Sprawa T‑566/08
Total Raffinage Marketing
przeciwko
Komisji Europejskiej
Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Rynek wosków parafinowych – Rynek gaczu – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 81 WE – Ustalanie cen i podział rynków – Dowód istnienia kartelu – Pojęcie jednolitego i ciągłego naruszenia – Czas trwania naruszenia – Przerwanie naruszenia – Wytyczne z 2006 r. w sprawie metody ustalania grzywien – Równość traktowania – Domniemanie niewinności – Możliwość przypisania zachowania noszącego znamiona naruszenia – Odpowiedzialność spółki dominującej za naruszenia reguł konkurencji popełnione przez jej spółki zależne – Decydujący wpływ wywierany przez spółkę dominującą – Domniemanie w przypadku posiadania całości kapitału – Proporcjonalność – Metoda zaokrąglania – Nieograniczone prawo orzekania
Streszczenie – Wyrok Sądu (czwarta izba) z dnia 13 września 2013 r.
1. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia między przedsiębiorstwami – Pojęcie – Zgodność oświadczeń woli w odniesieniu do postępowania na rynku – Porozumienie dotyczące ustalania cen – Włączenie – Przesłanki – Rozbieżne zachowanie jednego lub kilku uczestników – Brak wpływu – Dowód braku wprowadzenia kartelu w życie przez jednego z uczestników – Otwarte zdystansowanie się
(art. 81 ust. 1 WE)
2. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Pojęcie – Koordynacja i współpraca niezgodna z obowiązkiem określenia przez każde przedsiębiorstwo w sposób autonomiczny jego zachowania na rynku – Wymiana informacji między konkurentami – Domniemanie wykorzystywania informacji w celu określenia zachowania na rynku – Przesłanki
(art. 81 ust. 1 WE)
3. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Dowód – Przedstawienie dowodu na podstawie pewnej liczby poszczególnych przejawów naruszenia – Dopuszczalność – Posłużenie się zbiorem poszlak – Wymagana moc dowodowa poszczególnych poszlak – Dowody z dokumentów – Kryteria – Wiarygodność przedstawionych dowodów – Obowiązek przedstawienia dowodu przez przedsiębiorstwa kwestionujące wystąpienie naruszenia
(art. 81 ust. 1 WE)
4. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Prawa podstawowe – Domniemanie niewinności – Procedura z zakresu konkurencji – Stosowanie – Zakres – Konsekwencje
(art. 81 ust. 1 WE)
5. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Ciężar udowodnienia naruszenia i czasu jego trwania spoczywający na Komisji – Moc dowodowa dobrowolnych zeznań obciążających przedsiębiorstwo, złożonych przez głównych uczestników kartelu w celu skorzystania z zastosowania komunikatu w sprawie współpracy – Oświadczenia sprzeczne z interesami tego przedsiębiorstwa – Wysoka wartość dowodowa
(art. 81 ust. 1 WE; komunikat Komisji 2002/C 45/03)
6. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia między przedsiębiorstwami – Dowód – Odpowiedź przedsiębiorstw na wniosek Komisji o udzielenie informacji – Oświadczenie przedsiębiorstwa kwestionowane przez inne przedsiębiorstwa – Obowiązek uzupełnienia takiego dowodu innymi wiarygodnymi dowodami
(art. 81 WE)
7. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Uczestnictwo przedsiębiorstwa w kartelu całościowym – Kryteria oceny – Brak bezpośredniego uczestnictwa – Brak wpływu
(art. 81 WE)
8. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia między przedsiębiorstwami – Pojęcie – Uczestniczenie w spotkaniach mających cel antykonkurencyjny – Włączenie – Przesłanka – Brak zdystansowania się od podjętych decyzji – Kryteria oceny
(art. 81 ust. 1 WE)
9. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Ocena wymogu uzasadnienia w odniesieniu do okoliczności sprawy
(art. 253 WE)
