WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)

z dnia 23 listopada 2021 r.(*)

Odesłanie prejudycjalne – Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Dyrektywa 2010/64/UE – Artykuł 5 – Jakość tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego – Dyrektywa 2012/13/UE – Prawo do informacji w postępowaniu karnym – Artykuł 4 ust. 5 i art. 6 ust. 1 – Prawo do informacji dotyczących oskarżenia – Prawo do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego – Dyrektywa 2016/343/UE – Prawo do skutecznego środka prawnego i do bezstronnego sądu – Artykuł 48 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 267 TFUE – Artykuł 19 ust. 1 akapit drugi TUE – Dopuszczalność – Odwołanie w interesie prawa od postanowienia o wystąpieniu z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym – Postępowanie dyscyplinarne – Uprawnienie sądu wyższej instancji do stwierdzenia niezgodności z prawem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

W sprawie C‑564/19

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Pesti Központi Kerületi Bíróság (centralny sąd rejonowy w Peszcie, Węgry) postanowieniem z dnia 11 lipca 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 24 lipca 2019 r., uzupełnionym postanowieniem z dnia 18 listopada 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w tym samym dniu, w postępowaniu karnym przeciwko:

IS,

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: K. Lenaerts, prezes, K. Jürimäe, C. Lycourgos, E. Regan, S. Rodin i I. Jarukaitis (sprawozdawca), prezesi izb, J.-C. Bonichot, P.G. Xuereb, N. Piçarra, L.S. Rossi i A. Kumin, sędziowie,

rzecznik generalny: P. Pikamäe,

sekretarz: I. Illéssy, administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 18 stycznia 2021 r.,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

–        w imieniu IS – A. Pintér i B. Csire, ügyvédek,

–        w imieniu rządu węgierskiego – M.Z. Fehér i R. Kissné Berta, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu niderlandzkiego – K. Bulterman, P. Huurnink i J. Langer, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu szwedzkiego – początkowo H. Eklinder, C. Meyer-Seitz, H. Shev, J. Lundberg i A. Falk, a następnie O. Simonsson, H. Eklinder, C. Meyer-Seitz, H. Shev, J. Lundberg, M. Salborn Hodgson, A.M. Runeskjöld i R. Shahsavan Eriksson, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Komisji Europejskiej – początkowo A. Tokár, H. Krämer i R. Troosters, a następnie A. Tokár, M. Wasmeier i P.J.O. Van Nuffel, w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 15 kwietnia 2021 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 5 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym (Dz.U. 2010, L 280, s. 1), art. 4 ust. 5 i art. 6 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym (Dz.U. 2012, L 142, s. 1), art. 6 ust. 1 i art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, art. 267 TFUE oraz art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą praw podstawowych”).

2        Wniosek ten został złożony w ramach postępowania karnego wszczętego przeciwko IS, obywatelowi Szwecji pochodzenia tureckiego, o naruszenie przepisów prawa węgierskiego regulujących nabywanie i transport broni palnej i amunicji.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

 Dyrektywa 2010/64

3        Motywy 5, 12 i 24 dyrektywy 2010/64 mają następujące brzmienie:

„(5)      W art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [podpisanej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.] oraz w art. 47 [karty] zapisane jest prawo do rzetelnego procesu sądowego. Artykuł 48 ust. 2 [karty] gwarantuje poszanowanie prawa do obrony. Niniejsza dyrektywa nie narusza tych praw i powinna zostać wdrożona odpowiednio.

[…]

(12)      Niniejsza dyrektywa […] [o]kreśla wspólne minimalne zasady, które mają być stosowane w dziedzinach tłumaczenia pisemnego i tłumaczenia ustnego w postępowaniu karnym, w celu zwiększenia wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi.

[…]

(24)      Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby można było skontrolować adekwatność zapewnionego tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego, w przypadku gdy właściwe organy otrzymały uwagi w danej sprawie”.

4        Artykuł 2 tej dyrektywy, zatytułowany „Prawo do tłumaczenia ustnego”, jest zredagowany następująco:

„1.      Państwa członkowskie zapewniają, aby podejrzanym lub oskarżonym, którzy nie mówią w języku danego postępowania karnego lub go nie rozumieją, zapewniono niezwłocznie tłumaczenie ustne podczas postępowania karnego przed organami śledczymi i sądowymi, w tym również podczas przesłuchania przez policję, wszystkich rozpraw sądowych oraz wszelkich niezbędnych posiedzeń.

[…]

5.      Państwa członkowskie zapewniają, aby zgodnie z procedurami w prawie krajowym podejrzani lub oskarżeni mieli prawo do zakwestionowania decyzji stwierdzającej brak potrzeby tłumaczenia ustnego, a kiedy tłumaczenie ustne zostało zapewnione – możliwość złożenia skargi, że jakość tłumaczenia ustnego jest niewystarczająca, aby zagwarantować rzetelność postępowania.

[…]

8.      Tłumaczenie ustne zapewnione na mocy niniejszego artykułu musi mieć jakość wystarczającą do zagwarantowania rzetelności postępowania, w szczególności poprzez zapewnienie, aby podejrzani lub oskarżeni zrozumieli zarzuty i dowody przeciwko nim oraz byli w stanie wykonywać swoje prawo do obrony”.

5        Artykuł 3 tej dyrektywy, zatytułowany „Prawo do tłumaczenia pisemnego istotnych dokumentów”, przewiduje:

„1.      Państwa członkowskie zapewniają, aby podejrzanym lub oskarżonym, którzy nie rozumieją języka danego postępowania karnego, zapewniono w rozsądnym terminie tłumaczenie pisemne wszystkich dokumentów istotnych dla zapewnienia ich zdolności do wykonywania swojego [ich] prawa do obrony oraz do zagwarantowania rzetelności postępowania.

2.      Istotne dokumenty obejmują wszelkie orzeczenia o pozbawieniu danej osoby wolności, każdy zarzut lub akt oskarżenia oraz każdy wyrok.

[…]

5.      Państwa członkowskie zapewniają, aby zgodnie z procedurami w prawie krajowym podejrzani lub oskarżeni mieli prawo do zakwestionowania decyzji stwierdzającej brak potrzeby tłumaczenia dokumentów lub ich fragmentów, a kiedy tłumaczenie pisemne zostało zapewnione – możliwość złożenia skargi, że jakość tłumaczenia jest niewystarczająca, aby zagwarantować rzetelność postępowania.

[…]

9.      Tłumaczenie pisemne zapewnione na mocy niniejszego artykułu musi mieć jakość wystarczającą do zagwarantowania rzetelności postępowania, w szczególności poprzez zapewnienie, aby podejrzani lub oskarżeni rozumieli zarzuty i dowody przeciwko nim i byli w stanie wykonywać swoje prawo do obrony”.

6        Artykuł 5 tej samej dyrektywy, zatytułowany „Jakość tłumaczenia ustnego i pisemnego”, przewiduje:

„1.      Państwa członkowskie podejmują konkretne środki w celu zapewnienia, aby tłumaczenie ustne i tłumaczenie pisemne miało jakość wymaganą na mocy art. 2 ust. 8 i art. 3 ust. 9.

2.      Aby wspierać adekwatność tłumaczenia ustnego i pisemnego oraz skuteczny dostęp do niego, państwa członkowskie podejmują starania w celu stworzenia rejestru lub rejestrów niezależnych tłumaczy pisemnych i tłumaczy ustnych, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje. Po utworzeniu taki rejestr lub rejestry są udostępniane, w stosownych przypadkach, obrońcy i stosownym organom.

[…]”.

 Dyrektywa 2012/13

7        Motywy 5, 30 i 34 dyrektywy 2012/13 mają następujące brzmienie:

„(5) W art. 47 [karty praw podstawowych] oraz w art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC) zapisane jest prawo do rzetelnego procesu sądowego. Artykuł 48 ust. 2 [karty praw podstawowych] gwarantuje poszanowanie prawa do obrony.

[…]

(30)      Dokumenty oraz, w stosownych przypadkach, zdjęcia, nagrania audio i wideo, które są konieczne do skutecznego zakwestionowania legalności zatrzymania lub aresztowania osób podejrzanych lub oskarżonych zgodnie z prawem krajowym, należy udostępnić osobom podejrzanym lub oskarżonym lub ich obrońcom, najpóźniej przed skierowaniem do właściwego organu sądowego w celu oceny legalności zatrzymania lub aresztowania zgodnie z art. 5 ust. 4 EKPC, oraz w odpowiednim czasie, aby umożliwić skuteczne wykonywanie prawa do zakwestionowania legalności zatrzymania lub aresztowania.

[…]

(34)      Dostęp do materiałów sprawy, przewidziany w niniejszej dyrektywie, powinien być zapewniany nieodpłatnie, bez uszczerbku dla przepisów prawa krajowego przewidujących opłaty, jakie należy uiścić za sporządzenie kopii dokumentów z akt sprawy lub za przesłanie materiałów zainteresowanym osobom lub ich obrońcy”.

8        Artykuł 1 tej dyrektywy, uściślający jej przedmiot, przewiduje:

„Niniejsza dyrektywa ustanawia przepisy dotyczące prawa osób podejrzanych lub oskarżonych do informacji dotyczących praw przysługujących im w postępowaniu karnym oraz oskarżenia przeciwko nim. Niniejsza dyrektywa ustanawia również przepisy dotyczące prawa osób podlegających europejskiemu nakazowi aresztowania do informacji dotyczących przysługujących im praw”.

9        Artykuł 3 tej dyrektywy, zatytułowany „Prawo do informacji o prawach”, jest zredagowany następująco:

„1.      Państwa członkowskie zapewniają, aby osobom podejrzanym lub oskarżonym niezwłocznie udzielano informacji dotyczących przynajmniej poniższych praw procesowych, stosowanych zgodnie z prawem krajowym, aby umożliwić skuteczne wykonywanie tych praw:

a)      prawo dostępu do obrońcy;

b)      wszelkie uprawnienia do bezpłatnej porady prawnej i warunki jej uzyskania;

c)      prawo do informacji dotyczących oskarżenia, zgodnie z art. 6;

d)      prawo do tłumaczenia ustnego i pisemnego;

e)      prawo do odmowy składania wyjaśnień.

2.      Państwa członkowskie zapewniają, aby informacje określone w ust. 1 zostały udzielone ustnie lub pisemnie, w prostym i przystępnym języku, z uwzględnieniem wszelkich szczególnych potrzeb osób podejrzanych lub oskarżonych, wymagających szczególnego traktowania”.

10      Artykuł 4 tej dyrektywy, zatytułowany „Pouczenie o prawach w przypadku zatrzymania”, stanowi:

„1.      Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane lub oskarżone, które zostały zatrzymane lub aresztowane, otrzymały niezwłocznie pisemne pouczenie o prawach. Umożliwia się im zapoznanie się z pouczeniem o prawach oraz zatrzymanie go w swoim posiadaniu przez cały okres, w którym pozostają pozbawione wolności.

[…]

5.       Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane lub oskarżone otrzymały pouczenie o prawach napisane w języku dla nich zrozumiałym. W przypadku gdy pouczenie o prawach nie jest dostępne w odpowiednim języku, osoby podejrzane lub oskarżone są informowane o przysługujących im prawach ustnie w języku dla nich zrozumiałym. Następnie przekazuje się im bez nieuzasadnionej zwłoki pouczenie o prawach w języku dla nich zrozumiałym”.

11      Artykuł 6 dyrektywy 2012/13, zatytułowany „Prawo do informacji dotyczących oskarżenia”, stanowi:

„1.      Państwa członkowskie zapewniają, aby osobom podejrzanym lub oskarżonym udzielono informacji o czynie zabronionym, o którego popełnienie są one podejrzane lub oskarżone. Informacje te przekazuje się niezwłocznie i są one na tyle szczegółowe, na ile jest to konieczne do zagwarantowania rzetelności postępowania oraz skutecznego wykonywania prawa do obrony.

