Language of document : ECLI:EU:T:2019:526

WYROK SĄDU (pierwsza izba)

z dnia 12 lipca 2019 r.(*)

Pomoc państwa – System pomocy wprowadzony bezprawnie przez Francję w latach 1994–2008 – Dotacje inwestycyjne przyznane przez STIF-IDF – Decyzja uznająca system pomocy za zgodny z rynkiem wewnętrznym – Korzyść – Rekompensata kosztów związanych z wykonywaniem zobowiązań z zakresu usług publicznych – Artykuł 107 ust. 1 TFUE – Obowiązek uzasadnienia

W sprawie T‑738/17

Syndicat Transport Île de France (STIF-IDF), z siedzibą w Paryżu (Francja), reprezentowany przez B. Le Breta i C. Rydzynski, adwokatów,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Europejskiej, reprezentowanej przez L. Armati, C. Georgievę-Kecsmar oraz T. Maxiana Ruschego, działających w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

mającej za przedmiot oparte na art. 263 TFUE żądanie stwierdzenia nieważności części decyzji Komisji (UE) 2017/1470 z dnia 2 lutego 2017 r. dotyczącej programów pomocy SA.26763 2014/C (ex 2012/NN) przyznanej przez Francję na rzecz przedsiębiorstw świadczących usługi transportu autobusowego w regionie Île-de-France (Dz.U. 2017, L 209, s. 24),

SĄD (pierwsza izba),

w składzie: I. Pelikánová, prezes, V. Valančius i U. Öberg (sprawozdawca), sędziowie,

sekretarz: E. Coulon,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

1        Skarżący, Syndicat Transport Île-de-France (STIF-IDF), jest zakładem administracyjnym utworzonym na podstawie ordonnance no 59–151, du 7 janvier 1959, relative à l’organisation des transports de voyageurs dans la région parisienne (zarządzenia nr 59–151 z dnia 7 stycznia 1959 r. w sprawie organizacji transportu pasażerskiego w regionie paryskim, JORF z dnia 10 stycznia 1959 r., s. 696), ze zmianami.

2        Jako podmiot zapewniający organizację usług publicznego regularnego transportu osób na terytorium regionu Île-de-France (Francja) skarżący koordynuje i finansuje usługi w zakresie transportu publicznego świadczone przez Régie autonome des transports parisiens (RATP), Société nationale des chemins de fer français (SNCF) i prywatne przedsiębiorstwa należące do sieci organisation professionnelle des transports d’Île-de-France (Optile).

3        Uchwałą nr 2006/1161 z dnia 13 grudnia 2006 r. skarżący wprowadził dwa typy kolejnych umów z zamiarem zdefiniowania nowej organizacji umownej w odniesieniu do wszystkich linii regularnego transportu zbiorowego na terytorium regionu Île-de-France. Umowy typu 1 zawierano na okres nieprzekraczający czterech lat, trwający od 2007 r. do 2010 r. lub 2011 r., zaś umowy typu 2 (zwane dalej „CT 2”) zawierano na pozostały okres do dnia 31 grudnia 2016 r.

4        CT 2 były przedmiotem dwustronnych negocjacji między skarżącym a przedsiębiorstwami prywatnymi prowadzącymi działalność w zakresie regularnego transportu publicznego na obszarze regionu Île-de-France (zwanymi dalej „beneficjentami końcowymi”). Wiele CT 2 zawarto między skarżącym a jednym i tym samym przedsiębiorstwem. Artykuł 53–3 każdej CT 2 przewidywał wypłatę wkładu finansowego przez skarżącego na rzecz przedsiębiorstwa będącego sygnatariuszem w zamian za wykonywanie zobowiązań z zakresu usług publicznych, które spoczywały na tym przedsiębiorstwie na podstawie art. 5–2 CT 2.

5        Część C2 wkładów finansowych wypłacanych przez skarżącego na rzecz beneficjentów końcowych na podstawie CT 2 miała na celu pokrycie wszystkich kosztów inwestycyjnych poniesionych przez nich w ramach realizacji planu inwestycyjnego zatwierdzonego wcześniej przez skarżącego.

6        W dniu 17 października 2008 r. do Komisji Europejskiej złożono skargę w sprawie podobno niezgodnych z prawem systemów pomocy państwa obejmujących środki wsparcia wdrożone na rzecz niektórych przedsiębiorstw z sektora usług transportu autobusowego w latach 1994–2008 przez region Île-de-France na jego terytorium, a następnie od 2008 r. przez skarżącego na tym samym terytorium w szczególności w formie wkładów C2 przyznanych w ramach CT 2.