10. Postępowanie sądowe – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne – Zwięzłe przedstawienie powołanych zarzutów – Ogólne odesłanie do innych pism załączonych do skargi – Niedopuszczalność – Podnoszenie nowych zarzutów w toku postępowania – Zarzut podniesiony po raz pierwszy na rozprawie – Niedopuszczalność
[regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 § 1lit. c), art. 48 § 2]
11. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Pojęcie – Kryteria – Jednolity cel i całościowy plan– Związki komplementarności między porozumieniami – Powiązanie wertykalne między danymi rynkami i znaczące pokrywanie się ze sobą uczestników
(art. 81 ust. 1 WE)
12. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie – Pojęcie – Brak tożsamości uczestników różnych części naruszenia – Odmienne czasy trwania różnych części naruszenia – Brak wpływu
(art. 81 ust. 1 WE)
13. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Decyzja Komisji stwierdzająca naruszenie – Dowody, jakie można uwzględnić – Skupienie dochodzenia na niektórych aspektach praktyk antykonkurencyjnych – Okoliczność niewykluczająca użycia wszystkich dowodów będących w posiadaniu Komisji w momencie wydania decyzji
(art. 81 ust. 1 WE)
14. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Obrót, jaki należy uwzględnić – Rok odniesienia – Ostatni pełny rok kalendarzowy trwania naruszenia – Wyjątkowy jego charakter w odniesieniu do niektórych uczestników – Uwzględnienie większego okresu w ten sam sposób w stosunku do wszystkich uczestników – Dopuszczalność – Naruszenie zasad pewności prawa i równości traktowania – Brak – Błąd w ocenie – Brak
(komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 13)
15. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga i czas trwania naruszenia – Naruszenie popełnione przez kilka przedsiębiorstw – Względna waga uczestnictwa każdego z nich – Zastosowanie mnożnika – Ocena – Niemożność powołania się przez przedsiębiorstwo na zasadę równego traktowania w celu przyznania mu niezgodnej z prawem obniżki grzywny
(komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 20, 21)
16. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Automatyczne wliczanie kwoty dodatkowej zgodnie z wytycznymi w sprawie metody ustalania grzywien – Naruszenie zasady indywidualizacji kar – Brak – Uwzględnienie celu prewencji ogólnej – Dopuszczalność – Uwzględnienie celu odstraszania na kilku etapach procesu określania kwoty grzywny – Dopuszczalność
(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 25)
17. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Czas trwania naruszenia – Odstraszający charakter kwoty grzywny – Poszanowanie zasady proporcjonalności – Obowiązek ustanowienia kwoty grzywny proporcjonalnej w stosunku do wartości rocznej sprzedaży na danym rynku – Brak
(rozporządzenie Rady nr 1260/2003, art. 23 ust. 2, 3)
18. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Całkowity obrót danego przedsiębiorstwa – Obrót osiągnięty z towarów będących przedmiotem naruszenia – Odpowiednie uwzględnienie – Granice – Poszanowanie zasady proporcjonalności – Obowiązek przestrzegania przez Komisję jej wcześniejszej praktyki decyzyjnej – Brak (rozporządzenie Rady nr 1260/2003, art. 23 ust 2, 3; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 30)
19. Konkurencja – Normy Unii – Naruszenia – Przypisanie – Spółka dominująca i spółki zależne – Jednostka gospodarcza – Kryteria oceny – Domniemanie decydującego wpływu wywieranego na spółki zależne przez spółkę dominującą posiadającą 100% ich kapitału – Domniemanie wzruszalne – Naruszenie zasady domniemania niewinności – Naruszenie zasady indywidualizacji kar – Brak
(art. 81 ust. 1 WE)
