali fil-gaġeġ (tjur, fniek, eċċ.); is-sistemi li jipprevjenu lill-annimali milli jiċċaqilqu, li jduru 360 grad; is-sistemi ta’ trobbija tal-annimali mingħajr art; l-annimali maħsuba għall-produzzjoni tal-pelliċerija; id-densità ta’ annimali fl-istrutturi tal-ikel (bwieqi) ogħla minn ċertu limitu; il-kundizzjonijiet relatati mal-benesseri tal-annimali (sistemi ta’ akkomodazzjoni, art solida, dawl, eċċ.); l-azjendi li jinvolvu trasport fuq distanzi twal; l-użu preventiv tal-antibijotiċi; l-użu ta’ għalf b’organiżmi ġenetikament immodifikati.
67. Bħala kriterji biex jitqies li l-azjenda għat-trobbija tal-annimali konvenzjonali ma twettaqx trobbija industrijali tal-annimali, in-Nota EGTOP 2021 telenka dawn li ġejjin: it-trobbija fil-beraħ; il-konformità mal-iskemi ta’ kwalità (bħal Label Rouge, Compassion in World Farming, sistemi nazzjonali ta’ kwalità, eċċ.) jew ma sistemi tal-bejgħ fl-azjenda u ta’ ċertifikazzjoni territorjali (denominazzjoni ta’ oriġini protetta, indikazzjoni ġeografika protetta); l-użu ristrett tal-antibijotiċi b’mod simili għal dak tat-trobbija tal-annimali organika; il-preżenza ta’ materjali tal-mifrex ta’ oriġini veġetali biex jiżdied il-kontenut organiku tal-ħamrija; il-limitazzjoni tad-densità tal-annimali fl-istazzjonijiet tal-għalf u ħwat; il-konformità mal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni dwar il-benesseri tal-annimali; l-użu ta’ materja prima lokali.
3. Testi oħra u l‑approċċ tar‑risposta tal‑Qorti tal‑Ġustizzja
68. Minbarra ż-żewġ testi preċedenti, jeżistu dispożizzjonijiet tal-Unjoni li jagħmlu riferiment għal azjendi industrijali tal-annimali. Dan huwa l-każ tal-Artikolu 4 tad-Direttiva 2011/92/UE (43), li jissuġġetta għal stima tal-impatt ambjentali l-proġetti msemmija fl-Anness I, fosthom (punt 17) ċerti “[s]tallazzjoni għat-tkabbir [trobbija] intensiv tat-tjur jew tal-ħnieżer (44).”
69. Kif ġie espost waqt is-seduta, il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dawn id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 2011/92 huwa l-proċeduri ta’ evalwazzjoni ambjentali, iżda dawn id-dispożizzjonijiet jistgħu jservu bħala indizji (approssimattivi) sabiex tiġi ddeterminata n-natura industrijali tal-azjendi rispettivi (45).
70. Abbażi ta’ dawn il-punti ta’ riferiment, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tagħti lill-qorti tar-rinviju ċerti indikazzjonijiet, ta’ natura indikattiva, dwar liema effluwenti mit-trobbija tal-annimali huma ammissibbli fl-agrikoltura organika, peress li ma joriġinawx minn azjenda industrijali.
71. Jistgħu jiġu distinti tliet tipi ta’ effluwenti: a) dawk li joriġinaw minn trobbija tal-annimali organika; b) dawk li joriġinaw minn trobbija tal-annimali konvenzjonali, estensiva jew mhux industrijali; u ċ) dawk li ġejjin mit-trobbija industrijali tal-annimali.
a) Effluwenti li ġejjin mit‑trobbija tal‑annimali organika
72. Ir-Regolament 2018/848 jimponi fuq l-agrikoltura organika l-użu preferenzjali ta’ demel u fertilizzanti oħra li joriġinaw mit-trobbija tal-annimali organika (il-punt 1.9.2(c) tal-Parti I tal-Anness II).
73. Tali demel u fertilizzanti ma jistgħux jiġu mit-trobbija industrijali tal-annimali, peress li ma tistax tiġi kklassifikata bħala produzzjoni mit-trobbija tal-annimali organika skont ir-Regolament 2018/848 u r-regoli ta’ implimentazzjoni tiegħu.
b) Effluwenti li ġejjin mit‑trobbija tal‑annimali konvenzjonali estensiva jew mhux industrijali
74. Kif diġà spjegajt, l-Artikolu 24(1) tar-Regolament 2018/848 jippermetti, bħala eċċezzjoni, li l-Kummissjoni tawtorizza ċerti prodotti u sustanzi bħal fertilizzanti, kondizzjonaturi tal-ħamrija u nutrijenti maħsuba għall-użu fil-produzzjoni organika permezz ta’ sistema ta’ listi ristretti.
