Sprawa T‑79/14
Secop GmbH
przeciwko
Komisji Europejskiej
Pomoc państwa – Ratowanie zagrożonych przedsiębiorstw – Pomoc w formie gwarancji państwa – Decyzja uznająca pomoc za zgodną z rynkiem wewnętrznym – Brak wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego – Poważne trudności – Uprawnienia procesowe zainteresowanych stron
Streszczenie – wyrok Sądu (pierwsza izba) z dnia 1 marca 2016 r.
1. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Etap wstępny i etap kontradyktoryjny postępowania – Zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym – Trudności z oceną – Obowiązek wszczęcia postępowania kontradyktoryjnego przez Komisję – Poważne trudności – Pojęcie
(art. 108 ust. 2, 3 TFUE)
2. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Uprawnienie do uchwalenia wytycznych – Kontrola sądowa – Granice
(art. 107 ust. 3 TFUE)
3. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Pomoc, która może być uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym – Pomoc na ratowanie zagrożonego przedsiębiorstwa – Wytyczne dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw – Cele
[art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE; komunikat Komisji 2004/C 244/02, pkt 12]
4. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Pomoc, która może być uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym – Pomoc na ratowanie zagrożonego przedsiębiorstwa – Ograniczony wpływ na rynek wewnętrzny – Pilny charakter – Badanie przez Komisję zgodnie z procedurą uproszczoną
[art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE; komunikat Komisji 2004/C 244/02, pkt 23]
5. Pomoc przyznawana przez państwa – Plany pomocy – Badanie przez Komisję – Uprawnienie konkurentów beneficjenta pomocy do wzięcia udziału w postępowaniu we wstępnej fazie badania – Brak – Istnienie takiego uprawnienia w dziedzinie koncentracji przedsiębiorstw – Decyzja Komisji stwierdzająca zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym bez wszczynania formalnego postępowania wyjaśniającego i bez wysłuchania konkurenta biorącego ponadto udział w koncentracji przedsiębiorstw obejmującej beneficjenta pomocy – Dopuszczalność – Naruszenie zasady równego traktowania – Brak
[art. 108 ust. 3 TFUE; rozporządzenia: Rady nr 139/2004, art. 18 ust. 1; Komisji nr 802/2004, art. 11 lit. b)]
6. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie skarg – Obowiązki Komisji – Wstępny etap postępowania wyjaśniającego – Obowiązek działania Komisji – Zakres
(art. 107 ust. 1 TFUE; art. 108 ust. 3 TFUE)
7. Pomoc przyznawana przez państwa – Plany pomocy – Zgłoszenie Komisji – Decyzja Komisji o niewnoszeniu zastrzeżeń – Informacje uzyskane przez Komisję w wyniku stosowania rozporządzenia o koncentracji przedsiębiorstw – Wykorzystanie jako dowodów – Zakres – Uwzględnienie w celu uzasadnienia wszczęcia postępowania na innej podstawie prawnej
(rozporządzenie Rady nr 139/2004, art. 17 ust. 1)
8. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym – Uprawnienia dyskrecjonalne – Istnienie równoległego postępowania w sprawie koncentracji przedsiębiorstw – Obowiązek zachowania spójności między postanowieniami dotyczącymi pomocy państwa a innymi postanowieniami traktatu
(art. 107, 108 TFUE)
1. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 22–27)
2. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 29)
3. Zgodnie z pkt 12 wspólnotowych wytycznych dotyczących pomocy państwa na rzecz wspomagania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw nowo utworzone przedsiębiorstwo nie kwalifikuje się do pomocy na ratowanie lub restrukturyzację nawet wtedy, gdy jego pierwotna sytuacja finansowa jest niepewna. Dotyczy to na przykład sytuacji, gdy nowe przedsiębiorstwo powstaje z likwidacji poprzedniego przedsiębiorstwa lub nawet gdy tylko przejmuje jego aktywa. Cel, jaki realizuje ten punkt wytycznych, polega na uniknięciu tworzenia przedsiębiorstw nierentownych lub deficytowych, które od ich utworzenia byłyby zależne od pomocy publicznej.