7        Pismem z dnia 11 marca 2014 r. Komisja powiadomiła Republikę Francuską o swojej decyzji w sprawie wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego przewidzianego w art. 108 ust. 2 TFUE. Publikując tę decyzję w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Dz.U. 2014, C 141, s. 38), Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag w przedmiocie spornych środków.

8        W dniu 30 kwietnia 2014 r. Republika Francuska przekazała Komisji swoje uwagi. Wszystkie uwagi zaprezentowane przez zainteresowane strony, w tym przez skarżącego, przekazano Republice Francuskiej, która nie przedstawiła w ich zakresie żadnych uwag.

9        W dniu 21 czerwca 2016 r. Komisja otrzymała wspólną notę od czterech z siedmiu zainteresowanych stron, mającą na celu wyjaśnienie ich stanowiska w następstwie wydania wyroku z dnia 6 października 2015 r., Komisja/Andersen (C‑303/13 P, EU:C:2015:647). W dniu 9 listopada 2016 r. region Île-de-France uzupełnił swoje uwagi.

10      W dniu 2 lutego 2017 r. Komisja zamknęła formalne postępowanie wyjaśniające przewidziane w art. 108 ust. 2 TFUE i przyjęła decyzję (UE) 2017/1470 dotyczącą programów pomocy SA.26763 2014/C (ex 2012/NN) przyznanej przez Francję na rzecz przedsiębiorstw świadczących usługi transportu autobusowego w regionie Île-de-France (Dz.U. 2017, L 209, s. 24, zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”).

11      W zaskarżonej decyzji Komisja uznała w szczególności, że system pomocy obejmujący wkłady C2 przyznane przez skarżącego celem pokrycia kosztów inwestycyjnych poniesionych przez beneficjentów końcowych przy wykonywaniu CT 2 (zwany dalej „spornym systemem pomocy”) jest zgodny z rynkiem wewnętrznym. Komisja stwierdziła natomiast, że w zakresie, w jakim nie zgłoszono pomocy przyznanej na podstawie spornego systemu pomocy i powinno się uznać ją za „nową pomoc”, system ten wprowadzono w życie bezprawnie z naruszeniem art. 108 ust. 3 TFUE.

12      Artykuły 3 i 4 sentencji zaskarżonej decyzji mają następujące brzmienie:

„Artykuł 3

Program pomocy wdrożony niezgodnie z prawem przez [Republikę Francuską] w formie wkładów C2 przyznawanych przez STIF w ramach […] CT2 jest zgodny z rynkiem wewnętrznym.

Artykuł 4

Niniejsza decyzja skierowana jest do Republiki Francuskiej”.

 Postępowanie i żądania stron

13      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 3 listopada 2017 r. skarżący wniósł na podstawie art. 263 TFUE niniejszą skargę mającą na celu stwierdzenie nieważności części zaskarżonej decyzji.

14      Skarżący wnosi do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji jedynie w zakresie, w jakim Komisja zakwalifikowała wkłady C2 przyznane w ramach CT2 jako „program pomocy wdrożony niezgodnie z prawem”;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

15      Komisja wnosi do Sądu o:

–        tytułem żądania głównego – stwierdzenie niedopuszczalności skargi;

–        tytułem żądania ewentualnego – oddalenie skargi;

–        obciążenie skarżącego kosztami postępowania.

 Co do prawa

 W przedmiocie dopuszczalności

16      Komisja, która nie podniosła zarzutu niedopuszczalności w odrębnym piśmie na podstawie art. 130 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem, wnosi o stwierdzenie niedopuszczalności skargi ze względu na brak czynnej legitymacji procesowej i interesu prawnego skarżącego.

17      Skarżący kwestionuje argumenty Komisji. Podnosi on, że chociaż nie jest adresatem zaskarżonej decyzji, jest uprawniony do wniesienia niniejszej skargi.