75. Ir-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165 jelenka, fl-Anness II tiegħu, dawn il-prodotti u dawn is-sustanzi. It-tielet paragrafu ta’ dan l-anness jippreċiża li t-tnejn li huma “jistgħu jintużaw biss skont l-ispeċifikazzjonijiet u r-restrizzjonijiet tal-użu ta’ dawk il-leġiżlazzjonijiet rispettivi tal-Unjoni u nazzjonali.” Huwa jżid, bħala restrizzjoni addizzjonali għall-agrikoltura organika, l-impossibbiltà li jintużaw effluwenti li jiġu minn trobbija industrijali tal-annimali.
76. Fil-qosor, din il-lista tawtorizza li, għall-produzzjoni organika tal-pjanti, jintużaw il-fertilizzanti u d-demel li joriġina minn trobbija tal-annimali konvenzjonali (li ma hijiex organika) mhux industrijali.
77. Fi ħdan it-trobbija tal-annimali konvenzjonali mhux industrijali, ma niddubitax li hemm it-trobbija tal-annimali konvenzjonali estensiva, b’tali mod li l-effluwenti tagħha jistgħu jintużaw skont l-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165.
78. Għad-determinazzjoni ta’ xi tfisser trobbija tal-annimali estensiva huma utli l-Gwida tal-Kummissjoni tal‑1995, li tirreferi, fir-rigward tal-annimali tal-ifrat, għall-Artikolu 6(5) tar-Regolament Nru 2328/91 (46), kif ukoll il-kriterji msemmija mill-Kummissjoni għat-tipi l-oħra ta’ annimali, skont diversi regolamenti tal-Unjoni.
79. Iktar kumplessa hija l-identifikazzjoni tal-kriterji applikabbli għall-kunċett ta’ trobbija tal-annimali konvenzjonali mhux industrijali. Dan il-kunċett jista’ jiġi dedott a contrario minn dak tat-trobbija industrijali tal-annimali, peress li kull trobbija industrijali tal-annimali ser tkun konvenzjonali, peress li ma tissodisfax ir-rekwiżiti tal-produzzjoni organika tal-annimali.
c) Effluwenti li ġejjin mit‑trobbija industrijali tal‑annimali
80. L-Anness II tar-Regolament 2021/1165 jipprojbixxi, nirrepeti, l-użu ta’ demel mit-trobbija industrijali tal-annimali fil-produzzjoni organika tal-pjanti. Għall-interpretazzjoni ta’ din l-aħħar formulazzjoni, fid-dawl tal-Gwida tal-Kummissjoni tal‑1995 u tan-Nota EGTOP 2021, huma rilevanti l-kriterji kwalitattivi li ġejjin, li l-enumerazzjoni tagħhom ma hijiex eżawrjenti:
– Is-sistema tat-trobbija tal-annimali. It-trobbija fil-gaġeġ, fil-kaxxi jew fil-pjattaformi hija karatteristika speċifika għat-trobbija industrijali tal-annimali (47) u t-trobbija fil-libertà tindika, bħala prinċipju, li l-produzzjoni tal-annimali ma hijiex industrijali.
– Il-mobbiltà tal-annimali. L-użu ta’ sistemi li jipprevjenu lill-annimali milli jiċċaqilqu u jduru bi 360 grad huwa element ieħor speċifiku tat-trobbija industrijali tal-annimali. Naturalment, il-produzzjoni industrijali la tuża r-ragħa u lanqas it-transumanza, li huma prattiki tat-trobbija tal-annimali estensiva u tal-produzzjoni organika.
– Id-disponibbiltà tal-art fl-azjenda għat-trobbija tal-annimali. Meta ma jkunx hemm art addizzjonali għal dik fl-interkjużura tal-azjenda, din tkun produzzjoni mit-trobbija tal-annimali mingħajr art, li hija ta’ natura industrijali, peress li l-għalf tal-annimali jiġi fornut minn barra u l-effluwenti tagħha ma jkunux jistgħu jiġu assorbiti mill-ħamrija mingħajr riskju. Madankollu, azjenda għat-trobbija tal-annimali li għandha art għandha tosserva erja minima għal kull annimal sabiex ma tkunx industrijali. Id-densità tvarja loġikament minn speċi għal oħra u għandha tiggarantixxi l-possibbiltà ta’ ksib ta’ parti mill-għalf għall-annimali u ta’ użu ta’ parti mill-effluwenti tagħha bħala fertilizzant.
– Il-prattiki tat-trobbija tal-bhejjem u l-kundizzjonijiet tal-interkjużuri tal-azjenda għat-trobbija tal-annimali. Id-disponibbiltà tal-ħawt tax-xorb u tal-għalf għal kull annimal imrobbi u l-kundizzjonijiet relatati mal-benesseri tal-annimali (sistemi tal-akkomodazzjoni, art solida, dawl, eċċ.) huma rilevanti. L-użu ta’ sistemi kompletament bi gradilji jew b’paviment f’għamla ta’ gradilja minflok art solida huwa indikazzjoni ta’ trobbija industrijali tal-annimali, bħal ma hija l-assenza ta’ art xotta u bi friex li joriġina mill-pjanti bl-għan li fuqha jistrieħu l-annimali (48).