2.      Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane lub oskarżone, które zostały zatrzymane lub aresztowane, otrzymały informacje o powodach ich zatrzymania lub aresztowania, w tym o czynie zabronionym, o którego popełnienie są podejrzane lub oskarżone.

3.      Państwa członkowskie zapewniają, aby najpóźniej w chwili przekazania podstawy oskarżenia do oceny sądu przedstawiono szczegółowe informacje na temat oskarżenia, w tym rodzaju przestępstwa i jego kwalifikacji prawnej, jak również charakteru udziału osoby oskarżonej.

[…]”.

12      Artykuł 7 tej dyrektywy, zatytułowany „Prawo dostępu do materiałów sprawy”, przewiduje:

„1.      W przypadku gdy osoba zostaje zatrzymana i aresztowana na jakimkolwiek etapie postępowania karnego, państwa członkowskie zapewniają osobom zatrzymanym lub ich obrońcom dostęp do będących w posiadaniu właściwych organów dokumentów, które są związane z konkretną sprawą i mają istotne znaczenie dla skutecznego zakwestionowania, zgodnie z prawem krajowym, legalności zatrzymania lub aresztowania.

2.      Państwa członkowskie zapewniają udzielanie osobom podejrzanym lub oskarżonym lub ich obrońcom dostępu przynajmniej do całego będącego w posiadaniu właściwych organów materiału dowodowego, niezależnie od tego, czy jest on na korzyść czy na niekorzyść osób podejrzanych lub oskarżonych, w celu zagwarantowania rzetelnego postępowania i możliwości przygotowania obrony.

[…]”.

13      Zgodnie z art. 8 wspomnianej dyrektywy, zatytułowanym „Weryfikacja i środki ochrony prawnej”:

„1.      Państwa członkowskie zapewniają, aby udzielenie informacji osobom podejrzanym lub oskarżonym zgodnie z art. 3–6 zostało odnotowane przy użyciu procedur rejestracji określonych w prawie danego państwa członkowskiego.

2.      Państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane lub oskarżone lub ich obrońcy mieli prawo zakwestionowania, zgodnie z procedurami przewidzianymi w prawie krajowym, braku lub odmowy udzielenia przez właściwe organy informacji zgodnie z niniejszą dyrektywą”.

 Dyrektywa (UE) 2016/343

14      Motywy 1 i 9 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/343 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie wzmocnienia niektórych aspektów domniemania niewinności i prawa do obecności na rozprawie w postępowaniu karnym (Dz.U. 2016, L 65, s. 1) brzmią następująco:

„(1)      Domniemanie niewinności i prawo do rzetelnego procesu sądowego ujęte są w art. 47 i 48 [karty praw podstawowych], w art. 6 [EKPC], w art. 14 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych (MPPOiP) i w art. 11 Powszechnej deklaracji praw człowieka.

[…]

(9)      Celem niniejszej dyrektywy jest wzmocnienie prawa do rzetelnego procesu sądowego w postępowaniu karnym przez ustanowienie wspólnych norm minimalnych dotyczących niektórych aspektów domniemania niewinności i prawa do obecności na rozprawie”.

15      Artykuł 8 tej dyrektywy, zatytułowany „Prawo do obecności na rozprawie”, stanowi:

„1.      Państwa członkowskie zapewniają podejrzanym lub oskarżonym prawo do obecności na rozprawie.

2.      Państwa członkowskie mogą postanowić, że rozprawa, której wynikiem może być orzeczenie w przedmiocie winy lub niewinności podejrzanego lub oskarżonego, może odbyć się pod jego nieobecność, pod warunkiem że:

a)      podejrzanego lub oskarżonego powiadomiono we właściwym czasie o rozprawie i o konsekwencjach niestawiennictwa; lub

b)      podejrzany lub oskarżony, którego powiadomiono o rozprawie, jest reprezentowany przez umocowanego obrońcę, wybranego przez tego podejrzanego lub oskarżonego lub wyznaczonego z urzędu.

[…]

4.      Jeżeli w państwach członkowskich dopuszcza się możliwość odbywania rozpraw pod nieobecność podejrzanych lub oskarżonych, lecz nie ma możliwości spełnienia warunków określonych w ust. 2 niniejszego artykułu, ponieważ nie da się ustalić miejsca pobytu podejrzanego lub oskarżonego mimo podjęcia starań w rozsądnym zakresie, państwa członkowskie mogą postanowić, że orzeczenie może jednak zostać wydane i wykonane. W takim przypadku państwa członkowskie zapewniają, aby z chwilą powiadomienia podejrzanego lub oskarżonego o orzeczeniu, w szczególności z chwilą jego zatrzymania, powiadomiono go także o możliwości zaskarżenia orzeczenia i o prawie do wznowienia postępowania lub do innego środka prawnego, zgodnie z art. 9.

[…]”.

16      Artykuł 9 tej dyrektywy, zatytułowany „Prawo do wznowienia postępowania”, stanowi:

„Państwa członkowskie zapewniają, aby w sytuacji gdy podejrzani lub oskarżeni nie byli obecni na swojej rozprawie, a warunki określone w art. 8 ust. 2 nie zostały spełnione, osoby te miały prawo do wznowienia postępowania lub innego środka prawnego, który umożliwia ponowne rozpoznanie sprawy co do jej istoty, w tym ocenę nowych dowodów, i który może prowadzić do uchylenia pierwotnego orzeczenia. W związku z tym państwa członkowskie zapewniają takim podejrzanym i oskarżonym prawo do obecności i skutecznego udziału, zgodnie z procedurami określonymi w prawie krajowym, oraz do korzystania z prawa do obrony”.

 Prawo węgierskie

17      Paragraf 78 ust. 1 a büntetőeljárásról szóló 2017. évi XC. törvény (ustawy XC z 2017 r. – kodeks postępowania karnego, Magyar Közlöny 2017/90, zwanej dalej „kodeksem postępowania karnego”) stanowi w istocie, że jeżeli strona postępowania karnego pragnie na potrzeby tego postępowania posługiwać się językiem innym niż węgierski, ma prawo do używania swojego języka ojczystego i prawo do korzystania z pomocy tłumacza ustnego.

18      Zgodnie z § 201 ust. 1 kodeksu postępowania karnego w postępowaniu karnym może zostać wyznaczony jedynie tłumacz ustny posiadający urzędowe potwierdzenie kwalifikacji, ale jeżeli takie wyznaczenie nie jest możliwe, dozwolone jest wyznaczenie tłumacza ustnego, który ma wystarczającą znajomość języka.

19      Paragraf 490 ust. 1 i 2 tego kodeksu stanowi w istocie, że sąd krajowy może z urzędu lub na wniosek stron zawiesić postępowanie i zwrócić się z pytaniami prejudycjalnymi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ramach odesłania prejudycjalnego.

20      Paragraf 491 ust. 1 lit. a) rzeczonego kodeksu przewiduje zasadniczo, że postępowanie karne, które zostało zawieszone, podejmuje się, jeżeli ustała przyczyna jego zawieszenia.

21      Paragraf 513 ust. 1 lit. a) tego samego kodeksu stanowi, że od postanowienia odsyłającego nie przysługuje zwykły środek odwoławczy.

22      Na podstawie § 667 ust. 1 kodeksu postępowania karnego legfőbb ügyész (prokurator generalny, Węgry) może wnieść do Kúria (sądu najwyższego, Węgry) „odwołanie w interesie prawa”, zmierzające do stwierdzenia niezgodności z prawem wyroków i postanowień wydanych przez sądy niższej instancji.

23      Paragraf 669 tego kodeksu stanowi:

„1.      Jeżeli Kúria (sąd najwyższy) uzna, że odwołanie wniesione w interesie prawa jest zasadne, stwierdza w wyroku, iż zaskarżone orzeczenie jest niezgodne z prawem, natomiast w przeciwnym razie oddala odwołanie w drodze postanowienia.

2.      Jeżeli Kúria (sąd najwyższy) stwierdzi, że zaskarżone orzeczenie jest niezgodne z prawem, może uniewinnić oskarżonego, odmówić skierowania na przymusowe leczenie, umorzyć postępowanie, wymierzyć łagodniejszą karę lub zastosować łagodniejszy środek, uchylić zaskarżone orzeczenie i, w stosownym przypadku, przekazać sprawę do właściwego sądu w celu przeprowadzenia nowego postępowania.

3.      Poza przypadkami, o których mowa w ust. 2, orzeczenie Kúria (sądu najwyższego) ogranicza się jedynie do stwierdzenia niezgodności z prawem.

[…]”.

24      Zgodnie z § 755 ust. 1 lit. a) ppkt (aa) kodeksu postępowania karnego, w przypadku gdy oskarżony, przebywający za granicą pod znanym adresem, został należycie wezwany i nie stawił się na rozprawę, postępowanie karne prowadzi się zaocznie, jeżeli nie ma podstaw do wydania europejskiego lub międzynarodowego nakazu aresztowania lub, gdy takiego nakazu nie wydano, jeżeli prokurator nie proponuje wymierzenia kary pozbawienia wolności ani umieszczenia w ośrodku nadzoru wychowawczego.

 Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

25      Przed sądem odsyłającym, Pesti Központi Kerületi Bíróság (centralnym sądem rejonowym w Peszcie, Węgry), orzekającym w składzie jednego sędziego, toczy się postępowanie przeciwko IS, obywatelowi Szwecji pochodzenia tureckiego, któremu zarzucono naruszenie przepisów prawa węgierskiego regulujących nabywanie, wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu, przywóz, wywóz i transport broni palnej i amunicji. Językiem postępowania sądowego jest węgierski, którego oskarżony nie zna. Z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że oskarżony ten może porozumiewać się wyłącznie za pośrednictwem tłumacza ustnego.

26      IS został zatrzymany na Węgrzech w dniu 25 sierpnia 2015 r., i tego samego dnia przesłuchany w charakterze „podejrzanego”. Przed tym przesłuchaniem IS wystąpił o zapewnienie pomocy obrońcy i tłumacza ustnego. Podczas przesłuchania, w którym jego obrońca nie mógł wziąć udziału, oskarżony został poinformowany o ciążących na nim podejrzeniach. Odmówił on złożenia wyjaśnień ze względu na brak możliwości skonsultowania się z obrońcą.

27      W trakcie tego przesłuchania funkcjonariusz prowadzący sprawę korzystał z pomocy tłumacza ustnego języka szwedzkiego. Zdaniem sądu odsyłającego nie ma żadnej informacji na temat sposobu wyboru tłumacza ustnego i weryfikacji jego kompetencji ani na temat tego, czy tłumacz i IS się rozumieli.

28      Po przesłuchaniu IS został zwolniony. Przebywa on poza terytorium Węgier, a pismo wysłane na wcześniej podany adres wróciło z adnotacją „nieodebrane”. Sąd odsyłający uściśla, że na etapie postępowania sądowego obecność oskarżonego jest obowiązkowa na rozprawie wstępnej oraz że wydanie krajowego nakazu aresztowania lub europejskiego nakazu aresztowania jest możliwe jedynie w sytuacji, gdy oskarżonemu można wymierzyć karę pozbawienia wolności. Tymczasem sąd ten wskazuje, że w niniejszej sprawie prokurator wnosił o karę grzywny i w konsekwencji, jeżeli oskarżony nie stawi się w wyznaczonym dniu, sąd odsyłający jest zobowiązany do prowadzenia postępowania w trybie zaocznym.

29      W tych okolicznościach sąd odsyłający zauważa, w pierwszej kolejności, że art. 5 ust. 1 dyrektywy 2010/64 stanowi, iż państwa członkowskie powinny wprowadzić konkretne środki w celu zapewnienia, aby tłumaczenie ustne i tłumaczenie pisemne miały jakość wymaganą na mocy art. 2 ust. 8 i art. 3 ust. 9 tej dyrektywy, co oznacza, że tłumaczenie ustne musi mieć jakość wystarczającą do zagwarantowania rzetelności postępowania, w szczególności poprzez zapewnienie, aby podejrzani lub oskarżeni zrozumieli zarzuty i dowody przeciwko nim oraz byli w stanie wykonywać swoje prawo do obrony. Zwraca on również uwagę, że art. 5 ust. 2 wspomnianej dyrektywy przewiduje, iż aby wspierać adekwatność tłumaczenia ustnego i pisemnego oraz skuteczny dostęp do niego, państwa członkowskie powinny podjąć starania w celu stworzenia rejestru lub rejestrów niezależnych tłumaczy pisemnych i tłumaczy ustnych, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje.