18      W tym względzie należy przypomnieć, że sąd Unii Europejskiej ma prawo ocenić w świetle okoliczności każdej konkretnej sprawy, czy względy prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości uzasadniają oddalenie skargi co do istoty bez uprzedniego orzekania o jej dopuszczalności (wyroki: z dnia 26 lutego 2002 r., Rada/Boehringer, C‑23/00 P, EU:C:2002:118, pkt 51, 52; z dnia 14 września 2015 r., Brouillard/Trybunał Sprawiedliwości, T‑420/13, niepublikowany, EU:T:2015:633, pkt 18).

19      W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uważa, że w trosce o ekonomię postępowania należy od razu zbadać zasadność skargi, bez uprzedniego orzekania o jej dopuszczalności.

 Co do istoty

20      Na poparcie skargi skarżący podnosi w istocie dwa zarzuty. Zarzut pierwszy dotyczy naruszenia art. 107 ust. 1 TFUE ze względu na to, że Komisja błędnie uznała w zaskarżonej decyzji, iż sporny system pomocy nie spełnia czwartego spośród kryteriów wymienionych w pkt 88–93 wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415) (zwanych dalej „kryteriami Altmark”), w związku z czym podlega temu przepisowi. Zarzut drugi dotyczy naruszenia obowiązku uzasadnienia i opiera się na twierdzeniu, że Komisja nie przedstawiła wystarczająco szczegółowych powodów, dla których uznała w zaskarżonej decyzji, że sporny system pomocy nie spełnia czwartego kryterium Altmark.

21      W tym względzie należy przypomnieć, że brak uzasadnienia lub niewystarczające uzasadnienie stanowi naruszenie istotnych wymogów proceduralnych i wymaga w związku z tym badania, jako takiego, odrębnego od oceny nieprawidłowości uzasadnienia zaskarżonej decyzji, zaś kontrola tej oceny jest przeprowadzana w ramach badania zasadności tej decyzji (zob. podobnie wyroki: z dnia 2 kwietnia 1998 r., Komisja/Sytraval i Brink’s France, C‑367/95 P, EU:C:1998:154, pkt 67; z dnia 15 grudnia 2005 r., Włochy/Komisja, C‑66/02, EU:C:2005:768, pkt 26).

22      Wynika z tego, że zarzut drugi – w zakresie, w jakim zmierza on do stwierdzenia naruszenia obowiązku uzasadnienia – należy zbadać przed zarzutem pierwszym, który dotyczy materialnej legalności zaskarżonej decyzji.

 W przedmiocie naruszenia obowiązku uzasadnienia

23      W ramach zarzutu drugiego skarżący twierdzi w istocie, że Komisja nie przedstawiła w zaskarżonej decyzji wystarczająco szczegółowych powodów, dla których uznała, że sporny system pomocy nie spełnia czwartego kryterium Altmark.

24      W szczególności skarżący podnosi, że przeprowadzona przez Komisję analiza czwartego kryterium Altmark nie jest spójna ze stwierdzeniem dotyczącym braku nadmiernej rekompensaty, które Komisja zaprezentowała w ramach badania trzeciego kryterium Altmark. Jego zdaniem taki brak nadmiernej rekompensaty oznacza siłą rzeczy, że wkłady C2 stanowiły najniższy koszt dla społeczności i że czwarte kryterium Altmark jest spełnione.

25      Skarżący uważa ponadto, że Komisja nie wyjaśniła, w jaki sposób próbka przedsiębiorstw wybrana dla celów analizy porównawczej kosztów nie była reprezentatywna dla dobrze zarządzanych przedsiębiorstw w rozumieniu orzecznictwa wynikającego z wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415). W motywie 220 zaskarżonej decyzji stwierdziła ona, pomimo przedstawionych jej dowodów, iż „nic nie wskazuje, że przykład podany przez STIF jest reprezentatywny dla dobrze zarządzanych przedsiębiorstw”.

26      Komisja kwestionuje argumenty skarżącego. Przypomina ona, że cztery kryteria Altmark są od siebie odrębne. Uważa ona ponadto, że zaskarżona decyzja, a w szczególności analiza dotycząca czwartego kryterium Altmark są wystarczająco uzasadnione.

27      Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 296 akapit drugi TFUE akty prawne są uzasadniane. Ponadto stosownie do art. 41 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej prawo do dobrej administracji obejmuje spoczywający na administracji obowiązek uzasadniania swoich decyzji.

