Sprawa T‑212/02
Commune de Champagne i in.
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej i Komisji Wspólnot Europejskich
Skarga o stwierdzenie nieważności – Umowa WE–Konfederacja Szwajcarska w sprawie handlu produktami rolnymi – Decyzja zatwierdzająca umowę –Doniosłość prawna – Produkty winiarskie – Chronione nazwy – Wyjątek homonimiczności – Rozporządzenie (EWG) nr 2392/89 i rozporządzenie (WE) nr 753/2002 – Wino gatunkowe psr „champagne” – Wina pochodzące z gminy Champagne w kantonie Vaud – Dopuszczalność – Akt niekorzystny – Legitymacja procesowa – Osoba, której dotyczy on indywidualnie – Skarga o odszkodowanie – Związek przyczynowy – Szkoda, którą można przypisać Wspólnocie – Brak właściwości
Streszczenie postanowienia
1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny
(art. 230 WE; umowa WE–Konfederacja Szwajcarska w sprawie handlu produktami rolnymi, załącznik 7, art. 5 ust. 8; decyzja Rady i Komisji 2002/309, art. 1)
2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty zaskarżalne – Akty wywołujące wiążące skutki prawne
(art. 230 WE i 299 WE; umowa WE–Konfederacja Szwajcarska w sprawie handlu produktami rolnymi, art. 14 i 17 ust. 1, załącznik 7, art. 5 ust. 1–6 i dodatek 2; decyzja Rady i Komisji 2002/309)
3. Skarga o stwierdzenie nieważności – Akty zaskarżalne – Akty wywołujące wiążące skutki prawne
(art. 230 WE; umowa WE–Konfederacja Szwajcarska w sprawie handlu produktami rolnymi, załącznik 7, art. 5 ust. 1–6 i dodatek 2; rozporządzenie Rady nr 2392/89, art. 29 ust. 2 i 3; rozporządzenie Komisji nr 753/2002, art. 36 ust. 3 i załącznik VI; decyzja Rady i Komisji 2002/309)
4. Odpowiedzialność pozaumowna – Przesłanki – Bezprawność – Szkoda – Związek przyczynowy
(art. 288 akapit drugi WE; umowa WE–Konfederacja Szwajcarska w sprawie handlu produktami rolnymi, załącznik 7, art. 5 ust. 1–6 i dodatek 2; decyzja Rady i Komisji 2002/309)
1. Skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez osobę fizyczną lub prawną jest dopuszczalna jedynie wtedy, gdy skarżący ma interes w stwierdzeniu nieważności zaskarżonego aktu. Interes taki zakłada, że stwierdzenie nieważności tego aktu może samo w sobie wywierać skutki prawne lub według innej formuły, że skarga może przez swoje skutki spowodować korzyść dla strony, która ją wniosła.
W związku z tym niedopuszczalna jest skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez producentów win pochodzących z kantonu Vaud w Szwajcarii, wprowadzanych do obrotu pod nazwą „champagne”, przez gminę Champagne z kantonu Vaud, przez zrzeszenie producentów wina oraz przez stowarzyszenie dla obrony tej nazwy, przeciwko decyzji 2002/309 jako przewidującej zatwierdzenie w imieniu Wspólnoty Europejskiej art. 5 ust. 8 załącznika 7 do umowy między Wspólnotą a Konfederacją Szwajcarską w sprawie handlu produktami rolnymi, która skutkuje wyłącznie zezwoleniem w dwuletnim okresie przejściowym na wprowadzanie do obrotu poza terytorium wspólnotowym pod nazwą „champagne” niektórych win pochodzących z kantonu Vaud.
Przepis ten stanowi w istocie modyfikację z korzyścią dla niektórych win pochodzących z kantonu Vaud reżimu wyłącznej ochrony przysługującej na podstawie art. 5 ust. 1–3 załącznika 7 do umowy nazwie „champagne” wymienionej we wspólnotowym wykazie produktów winiarskich znajdującym się w dodatku 2 tego załącznika. W tych okolicznościach stwierdzenie nieważności decyzji 2002/309, w zakresie w jakim zatwierdza ona ten ostatni przepis, nie tylko nie przyniosłoby skarżącym żadnej korzyści, lecz nawet pogorszyłoby ich sytuację, jako że usunęłoby okres przejściowy, który wprowadza on z korzyścią dla nich.