20. Konkurencja – Normy Unii – Naruszenia – Przypisanie – Spółka dominująca i spółki zależne – Jednostka gospodarcza – Kryteria oceny – Domniemanie decydującego wpływu wywieranego na spółki zależne przez spółkę dominującą posiadającą 100% ich kapitału – Obowiązek przedstawienia dowodów przez spółkę chcącą obalić to domniemanie
(art. 81 ust. 1 WE)
21. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Kontrola sądowa – Nieograniczone prawo orzekania sądu Unii – Zakres – Uwzględnienie wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien – Granice – Poszanowanie ogólnych zasad prawa – Obliczanie czasu uczestnictwa w naruszeniu – Zaokrąglanie liczby miesięcy uczestnictwa – Kwota nieodzwierciedlająca rzeczywistego czasu trwania uczestnictwa – Naruszenie zasad równego traktowania i proporcjonalności
(art. 81 ust. 1 WE, art. 226 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23; komunikat Komisji 2006/C 210/02, pkt 24)
22. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Kontrola sądowa – Nieograniczone prawo orzekania – Skutek
(art. 229 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 31)
23. Postępowanie sądowe – Koszty – Obciążenie –Rozmiar skargi przekraczający maksymalną liczbę stron określoną dla pism procesowych – Ocena
(regulamin postępowania przed Sądem, art. 87 § 3; praktyczne instrukcje dla stron, pkt 15)
1. Do istnienia porozumienia w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE wystarczy, aby dane przedsiębiorstwa wyraziły wspólną wolę postępowania na rynku w określony sposób. Można stwierdzić, że porozumienie w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE jest zawarte w przypadku, gdy istnieje wola stron, nawet jeśli poszczególne elementy planowanego ograniczenia są wciąż przedmiotem negocjacji.
W szczególności porozumienie co do utrzymania cen jest także porozumieniem dotyczącym ustalania cen, ponieważ istnieje zgodna wola uczestników co do stosowania wspólnie ustalonego poziomu cen. Stwierdzenie to nie oznacza rzeczywistego stosowania jednolitej ceny przez wszystkich uczestników. Fakt bowiem posiadania wspólnego celu porozumienia się co do poziomu cen jest już porozumieniem w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE, ze względu na to, że istnieje wola stron co do samej zasady ograniczenia konkurencji. Podobnie okoliczność, że przedsiębiorstwa rzeczywiście ogłosiły uzgodnione podwyżki cen oraz że ceny w ten sposób ogłoszone posłużyły za podstawę dla ustalania cen transakcji indywidualnych, sama w sobie wystarczy, by stwierdzić, że zarówno celem, jak i skutkiem kartelu cenowego było poważne ograniczenie konkurencji. W takim przypadku Komisja nie ma obowiązku przeprowadzać analizy szczegółów argumentacji stron – a zwłaszcza przedstawionej prze nie analizy ekonomicznej –zmierzającej do wykazania, że skutkiem wspomnianych porozumień nie były podwyżki cen ponad poziom osiągalny w warunkach normalnej konkurencji, ani też udzielać odpowiedzi na kolejne argumenty.
Ponadto sam fakt, że niektórzy uczestnicy kartelu nie wprowadzili kartelu w życie lub okłamywali innych nie wyklucza tego, że zostało popełnione naruszenie. Po pierwsze, przedsiębiorstwo, które – mimo uzgodnień z konkurentami – stosuje na rynku politykę mniej lub bardziej niezależną, może bowiem po prostu próbować wykorzystywać kartel do swoich celów. Po drugie, sporadyczne i odosobnione przypadki oszustw lub niewprowadzania w życie kartelu przez jednego z jego uczestników, zwłaszcza w przypadku, gdy dotyczą długotrwałego kartelu, nie mogą same w sobie dowodzić niewprowadzenia go w życie przez tego uczestnika lub przyjęcia przez niego prokonkurencyjnej postawy. W tym względzie stwierdzenie ostatecznego zaprzestania udziału przedsiębiorstwa w kartelu może nastąpić tylko wtedy, gdy odcięło się ono publicznie od treści tego kartelu.