28      Poza tym uznanie środka za pomoc państwa wymaga spełnienia wszystkich przesłanek określonych w art. 107 ust. 1 TFUE. Zatem dla celów uznania środka za pomoc państwa art. 107 ust. 1 TFUE zakłada w szczególności istnienie korzyści przyznanej przedsiębiorstwu (zob. podobnie wyrok z dnia 22 października 2015 r., EasyPay i Finance Engineering, C‑185/14, EU:C:2015:716, pkt 35, 36 i przytoczone tam orzecznictwo).

29      W tym względzie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nie podlega art. 107 ust. 1 TFUE interwencja państwa uznawana za rekompensatę stanowiącą świadczenie wzajemne za świadczenia przedsiębiorstw będących beneficjentami wykonane w celu wypełnienia zobowiązań z zakresu usług publicznych, tak że przedsiębiorstwa te w rzeczywistości nie czerpią z tego tytułu korzyści finansowych, a zatem interwencja ta nie powoduje ich uprzywilejowania względem przedsiębiorstw konkurujących (zob. wyrok z dnia 22 października 2015 r., EasyPay i Finance Engineering, C‑185/14, EU:C:2015:716, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

30      Aby jednak w konkretnym przypadku można było uniknąć zakwalifikowania takiej rekompensaty jako pomocy państwa, powinny zostać spełnione kryteria Altmark.

31      Otóż, po pierwsze, przedsiębiorstwu będącemu beneficjentem należy rzeczywiście powierzyć wykonywanie zobowiązań z zakresu usług publicznych, a zobowiązania te powinny być jasno określone. Po drugie, parametry, na podstawie których obliczana jest rekompensata, muszą być wcześniej ustalone w obiektywny i przejrzysty sposób. Po trzecie, rekompensata nie może przekraczać kwoty niezbędnej do pokrycia całości lub części kosztów poniesionych w celu wykonania zobowiązań z zakresu usług publicznych. Po czwarte, wysokość koniecznej rekompensaty należy ustalić na podstawie analizy kosztów, jakie przeciętne przedsiębiorstwo, prawidłowo zarządzane i odpowiednio wyposażone w środki niezbędne do spełnienia wymogów stawianych usługom publicznym, poniosłoby przy wykonywaniu ciążących na nim zobowiązań.

32      Wynika stąd, że interwencję państwa, która nie spełnia jednego lub kilku kryteriów wymienionych w pkt 31 powyżej, można uznać za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, C‑280/00, EU:C:2003:415, pkt 94).

33      W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że wbrew temu, co podnosi skarżący, Komisja przedstawiła w zaskarżonej decyzji wystarczająco szczegółowe powody, dla których uznała, że sporny system pomocy nie spełnia czwartego kryterium Altmark. W motywie 220 zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła w szczególności, że chociaż analiza porównawcza kosztów przeprowadzona przez skarżącego przed zawarciem CT 2 opiera się na precyzyjnych danych liczbowych i wskazuje na wyczerpującą znajomość rynku transportu pasażerskiego, wspomniana analiza miała na celu doprecyzowanie zmiennych przydatnych przy negocjowaniu kosztów operacyjnych, a nie upewnienie się, czy koszty objęte wkładem C2 odpowiadały kosztom ponoszonym przez przeciętne, prawidłowo zarządzane i odpowiednio wyposażone w środki przedsiębiorstwo w rozumieniu orzecznictwa wynikającego z wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415).

34      Wbrew twierdzeniom skarżącego owo rozumowanie Komisji wskazuje w jasny sposób na uzasadnienie leżące u podstaw jej wniosku, że sporny system pomocy nie spełnia czwartego kryterium Altmark.

35      Ponadto należy oddalić argument skarżącego oparty na twierdzeniu, że Komisja nie wyjaśniła, w jaki sposób próbka przedsiębiorstw wybrana dla celów analizy porównawczej kosztów nie była reprezentatywna dla dobrze zarządzanych przedsiębiorstw w rozumieniu orzecznictwa wynikającego z wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415), ponieważ Komisja stwierdziła w istocie w motywie 220 zaskarżonej decyzji, że żaden element w aktach sprawy nie pozwalał jej na wniosek, że próbka ta spełnia takie kryterium, zaś skarżący nie przedstawił żadnego wyjaśnienia w przedmiocie informacji, jakie przekazał w toku postępowania administracyjnego.

