Απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου (ένατο πενταμελές τμήμα) της 12ης Φεβρουαρίου 2020 – Akili Mundos κατά Συμβουλίου

(Υπόθεση T‑172/18)

«Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα λόγω της κατάστασης στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό – Δέσμευση κεφαλαίων – Παράταση της εγγραφής του ονόματος του προσφεύγοντος στον κατάλογο των προσώπων που υπόκεινται σε περιοριστικά μέτρα τα οποία έχει επιβάλει αυτοτελώς η Ένωση – Πρώτη εγγραφή του ονόματος του προσφεύγοντος στον κατάλογο των προσώπων που υπόκεινται σε περιοριστικά μέτρα τα οποία έχει επιβάλει η επιτροπή κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών – Υποχρέωση αιτιολογήσεως – Δικαιώματα υπεράσπισης – Υποχρέωση του Συμβουλίου να κοινοποιήσει τα νέα στοιχεία τα οποία δικαιολογούν την ανανέωση της ισχύος των περιοριστικών μέτρων – Πλάνη περί το δίκαιο – Πρόδηλο σφάλμα εκτιμήσεως – Δικαίωμα ιδιοκτησίας – Αναλογικότητα – Τεκμήριο αθωότητας – Ένσταση ελλείψεως νομιμότητας»

1.      Πράξεις των οργάνων – Αιτιολογία – Υποχρέωση – Περιεχόμενο – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Δέσμευση κεφαλαίων των προσώπων που υπονομεύουν το κράτος δικαίου ή συμβάλλουν στην τέλεση πράξεων που συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – Ελάχιστες απαιτήσεις

[Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, παραρτήματα Ι και ΙΙ]

(βλ. σκέψεις 52, 54-56)

2.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Δέσμευση κεφαλαίων των προσώπων που υπονομεύουν το κράτος δικαίου ή συμβάλλουν στην τέλεση πράξεων που συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – Υποχρέωση παραθέσεως στην αιτιολογία των επιμέρους και ειδικών λόγων που δικαιολογούν τα μέτρα αυτά – Απόφαση εντασσόμενη σε πλαίσιο που είναι γνωστό στον ενδιαφερόμενο και του παρέχει τη δυνατότητα να αντιληφθεί τη σημασία του μέτρου που ελήφθη σε βάρος του

[Άρθρο 296 ΣΛΕΕ· απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, παραρτήματα Ι και ΙΙ]

(βλ. σκέψεις 53, 61-65)

3.      Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Δικαιώματα άμυνας – Δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Δέσμευση κεφαλαίων των προσώπων που υπονομεύουν το κράτος δικαίου ή συμβάλλουν στην τέλεση πράξεων που συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – Υποχρέωση γνωστοποιήσεως των επιμέρους και ειδικών λόγων που δικαιολογούν τις ληφθείσες αποφάσεις – Υποχρέωση παροχής στον ενδιαφερόμενο της δυνατότητας να γνωστοποιήσει λυσιτελώς την άποψή του επί των λόγων που ελήφθησαν υπόψη εις βάρος του – Περιεχόμενο

[Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 41 § 2, στοιχείο αʹ· απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, παραρτήματα Ι και ΙΙ]

(βλ. σκέψεις 70, 71, 73)

4.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Δέσμευση κεφαλαίων – Δικαιώματα άμυνας – Μεταγενέστερη απόφαση που διατηρεί το όνομα του προσφεύγοντος στον κατάλογο των προσώπων τα οποία υπόκεινται στα μέτρα αυτά – Έλλειψη νέων λόγων – Υποχρέωση του Συμβουλίου να κοινοποιήσει στον ενδιαφερόμενο τα νέα στοιχεία που ελήφθησαν υπόψη κατά την περιοδική επανεξέταση των περιοριστικών μέτρων – Κοινοποίηση των νέων στοιχείων στον ενδιαφερόμενο προκειμένου να υποβάλει παρατηρήσεις – Δεν υφίσταται – Προσβολή των δικαιωμάτων άμυνας

[Απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, άρθρο 9 § 2, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, παραρτήματα Ι και ΙΙ]

(βλ. σκέψεις 75, 77-83, 86, 89, 99-104, 106)

5.      Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Δικαιώματα άμυνας – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Υποχρέωση των θεσμικών οργάνων να κοινοποιήσουν στον ενδιαφερόμενο τα νέα στοιχεία που ελήφθησαν υπόψη κατά την περιοδική επανεξέταση των περιοριστικών μέτρων – Περιεχόμενο – Ο παράνομος χαρακτήρας της πράξεως εξαρτάται από την απόδειξη τυχόν διαδικαστικών συνεπειών απορρεουσών από την παράβαση της εν λόγω υποχρεώσεως – Δεν υφίστανται συνέπειες εν προκειμένω

[Απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, παραρτήματα Ι και ΙΙ]

(βλ. σκέψεις 90-93, 95, 98, 107-111, 113)

6.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Πεδίο εφαρμογής – Πρόσωπα εμπλεκόμενα στον σχεδιασμό, την καθοδήγηση ή την τέλεση πράξεων που συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου – Έννοια – Πρόσωπα που τέλεσαν τις εν λόγω πράξεις στο παρελθόν παρά την έλλειψη στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι εμπλέκονται ή συμμετέχουν και τώρα σε τέτοιες πράξεις –Περιλαμβάνονται – Ερμηνεία που επιρρωννύεται από τη δυνατότητα παρατάσεως των περιοριστικών μέτρων – Πρακτική αποτελεσματικότητα

[Απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2016/2231, (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, άρθρα 3 § 1, στοιχείο εʹ, και 2, στοιχείο βʹ, και άρθρο 9 § 2]

(βλ. σκέψεις 119-122, 124, 125)

7.      Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Έκταση του ελέγχου – Εγγραφή του προσφεύγοντος στον προσαρτημένο στην προσβαλλόμενη απόφαση κατάλογο λόγω του αξιώματός του – Έγγραφα προσβάσιμα στο κοινό που αποδεικνύουν την τέλεση σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου – Αποδεικτική αξία – Αρχή της ελεύθερης εκτιμήσεως των αποδείξεων

[Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 47· απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, παραρτήματα Ι και ΙΙ]

(βλ. σκέψεις 132-134, 138, 139)

8.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Δέσμευση κεφαλαίων των προσώπων που υπονομεύουν το κράτος δικαίου ή συμβάλλουν στην τέλεση πράξεων που συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – Κριτήρια – Αξίωμα που συνεπάγεται ευθύνη όσον αφορά την καταστολή εις βάρος του άμαχου πληθυσμού ή τον σεβασμό του κράτους δικαίου – Εσφαλμένη εκτίμηση – Δεν υφίσταται

[Απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2016/2231, (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, παραρτήματα Ι και ΙΙ]

(βλ. σκέψεις 145-148)

9.      Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Δέσμευση κεφαλαίων των προσώπων που υπονομεύουν το κράτος δικαίου ή συμβάλλουν στην τέλεση πράξεων που συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – Περιορισμοί στο δικαίωμα ιδιοκτησίας – Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας – Δεν υφίσταται

[Άρθρα 3 § 5, 21 § 2, στοιχεία βʹ και γʹ, και 29 ΣΕΕ· άρθρο 215 § 2, ΣΛΕΕ· Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρα 17 § 1, και 52 § 1· απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2016/2231, (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, άρθρο 5 § 1]

(βλ. σκέψεις 153-166)

10.    Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Αρχές – Θεμελιώδη δικαιώματα – Τεκμήριο αθωότητας – Απόφαση περί δεσμεύσεως κεφαλαίων, η οποία λαμβάνεται κατά ορισμένων προσώπων και οντοτήτων λόγω της καταστάσεως στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό – Συμβατότητα με την εν λόγω αρχή – Προϋποθέσεις

[Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 48 § 1· απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, όπως τροποποιήθηκε με τις αποφάσεις (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 και (ΚΕΠΠΑ) 2018/202, άρθρα 5 § 1, και 9]

(βλ. σκέψεις 169-177)

11.    Ένσταση ελλείψεως νομιμότητας – Περιεχόμενο – Πράξεις κατά των οποίων μπορεί να προβληθεί η ένσταση ελλείψεως νομιμότητας – Πράξη γενικού χαρακτήρα στην οποία στηρίζεται η προσβαλλόμενη πράξη – Είναι αναγκαίο να υπάρχει νομικός δεσμός μεταξύ της προσβαλλόμενης πράξεως και της επίμαχης πράξεως γενικού χαρακτήρα – Δεν υφίσταται – Απαράδεκτο

[Άρθρο 277 ΣΛΕΕ· απόφαση 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 1, στοιχείο ε, και 2, στοιχείο βʹ· κανονισμός 1183/2005 του Συμβουλίου, άρθρο 2β § 1, στοιχείο βʹ, και 2α § 1, στοιχείο εʹ)

(βλ. σκέψεις 181, 182)

12.    Ευρωπαϊκή Ένωση – Δικαστικός έλεγχος της νομιμότητας των πράξεων των θεσμικών οργάνων – Περιοριστικά μέτρα κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό – Έκταση του ελέγχου – Περιορισμένος έλεγχος για τους γενικούς κανόνες – Κριτήρια λήψεως περιοριστικών μέτρων – Εμπλοκή στον σχεδιασμό, την καθοδήγηση ή την τέλεση πράξεων σε πράξεις που συνιστούν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου – Περιεχόμενο – Τήρηση της αρχής της ασφάλειας δικαίου που επιτάσσει σαφήνεια, ακρίβεια και προβλεψιμότητα των αποτελεσμάτων των νομικών κανόνων

[Άρθρα 3 § 5, και 21 § 2, στοιχεία βʹ και γʹ, ΣΕΕ· άρθρο 275, εδ. 2δ, ΣΛΕΕ· αποφάσεις 2010/788/ΚΕΠΠΑ του Συμβουλίου, άρθρο 3 § 1, στοιχείο εʹ, και 2, στοιχείο βʹ, και (ΚΕΠΠΑ) 2016/2231, αιτιολογικές σκέψεις 3 και 4· κανονισμός 1183/2005 του Συμβουλίου]

(βλ. σκέψεις 183-193)

Αντικείμενο

Προσφυγή δυνάμει του άρθρου 263 ΣΛΕΕ με αίτημα την ακύρωση της αποφάσεως (ΚΕΠΠΑ) 2017/2282 του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2017, για την τροποποίηση της απόφασης 2010/788/ΚΕΠΠΑ για την επιβολή περιοριστικών μέτρων κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό (ΕΕ 2017, L 328, σ. 19), της εκτελεστικής αποφάσεως (ΚΕΠΠΑ) 2018/202 του Συμβουλίου, της 9ης Φεβρουαρίου 2018, για την εφαρμογή της απόφασης 2010/788/ΚΕΠΠΑ για την επιβολή περιοριστικών μέτρων κατά της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό (ΕΕ 2018, L 38, σ. 19), και του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/197 του Συμβουλίου, της 9ης Φεβρουαρίου 2018, για την εφαρμογή του άρθρου 9 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1183/2005 για την επιβολή συγκεκριμένων περιοριστικών μέτρων κατά των προσώπων που παραβιάζουν το εμπάργκο όπλων έναντι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό (ΕΕ 2018, L 38, σ. 2), καθόσον οι πράξεις αυτές αφορούν τον προσφεύγοντα.

Διατακτικό

Το Γενικό Δικαστήριο αποφασίζει:

1) Απορρίπτει την προσφυγή.

2) Καταδικάζει τον Muhindo Akili Mundos στα δικαστικά έξοδα.