(por. pkt 30–32, 89, 99, 147, 184, 236, 238, 243, 254, 372)
2. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 33, 34, 154, 187, 188, 255, 256)
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 33–35, 39–48, 79–83, 177, 201, 214, 224–226, 323)
4. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 36–38)
5. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 63–71, 322)
6. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 73, 74)
7. Przedsiębiorstwo może być pociągnięte do odpowiedzialności za cały kartel, nawet jeśli zostało udowodnione, że brało ono bezpośredni udział jedynie w jednym lub kilku jego elementach składowych, jeżeli, po pierwsze, przedsiębiorstwo to wiedziało lub powinno było wiedzieć, że zmowa, w której uczestniczyło, w szczególności poprzez udział w regularnych spotkaniach odbywających się przez wiele lat, była częścią pewnego ogólnego układu mającego na celu zakłócenie normalnej konkurencji, i po drugie, że układ ten obejmował wszystkie elementy składowe kartelu.
(por. pkt 108, 187)
8. Naruszenie art. 81 ust. 1 WE ma miejsce, gdy spotkania konkurujących ze sobą przedsiębiorstw mają na celu zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji i zmierzają w ten sposób do sztucznej regulacji rynku. W takim przypadku w celu udowodnienia udziału danego przedsiębiorstwa w kartelu wystarczy, aby Komisja wykazała, że przedsiębiorstwo to uczestniczyło we wspomnianych spotkaniach, podczas których zostały zawarte porozumienia o charakterze antykonkurencyjnym. Jeśli uczestnictwo w takich spotkaniach zostało wykazane, to na tym przedsiębiorstwie spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów, które mogą świadczyć, że jego udziałowi w tych spotkaniach w najmniejszym stopniu nie przyświecał cel antykonkurencyjny, poprzez wykazanie, że poinformowało ono swoich konkurentów o tym, iż uczestniczy w tych spotkaniach w innym aniżeli oni celu. Racją leżącą u podstaw tej zasady jest, że gdy dane przedsiębiorstwo wzięło udział w takim spotkaniu, nie odcinając się publicznie od jego przebiegu, pozwala ono w ten sposób pozostałym uczestnikom porozumienia zakładać, że uczestniczy ono w porozumieniu będącym skutkiem takiego spotkania oraz że będzie go przestrzegać.
(por. pkt 156, 157, 184, 242–244, 254, 372–374, 384, 387, 388)
9. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 239, 447)
10. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 247, 536)
11. Pojęcie jednolitego naruszenia przepisów art. 81 WE zakłada istnienie całego zespołu zachowań przyjętych przez różne strony kierowane tym samym antykonkurencyjnym celem ekonomicznym. Fakt, że różnego rodzaju działania przedsiębiorstw wpisują się w całościowy plan ze względu na ich identyczny cel zakłócający konkurencję na wspólnym rynku, ma decydujące znaczenie dla stwierdzenia występowania jednolitego naruszenia. W tym względzie przy ocenianiu jednolitego charakteru naruszenia oraz istnienia całościowego, tożsamość, przynajmniej częściowa, przedsiębiorstw biorących udział w naruszeniu oraz okoliczność, iż mają one świadomość uczestniczenia w realizacji wspólnego celu za pomocą mających znamiona naruszenia zachowań mogą być brane pod uwagę.
Podobnie aby zakwalifikować różne działania jako jednolite i ciągłe naruszenie, należy zbadać, czy istnieje między nimi związek komplementarności w tym znaczeniu, że każde z nich miało być odpowiedzią na jedną lub kilka konsekwencji normalnego działania konkurencji, a wzajemnie oddziałując, każde z nich przyczyniało się do realizacji całości skutków antykonkurencyjnych zamierzonych przez ich sprawców w ramach całościowego planu mającego jednolity cel.