30      Ponadto sąd odsyłający wskazuje, że art. 4 ust. 5 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2012/13 przewidują, iż podejrzanym lub oskarżonym należy niezwłocznie udzielić informacji o ich prawach na piśmie w zrozumiałym dla nich języku oraz o czynie zabronionym, o którego popełnienie te osoby są podejrzane lub oskarżone.

31      W tym kontekście zauważa on, że na Węgrzech nie istnieje żaden oficjalny rejestr tłumaczy pisemnych i tłumaczy ustnych, a przepisy węgierskie nie precyzują, kogo ani według jakich kryteriów można wyznaczyć jako tłumacza pisemnego lub tłumacza ustnego ad hoc w postępowaniu karnym, jako że uregulowano jedynie uwierzytelnione tłumaczenie dokumentów. Wobec braku takiego uregulowania ani adwokat, ani sąd nie są w stanie zweryfikować jakości tłumaczenia ustnego. Podejrzany lub oskarżony, który nie zna języka węgierskiego, jest informowany, przy pomocy tłumacza ustnego, o ciążących na nim podejrzeniach oraz o przysługujących mu prawach procesowych podczas pierwszego przesłuchania w tym charakterze, lecz jeżeli tłumacz ustny nie ma odpowiedniej wiedzy, mogłoby zdaniem sądu odsyłającego dojść do naruszenia prawa zainteresowanej osoby do informacji oraz jej prawa do obrony.

32      Zdaniem sądu odsyłającego powstaje zatem pytanie, czy kwestionowane przed nim węgierskie uregulowanie i praktyka są zgodne z dyrektywami 2012/13 i 2010/64 oraz czy z przepisów prawa Unii wynika, że w przypadku niezgodności sąd krajowy nie może kontynuować postępowania w trybie zaocznym.

33      W drugiej kolejności sąd odsyłający zauważa, że od wejścia w życie reformy sądownictwa z dniem 1 stycznia 2012 r. administracja i centralne zarządzanie systemem sądownictwa należą do prezesa Országos Bírósági Hivatal (krajowego biura sądownictwa, Węgry, zwanego dalej „prezesem OBH”), który jest powoływany przez węgierski parlament na okres dziewięciu lat, przy czym prezes ten ma szerokie kompetencje, w tym decyduje o przydziale sędziów, powoływaniu prezesów sądów i wszczynaniu postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów.

34      Uściśla on ponadto, że Országos Bírói Tanács (krajowa rada sądownictwa, zwana dalej „OBT”), której członkowie są wybierani przez sędziów, jest odpowiedzialna za nadzorowanie działań prezesa OBH i w niektórych przypadkach za zatwierdzanie jego decyzji. I tak w dniu 2 maja 2018 r. OBT przyjął sprawozdanie stwierdzające, że prezes OBH regularnie naruszał prawo poprzez swą praktykę polegającą na stwierdzaniu, bez odpowiedniego uzasadnienia, bezskuteczności postępowania w sprawie nominacji sędziów i prezesów sądów na wakujące stanowiska, w następstwie czego w licznych przypadkach wskazywał tymczasowych prezesów sądów według własnego wyboru. W dniu 24 kwietnia 2018 r. prezes OBH ogłosił, że funkcjonowanie OBT nie jest zgodne z prawem i od tego czasu odmawia współpracy z tym organem i jego członkami. OBT wielokrotnie sygnalizował, że prezes OBH i powołani przez niego prezesi sądów naruszają kompetencje tego organu.

35      Sąd odsyłający wskazuje ponadto, że prezes Fővárosi Törvényszék (sądu dla miasta stołecznego Budapeszt, Węgry), który jest sądem odwoławczym dla sądu odsyłającego, również został tymczasowo powołany przez prezesa OBH. By podkreślić znaczenie tej informacji, sąd odsyłający uściśla, że prezes OBH może wywierać wpływ na pracę i awans zawodowy sędziów, w tym w zakresie rozdziału spraw, uprawnień dyscyplinarnych i środowiska pracy.

36      W tym kontekście sąd odsyłający, odnosząc się z jednej strony do pewnej liczby opinii i sprawozdań międzynarodowych, w których stwierdzono nadmierną koncentrację uprawnień w rękach prezesa OBH oraz brak przeciwwagi dla tej koncentracji, a z drugiej strony na orzecznictwo Trybunału i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zastanawia się nad kwestią, czy taka sytuacja jest zgodna z zasadą niezawisłości sędziowskiej ustanowioną w art. 19 TUE i w art. 47 karty praw podstawowych. Sąd ów zastanawia się również, czy w takim kontekście toczące się przed nim postępowanie można uznać za rzetelne.

37      W trzeciej kolejności sąd odsyłający wskazuje, że w drodze zmiany legislacyjnej, która weszła w życie w dniu 1 września 2018 r., niektóre dodatki do wynagrodzenia prokuratorów zostały podwyższone, podczas gdy zasady dotyczące uposażenia sędziów nie zostały zmienione. W konsekwencji po raz pierwszy od dziesięcioleci uposażenie sędziów stało się niższe niż wynagrodzenie prokuratorów tej samej kategorii, mających tę samą grupę zaszeregowania i taki sam staż pracy. OBT zasygnalizował tę sytuację węgierskiemu rządowi, który obiecał reformę uposażeń najpóźniej do dnia 1 stycznia 2020 r., lecz projekt ustawy w tym zakresie nadal nie został wprowadzony, w związku z czym uposażenie sędziów pozostało niezmienione od 2003 r. Sąd odsyłający zastanawia się zatem, czy w świetle w szczególności inflacji i wzrostu przeciętnego wynagrodzenia na Węgrzech na przestrzeni lat brak dostosowania uposażenia sędziów w dłuższej perspektywie czasowej nie jest równoznaczny z jego obniżeniem i czy nie jest skutkiem rozmyślnego zamiaru rządu węgierskiego w celu postawienia ich w niekorzystnej sytuacji w stosunku do prokuratorów. Ponadto praktyka przyznawania niektórym z nich premii i nagród, niekiedy bardzo wysokich w stosunku do uposażenia zasadniczego sędziów, w sposób uznaniowy przez prezesa OBH i prezesów sądów, narusza w sposób ogólny i systematyczny zasadę niezawisłości sędziowskiej.

38      W tych okolicznościach Pesti Központi Kerületi Bíróság (centralny sąd rejonowy w Peszcie, Węgry) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1) a)      Czy art. 6 ust. 1 TUE i art. 5 ust. 2 dyrektywy 2010/64 należy interpretować w ten sposób, iż w celu zagwarantowania prawa do rzetelnego procesu oskarżonym, którzy nie znają języka postępowania, państwo członkowskie musi stworzyć rejestr niezależnych tłumaczy pisemnych i tłumaczy ustnych, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje lub – w przypadku jego braku – w inny sposób zapewnić możliwość dokonywania kontroli odpowiedniej jakości tłumaczenia ustnego w postępowaniu sądowym?

b)      W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie poprzednie i biorąc pod uwagę, że w przedmiotowej sprawie, z braku odpowiedniej jakości tłumaczenia ustnego, nie można ustalić, czy oskarżony został poinformowany, o jakie czyny jest podejrzany lub oskarżony, czy art. 6 ust. 1 TUE oraz art. 4 ust. 5 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2012/13 należy interpretować w ten sposób, iż w takich okolicznościach nie można kontynuować postępowania w trybie zaocznym?

2)      a)      Czy zasadę niezawisłości sędziowskiej, o której mowa w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, w art. 47 [karty] i w orzecznictwie Trybunału, należy interpretować w ten sposób, iż zasada ta zostaje naruszona, kiedy prezes [OBH] pełniący funkcję centralnego organu administracji sądowej i powołany przez parlament, przed którym wyłącznie jest odpowiedzialny i który może go odwołać, obsadza stanowisko prezesa sądu – prezesa, który m.in. posiada uprawnienia w zakresie przydzielania spraw, wszczynania postępowań dyscyplinarnych przeciwko sędziom i dokonywania oceny sędziów – w drodze tymczasowego, bezpośredniego wyznaczenia, obchodząc w ten sposób procedurę zgłaszania kandydatur i ignorując w sposób stały opinię właściwych organów samorządu sędziowskiego?

b)      W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie drugie lit. a), a także jeżeli sędzia rozstrzygający daną sprawę ma uzasadnione podstawy do obaw, iż jego działalność orzecznicza lub administracyjna jest powodem niesłusznych działań na jego szkodę, czy przywołaną zasadę należy interpretować w ten sposób, że w sprawie tej rzetelny proces nie jest zagwarantowany?

3)      a)      Czy zasadę niezawisłości sędziowskiej, o której mowa w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, w art. 47 [karty praw podstawowych] i w orzecznictwie Trybunału należy interpretować w ten sposób, iż nie do pogodzenia z tą zasadą jest sytuacja, w której, począwszy od dnia 1 września 2018 r. – w przeciwieństwie do praktyki stosowanej w poprzednich dziesięcioleciach – sędziowie węgierscy otrzymują zgodnie z ustawą wynagrodzenia niższe niż prokuratorzy z odpowiadającej im kategorii posiadający tę samą grupę zaszeregowania i staż pracy, i w której, biorąc pod uwagę sytuację gospodarczą kraju, ich wynagrodzenia zasadniczo nie odpowiadają znaczeniu pełnionych przez nich funkcji, w szczególności w świetle praktyki uznaniowego przyznawania nagród, stosowanej przez osoby zajmujące wyższe stanowiska?

b)      W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie poprzednie, czy przywołaną zasadę niezawisłości sędziowskiej należy interpretować w ten sposób, że w tych okolicznościach prawo do rzetelnego procesu nie jest zagwarantowane?”.

39      Postanowieniem z dnia 18 listopada 2019 r. (zwanym dalej „uzupełniającym wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym”) sąd odsyłający złożył wniosek mający w szczególności na celu uzupełnienie jego pierwotnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

40      Z uzupełniającego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że w dniu 19 lipca 2019 r. prokurator generalny wniósł do Kúria (sądu najwyższego), na podstawie art. 667 kodeksu postępowania karnego, odwołanie w interesie prawa od pierwotnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Wynika z niego również, że orzeczeniem z dnia 10 września 2019 r. Kúria (sąd najwyższy) orzekł, iż wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest niezgodny z prawem ze względu zasadniczo na to, że zadane pytania nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym (zwanym dalej „orzeczeniem Kúria”).

41      Sąd odsyłający wyjaśnia, że z orzeczenia Kúria wynika, iż celem systemu odesłania prejudycjalnego ustanowionego w art. 267 TFUE jest zwrócenie się do Trybunału o wypowiedzenie się w kwestiach dotyczących nie porządku konstytucyjnego państwa członkowskiego, lecz prawa Unii, tak aby zapewnić jego spójną wykładnię w ramach Unii Europejskiej. Zgodnie z tym orzeczeniem zawieszenie postępowania karnego jest ponadto dozwolone jedynie w celu wydania ostatecznego rozstrzygnięcia w przedmiocie winy oskarżonego. Tymczasem Kúria uważa, że pytania prejudycjalne sformułowane przez sąd odsyłający we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym nie mają znaczenia dla oceny winy IS, w związku z czym wniosek ten jest niezgodny z prawem. W orzeczeniu Kúria wskazuje również na swoje wcześniejsze orzeczenia ustanawiające zasadę prawną, zgodnie z którymi nie należy występować z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w celu stwierdzenia, że mające zastosowanie prawo węgierskie nie jest zgodne z podstawowymi zasadami chronionymi prawem Unii.