W tym celu uszczegółowienie dokonane w drugim zdaniu tego punktu dotyczy w szczególności przypadku cesji aktywów poprzednio istniejącej osoby prawnej na inną osobę prawną, nowo utworzoną lub poprzednio istniejącą. W ten sposób jednostka gospodarcza, do której struktury właśnie wprowadzono nabyte aktywa, może w danym przypadku zostać zakwalifikowana jako nowe przedsiębiorstwo. Celem takiej operacji w przypadku osoby prawnej, która wyzbywa się aktywów, może być właśnie jej ratowanie. W razie cesji aktywów dla celów kwalifikacji przedsiębiorstwa jako „nowo utworzonego” znaczenie ma bowiem nie jednostka utworzona w oparciu o działalność gospodarczą, którą nadal prowadzi spółka zbywająca, ale jednostka utworzona w oparciu o działalność gospodarczą spółki nabywającej, w której strukturze zostały zintegrowane zbyte aktywa. Poza tym normalną i rozsądną praktyką zagrożonego przedsiębiorstwa jest to, że dokonuje zbycia niektórych aktywów i koncentruje się na podstawowym obszarze swojej działalności, czy to pod względem geograficznym, czy sektorowym, w celu zwiększenia szans na poprawę sytuacji ekonomicznej.
(por. pkt 31, 32, 36)
4. Pomoc na ratowanie zagrożonych przedsiębiorstw ma bardzo ograniczony wpływ na rynek wewnętrzny zarówno przez ograniczenie dostępnej pomocy (a mianowicie gwarancji kredytowych lub pożyczek), jak i przez jej charakter tymczasowy i odwracalny (przejawiający się końcem gwarancji kredytowych i zwrotem pożyczki po upływie maksymalnie sześciu miesięcy, pod warunkiem przedstawienia po tym terminie planu restrukturyzacji lub likwidacji przedsiębiorstwa) oraz przez ograniczenia pomocy wyłącznie do niezbędnych środków pozwalających na tymczasowe przetrwanie danego przedsiębiorstwa. To właśnie ograniczone skutki pomocy na ratowanie przedsiębiorstwa łącznie z jej pilnym charakterem uzasadniają fakt, że Komisja bada pomoc zwykle w ramach procedury uproszczonej zgodnie z pkt 30 wspólnotowych wytycznych dotyczących pomocy państwa na rzecz wspomagania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw, dokładając wszelkich starań, aby w ciągu jednego miesiąca została podjęta decyzja, jeżeli tylko pomoc spełnia określone kryteria. Uwzględnienie efektu kumulacji każdej ewentualnej wcześniej przyznanej, rzekomo bezprawnie, pomocy uniemożliwiłoby poszanowanie terminu i pozostawałoby w sprzeczności z pilnym charakterem tego badania oraz w sprzeczności z ograniczonym wpływem tej pomocy na konkurencję.
Ponadto uwzględnienie wcześniejszej pomocy, innej niż zdefiniowana w pkt 23 wspomnianych wytycznych, będącej już przedmiotem ostatecznej negatywnej decyzji Komisji, zobowiązywałoby Komisję do przeprowadzenia incydentalnie postępowania w sprawie tej wcześniejszej pomocy, której kwalifikacja jako pomocy i pomocy przyznanej bezprawnie może być kwestią sporną pomiędzy Komisją i danym państwem członkowskim i która w takim przypadku musi być przedmiotem odrębnej procedury i decyzji. Mogłoby to ostatecznie doprowadzić albo do odmowy przyznania pomocy na ratowanie przedsiębiorstwa w wyniku powierzchownego zbadania uprzednio przyznanej pomocy, w sytuacji gdy może następnie okazać się, iż środek ten był zgodny z prawem lub nie stanowił pomocy, albo do nieuzasadnionego opóźnienia decyzji w przedmiocie pomocy na ratowanie przedsiębiorstwa. Dlatego taki sposób postępowania wydaje się również niezgodny z wymogami wynikającymi z zasady pewności prawa.