W tym kontekście okoliczność, iż antykonkurencyjne praktyki dotyczą dwóch odrębnych rynków produktowych, nie może stanąć na przeszkodzie wyciągnięciu przez Komisję wniosku, że doszło do jednolitego naruszenia prawa, jeśli tylko działania związane z różnymi rynkami wpisują się w całościowy plan, którego uczestnicy są świadomi. Tak jest zwłaszcza w przypadku rynków powiązanych wertykalnie zważywszy, że porozumienie zawarte w sprawie surowców miało na celu wzmocnienie głównego porozumienia dotyczącego produktów pochodnych. Zatem sztuczny wzrost cen surowców może służyć zapewnieniu przeprowadzenia podwyżek cen na produkty pochodne, co pozwala na ustanowienie związku komplementarności pomiędzy dwoma częściami jednolitego naruszenia. Wniosku tego nie może wykluczyć fakt, że praktyki antykonkurencyjne dotyczące surowca są ograniczone do terytorium jednego państwa członkowskiego, w sytuacji gdy bezsporne jest, ze część naruszenia dotycząca produktów pochodnych obejmowała całe terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
(por. pkt 265–267, 271, 272, 281, 283, 303, 312)
12. O kwalifikacji naruszenia art. 81 ust. 1 WE jako jednolitego i ciągłego naruszenia nie przesądza od razu okoliczność, że uczestnicy praktyk antykonkurencyjnych nie są tożsami i że działania te są związane z różnymi rynkami. Przy dokonywaniu tego rodzaju oceny należy uwzględnić zakres pokrywania się ze sobą przedsiębiorstw uczestniczących w tych praktykach. Natomiast w przypadku, gdy wszyscy uczestnicy praktyk związanych z określonym rynkiem uczestniczą również w praktykach dotyczących produktu wertykalnie powiązanego z tym pierwszym rynkiem, brak całkowitej tożsamości uczestników obydwu części naruszenia nie stoi na przeszkodzie kwalifikacji jako jednolitego naruszenia.
W zakresie, w jakim praktyki związane z dwoma różnymi produktami wpisują się w tan sam całościowy plan, tego wniosku nie jest również w stanie podważyć różnica w okresie trwania tych praktyk.
(por. pkt 296–300, 306–309)
13. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 339)
14. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 409–419)
15. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 431–435)
16. Z brzmienia oraz z systematyki wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 23 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 1/2003 wyraźnie wynika, że przy ustalaniu wysokości grzywny Komisja bierze pod uwagę zarówno czynniki, dla których stawka procentowa jest wspólna dla wszystkich przedsiębiorstw, aby uwzględnić okoliczność, iż przedsiębiorstwa te brały udział w tych samych mających znamiona naruszenia praktykach, przestrzegając w ten sposób zasady równego traktowania, jak i czynniki, dla których stawka procentowa lub współczynnik są podwyższane lub obniżane w zależności od konkretnej sytuacji każdego uczestnika – tak aby postępować zgodnie z zasadą indywidualizacji kar i sankcji. Wobec powyższego, aby zapewnić przestrzeganie zasady indywidualizacji kar i sankcji, wystarczy, że ostateczna kwota grzywny odzwierciedla różnice w sytuacji poszczególnych uczestników, bez potrzeby zapewnienia przez Komisję zróżnicowanego traktowania uczestników na każdym etapie obliczania wysokości tej grzywny.
Z brzmienia oraz z systematyki tych samych wytycznych wynika ponadto, że zawarty w pkt 25 tych wytycznych przepis dotyczący zawarcia w kwocie podstawowej grzywny kwoty dodatkowej w celu zapewnienia skutku odstraszającego odnosi się do udziału w najpoważniejszych praktykach antykonkurencyjnych. Doliczona z tego tytułu kwota dodatkowa odzwierciedla cechy charakterystyczne praktyk wszystkich uczestników, nie zaś indywidualną sytuację każdego z nich. Zgodność z prawem tego przepisu i jego zastosowania nie może zatem zostać podważona na podstawie tej zasady.