42      Zdaniem sądu odsyłającego, nawet jeśli orzeczenie Kúria ogranicza się do stwierdzenia niezgodności z prawem pierwotnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, nie uchylając samego postanowienia odsyłającego, to wspomniane orzeczenie, wydane wskutek odwołania w interesie prawa, będzie miało fundamentalny wpływ na późniejsze orzecznictwo sądów niższej instancji, ponieważ takie odwołania mają na celu harmonizację orzecznictwa krajowego. Z tego względu orzeczenie Kúria mogłoby mieć w przyszłości skutek zniechęcający sędziów zasiadających w sądach niższych instancji, którzy zamierzaliby zwrócić się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na podstawie art. 267 TFUE.

43      Ponadto sąd odsyłający zastanawia się nad dalszym przebiegiem toczącego się przed nim postępowania karnego, obecnie zawieszonego, i uważa, że jest on uzależniony od tego, czy orzeczenie Kúria jest niezgodne z prawem, czy też nie jest.

44      Może się bowiem okazać, że Kúria (sąd najwyższy) słusznie rozpatrzył wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym i uznał go za niezgodny z prawem. W takim przypadku sąd odsyłający powinien rozważyć dalsze prowadzenie sprawy w postępowaniu głównym, ponieważ zgodnie z § 491 ust. 1 lit. a) kodeksu postępowania karnego, jeżeli ustanie przyczyna zawieszenia, sąd podejmuje postępowanie. Prawdą jest, że zdaniem sądu odsyłającego żaden przepis prawa węgierskiego nie przewiduje, co należy zrobić, jeżeli postępowanie zostało zawieszone w sposób niezgodny z prawem. Jednakże przez analogię ten przepis kodeksu postępowania karnego mógłby być interpretowany w ten sposób, że sąd powinien w takim przypadku być zobowiązany do podjęcia postępowania.

45      Może też okazać się, że Kúria (sąd najwyższy) niesłusznie uznał ten wniosek za niezgodny z prawem, a w takim przypadku sąd niższej instancji powinien nie uwzględnić, jako sprzecznego z prawem Unii, orzeczenia tego sądu najwyższego pomimo jego konstytucyjnej kompetencji do zapewnienia jednolitości prawa krajowego.

46      Ponadto orzeczenie Kúria opiera się na orzecznictwie krajowym, zgodnie z którym zgodność prawa węgierskiego z prawem Unii nie może być przedmiotem procedury odesłania prejudycjalnego. Takie orzecznictwo jest zdaniem sądu odsyłającego sprzeczne z zasadą pierwszeństwa prawa Unii i z orzecznictwem Trybunału.

47      Sąd odsyłający dodaje, że w dniu 25 października 2019 r. prezes Fővárosi Törvényszék (sądu dla miasta stołecznego Budapeszt) wszczął przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne z tych samych względów, na których opierało się orzeczenie Kúria.

48      Po otrzymaniu od rządu węgierskiego informacji o zakończeniu tego postępowania Trybunał zwrócił się z pytaniem do sądu odsyłającego. W odpowiedzi z dnia 10 grudnia 2019 r. ten ostatni potwierdził, że dokumentem z dnia 22 listopada 2019 r. prezes Fővárosi Törvényszék (sądu dla miasta stołecznego Budapeszt) wycofał wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.

49      Sąd odsyłający wskazał jednak również, że nie zamierza zmieniać w tym względzie uzupełniającego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, ponieważ jego obawy nie wynikają z tego, że sam jest objęty postępowaniem dyscyplinarnym, lecz z samego faktu, że takie postępowanie może zostać wszczęte w takich okolicznościach.

50      Zdaniem sądu odsyłającego jakość jego pracy jako sędziego nie została bowiem zakwestionowana ani przez jego bezpośrednią przełożoną, ani przez przewodniczącego wydziału karnego Pesti Központi Kerületi Bíróság (centralnego sądu rejonowego w Peszcie), w związku z czym jedyną racją bytu tego postępowania dyscyplinarnego jest treść pierwotnego postanowienia odsyłającego.

51      W tych okolicznościach Pesti Központi Kerületi Bíróság (centralny sąd rejonowy w Peszcie) postanowił zwrócić się do Trybunału z następującymi dodatkowymi pytaniami prejudycjalnymi:

„4)      a)      Czy art. 267 [TFUE] należy interpretować w ten sposób, że jest sprzeczne z tym przepisem orzeczenie krajowe, w którym sąd ostatniej instancji, w ramach postępowania mającego na celu ujednolicenie orzecznictwa państwa członkowskiego, uznaje za niezgodne z prawem postanowienie sądu niższej instancji inicjujące postępowanie prejudycjalne, bez zmiany skutków prawnych odnośnego postanowienia?

b)      W przypadku udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie czwarte lit. a) – czy art. 267 [TFUE] należy interpretować w ten sposób, że sąd odsyłający nie powinien uwzględniać odmiennych orzeczeń sądu wyższej instancji oraz stanowisk w kwestii zasad prawnych przyjmowanych w interesie jedności prawa?

c)      W razie udzielenia odpowiedzi przeczącej na pytanie czwarte lit. a) – czy w takim przypadku zawieszone postępowanie karne może być kontynuowane w trakcie trwania postępowania prejudycjalnego?

5)      Czy zasadę niezawisłości sędziowskiej, o której mowa w art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, art. 47 karty praw podstawowych i orzecznictwie Trybunału, należy interpretować w ten sposób, że w świetle art. 267 TFUE zasada ta zostaje naruszona, jeżeli przeciwko sędziemu wszczyna się postępowanie dyscyplinarne z tego względu, że zainicjował on postępowanie prejudycjalne?”.

 W przedmiocie wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym

52      W uzupełniającym wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym sąd odsyłający zwrócił się o rozpoznanie niniejszej sprawy w trybie przyspieszonym na podstawie art. 105 regulaminu postępowania przed Trybunałem. Na poparcie tego wniosku podnosi on, że zastosowanie takiego trybu jest uzasadnione w szczególności tym, że orzeczenie Kúria i wszczęte przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne mogą wywołać wyjątkowo negatywny skutek odstraszający, który mógłby mieć w przyszłości na Węgrzech wpływ na każdą decyzję o wystąpieniu lub rezygnacji z wystąpienia z odesłaniem w trybie prejudycjalnym na podstawie art. 267 TFUE.

53      Artykuł 105 § 1 regulaminu postępowania przewiduje, że na wniosek sądu odsyłającego lub w wyjątkowych przypadkach z urzędu, jeżeli charakter sprawy wymaga niezwłocznego rozstrzygnięcia, prezes Trybunału może postanowić, po zapoznaniu się ze stanowiskiem sędziego sprawozdawcy i rzecznika generalnego, o rozpatrzeniu odesłania prejudycjalnego w trybie przyspieszonym.

54      W tym względzie należy przypomnieć, że taki tryb przyspieszony jest instrumentem procesowym służącym zaradzeniu nadzwyczaj pilnej sytuacji. Ponadto z orzecznictwa Trybunału wynika również, że tryb przyspieszony może nie podlegać zastosowaniu, gdy delikatny i złożony charakter problemów prawnych, które rodzą się w związku z daną sprawą, jest trudny do pogodzenia z zastosowaniem takiego trybu, zwłaszcza gdy nie wydaje się właściwe skrócenie pisemnego etapu postępowania przed Trybunałem (wyrok z dnia 18 maja 2021 r., Asociaţia „Forumul Judecătorilor din România” i in., C‑83/19, C‑127/19, C‑195/19, C‑291/19, C‑355/19 i C‑397/19, EU:C:2021:393, pkt 103 i przytoczone tam orzecznictwo).

55      W niniejszej sprawie postanowieniem z dnia 19 grudnia 2019 r. prezes Trybunału, po zapoznaniu się ze stanowiskiem sędziego sprawozdawcy i rzecznika generalnego, oddalił wniosek o rozpoznanie niniejszej sprawy w trybie przyspieszonym. Jak bowiem wynika z pkt 48 niniejszego wyroku, akt wszczynający postępowanie dyscyplinarne wobec sędziego odsyłającego został cofnięty. Ponadto sprawa karna w postępowaniu głównym nie dotyczy osoby, wobec której zastosowano środek polegający na pozbawieniu wolności.

56      W tych okolicznościach, na podstawie informacji i wyjaśnień dostarczonych przez sąd odsyłający nie można stwierdzić, że niniejsza sprawa która porusza ponadto – jak wynika z pkt 52 niniejszego wyroku – kwestie w wysokim stopniu delikatne i złożone, ma charakter do tego stopnia pilny, aby uzasadnić odstępstwo, w drodze wyjątku, od zwykłych przepisów proceduralnych znajdujących zastosowanie do postępowania w trybie prejudycjalnym.

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

 W przedmiocie pytania czwartego

57      Poprzez pytanie czwarte, które należy rozpatrzyć w pierwszej kolejności, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 267 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, by sąd najwyższy państwa członkowskiego stwierdził w następstwie odwołania w interesie prawa niezgodność z prawem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym skierowanego do Trybunału na podstawie tego artykułu przez sąd niższej instancji, nie wywierając jednak wpływu na skutki prawne orzeczenia, które zawiera ten wniosek, a jeżeli tak, to czy zasadę pierwszeństwa prawa Unii należy interpretować w ten sposób, że wymaga ona od tego sądu niższej instancji odstąpienia od stosowania takiego orzeczenia sądu najwyższego.

 W przedmiocie dopuszczalności

58      Rząd węgierski twierdzi, że pytanie czwarte jest niedopuszczalne, ponieważ przedstawione w uzupełniającym wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym uzasadnienie dotyczące niezbędności dokonania wykładni prawa Unii nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu głównym, zważywszy w szczególności na fakt, że orzeczenie Kúria nie wywołuje skutków prawnych w odniesieniu do postanowienia odsyłającego. Ponadto sformułowane przez sąd odsyłający założenie co do skutku, jaki orzeczenie to mogłoby wywierać w przyszłości na postępowania w trybie prejudycjalnym, opierają się na wydarzeniach przyszłych i hipotetycznych i jako takie założenia te są również pozbawione znaczenia dla wyniku postępowania głównego.

59      Na wstępie należy przypomnieć, że przewidziana w art. 267 TFUE procedura odesłania prejudycjalnego ustanawia bowiem ścisłą współpracę między sądami krajowymi a Trybunałem, opartą na podziale zadań między nimi, stanowiąc instrument, za pomocą którego Trybunał przedstawia sądom krajowym niezbędną do rozstrzygnięcia zawisłych przed nimi sporów wykładnię prawa Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 21 czerwca 2007 r., Omni Metal Service, C‑259/05, EU:C:2007:363, pkt 16 i przytoczone tam orzecznictwo).

60      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału w ramach tej współpracy wyłącznie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i na którym spoczywa odpowiedzialność za przyszły wyrok, należy, z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy, zarówno ocena, czy dla wydania wyroku jest mu niezbędne uzyskanie orzeczenia prejudycjalnego, jak i ocena znaczenia pytań, jakie zadaje on Trybunałowi. W związku z tym, jeśli postawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest w zasadzie zobowiązany do wydania orzeczenia [wyrok z dnia 24 listopada 2020 r., Openbaar Ministerie (podrabianie dokumentów), C‑510/19, EU:C:2020:953, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo].

61      Oznacza to, że pytania dotyczące prawa Unii korzystają z domniemania posiadania znaczenia dla sprawy. Odmowa wydania przez Trybunał orzeczenia w przedmiocie pytania prejudycjalnego przedłożonego przez sąd krajowy jest możliwa tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa Unii, o którą wniesiono, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem postępowania głównego, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego niezbędnymi do udzielenia użytecznej odpowiedzi na postawione mu pytania [wyrok z dnia 24 listopada 2020 r., Openbaar Ministerie (podrabianie dokumentów), C‑510/19, EU:C:2020:953, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo].