36      Skarżący poprzestał bowiem na stwierdzeniu w swoich uwagach przekazanych w odpowiedzi na decyzję Komisji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego w przedmiocie spornego systemu pomocy, że analizę porównawczą kosztów sporządzono w odniesieniu do „przedsiębiorstw na prowincji, z którymi zawarto umowę po przeprowadzeniu postępowania przetargowego”, a następnie ograniczył się do zakwalifikowania tych przedsiębiorstw jako „przeciętnych, prawidłowo zarządzanych i odpowiednio wyposażonych w środki przedsiębiorstw”, bez podania szczegółów dotyczących elementów, które mogą skłaniać do takiego wniosku.

37      W tych okolicznościach nie można zarzucać Komisji, że przeprowadziła jedynie pobieżną analizę kwestii, czy próbka przedsiębiorstw wybrana przez skarżącego do celów analizy porównawczej kosztów nie była reprezentatywna dla dobrze zarządzanych przedsiębiorstw w rozumieniu orzecznictwa wynikającego z wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415).

38      Co się tyczy argumentów skarżącego dotyczących rzekomej niespójności w rozumowaniu Komisji zawartym w zaskarżonej decyzji, należy przypomnieć, że między kryteriami Altmark trzecim i czwartym istnieje faktycznie ścisły związek w zakresie, w jakim wymagają one określenia kosztów, przychodów oraz zysków związanych z wykonaniem zobowiązania z zakresu usług publicznych (zob. podobnie wyrok z dnia 12 lutego 2008 r., BUPA i in./Komisja, T‑289/03, EU:T:2008:29, pkt 246).

39      Jednakże istnienie owego ścisłego związku nie wyklucza tego, że cztery kryteria Altmark są odrębne od siebie i muszą być spełnione łącznie, aby rekompensata nie została uznana za pomoc państwa (zob. podobnie wyrok z dnia 15 grudnia 2016 r., Abertis Telecom Terrestre i Telecom Castilla-La Mancha/Komisja, T‑37/15 i T‑38/15, niepublikowany, EU:T:2016:743, pkt 76).

40      W niniejszej sprawie należy stwierdzić w każdym razie, że w zaskarżonej decyzji Komisja nie zbadała spornego systemu pomocy w świetle trzeciego kryterium Altmark. W motywie 218 zaskarżonej decyzji Komisja ograniczyła się do wskazania, że skoro wykazano zgodność wkładów C2 z pierwszym kryterium Altmark, pozostała jej jeszcze ocena ich zgodności z kryteriami Altmark drugim, trzecim i czwartym. Dodała też, że ponieważ kryteria te mają charakter kumulatywny, ograniczy się ona do wykazania, iż nie spełniono czwartego kryterium, aby dojść do wniosku, że wspomniane wkłady zapewniały korzyść gospodarczą. Komisja zaprezentowała faktycznie ten wniosek w motywie 221 zaskarżonej decyzji.

41      W świetle tych okoliczności należy stwierdzić, że argumenty skarżącego dotyczące podobno wewnętrznie sprzecznej oceny dokonanej przez Komisję w odniesieniu do, po pierwsze, trzeciego kryterium Altmark, a po drugie, czwartego kryterium Altmark, opierają się na błędnym rozumieniu zaskarżonej decyzji, w związku z czym nie można ich uwzględnić.

42      W konsekwencji należy uznać, że Komisja nie naruszyła obowiązku uzasadnienia przewidzianego w art. 296 TFUE.

43      Zarzut drugi należy zatem oddalić.

 W przedmiocie oceny spornego systemu pomocy w świetle czwartego kryterium Altmark

44      W zarzucie pierwszym skarżący podnosi, że w zaskarżonej decyzji Komisja kilkakrotnie naruszyła prawo i popełniła szereg błędów w ocenie w ramach badania spornego systemu pomocy w świetle czwartego kryterium Altmark.

45      Komisja kwestionuje argumenty skarżącego.

46      Należy przypomnieć, że zgodnie z czwartym kryterium Altmark jeżeli wybór przedsiębiorstwa, któremu ma zostać powierzone wykonywanie zobowiązań do świadczenia usług publicznych, nie został w danym przypadku dokonany w ramach procedury udzielania zamówień publicznych pozwalającej na wyłonienie kandydata zdolnego do świadczenia tych usług po najniższym koszcie dla społeczności, poziom koniecznej rekompensaty powinien zostać ustalony na podstawie analizy porównawczej kosztów, jakie przeciętne przedsiębiorstwo, prawidłowo zarządzane i odpowiednio wyposażone w środki niezbędne do tego, by móc uczynić zadość wymogom stawianym usługom publicznym, poniosłoby na wykonanie takich zobowiązań, przy uwzględnieniu związanych z nimi przychodów oraz rozsądnego zysku osiąganego przy wypełnianiu tych zobowiązań (wyrok z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg, C‑280/00, EU:C:2003:415, pkt 93).