(por. pkt 39, 52, 53)
2. Decyzja 2002/309 zatwierdzająca w imieniu Wspólnoty Europejskiej między innymi umowę między Wspólnotą a Konfederacją Szwajcarską w sprawie handlu produktami rolnymi nie wywołuje żadnego wiążącego skutku prawnego zmieniającego sytuację prawną skarżących na terytorium Szwajcarii i w tym zakresie nie stanowi aktu zaskarżalnego na podstawie art. 230 WE.
W istocie akt instytucji wydany na podstawie traktatu, jako jednostronny akt Wspólnoty, nie może tworzyć praw i obowiązków poza terytorium określonym w art. 299 WE, co oznacza, że zakres zastosowania tej decyzji może obejmować tylko to terytorium i jest ona pozbawiona wszelkich skutków prawnych na terytorium Szwajcarii. Jedynie wspomniana umowa, która nie jest zaskarżalna, może wywoływać skutki prawne na terytorium Szwajcarii zgodnie ze szczegółowymi zasadami właściwymi dla porządku prawnego tego państwa oraz po dokonaniu jej ratyfikacji zgodnie z procedurami mającymi do niej zastosowanie. Zatem decyzja ta, wydana przez Radę i Komisję w imieniu i na rachunek Wspólnoty, nie zmienia sytuacji prawnej skarżących na terytorium Szwajcarii, bowiem jest ona regulowana przez same przepisy wydane przez to państwo w ramach wykonywania jego suwerennych kompetencji. Rzekomo szkodliwe skutki, jakie umowa powoduje na terytorium Szwajcarii, wynikają bowiem wyłącznie z tego, że decydując się w sposób suwerenny na ratyfikację tej umowy, Konfederacja Szwajcarska zgodziła się na związanie tą umową i zobowiązała się zgodnie z art. 14 tej umowy do podjęcia środków właściwych do zapewnienia wykonania zobowiązań z niej wynikających, w tym tych, które wynikają z art. 5 ust. 1–6 oraz dodatku 2 załącznika 7 do umowy, które przewidują reżim wyłącznej ochrony wspólnotowej nazwy „champagne”.
(por. pkt 90, 91, 95)
3. Skarga danego skarżącego wniesiona na podstawie art. 230 WE jest dopuszczalna, pod warunkiem, że zaskarżony akt wywołuje wiążące skutki prawne mogące naruszać jego interesy poprzez istotną zmianę jego sytuacji prawnej. Nie ma to miejsca w przypadku decyzji 2002/309 jako przewidującej zatwierdzenie w imieniu Wspólnoty Europejskiej art. 5 ust. 1–6 oraz dodatku 2 załącznika 7 do umowy między Wspólnotą a Konfederacją Szwajcarską w sprawie handlu produktami rolnymi, w odniesieniu do skarżących, to znaczy producentów win pochodzących z kantonu Vaud w Szwajcarii, wprowadzanych do obrotu pod nazwą „champagne”, gminy Champagne z kantonu Vaud, zrzeszenia producentów wina oraz stowarzyszenia dla obrony tej nazwy, a zatem nie mają oni interesu prawnego, by występować przeciwko zaskarżonej decyzji.
W tym zakresie postanowienia umowy gwarantują wyłączność na terytorium Wspólnoty prawa do nazwy „champagne” na rzecz win produkowanych we francuskim regionie Champagne pod tą nazwą, przy czym ta sytuacja prawna obowiązywała skarżących już w chwili wejścia w życie umowy, jak również w chwili wniesienia skargi. Zgodnie bowiem z art. 29 ust. 2 rozporządzenia nr 2392/89 ustanawiającego ogólne zasady opisu i prezentacji win i moszczy winogronowych, w chwili wniesienia skargi nazwa „champagne” nie mogła być co do zasady używana dla oznaczenia żadnego wina importowanego. Ponadto wyjątek homonimiczności przewidziany w pewnych okolicznościach w ust. 3 tego przepisu, gdy nazwa wina produkowanego we Wspólnocie jest identyczna z nazwą jednostki geograficznej położonej w państwie trzecim, nie znajduje zastosowania z mocy prawa, lecz w następstwie wyraźnej decyzji w przedmiocie odstępstwa. Do chwili zaś wniesienia skargi w odniesieniu do wina produkowanego na terytorium gminy Champagne w kantonie Vaud nie została wydana żadna decyzja w przedmiocie odstępstwa od zakazu przewidzianego w ww. art. 29 ust. 2, a zatem dla skarżących istniała prawna przeszkoda we wprowadzaniu ich produktów do obrotu pod nazwą „champagne”.