62      W niniejszej sprawie, ponieważ sąd odsyłający zastanawia się nad dalszym tokiem postępowania głównego w sprawie karnej, w sytuacji gdyby orzeczenie Kúria należało uznać za sprzeczne z prawem Unii, należy stwierdzić, że nawet jeśli orzeczenie to nie uchyla ani nie zmienia postanowienia odsyłającego ani nie nakłada na sąd odsyłający obowiązku wycofania lub zmiany tego wniosku, orzeczenie Kúria nie pozostaje bez wpływu na sąd krajowy i na postępowanie główne w sprawie karnej.

63      Jeżeli bowiem ten sąd najwyższy uznaje wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez sąd niższej instancji za niezgodny z prawem, to taka kwalifikacja ma nieuchronne konsekwencje dla tego ostatniego sądu, nawet w braku bezpośrednich skutków dla ważności postanowienia odsyłającego. W niniejszej sprawie sąd odsyłający powinien zatem w szczególności zdecydować, czy podtrzymuje swoje pytania prejudycjalne, a tym samym jednocześnie rozstrzygnąć, czy podtrzymuje swoje orzeczenie o zawieszeniu postępowania, które Kúria (sąd najwyższy) uznał zasadniczo za niezgodne z prawem, czy też przeciwnie – wycofuje swoje pytania w świetle tego orzeczenia i kontynuuje postępowanie główne w sprawie karnej.

64      Ponadto, jak wynika z postanowienia odsyłającego, orzeczenie Kúria zostało opublikowane w oficjalnym zbiorze zastrzeżonym dla orzeczeń ustanawiających zasadę prawną w celu zapewnienia jednolitości prawa krajowego.

65      Ponadto w takich okolicznościach sąd odsyłający powinien również ocenić, czy poprzez podtrzymanie pierwotnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym sąd ten nie naraża swojego orzeczenia co do istoty sprawy w postępowaniu głównym na zaskarżenie na tej podstawie, że w toku postępowania sąd ten wydał postanowienie zawierające wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, które zostało uznane przez Kúria (sąd najwyższy) za niezgodne z prawem.

66      W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że nie można pytania czwartego uznać za pozbawione znaczenia dla wyniku postępowania głównego, a zatem jest ono dopuszczalne.

 Co do istoty

67      Co się tyczy w pierwszej kolejności kwestii, czy art. 267 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, by sąd najwyższy państwa członkowskiego stwierdził, w następstwie odwołania w interesie prawa, niezgodność z prawem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym skierowanego do Trybunału na podstawie tego artykułu, nie wywierając jednak wpływu na skutki prawne orzeczenia, które zawiera ten wniosek, należy przypomnieć, że procedura odesłania prejudycjalnego przewidziana w art. 267 TFUE jest kluczowym elementem systemu sądowniczego ustanowionego w traktatach, ponieważ poprzez ustanowienie dialogu między sądami, zwłaszcza między Trybunałem a sądami państw członkowskich, ma ona na celu zapewnienie jednolitej wykładni prawa Unii, umożliwiając tym samym zapewnienie jego spójności, pełnej skuteczności i autonomii oraz wreszcie odrębnego charakteru prawa ustanowionego w traktatach [zob. podobnie wyrok z dnia 2 marca 2021 r., A.B. i in. (powołanie sędziów Sądu Najwyższego – odwołanie), C‑824/18, EU:C:2021:153, pkt 90 i przytoczone tam orzecznictwo].

68      W tej kwestii należy wskazać, że Trybunał wielokrotnie orzekał, że sądy krajowe mają jak najszersze uprawnienie do wystąpienia do Trybunału o wykładnię przepisów prawa Unii, wymagających zastosowania z ich strony, przy czym uprawnienie to przekształca się w obowiązek sądów orzekających w ostatniej instancji, z zastrzeżeniem wyjątków sformułowanych w orzecznictwie Trybunału (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., PFE, C‑689/13, EU:C:2016:199, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo).

69      Zarówno wspomniane uprawnienie, jak i przywołany obowiązek stanowią nieodłączne elementy ustanowionego na mocy art. 267 TFUE systemu współpracy pomiędzy sądami krajowymi a Trybunałem, i są nieodłącznie związane ze sprawowaniem funkcji sądów stosujących prawo Unii, powierzonych przez to postanowienie sądom krajowym (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., PFE, C‑689/13, EU:C:2016:199, pkt 33).

70      W konsekwencji, gdy rozpatrujący sprawę sąd krajowy uzna, że w ramach rozpatrywanej sprawy powstaje pytanie dotyczące wykładni lub ważności prawa Unii, ma on możliwość lub, w zależności od przypadku, obowiązek zwrócenia się do Trybunału o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, a rzeczone uprawnienie, względnie obowiązek nie mogą napotykać na przeszkodę w postaci krajowych norm wynikających z przepisów prawnych, czy też z orzecznictwa (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., PFE, C‑689/13, EU:C:2016:199, pkt 34).

71      W niniejszym przypadku, nawet jeśli orzeczenie Kúria ogranicza się jedynie do stwierdzenia niezgodności z prawem pierwotnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym i nie uchyla orzeczenia zawierającego ten wniosek ani nie nakłada na sąd odsyłający obowiązku wycofania wspomnianego wniosku i kontynuowania postępowania głównego, Kúria (sąd najwyższy), przeprowadzając kontrolę zgodności z prawem tego samego wniosku w świetle art. 490 kodeksu postępowania karnego, przeprowadził, jak zauważył również rzecznik generalny w pkt 43 opinii, badanie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zbliżone do tego, które przeprowadza Trybunał w celu ustalenia, czy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest dopuszczalny.

72      Nawet jeśli art. 267 TFUE nie stoi na przeszkodzie temu, by postanowienie odsyłające zostało zaskarżone do sądu na podstawie prawa krajowego, orzeczenie sądu najwyższego, w którym wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zostaje uznany za niezgodny z prawem ze względu na to, że zadane pytania nie mają znaczenia dla sprawy i nie są niezbędne dla rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym, jest niezgodne z tym artykułem, ponieważ – jak wynika z orzecznictwa przypomnianego w pkt 60 i 61 niniejszego wyroku – ocena tych elementów wchodzi w zakres wyłącznej właściwości Trybunału do rozstrzygania o dopuszczalności pytań prejudycjalnych (zob. podobnie wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r., Cartesio, C‑210/06, EU:C:2008:723, pkt 93–96).

73      Ponadto, jak również zauważył rzecznik generalny w pkt 48 opinii, skuteczność prawa Unii byłaby zagrożona, gdyby rozstrzygnięcie skargi do najwyższego sądu krajowego mogło skutkować zniechęceniem sądu krajowego rozpoznającego spór dotyczący prawa Unii do skorzystania z uprawnienia przyznanego mu w art. 267 TFUE, a polegającego na wystąpieniu do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniami o wykładnię lub ocenę ważności prawa Unii w celu umożliwienia mu stwierdzenia, czy przepis prawa krajowego jest zgodny z prawem Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 22 czerwca 2010 r., Melki i Abdeli, C‑188/10 i C‑189/10, EU:C:2010:363, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

74      Nawet jeśli Kúria (sąd najwyższy) nie nakazał sądowi odsyłającemu wycofania pierwotnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, to jednak w swoim orzeczeniu ten sąd najwyższy uznał ten wniosek za niezgodny z prawem. Tymczasem takie stwierdzenie niezgodności z prawem może osłabić zarówno powagę odpowiedzi, jakich Trybunał udzieli sądowi odsyłającemu, jak i orzeczenie, które sąd ten wyda w świetle tych odpowiedzi.

75      Ponadto to orzeczenie Kúria (sądu najwyższego) może skłaniać sądy węgierskie do powstrzymywania się od kierowania pytań prejudycjalnych do Trybunału, aby uniknąć sytuacji, w której ich wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zostałyby zakwestionowane przez jedną ze stron na podstawie wspomnianego orzeczenia lub zaskarżone w drodze odwołania w interesie prawa.

76      W tym względzie należy przypomnieć, jeśli chodzi o mechanizm odesłania prejudycjalnego, że „staranność jednostek zainteresowanych ochroną ich praw zapewnia skuteczną kontrolę, dodatkową w stosunku do kontroli, jaką art. [258 i 269 TFUE] powierzają Komisji i państwom członkowskim” (wyrok z dnia 5 lutego 1963 r., van Gend & Loos, 26/62, EU:C:1963:1, s. 25). Ograniczenia w wykonywaniu przez sądy krajowe kompetencji przyznanej im w art. 267 TFUE skutkowałyby ograniczeniem skutecznej ochrony sądowej praw, które jednostki wywodzą z prawa Unii.

77      Orzeczenie Kúria narusza zatem prerogatywy przyznane sądom krajowym w art. 267 TFUE i w konsekwencji wpływa na skuteczność ustanowionej w ramach mechanizmu odesłania prejudycjalnego współpracy między Trybunałem a sądami krajowymi (zob. analogicznie wyrok z dnia 5 lipca 2016 r., Ognyanov, C‑614/14, EU:C:2016:514, pkt 25).

78      Co się tyczy, w drugiej kolejności, kwestii, czy zasada pierwszeństwa prawa Unii nakłada na sąd krajowy, który zwrócił się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, którego niezgodność z prawem została stwierdzona przez sąd najwyższy danego państwa członkowskiego, nie wpływając jednak na skutki prawne jego postanowienia odsyłającego, obowiązek odstąpienia od stosowania takiego orzeczenia sądu najwyższego, należy, po pierwsze, przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zasada pierwszeństwa prawa Unii ustanawia prymat prawa Unii nad prawem państw członkowskich. Zasada ta nakłada zatem na wszystkie organy państw członkowskich obowiązek zapewnienia pełnej skuteczności różnych norm prawa Unii, a prawo państw członkowskich nie może mieć wpływu na skuteczność przyznaną tym różnym normom w obrębie terytorium tych państw (wyrok z dnia 18 maja 2021 r., Asociaţia „Forumul Judecătorilor din România” i in., C‑83/19, C‑127/19, C‑195/19, C‑291/19, C‑355/19 i C‑397/19, EU:C:2021:393, pkt 244 i przytoczone tam orzecznictwo).

79      I tak, jak Trybunał wielokrotnie orzekał, zgodnie z zasadą pierwszeństwa prawa Unii, fakt powoływania się przez państwo członkowskie na przepisy prawa krajowego, choćby rangi konstytucyjnej, nie może naruszać jedności i skuteczności prawa Unii. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem skutki powiązane z zasadą pierwszeństwa prawa Unii wiążą wszystkie organy państwa członkowskiego, czemu w szczególności nie mogą stanąć na przeszkodzie przepisy wewnętrzne dotyczące określenia właściwości sądów, w tym również przepisy rangi konstytucyjnej (wyrok z dnia 18 maja 2021 r., Asociaţia „Forumul Judecătorilor din România” i in., C‑83/19, C‑127/19, C‑195/19, C‑291/19, C‑355/19 i C‑397/19, EU:C:2021:393, pkt 245 i przytoczone tam orzecznictwo).

80      Po drugie, jak wynika z utrwalonego orzecznictwa, przepis prawa krajowego uniemożliwiający uruchomienie procedury przewidzianej w art. 267 TFUE należy pominąć bez potrzeby zwrócenia się przez dany sąd o uprzednie usunięcie tego przepisu w drodze ustawodawczej lub w jakimkolwiek innym trybie konstytucyjnym [wyrok z dnia 2 marca 2021 r., A.B. i in. (powołanie sędziów Sądu Najwyższego – odwołanie), C‑824/18, EU:C:2021:153, pkt 141 i przytoczone tam orzecznictwo].