47      W niniejszej sprawie Komisja uznała, że czwarte kryterium Altmark nie zostało spełnione. W szczególności stwierdziła ona w zaskarżonej decyzji, że kwoty wkładów C2 wypłaconych w ramach spornego systemu pomocy nie obliczono na podstawie analizy porównawczej kosztów, jakie prawidłowo zarządzane przedsiębiorstwo w rozumieniu wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415) poniosłoby na świadczenie identycznych usług.

48      W pierwszej kolejności skarżący podnosi, że wbrew temu, co Komisja stwierdziła w zaskarżonej decyzji, próbka przedsiębiorstw, jaką wykorzystał on na potrzeby analizy porównawczej kosztów, była reprezentatywna dla prawidłowo zarządzanych przedsiębiorstw w rozumieniu wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415). Jego zdaniem próbka ta obejmowała – oprócz przewoźników, z którymi zawarł on umowy typu 1 – przedsiębiorstwa transportu publicznego, którym powierzono porównywalne zadania z zakresu usług publicznych poza obszarem regionu Île-de-France w ramach otwartego, przejrzystego i niedyskryminującego postępowania przetargowego.

49      W drugiej kolejności skarżący twierdzi, że Komisja powinna była uznać, iż jego analiza porównawcza kosztów pozwalała zagwarantować, że koszty związane z inwestycjami ponoszone przez beneficjentów końcowych odpowiadały kosztom ponoszonym przez przeciętne, prawidłowo zarządzane i odpowiednio wyposażone w środki przedsiębiorstwo w rozumieniu wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415).

50      W trzeciej kolejności skarżący uważa, że Komisja nie uwzględniła narzędzi i metod, które wykorzystał on przed ustaleniem wysokości wkładów C2, w celu sprawdzenia, czy kwota ta nie przekraczała wysokości kosztów ponoszonych przez przeciętne, prawidłowo zarządzane i odpowiednio wyposażone w środki przedsiębiorstwo w rozumieniu wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415).

51      W czwartej kolejności skarżący twierdzi, że Komisja nie przypisała wystarczającego znaczenia kontrolom ex post, które przeprowadził on wśród beneficjentów końcowych. W tym względzie wyjaśnia on, że CT 2 przewidywały system regularnej kontroli kosztów ponoszonych przez beneficjentów końcowych, który to system umożliwiał sprawdzenie istnienia, gamy i zgodności z wymogami pojazdów, których zakup był finansowany z wkładów C2 wypłacanych na podstawie CT 2.

52      W piątej kolejności skarżący zarzuca Komisji, że nie uwzględniła analizy rynku przedstawionej w toku postępowania administracyjnego (załącznik A 7 do skargi), z której wynika, że średni koszt w przeliczeniu na kilometr ponoszony przez beneficjentów końcowych był porównywalny z kosztami ponoszonymi przez przedsiębiorstwa prowadzące działalność poza obszarem regionu Île-de-France.

53      Komisja twierdzi, że należycie uwzględniła analizę porównawczą kosztów sporządzoną przez skarżącego przed zawarciem CT 2. Uważa jednak, że żaden z elementów w aktach sprawy nie pozwalał jej stwierdzić, że próbka przyjęta przez skarżącego była reprezentatywna dla przeciętnych, prawidłowo zarządzanych i odpowiednio wyposażonych w środki przedsiębiorstw w rozumieniu wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415). Ponadto uważa ona, że średnie wartości w zakresie wydajności wykorzystane w ramach tej analizy nie pozwalają na odróżnienie kosztów związanych z eksploatacją sprzętu od kosztów związanych z inwestycją odnoszącą się do tego samego sprzętu.