– It-tip ta’ ikel tal-annimali. L-ikel li jkun ġej minn barra l-azjenda u li juża l-għalf hija karatteristika ta’ trobbija industrijali tal-annimali, l-istess bħalma hija l-assenza ta’ aċċess għar-ragħa jew għall-foraġġ bħala ikel.
– Is-sistemi ta’ profilassi. L-użu ġġeneralizzat ta’ trattamenti preventivi abbażi ta’ ċerti prodotti mediċinali veterinarji jindika trobbija industrijali tal-annimali, fejn l-annimali jitrabbew b’mod iffullat u r-riskju ta’ epidemija huwa ogħla.
– L-użu, ukoll iġġeneralizzat, kemm ta’ sustanzi maħsuba biex jistimulaw it-tkabbir jew il-produzzjoni, kif ukoll ta’ ormoni jew ta’ sustanzi simili għall-kontroll tar-riproduzzjoni jew għal skopijiet oħra (49).
81. Kuntrarjament għal dak li jipproponi l-Gvern Franċiż, il-kriterju kwantitattiv tal-għadd ta’ annimali, separat miż-żona tal-azjenda, ma jidhirlix li huwa adattat sabiex jiddefinixxi, waħdu, it-trobbija industrijali tal-annimali. L-għadd ta’ annimali jista’ jkun indikazzjoni ta’ trobbija industrijali tal-annimali, iżda ma huwiex kriterju li jista’ jiġi applikat b’mod iżolat u lil hinn mill-kriterji kwalitattivi msemmija iktar ’il fuq.
82. Mingħajr l-ebda dubju, il-punt 17 tal-Anness I tad-Direttiva 2011/92 jistabbilixxi limiti għall-għadd ta’ annimali li jissuġġettaw lill-azjendi intensivi għat-trobbija tas-sriedek u tal-ħnieżer għal evalwazzjoni tal-effetti fuq l-ambjent. Iżda d-daqs kbir ta’ azjenda għat-trobbija tal-annimali ma jimplikax neċessarjament li din tkun industrijali, anki jekk ikollha bżonn ta’ artijiet imdaqqsa sabiex ma jkollhiex din in-natura (50). Dak li jista’ jkollha, fi kwalunkwe każ, azjenda agrikola kbira huwa impatt ambjentali għoli u huwa għalhekk li d-Direttiva 2011/92 teħtieġ evalwazzjoni tal-effetti tagħha fuq l-ambjent, li ma huwiex il-każ ta’ azjenda żgħira, anki jekk hija industrijali.
V. Konklużjoni
83. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi lill-Conseil d’État (il-Kunsill tal-Istat, fir-rwol tiegħu bħala l-Qorti Suprema Amministrattiva) kif ġej:
“It-tielet paragrafu tal-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2021/1165 tal‑15 ta’ Lulju 2021 li jawtorizza ċerti prodotti u sustanzi għall-użu fil-produzzjoni organika u li jistabbilixxi l-listi tagħhom,
għandu jiġi interpretat fis-sens li:
– Il-kunċett ta’ “produzzjoni (mit-trobbija tal-annimali) mingħajr art” huwa iktar limitat u ma huwiex ekwivalenti għal dak ta’ “trobbija industrijali ta’ annimali”, li jinkludi l-kunċett preċedenti. Fil-produzzjoni organika tal-pjanti la jistgħu jintużaw il-fertilizzanti, il-kondizzjonaturi tal-ħamrija u n-nutrijenti li joriġinaw mit-trobbija industrijali tal-annimali u lanqas a fortiori dawk li joriġinaw minn produzzjoni (mit-trobbija tal-annimali) mingħajr art.
- Sabiex trobbija tal-annimali tiġi kklassifikata bħala industrijali, għall-finijiet tat-tielet subparagrafu tal-Anness II tar-Regolament ta’ Implimentazzjoni 2021/1165, jistgħu jintużaw, fost oħrajn, il-kriterji kwalitattivi li ġejjin: is-sistema tat-trobbija tal-annimali, il-possibbiltajiet ta’ mobbiltà tagħhom, id-disponibbiltà ta’ artijiet fl-azjenda għat-trobbija tal-annimali u d-densità tal-annimali fuq dawn l-artijiet, il-prattiki tat-trobbija u l-kundizzjonijiet tal-interkjużuri tal-azjenda għat-trobbija tal-annimali, it-tip ta’ ikel tal-annimali, is-sistemi ta’ profilassi u l-użu ta’ sustanzi kimiċi sabiex jiżdied it-tkabbir jew tiġi kkontrollata r-riproduzzjoni.”