81      Z powyższego wynika, że zasada pierwszeństwa prawa Unii nakłada na sąd niższej instancji obowiązek odstąpienia od stosowania orzeczenia sądu najwyższego danego państwa członkowskiego, jeżeli uzna on, że narusza ono prerogatywy przyznane mu w art. 267 TFUE, a w konsekwencji skuteczność współpracy między Trybunałem a sądami krajowymi ustanowionej w ramach mechanizmu odesłania prejudycjalnego. Należy uściślić, że w świetle zakresu tych prerogatyw nie można wywodzić żadnego uzasadnienia dla utrzymania tego orzeczenia z ewentualnej okoliczności, że w orzeczeniu rozstrzygającym w przedmiocie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym Trybunał stwierdza niedopuszczalność, w całości lub w części, pytań prejudycjalnych skierowanych do Trybunału przez ten sąd niższej instancji.

82      W świetle powyższych rozważań na pytanie czwarte należy udzielić następującej odpowiedzi: po pierwsze, że art. 267 TFUE należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie temu, by sąd najwyższy państwa członkowskiego stwierdził, w następstwie odwołania w interesie prawa, niezgodność z prawem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym skierowanego do Trybunału na podstawie tego artykułu ze względu na to, że postawione pytania nie mają znaczenia dla sprawy i nie są niezbędne do rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym, nie wywierając jednak wpływu na skutki prawne orzeczenia, które zawiera ten wniosek, oraz, po drugie, że zasada pierwszeństwa prawa Unii wymaga od tego sądu niższej instancji odstąpienia od stosowania takiego orzeczenia krajowego sądu najwyższego.

 W przedmiocie pytania piątego

83      Poprzez pytanie piąte, które należy zbadać w drugiej kolejności, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, art. 47 karty praw podstawowych i art. 267 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wszczęciu postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziemu krajowemu z tego powodu, że zwrócił się on do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na podstawie wspomnianego art. 267.

 W przedmiocie dopuszczalności

84      Rząd węgierski i Komisja podnoszą zarzut niedopuszczalności pytania piątego. Rząd ten utrzymuje zasadniczo, że postępowanie dyscyplinarne rozpoczęte przeciwko sędziemu odsyłającemu, z którego się następnie wycofano i je zamknięto, jest pozbawione znaczenia, ponieważ nie można określić jego skutków dla funkcji orzeczniczej sądu odsyłającego. Komisja twierdzi natomiast w istocie, że wspomniane pytanie nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym i że w każdym razie sąd odsyłający nie przedstawił żadnej informacji na temat wpływu wszczęcia postępowania dyscyplinarnego na dalszy przebieg toczącego się przed nim postępowania karnego.

85      W tym względzie i w świetle orzecznictwa przypomnianego już w pkt 60 i 61 niniejszego wyroku należy podkreślić, że w odpowiedzi z dnia 10 grudnia 2019 r. na skierowany przez Trybunał do sądu odsyłającego wniosek o udzielenie informacji sąd ten wyjaśnił, że mimo wycofania wszczętego przeciwko niemu postępowania dyscyplinarnego jego pytanie nadal ma znaczenie dla sprawy, ponieważ jego wątpliwości wynikają z faktu, że postępowanie dyscyplinarne może zostać wszczęte w takich okolicznościach, a zatem są one niezależne od dalszego prowadzenia tego postępowania.

86      Ponadto należy stwierdzić, że pytania prejudycjalne czwarte i piąte są ze sobą ściśle powiązane. Z uzupełniającego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika bowiem, że to właśnie ze względu na orzeczenie Kúria (sądu najwyższego) stwierdzające niezgodność z prawem pierwotnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, prezes Fővárosi Törvényszék (sądu dla miasta stołecznego Budapeszt) wydał akt zawierający wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziemu odsyłającemu. Tak więc poprzez pytanie piąte sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy może odstąpić od zastosowania się do orzeczenia Kúria, gdy będzie orzekał co do istoty sprawy w postępowaniu głównym bez obawy, że postępowanie dyscyplinarne przeciwko niemu, oparte na orzeczeniu Kúria, zostanie wznowione.

87      W konsekwencji, podobnie jak w przypadku pytania czwartego, sąd odsyłający ma do czynienia z przeszkodą proceduralną wynikającą z zastosowania wobec niego przepisów krajowych, którą musi usunąć, aby móc rozstrzygnąć sprawę w postępowaniu głównym bez ingerencji zewnętrznej, a zatem zgodnie z art. 47 karty w sposób całkowicie niezawisły [zob. podobnie wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Governo della Repubblica italiana (status włoskich sędziów pokoju), C‑658/18, EU:C:2020:572, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo]. Zastanawia się on bowiem nad warunkami dalszego biegu sprawy w postępowaniu głównym w następstwie orzeczenia Kúria (sądu najwyższego), w którym stwierdzono niezgodność z prawem pierwotnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym i które również służyło jako powód wszczęcia przeciwko niemu postępowania dyscyplinarnego. Niniejsza sprawa różni się w tej kwestii od spraw, w których zapadł wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny (C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234), w których odpowiedzi na pytania dotyczące wykładni prawa Unii przedstawione Trybunałowi nie były sądom odsyłającym niezbędne do rozstrzygnięcia kwestii proceduralnych prawa krajowego przed rozstrzygnięciem zawisłych przed nimi sporów co do istoty.

88      Wynika z tego, że pytanie piąte jest dopuszczalne.

 Co do istoty

89      Na wstępie należy zauważyć, że pytanie piąte dotyczy wykładni art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE, art. 47 karty praw podstawowych i art. 267 TFUE. Jednakże z uzasadnienia postanowienia odsyłającego wynika, jak wskazano w istocie w pkt 86 i 87 niniejszego wyroku, że pytanie to pojawia się w związku z problemem natury proceduralnej, który należy rozstrzygnąć przed wydaniem orzeczenia co do istoty sporu w postępowaniu głównym i który podważa kompetencje sądu odsyłającego w ramach postępowania przewidzianego w art. 267 TFUE. Pytanie piąte należy zatem przeanalizować jedynie w świetle art. 267 TFUE.

90      W tej kwestii, zgodnie z orzecznictwem Trybunału przypomnianym w pkt 68–70 i 72 niniejszego wyroku, należy zauważyć, że Trybunał orzekł już, że nie są dopuszczalne przepisy krajowe, z których wynikałoby, że sędziowie krajowi mogą być narażeni na postępowania dyscyplinarne z powodu wystąpienia do Trybunału z odesłaniem prejudycjalnym. Już sama bowiem perspektywa narażenia się na takie postępowanie z powodu wystąpienia z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym lub zdecydowania się na późniejsze podtrzymanie go może negatywnie wpłynąć na faktyczne wykonywanie przez sędziów krajowych uprawnienia do zwracania się do Trybunału oraz funkcji sądu stosującego prawo Unii [zob. podobnie wyroki: z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 15 lipca 2021 r., Komisja/Polska (system odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów), C‑791/19, EU:C:2021:596, pkt 227].

91      Zapewnienie, by sędziowie ci nie byli narażeni na postępowania lub sankcje dyscyplinarne z racji skorzystania z takiego uprawnienia do zwrócenia się w trybie prejudycjalnym do Trybunału, która to decyzja leży wyłącznie w ich gestii, stanowi ponadto gwarancję nierozłącznie związaną z ich niezawisłością, która to niezawisłość ma zasadnicze znaczenie w szczególności dla prawidłowego funkcjonowania systemu współpracy sądowej pod postacią mechanizmu odesłania prejudycjalnego przewidzianego w art. 267 TFUE (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo).

92      Ponadto należy zauważyć, że postępowanie dyscyplinarne wszczęte na tej podstawie, iż sąd krajowy postanowił zwrócić się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, może zniechęcać wszystkie sądy krajowe do składania takich wniosków, co mogłoby zagrozić jednolitemu stosowaniu prawa Unii.

93      W świetle powyższych rozważań na pytanie piąte należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 267 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wszczęciu postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziemu krajowemu z tego powodu, że zwrócił się on do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na podstawie tego artykułu.

 W przedmiocie pytania pierwszego

 W przedmiocie dopuszczalności

94      Zdaniem rządu węgierskiego sprawa w postępowaniu głównym jest, jak stwierdził Kúria (sąd najwyższy), sprawą, której ocena jest prosta pod względem faktycznym i prawnym i która zasadniczo nie wymaga wykładni prawa Unii. Powołując się na orzeczenie Kúria, rząd ten twierdzi w sposób ogólny, że postępowanie główne w sprawie karnej nie ujawnia żadnego faktu lub żadnej okoliczności pozwalających na stwierdzenie naruszenia przepisów regulujących używanie języków w jego trakcie lub uchybienia organów odpowiedzialnych za prowadzenie sprawy, i z których sąd odsyłający mógłby wywnioskować niezbędność wykładni prawa Unii. Ponieważ w sprawie w postępowaniu głównym nie pojawia się żaden rzeczywisty problem dotyczący jakości tłumaczenia ustnego, pierwsza część tego pytania ma charakter hipotetyczny i w związku z tym nie jest ani konieczne, ani możliwe, aby Trybunał udzielił na nie odpowiedzi. Podobnie odpowiedź na drugą część tego pytania nie jest również niezbędna w świetle okoliczności faktycznych sprawy w postępowaniu głównym, zważywszy, że zdaniem tego rządu można stwierdzić, na podstawie okoliczności faktycznych ustalonych przez Kúria (sąd najwyższy) na podstawie akt dochodzenia, że oskarżony zrozumiał ciążące na nim zarzuty.

95      W tym względzie, mając na uwadze orzecznictwo Trybunału, o którym mowa w pkt 60 i 61 niniejszego wyroku, należy zauważyć, że sąd odsyłający jasno przedstawia w pierwotnym wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym okoliczności, w jakich postanowił zadać to pytanie, oraz powody, dla których je zadał. Jak bowiem wynika z pkt 25–28 niniejszego wyroku, sprawa w postępowaniu głównym dotyczy postępowania karnego w trybie zaocznym wszczętego przeciwko obywatelowi szwedzkiemu urodzonemu w Turcji, który jest ścigany za naruszenie węgierskich przepisów dotyczących broni palnej i amunicji, w następstwie dochodzenia, podczas którego był on przesłuchiwany przez policję w obecności tłumacza ustnego języka szwedzkiego, lecz bez udziału adwokata, mimo że było to przesłuchanie, podczas którego został poinformowany, że jest podejrzany o naruszenie tych przepisów krajowych. Spór w postępowaniu głównym wykazuje zatem oczywisty związek z przepisami dyrektyw 2010/64 i 2012/13, których dotyczy pytanie pierwsze.

96      Ponadto, co się tyczy argumentu rządu węgierskiego, zgodnie z którym sprawa w postępowaniu głównym jest sprawą, której ocena jest prosta pod względem faktycznym i prawnym i która w związku z tym nie wymaga dokonania przez Trybunał wykładni prawa Unii, tak że odesłanie prejudycjalne nie było konieczne, wystarczy, po pierwsze, przypomnieć, jak wynika z orzecznictwa przytoczonego w pkt 60 niniejszego wyroku, że wyłącznie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i na którym spoczywa odpowiedzialność za przyszły wyrok, należy, z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy, zarówno ocena, czy dla wydania wyroku jest mu niezbędne uzyskanie orzeczenia prejudycjalnego, jak i ocena znaczenia pytań, jakie zadaje on Trybunałowi. Po drugie okoliczność taka nie może uniemożliwić sądowi krajowemu zwrócenia się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym i nie czyni pytania prejudycjalnego niedopuszczalnym (zob. podobnie wyrok z dnia 29 kwietnia 2021 r., Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, C‑383/19, EU:C:2021:337, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

97      W konsekwencji należy stwierdzić, że pytanie pierwsze jest dopuszczalne.

 Co do istoty

98      Na wstępie należy zauważyć, że pytanie pierwsze odnosi się do art. 6 ust. 1 TUE. Jednakże poza ogólnym odesłaniem do stosowania karty postanowienie to nie służy przedstawieniu rozumowania sądu odsyłającego, które wynika z uzasadnienia pierwotnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Ponadto chodzi tu o postanowienie o charakterze ogólnym, w którym Unia przyznaje, że karta ma taką samą moc prawną jak traktaty, które stanowi, że postanowienia karty w żaden sposób nie rozszerzają kompetencji Unii określonych w traktatach i które dostarcza wyjaśnień co do metody wykładni praw, wolności i zasad w niej określonych. W tych okolicznościach postanowienie to nie ma znaczenia dla analizy pytania pierwszego.