54      W tym względzie, po pierwsze, należy zauważyć, że narzędzia metodologiczne wykorzystane przez skarżącego przed ustaleniem kwoty wkładów C2, celem skutecznego prowadzenia negocjacji w zakresie CT2, a także różne kontrole ex post, które skarżący przeprowadził na potrzeby weryfikacji inwestycji dokonanych przez beneficjentów końcowych, nie są istotne, a przynajmniej wystarczające do celów ustalenia, zgodnie z czwartym kryterium Altmark, czy wysokość rekompensaty określono na podstawie kosztów, jakie poniosłoby przeciętne przedsiębiorstwo, prawidłowo zarządzane i odpowiednio wyposażone w środki niezbędne do spełnienia wymogów stawianych usługom publicznym.

55      Narzędzia metodologiczne wykorzystane przez skarżącego służyły bowiem wyłącznie zapewnieniu prawidłowego prowadzenia negocjacji w zakresie CT2 i kontroli kosztów faktycznie poniesionych przez beneficjentów końcowych. W szczególności skarżący wyjaśnia w swoich pismach, że narzędzia metodologiczne użyte przed ustaleniem kwoty części C2 wypłaconych wkładów umożliwiały przeprowadzenie analizy kosztów dla każdej z dotowanych sieci w trakcie negocjacji prowadzonych w ramach CT 2. Nie dowodzi on jednak, że te same narzędzia umożliwiły mu upewnienie się, że kwota rekompensaty wypłaconej wspomnianym beneficjentom jest zgodna z wymogami określonymi w czwartym kryterium Altmark. Co się tyczy systemu kontroli ex post wprowadzonego przez skarżącego w celu zapewnienia wydajności i jakości usług świadczonych przez beneficjentów końcowych, należy stwierdzić, że nie ma on znaczenia przy sprawdzeniu, czy kwota części C2 wkładów wypłaconych przed przeprowadzeniem tej kontroli została ustalona na podstawie kosztów, jakie poniosłoby przeciętne przedsiębiorstwo, prawidłowo zarządzane i odpowiednio wyposażone w środki niezbędne do spełnienia wymogów stawianych usługom publicznym.

56      Po drugie, należy stwierdzić, że skarżący nie przedstawia innych wystarczająco szczegółowych dowodów w celu wykazania, że dokonał koniecznych weryfikacji, aby upewnić się, że przedsiębiorstwa referencyjne wykorzystane w ramach jego analizy porównawczej kosztów można było uznać za prawidłowo zarządzane i odpowiednio wyposażone w środki w rozumieniu wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415).

57      Jak słusznie podnosi Komisja, skarżący uważa zasadniczo, że w zakresie, w jakim przedsiębiorstwa z siedzibą poza terytorium regionu Île-de-France, które wybrał on do celów przeprowadzenia analizy porównawczej kosztów, podlegały procedurze przetargowej spełniającej wymogi loi no 93–122, du 29 janvier 1993, relative à la prévention de la corruption et à la transparence de la vie économique et des procédures publiques (ustawy nr 93–122 z dnia 29 stycznia 1993 r. o zapobieganiu korupcji i o przejrzystości życia gospodarczego oraz procedur publicznych, JORF z dnia 30 stycznia 1993 r., s. 1588, zwanej dalej „ustawą Sapin”), należy od razu je uznać za prawidłowo zarządzane przedsiębiorstwa w rozumieniu wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415).

58      Z orzecznictwa wynika, że z wyjątkiem przypadku, w którym przedsiębiorstwo będące beneficjentem zostało wybrane w ramach postępowania przetargowego, zgodnie z czwartym kryterium Altmark parametry uwzględnione w celu ustalenia kwoty rekompensaty powinny opierać się na przykładzie przeciętnego przedsiębiorstwa, prawidłowo zarządzanego i odpowiednio wyposażonego w środki niezbędne do spełnienia wymogów stawianych usługom publicznym (zob. podobnie wyrok z dnia 24 września 2015 r., Viasat Broadcasting UK/Komisja, T‑125/12, EU:T:2015:687, pkt 82).

59      W tym względzie należy przypomnieć, że poszukiwanie takiego przedsiębiorstwa służy zoptymalizowaniu kwoty rekompensaty uznanej za niezbędną do realizacji powierzonego zadania z zakresu usług publicznych oraz zapobieżeniu uznania wysokich kosztów ponoszonych przez mało wydajne przedsiębiorstwo za punkt odniesienia przy obliczaniu kwoty tej rekompensaty.