W dodatku skutek odstraszający grzywny nie ma na celu jedynie odwiedzenia konkretnego przedsiębiorstwa od popełniania kolejnych naruszeń. Komisja ma prawo do podejmowania decyzji o poziomie grzywien w celu wzmocnienia ich ogólnego odstraszającego skutku. Zatem skarżący nie może skutecznie powoływać się na okoliczność, że nie prowadzi już działalności na danym rynku oraz że jego kodeks zasad postępowania zawiera zapisy o przestrzeganiu reguł konkurencji. Wreszcie wymogi dotyczące zapewnienia odstraszającego skutku nie stanowią przedmiotu jednorazowej oceny, jakiej należy dokonać na konkretnym etapie obliczania wysokości grzywien, ale powinny one stanowić podstawę całego procesu określania kwoty grzywny.
(por. pkt 453–456, 460, 461, 463, 464)
17. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 466–473)
18. W celu określenia kwoty grzywny dopuszczalne jest uwzględnienie zarówno całkowitego obrotu przedsiębiorstwa, który stanowi wskazówkę – nawet jeżeli jest ona przybliżona i nieprecyzyjna – co do wielkości tego przedsiębiorstwa i jego siły ekonomicznej, jak i części tego obrotu, który pochodzi ze sprzedaży towarów będących przedmiotem naruszenia, a zatem może stanowić wskazówkę co do skali tego naruszenia. Wynika stąd, że ani jednemu, ani drugiemu obrotowi nie należy przypisywać nieproporcjonalnego znaczenia w porównaniu z pozostałymi elementami oceny, w związku z czym ustalenie stosownej grzywny nie może być wynikiem prostego obliczenia opartego na całkowitym obrocie. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy rozpatrywane towary mają jedynie niewielki ułamkowy udział w tym obrocie. Natomiast prawo Unii nie zawiera ogólnej zasady, zgodnie z którą kara musiałaby być proporcjonalna do znaczenia przedsiębiorstwa na rynku produktów będących przedmiotem naruszenia.
(por. pkt 475, 477, 478, 481, 482)
19. Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 487–508)
20. Jeżeli chodzi o domniemanie rzeczywistego wywierania przez spółkę dominującą decydującego wpływu na zachowania handlowe na rynku spółki zależnej w 100%, fakt, iż spółka zależna posiada swe własne lokalne kierownictwo i swe własne środki, sama w sobie nie dowodzi jeszcze, że owa spółka kształtuje swoje zachowanie na rynku w sposób niezależny od spółki dominującej. W przypadku posiadania 100% lub prawie 100% kapitału jednostki zależnej bezpośrednio zaangażowanej w naruszenie przewidzianych w prawie Unii reguł konkurencji, dowody przedstawione w zakresie podziału zadań między spółkami zależnymi i ich spółkami dominującymi, a zwłaszcza powierzania zarządzania bieżącą działalnością lokalnemu kierownictwu jednostki całkowicie zależnej, które jest normalną praktyką dużych przedsiębiorstw składających się z wielu jednostek zależnych pozostających ostatecznie w posiadaniu tej samej spółki holdingowej, nie są w stanie obalić domniemania rzeczywistego wywierania przez spółkę dominującą i spółkę holdingową decydującego wpływu na zachowanie spółki zależnej.
Podobnie, fakt, iż spółka dominująca zarządza w takich dziedzinach jak polityka kadrowa, sporządzanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych, ustalanie polityki podatkowej grupy, a niektórymi innymi zadaniami operacyjnymi o charakterze horyzontalnym, takimi jak bezpieczeństwo produkcji i pracy, ochrona środowiska, zarządzanie funduszami w sposób etyczny, działalność finansowa itd., zajmuje się spółka zależna, działając na rzecz całej grupy wskazuje w jeszcze większym stopniu na brak jej pełnej autonomii organizacyjnej w obrębie grupy.