99      Jednakże – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału – może on, w celu udzielenia odpowiedzi sądowi, który przedłożył pytanie prejudycjalne, wziąć pod uwagę normy prawa Unii, na które sąd krajowy nie powołał się w swym pytaniu (wyrok z dnia 7 sierpnia 2018 r., Smith, C‑122/17, EU:C:2018:631, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).

100    Zgodnie z art. 48 ust. 1 karty każdego oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona zgodnie z prawem. Artykuł 48 ust. 2 karty praw podstawowych stanowi ponadto, że każdemu oskarżonemu gwarantuje się poszanowanie prawa do obrony.

101    W tym względzie należy wskazać, że art. 52 ust. 3 karty praw podstawowych stanowi, iż w zakresie, w jakim zawiera ona prawa, które odpowiadają prawom zagwarantowanym w EKPC, ich znaczenie i zakres są takie same jak praw przyznanych przez tę konwencję. Jak wynika z wyjaśnień dotyczących art. 48 karty praw podstawowych, które zgodnie z art. 6 ust. 1 akapit trzeci TUE i art. 52 ust. 7 karty praw podstawowych należy wziąć pod uwagę w celu jej wykładni, tenże art. 48 odpowiada art. 6 ust. 2 i 3 EKPC. Trybunał powinien zatem dbać o to, aby dokonywana przez niego wykładnia art. 48 karty praw podstawowych zapewniała poziom ochrony, który nie narusza poziomu ochrony gwarantowanego przez art. 6 EKPC zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Europejski Trybunał Praw Człowieka (zob. podobnie wyrok z dnia 29 lipca 2019 r., Gambino i Hyka, C‑38/18, EU:C:2019:628, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).

102    W tych okolicznościach w pierwszej części pytania pierwszego sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 5 dyrektywy 2010/64 należy interpretować w ten sposób, że nakłada on na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia rejestru niezależnych tłumaczy pisemnych i tłumaczy ustnych lub zapewnienia możliwości dokonywania kontroli adekwatności tłumaczenia ustnego w postępowaniu sądowym.

103    W tej kwestii należy zauważyć, że art. 5 ust. 2 dyrektywy 2010/64 przewiduje, że „państwa członkowskie podejmują starania w celu stworzenia rejestru lub rejestrów niezależnych tłumaczy pisemnych i tłumaczy ustnych, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje”.

104    Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału w celu dokonania wykładni przepisu prawa Unii należy brać pod uwagę nie tylko jego brzmienie, lecz także kontekst, w jakim został umieszczony, oraz cele regulacji, której część stanowi [wyroki: z dnia 2 września 2015 r., Surmačs, C‑127/14, EU:C:2015:522, pkt 28; z dnia 16 listopada 2016 r., DHL Express (Austria), C‑2/15, EU:C:2016:880, pkt 19].

105    Z samego brzmienia tego przepisu, który używa czasownika „podejmować starania”, wynika, że utworzenie rejestru niezależnych tłumaczy pisemnych lub tłumaczy ustnych posiadających odpowiednie kwalifikacje stanowi raczej wymóg o charakterze programowym niż obowiązek rezultatu, który zresztą sam w sobie pozbawiony jest jakiejkolwiek bezpośredniej skuteczności.

106    Ta literalna wykładnia znajduje potwierdzenie w kontekście, w jaki wpisuje się wspomniany przepis, oraz w celach realizowanych przez dyrektywę 2010/64.

107    Zgodnie z motywem 12 tej dyrektywy ustanawia ona wspólne minimalne zasady, które powinny być stosowane w dziedzinie tłumaczeń ustnych i tłumaczeń pisemnych w postępowaniu karnym.

108    Zgodnie z motywem 17 tej dyrektywy takie zasady powinny zapewniać darmową i odpowiednią pomoc językową, umożliwiającą podejrzanym lub oskarżonym, którzy nie mówią w języku postępowania karnego lub go nie rozumieją, pełne wykonywanie ich prawa do obrony, oraz gwarantującą rzetelność postępowania.

109    Co się tyczy jakości tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego, motyw 24 dyrektywy 2010/64 wskazuje, że państwa członkowskie powinny zapewnić, aby można było ją skontrolować, w przypadku gdy właściwe organy otrzymały uwagi w danej sprawie. Ponadto art. 5 ust. 1 dyrektywy 2010/64 stanowi, iż państwa członkowskie powinny zastosować konkretne środki w celu zapewnienia, aby tłumaczenie ustne i tłumaczenie pisemne miały jakość wymaganą na mocy art. 2 ust. 8 tej dyrektywy, co oznacza, że tłumaczenie ustne musi mieć „jakość wystarczającą do zagwarantowania rzetelności postępowania, w szczególności poprzez zapewnienie, aby podejrzani lub oskarżeni zrozumieli zarzuty i dowody przeciwko nim oraz byli w stanie wykonywać swoje prawo do obrony”.

110    Z tych przepisów i motywów wynika, niezależnie od szczegółowych zasad stosowania art. 5 dyrektywy 2010/64, że wymaga ona, aby państwa członkowskie przyjmowały „konkretne środki” mające na celu zapewnienie „wystarczającej jakości” tłumaczenia ustnego, tak aby zapewnić, po pierwsze, by zainteresowane osoby zrozumiały zarzuty i były w stanie wykonywać przysługujące im prawo do obrony, a po drugie, prawidłowe sprawowanie wymiaru sprawiedliwości. W tym względzie utworzenie rejestru niezależnych tłumaczy pisemnych lub tłumaczy ustnych stanowi jeden ze środków mogących przyczynić się do osiągnięcia takiego celu. O ile zatem nie można uznać, że dyrektywa ta nakłada na państwa członkowskie obowiązek utworzenia takiego rejestru, o tyle art. 5 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje, w sposób wystarczająco precyzyjny i bezwarunkowy, aby podmiot prawa mógł się na niego powołać i aby mógł on zostać zastosowany przez sąd krajowy, że państwa członkowskie przyjmują konkretne środki w celu zapewnienia jakości świadczonych tłumaczeń ustnych i tłumaczeń pisemnych oraz dysponowania w tym celu odpowiednimi usługami i umożliwiania skutecznego dostępu do tych usług.

111    Artykuł 2 ust. 5 dyrektywy 2010/64 przewiduje w tym względzie w sposób bezwarunkowy i precyzyjny, że państwa członkowskie zapewniają, aby zgodnie z procedurami przewidzianymi w prawie krajowym podejrzani lub oskarżeni mieli możliwość „złożenia skargi, że jakość tłumaczenia ustnego jest niewystarczająca, aby zagwarantować rzetelność postępowania”.

112    Jednakże taka możliwość nie zwalnia państw członkowskich z obowiązku, o którym mowa w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2010/64 w związku w szczególności z jej art. 2 ust. 8, podjęcia „konkretnych środków” w celu zapewnienia, że zapewnione tłumaczenie będzie miało „jakość wystarczającą”, w szczególności w braku rejestru tłumaczy pisemnych lub tłumaczy ustnych.

113    Poszanowanie wymogów związanych z rzetelnym procesem oznacza zapewnienie, że oskarżony może zrozumieć stawiane mu zarzuty i może podjąć się swojej obrony (zob. podobnie wyrok z dnia 15 października 2015 r., Covaci, C‑216/14, EU:C:2015:686, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo). Obowiązek właściwych organów nie ogranicza się zatem do wyznaczenia tłumacza ustnego. Po otrzymaniu sygnału w danym wypadku ich zadaniem jest również skontrolowanie jakości zapewnionego tłumaczenia ustnego (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 18 października 2006 r. w sprawie Hermi przeciwko Włochom (CE:ECHR:2006:1018JUD001811402, § 70).

114    Niezbadanie przez sądy krajowe zarzutów dotyczących nieadekwatności tłumaczenia ustnego może bowiem powodować naruszenie prawa do obrony (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 24 czerwca 2019 r. w sprawie Knox przeciwko Włochom CE:ECHR:2019:0124JUD007657713, §§ 182, 186).

115    Tak więc w celu upewnienia się, że podejrzany lub oskarżony, który nie mówi językiem postępowania karnego i go nie rozumie, został jednak prawidłowo poinformowany o stawianych mu zarzutach, sądy krajowe powinny kontrolować, czy osoba ta skorzystała z tłumaczenia ustnego „jakości wystarczającej” do zrozumienia oskarżenia, a to w celu zagwarantowania rzetelności postępowania. Aby umożliwić sądom krajowym przeprowadzenie takiej weryfikacji, sądy te powinny mieć w szczególności dostęp do informacji dotyczących procedury wyboru i wyznaczania niezależnych tłumaczy pisemnych i tłumaczy ustnych.

116    W niniejszym przypadku z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że na Węgrzech nie istnieje rejestr niezależnych tłumaczy pisemnych i tłumaczy ustnych. Sąd odsyłający wskazuje, że ze względu na luki w uregulowaniu krajowym w praktyce niemożliwe jest zagwarantowanie jakości tłumaczenia ustnego zapewnianego podejrzanym i oskarżonym. Rząd węgierski podnosi jednak, że przepisy regulujące działalność zawodowych tłumaczy ustnych i tłumaczy pisemnych, a także przepisy postępowania karnego pozwalają wszystkim osobom nieznającym języka węgierskiego korzystać z pomocy językowej o jakości odpowiadającej wymogom rzetelnego postępowania. Niezależnie od tych rozważań dotyczących prawa krajowego do sądu odsyłającego należy dokonanie konkretnej i precyzyjnej oceny okoliczności sprawy w postępowaniu głównym w celu ustalenia, czy tłumaczenie ustne zapewnione w sprawie w postępowaniu głównym osobie, której to postępowanie dotyczy, miało jakość wystarczającą, w świetle wymogów wynikających z dyrektywy 2010/64, aby umożliwić tej osobie zapoznanie się z powodami jej zatrzymania lub wysuwanymi przeciwko niej oskarżeniami, a tym samym umożliwienie jej skorzystania z przysługującego jej prawa do obrony.

117    W konsekwencji art. 5 dyrektywy 2010/64 należy interpretować w ten sposób, że nakłada on na państwa członkowskie obowiązek podjęcia konkretnych środków w celu zapewnienia, że jakość świadczonego tłumaczenia ustnego i tłumaczeń pisemnych będzie wystarczająca, żeby podejrzany lub oskarżony zrozumiał oskarżenie oraz że to tłumaczenie ustne będzie mogło zostać poddane kontroli sądów krajowych.

118    Druga część pytania pierwszego ma na celu ustalenie, czy w braku takiego rejestru lub innej metody kontroli jakości tłumaczenia ustnego i gdy nie jest możliwe ustalenie, czy podejrzany lub oskarżony został poinformowany o podejrzeniu lub oskarżeniu, art. 4 ust. 5 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2012/13 w świetle art. 48 ust. 2 karty należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie prowadzeniu postępowania w trybie zaocznym.

119    Pytanie to opiera się na założeniu, że brak krajowych środków służących zagwarantowaniu jakości tłumaczenia ustnego skutkuje pozbawieniem sądu odsyłającego środków umożliwiających mu skontrolowanie jego adekwatności. Tymczasem należy przypomnieć, że niezależnie od kwestii istnienia ogólnych środków krajowych pozwalających na zapewnienie i kontrolowanie jakości tłumaczenia ustnego w postępowaniu karnym, do sądu odsyłającego należy dokonanie konkretnej i precyzyjnej oceny okoliczności sprawy w postępowaniu głównym w celu sprawdzenia, czy tłumaczenie ustne zapewnione zainteresowanemu w tej sprawie miało jakość wystarczającą w świetle wymogów wynikających z dyrektywy 2010/64.