60      W niniejszej sprawie nawet jeśli skarżący wyjaśnia, że jego analiza porównawcza kosztów opiera się na średnich wartościach lub współczynnikach dotyczących przedsiębiorstw, które nie tylko uczestniczyły w postępowaniu przetargowym przewidzianym w ustawie Sapin, ale również dostały umowy po zakończeniu tego postępowania, skarżący nie przedstawia szczegółowych informacji dotyczących zasad tego postępowania i poprzestaje na wskazaniu, że owo postępowanie jest podobne – ze względu na jego skutki i przedmiot – do postępowania w sprawie udzielenia zamówienia publicznego.

61      Skarżący twierdzi w szczególności, że postępowanie przetargowe przewidziane w ustawie Sapin miało „stwierdzony pozytywny wpływ na spadek cen i na kontrolę nad kosztami [delegowania usług publicznych] w odnośnych sektorach”. Jednakże nie wskazuje on dokładnie, w jaki sposób postępowanie to, a w szczególności kryteria selekcji zastosowane w tym kontekście pozwalały na poziom konkurencji porównywalny z poziomem charakteryzującym postępowanie w sprawie udzielenia zamówienia publicznego. Nie przedstawia on ponadto żadnych wyjaśnień co do wskazywanego spadku cen, ani nie wyjaśnia, w jaki sposób taki spadek pozwolił mu upewnić się, że umowy zawarte po zakończeniu postępowania przewidzianego w ustawie Sapin były wykonywane przez przedsiębiorstwa, które zdobyły te umowy po najniższych kosztach dla społeczności.

62      Do tego dochodzi fakt, że dane uwzględnione przez skarżącego, w szczególności dane dotyczące średniego kosztu w przeliczeniu na kilometr (załącznik A 7 do skargi), nie pozwalają na odróżnienie kosztów związanych z inwestycją, które są jedynymi kosztami istotnymi w ramach porównania z kwotą przyznaną tytułem wkładu C2, od innych kosztów ciążących na przedsiębiorstwach wybranych w celu przeprowadzenia analizy porównawczej kosztów. Skarżący wyjaśnia ponadto w tym względzie, że zbadane przez niego umowy przedsiębiorstw wykonujących działalność poza terytorium regionu Île-de-France nie obejmowały „bez wątpienia” wszystkich kosztów związanych z inwestycją, a w szczególności z nabyciem taboru.

63      W tych okolicznościach Komisja słusznie uznała w motywie 220 zaskarżonej decyzji, że analiza porównawcza kosztów skarżącego odnosi się zasadniczo do zmiennych parametrów eksploatacji, takich jak prędkość handlowa autobusów lub liczba godzin jazdy danego pojazdu, które z pewnością były użyteczne przy negocjowaniu kosztów operacyjnych i definicji wkładu C1 (przyznanego również w ramach CT 2 i mającego właśnie na celu wyrównanie ponoszonych kosztów operacyjnych), lecz które nie pozwalały na upewnienie się, że koszty inwestycyjne objęte wkładem C2 odpowiadały kosztom przeciętnego przedsiębiorstwa, prawidłowo zarządzanego i odpowiednio wyposażonego w środki w rozumieniu wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415).

64      Należy zatem dojść do wniosku, że dowody przedstawione przez skarżącego nie pozwalają wykazać, iż dokonana przez Komisję w zaskarżonej decyzji ocena spornego systemu pomocy w świetle czwartego kryterium Altmark jest błędna pod względem prawnym lub obarczona błędem w ocenie.

65      Ponieważ kryteria określone w wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415) muszą być spełnione łącznie, wystarczy, by Komisja wykazała, że tylko jedno z tych kryteriów nie zostało spełnione, aby można było uznać, że sporny system pomocy przyznawał beneficjentom końcowym korzyść gospodarczą, w związku z czym stanowił system pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.

66      W konsekwencji należy oddalić zarzut pierwszy, a tym samym należy oddalić niniejszą skargę w całości.

 W przedmiocie kosztów

67      Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

68      Ponieważ skarżący przegrał sprawę, zgodnie z żądaniem Komisji należy obciążyć go własnymi kosztami oraz kosztami poniesionymi przez Komisję.

Z powyższych względów

SĄD (pierwsza izba)

orzeka, co następuje:

1)      Skarga zostaje oddalona.

2)      Syndicat Transport Île-de-France (STIF-IDF) pokrywa własne koszty oraz koszty poniesione przez Komisję Europejską.

Pelikánová

Valančius

Öberg

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 12 lipca 2019 r.

Podpisy


Spis treści



*      Język postępowania: francuski.