Wreszcie okoliczność, że branża lub działalność objęta naruszeniem prawa stanowi jedynie niewielki procent całej działalności grupy lub spółki dominującej, nie może dowodzić autonomii jednostki zależnej względem jednostki dominującej i w związku z tym nie ma wpływu na stosowanie domniemania rzeczywistego wywierania przez spółkę dominującą decydującego wpływu na zachowania handlowe spółki zależnej na rynku.
(por. pkt 518–520, 522)
21. W zakresie ustalania kwoty grzywien nałożonych z tytułu naruszenia reguł konkurencji samoograniczenie uprawnień dyskrecjonalnych Komisji wynikające z wydania wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 23 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 1/2003. nie jest niezgodne z utrzymaniem znacznego zakresu uznania Komisji. Jednak przy wykonywaniu tych uprawnień dyskrecjonalnych Komisja musi przestrzegać ogólnych zasad prawa, przede wszystkim zaś zasady równego traktowania i zasady proporcjonalności. Podobnie margines uznania przysługujący Komisji oraz jego granice, które instytucja ta sama wyznaczyła w wytycznych, co do zasady nie stoją na przeszkodzie, by sąd Unii skorzystał ze swego nieograniczonego prawa orzekania.
W tym względzie Komisja narusza zasadę proporcjonalności przyjmując na niekorzyść danego przedsiębiorstwa znaczną liczbę dni, w odniesieniu do których nie udowodniono żadnego uczestnictwa w naruszeniu, ponieważ obliczona w ten sposób wysokość grzywny nie odzwierciedla w odpowiedni sposób czasu trwania naruszenia.
Podobnie Komisja narusza zasadę równego traktowania bez obiektywnego uzasadnienia, w sytuacji gdy przyjmuje na niekorzyść tego przedsiębiorstwa, z tytułu jego uczestnictwa w takim naruszeniu, okres uczestnictwa w odniesieniu do którego nie udowodniono temu przedsiębiorstwu żadnego zachowania noszącego znamiona naruszenia, podczas gdy w przypadku innych przedsiębiorstw uczestniczących w tym samym naruszeniu do rzeczywistego czasu udziału w naruszeniu przyjętego do celów obliczenia wysokości grzywny został dodany o wiele krótszy okres czasu.
(por. pkt 543–545, 548, 551, 553, 554, 559, 560)
22. Kontrola legalności decyzji wydanych przez Komisję została dopełniona przez przysługujące sądom Unii nieograniczone prawo orzekania przyznane im w art. 31 rozporządzenia nr 1/2003 na podstawie art. 229 WE. Prawo to, poza zwykłą kontrolą zgodności sankcji z prawem, upoważnia sąd do zastąpienia oceny Komisji własną oceną i w konsekwencji uchylenia, zmniejszenia lub podwyższenia nałożonej grzywny lub okresowej kary pieniężnej. Jednak wykonywanie nieograniczonego prawa orzekania nie jest równoznaczne z kontrolą z urzędu, a postępowanie przed sądami Unii jest postępowaniem kontradyktoryjnym.
(por. pkt 562, 564)
23. Jeżeli chodzi o dokonanie rozdziału kosztów przez Sad w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron, należy wziąć pod uwagę liczę zarzutów, jakie zostały uwzględnione oraz rozmiar skargi wszczynającej postępowanie. Zatem w sytuacji, gdy uwzględniono tylko jeden z jedenastu zarzutów strony skarżącej a skarga swoimi rozmiarami przekroczyła o ponad 40% maksymalną liczbę stron pisma procesowego, słuszna ocena okoliczności sprawy wymaga, aby strona skarżąca pokryła dziewięć dziesiątych własnych kosztów oraz dziewięć dziesiątych kosztów poniesionych przez Komisję.
(por. pkt 569, 570)