Przepisy rozporządzenia nr 753/2002 ustanawiającego niektóre zasady stosowania rozporządzenia nr 1493/1999 odnośnie do opisu, oznaczania, prezentacji i ochrony niektórych produktów sektora wina, również w każdym bądź razie nie umożliwiają skarżącym wprowadzania do obrotu we Wspólnocie win, które produkują oni na terytorium gminy Champagne w kantonie Vaud pod nazwą „champagne”. Wyjątek homonimiczności przewidziany w art. 36 ust. 3 rozporządzenia nr 753/2002 nie znajduje bowiem zastosowania z mocy prawa, lecz jest warunkowany wpisaniem do załącznika VI do tego rozporządzenia, zarówno nazw geograficznych państwa trzeciego będących homonimicznymi oznaczeniami używanymi dla win gatunkowych produkowanych w określonym regionie, które mogą z niego korzystać, jak i warunków praktycznych gwarantujących, że te oznaczenia geograficzne będą od siebie odróżniane. Natomiast wskazany załącznik VI jest obecnie pusty na dzień dzisiejszy i nie zawiera zatem nazwy „champagne” wśród oznaczeń geograficznych państw trzecich, którym przysługuje wyjątek homonimiczności.
Wreszcie możliwość objęcia tych win w przyszłości wyjątkiem homonimiczności przewidzianym w art. 36 ust. 3 rozporządzenia nr 753/2002, w przypadku gdyby została stwierdzona nieważność decyzji 2002/309, jest trudna do wyobrażenia wobec tego, że warunki ustanowione w prawie szwajcarskim dla korzystania z gminnej nazwy pochodzenia „champagne” nie są wystarczające. Ponadto ewentualna zmiana sytuacji prawnej skarżących, wynikająca na przykład ze zmiany warunków przyznawania gminnej nazwy pochodzenia „champagne” kantonu Vaud, nie może uzasadniać interesu prawnego skarżącego, bowiem interesu tego nie można oceniać na podstawie zdarzenia przyszłego i niepewnego.
(por. pkt 128, 133–135, 138, 139, 143–145, 149–151)
4. Powstanie odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty w rozumieniu art. 288 akapit drugi WE zależy od spełnienia łącznie szeregu przesłanek, a mianowicie bezprawności zachowania zarzucanego instytucji, rzeczywistego charakteru szkody oraz istnienia związku przyczynowego między tym zachowaniem a dochodzoną szkodą. Jeśli chodzi o tę ostatnią przesłankę, powoływana szkoda musi być bezpośrednim wynikiem zarzucanego zachowania.
Na terytorium Wspólnoty art. 5 ust. 1–6 oraz dodatek 2 załącznika 7 do umowy między Wspólnotą a Konfederacją Szwajcarską w sprawie handlu produktami rolnymi, które przewidują reżim prawny wyłącznej ochrony wspólnotowej nazwy „champagne”, nie miały wpływu na sytuację skarżących, którzy na mocy rozporządzenia nr 2392/89 ustanawiającego ogólne zasady opisu i prezentacji win i moszczy winogronowych, w chwili wejścia w życie umowy nie mieli już prawa wprowadzania do obrotu ich produktów pod nazwą „champagne”. Brak tej możliwości wynika także z rozporządzenia nr 753/2002 ustanawiającego niektóre zasady stosowania rozporządzenia nr 1493/1999 odnośnie do opisu, oznaczania, prezentacji i ochrony niektórych produktów sektora wina, które to rozporządzenia weszło w życie z dniem 1 sierpnia 2003 r. Wynika stąd, że na terytorium Wspólnoty decyzja 2002/3099 zatwierdzająca w imieniu Wspólnoty tę umowę nie może być powodem szkody, na której poniesienie powołują się skarżący, jako że – tak jak została ona określona przez skarżących – wynikła ona już z obowiązującego uregulowania wspólnotowego.
Na terytorium Szwajcarii rzekomo szkodliwe skutki, które umowa wywołała względem skarżących, wynikają wyłącznie z tego, że decydując się w sposób suwerenny na podpisanie i ratyfikację tej umowy, Konfederacja Szwajcarska zgodziła się na związanie nią i zobowiązała się zgodnie z art. 14 tej umowy do podjęcia środków właściwych do zapewnienia wykonania zobowiązań z niej wynikających, w tym tych, które wynikają z ww. art. 5 ust. 1–6 oraz dodatku 2 załącznika 7. Wynika stąd, że ewentualna szkoda, jaką skarżący mogli ponieść na terytorium Szwajcarii z powodu przepisów wydanych przez władze szwajcarskie w wykonaniu umowy, nie może być przypisana Wspólnocie, a zatem sąd wspólnotowy nie jest właściwy do rozpoznania powództwa o jej naprawienie.
(por. pkt 200, 201, 204–207)