(por. pkt 52, 53)
5. W dziedzinie pomocy państwa osobom, których interesy mogłyby zostać naruszone przez przyznanie pomocy, w szczególności przedsiębiorstwom konkurencyjnym, nie przysługuje uprawnienie do wzięcia udziału w postępowaniu we wstępnej fazie badania pomocy. Natomiast w dziedzinie koncentracji przedsiębiorstw inne strony zainteresowane w rozumieniu art. 11 lit. b) rozporządzenia nr 802/2004 w sprawie wykonania rozporządzenia nr 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw mają prawo do wyrażenia swojej opinii na każdym etapie postępowania, w tym w fazie wstępnej.
W przypadku sprzedaży całości aktywów spółki zależnej spółka dominująca może zostać zrównana ze sprzedawcą tych aktywów, a zatem cieszy się statusem strony w projekcie koncentracji. W odróżnieniu zaś od konkurentów strony uczestniczące w koncentracji mają zgodnie z art. 18 ust. 1 in fine rozporządzenia nr 139/2004 prawo do wyrażania swojej opinii na każdym etapie postępowania, w tym w fazie wstępnej. W rezultacie pozycja strony zainteresowanej w ramach wstępnej fazy badania dotyczącego pomocy państwa nie może zostać uznana za identyczną z pozycją strony zainteresowanej w rozumieniu art. 11 lit. b) rozporządzenia nr 802/2004 w ramach procedury w dziedzinie koncentracji przedsiębiorstw. Wynika stąd, że okoliczność, iż przed wydaniem decyzji stwierdzającej zgodność pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym Komisja powstrzymała się od umożliwienia przedsiębiorstwu nabywającemu owe aktywa, które jest zarazem konkurentem rzeczonej spółki dominującej będącej beneficjentem pomocy, a co za tym idzie – stroną zainteresowaną tą pomocą, wyrażenia swojej opinii, nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania.
(por. pkt 63, 64, 67)
6. W ramach wstępnego postępowania wyjaśniającego Komisja może co do zasady poprzestać na dowodach dostarczonych przez państwo członkowskie i nie ma obowiązku, by z własnej inicjatywy objąć dochodzeniem wszystkie okoliczności, jeżeli tylko informacje dostarczone przez zgłaszające państwo członkowskiego umożliwiają Komisji, by po pierwszym badaniu doszła do przekonania, iż rozpatrywany środek nie stanowi pomocy w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE lub – w przypadku uznania go za pomoc – jest on zgodny z rynkiem wewnętrznym.
(por. pkt 76)
7. Okoliczność, że informacje zgromadzone na podstawie rozporządzenia nr 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw nie mogą być bezpośrednio wykorzystywane jako dowody w postępowaniu, do którego rozporządzenie to nie znajduje zastosowania, nie stoi na przeszkodzie, by stanowiły one przesłanki, które mogą w danym przypadku zostać uwzględnione w celu uzasadnienia wszczęcia postępowania na innej podstawie prawnej.
W tym względzie Komisja ma w każdym razie prawo, by w ramach postępowania dotyczącego pomocy państwa domagać się przedstawienia informacji lub dokumentów, o których dowiedziała się w ramach postępowania dotyczącego koncentracji przedsiębiorstw, o ile te informacje lub dokumenty mają znaczenie dla badania danej pomocy.
(por. pkt 82, 83)
8. Komisja winna z zasady unikać niespójności, które mogą pojawić się przy stosowaniu różnych przepisów prawa Unii. Obowiązek Komisji, by przestrzegać spójności między postanowieniami traktatu dotyczącymi pomocy państwa a innymi postanowieniami traktatu, narzuca się w szczególności w przypadkach, kiedy te pozostałe postanowienia dotyczą również celu niezakłóconej konkurencji na rynku wewnętrznym. Stąd też Komisja, wydając decyzję w przedmiocie zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym, nie powinna lekceważyć ryzyka naruszenia konkurencji na rynku wewnętrznym ze strony poszczególnych podmiotów gospodarczych.
A zatem wydając decyzję o zgodności pomocy państwa, Komisja nie może pominąć konsekwencji koncentracji przedsiębiorstw, którą rozpatruje w ramach innego postępowania, w zakresie, w jakim warunki tej koncentracji mogą rzutować na ocenę wpływu na konkurencję, jaki może wywrzeć rozważana pomoc.
(por. pkt 85, 86)