120    W wyniku tego badania sąd odsyłający może dojść do wniosku, że nie jest w stanie ustalić, czy dana osoba została poinformowana, w zrozumiałym dla niej języku, o wniesionym przeciwko niej oskarżeniu, albo dlatego, że zapewnione jej tłumaczenie ustne było nieadekwatne, albo dlatego, że niemożliwe jest ustalenie jakości zapewnionego tłumaczenia ustnego. W konsekwencji drugą część pytania pierwszego należy rozumieć w ten sposób, że zmierza ona do ustalenia, czy art. 4 ust. 5 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2012/13 w świetle art. 48 ust. 2 karty należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by dana osoba została osądzona w trybie zaocznym, podczas gdy ze względu na nieadekwatne tłumaczenie ustne nie została ona poinformowana o oskarżeniu w zrozumiałym dla niej języku lub gdy niemożliwe jest ustalenie jakości zapewnionego tłumaczenia ustnego, a tym samym ustalenie, że osoba ta została poinformowana o oskarżeniu w języku dla niej zrozumiałym.

121    W tym względzie należy zauważyć, że zgodnie z art. 6 ust. 3 EKPC każdy oskarżony ma prawo do „niezwłocznego otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o istocie i przyczynie skierowanego przeciwko niemu oskarżeniu”. Gwarancje przewidziane w art. 6 ust. 1 i 3 EKPC mają zastosowanie do każdego „oskarżonego” w autonomicznym rozumieniu tego pojęcia na gruncie EKPC. „Oskarżenie w […] sprawie karnej” ma miejsce wówczas, gdy właściwe organy oficjalnie oskarżają daną osobę lub gdy jest ona w istotny sposób dotknięta działaniami podejmowanymi przez te organy z powodu podejrzeń, jakie na tej osobie ciążą. Tak więc w szczególności osoba, która została zatrzymana, ponieważ jest podejrzana o popełnienie przestępstwa, może być uważana za osobę „oskarżoną o popełnienie przestępstwa” i domagać się ochrony z art. 6 EKPC (wyrok ETPC z dnia 12 maja 2017 r. w sprawie Simeonovi przeciwko Bułgarii, CE:ECHR:2017:0512JUD002198004, §§ 110, 111).

122    Zgodnie z orzecznictwem ETPC w dziedzinie prawa karnego dokładne i kompletne informacje na temat zarzutów ciążących na oskarżonym, a zatem kwalifikacja prawna, którą sąd mógłby wobec niego przyjąć, stanowi podstawowy warunek zapewnienia rzetelności postępowania. Prawo do otrzymania informacji o istocie i przyczynie oskarżenia należy rozważać w świetle prawa oskarżonego do przygotowania obrony (wyrok ETPC z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie Pélissier i Sassi przeciwko Francji, CE:ECHR:1999:0325JU002544494, §§ 52, 54). Powiadomienie osoby o wszczętym przeciwko niej postępowaniu stanowi akt prawny o takim znaczeniu, że musi on spełniać wymogi formalne i materialne odpowiednie do zapewnienia skutecznego wykonywania praw oskarżonego, i że w tym względzie nie może wystarczyć otrzymanie niedokładnego powiadomienia w sposób nieurzędowy (wyrok ETPC z dnia 1 marca 2006 r. w sprawie Sejdovic przeciwko Włochom, CE:ECHR:2006:0301JUD005658100, § 99).

123    Rzetelny charakter postępowania oznacza, że każda osoba powinna być w stanie zrozumieć skierowane przeciwko niej oskarżenie, aby móc się bronić. Osoba, która nie mówi językiem postępowania karnego toczącego się wobec niej lub go nie rozumie i która nie skorzystała z pomocy językowej umożliwiającej jej zrozumienie wysuwanych przeciwko niej oskarżeń, nie może być uznana za osobę, która była w stanie wykonać przysługujące jej prawo do obrony.

124    Tę podstawową gwarancję realizuje w szczególności prawo do tłumaczenia ustnego przewidziane w art. 2 dyrektywy 2010/64, który przewiduje w odniesieniu do każdego przesłuchania lub każdej rozprawy w postępowaniu karnym, że osobom podejrzanym lub oskarżonym, które nie mówią w języku danego postępowania karnego lub go nie rozumieją, zapewnia się niezwłocznie tłumaczenie ustne, a także prawo do tłumaczenia istotnych dokumentów, o którym mowa w art. 3 tej dyrektywy.

125    W przypadku zatrzymania lub aresztowania osób podejrzanych lub oskarżonych art. 4 dyrektywy 2012/13 zobowiązuje państwa członkowskie do przekazania im pisemnego pouczenia, między innymi, o prawach procesowych wymienionych w art. 3 tej dyrektywy.

126    Artykuł 4 ust. 5 dyrektywy 2012/13 stanowi również, że państwa członkowskie zapewniają, aby osoby podejrzane lub oskarżone otrzymały pouczenie o ich prawach napisane w języku dla nich zrozumiałym. W przypadku gdy pouczenie o prawach nie jest dostępne w odpowiednim języku, osoby podejrzane lub oskarżone powinny być „informowane o przysługujących prawach ustnie w języku dla nich zrozumiałym”.

127    Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 2012/13 przewiduje, że państwa członkowskie zapewniają, aby osobom podejrzanym lub oskarżonym udzielono informacji o czynie zabronionym, o którego popełnienie są one podejrzane lub oskarżone. Informacje te przekazuje się „niezwłocznie i są one na tyle szczegółowe, na ile jest to konieczne do zagwarantowania rzetelności postępowania oraz skutecznego wykonywania prawa do obrony”.

128    Oczywiście dyrektywa 2012/13 nie reguluje szczegółowego trybu, w jakim powinno następować przekazywanie oskarżonemu informacji dotyczących oskarżenia, o których mowa w art. 6. Jednakże tryb ten nie może zagrozić celowi, do którego dąży w szczególności ten art. 6, polegającemu – jak wynika z również z motywu 27 owej dyrektywy – na umożliwieniu oskarżonym o popełnienie przestępstwa przygotowania obrony oraz na zagwarantowaniu rzetelności postępowania (wyrok z dnia 13 czerwca 2019 r., Moro, C‑646/17, EU:C:2019:489, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

129    Wynika z tego, że informacje, które należy przekazać każdej osobie podejrzanej lub oskarżonej o popełnienie czynu zabronionego, zgodnie z art. 6 dyrektywy 2012/13, powinny być udzielane w języku zrozumiałym dla tej osoby, w razie potrzeby z pomocą językową tłumacza ustnego lub poprzez tłumaczenie pisemne.

130    Ze względu na decydujący dla całego postępowania karnego charakter prawa do informacji dotyczących oskarżenia okoliczność, że osobie, która nie mówi językiem tego postępowania lub języka tego nie rozumie, nie udzielono pomocy językowej umożliwiającej jej zrozumienie treści oskarżenia i przygotowanie obrony, wystarczy, by pozbawić to postępowanie rzetelności i podważyć skuteczne wykonywanie prawa do obrony.

131    Artykuł 6 ust. 3 dyrektywy 2012/13 stanowi niewątpliwie, że państwa członkowskie zapewniają, aby najpóźniej w chwili przekazania podstawy oskarżenia do oceny sądu przedstawiono szczegółowe informacje na temat oskarżenia, w tym rodzaju przestępstwa i jego kwalifikacji prawnej, jak również charakteru udziału osoby oskarżonej. W konsekwencji przepis ten pozwala na to, by brak udzielenia tych informacji, w szczególności ze względu na to, że nie nastąpiło ono w języku zrozumiałym dla oskarżonego, mógł zostać w toku procesu karnego uzupełniony.

132    Jednakże wynika z tego również, że sąd karny nie może, nie naruszając przy tym art. 6 dyrektywy 2012/13, a także rzetelności postępowania i skutecznego wykonywania prawa do obrony, które sąd ten ma gwarantować, orzekać w przedmiocie zasadności oskarżenia pod nieobecność oskarżonego na rozprawie, jeżeli nie został on uprzednio poinformowany o oskarżeniu w zrozumiałym dla niego języku.

133    Tak więc w niniejszej sprawie, w przypadku gdyby na podstawie ustaleń faktycznych, których dokonanie należy do sądu odsyłającego, ustalono, że jakość zapewnionego tłumaczenia ustnego nie była wystarczająca, aby umożliwić oskarżonemu zrozumienie powodów jego zatrzymania i wysuwanych przeciwko niemu oskarżeń, okoliczność taka mogłaby stanowić przeszkodę dla prowadzenia postępowania karnego w trybie zaocznym.

134    Ponadto, ponieważ prawo osób podejrzanych i oskarżonych do obecności na rozprawie zostało zapisane w art. 8 ust. 1 dyrektywy 2016/343, możliwość przeprowadzenia postępowania karnego w trybie zaocznym jest w ust. 2 tego artykułu uzależniona od tego, czy osoby te zostały powiadomione w odpowiednim czasie o rozprawie i o konsekwencjach niestawiennictwa.

135    Wreszcie prawdą jest, że zgodnie z art. 9 tej dyrektywy państwa członkowskie zapewniają, aby w sytuacji gdy podejrzani lub oskarżeni nie byli obecni na swojej rozprawie, a warunki określone w art. 8 ust. 2 nie zostały spełnione, osoby te miały prawo do wznowienia postępowania lub innego środka prawnego, który umożliwia ponowne rozpoznanie sprawy co do jej istoty, w tym ocenę nowych dowodów, i który może prowadzić do uchylenia pierwotnego orzeczenia. Niemniej jednak taki przepis nie może uzasadniać skazania danej osoby zaocznie, w sytuacji gdy nie została ona poinformowana o oskarżeniu, zgodnie z wymogami art. 8 ust. 2, jeżeli ów brak poinformowania wynika z nieadekwatnego tłumaczenia ustnego i stanowi w konsekwencji naruszenie innych przepisów prawa Unii.

136    Ponadto, w przypadku gdyby na podstawie ustaleń faktycznych, których dokonanie należy do sądu odsyłającego, okazało się, że niemożliwe jest ustalenie jakości zapewnionego tłumaczenia ustnego, okoliczność taka mogłaby również stanowić przeszkodę dla prowadzenia postępowania karnego w trybie zaocznym. Okoliczność, że nie jest możliwe ustalenie jakości zapewnionego tłumaczenia ustnego, oznacza bowiem, że niemożliwe jest ustalenie, czy oskarżony został poinformowany o podejrzeniu lub oskarżeniu. W związku z tym wszystkie rozważania dotyczące sytuacji badanej w pkt 121–135 niniejszego wyroku znajdują zastosowanie mutatis mutandis do tej drugiej sytuacji ze względu na decydujący charakter prawa do informacji o oskarżeniu dla całego postępowania karnego oraz z uwagi na fundamentalny charakter prawa do obrony.

137    W konsekwencji art. 2 ust. 5 dyrektywy 2010/64, art. 4 ust. 5 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2012/13 w świetle art. 48 ust. 2 karty praw podstawowych należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by dana osoba została osądzona w trybie zaocznym, podczas gdy ze względu na nieadekwatne tłumaczenie ustne nie została ona poinformowana o oskarżeniu w zrozumiałym dla niej języku lub gdy niemożliwe jest ustalenie jakości zapewnionego tłumaczenia ustnego, a tym samym ustalenie, że osoba ta została poinformowana o oskarżeniu w języku dla niej zrozumiałym.

138    W świetle całości powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy udzielić następującej odpowiedzi:

–        artykuł 5 dyrektywy 2010/64 należy interpretować w ten sposób, że nakłada on na państwa członkowskie obowiązek podjęcia konkretnych środków w celu zapewnienia, że jakość świadczonego tłumaczenia ustnego i sporządzonych tłumaczeń pisemnych będzie wystarczająca, żeby podejrzany lub oskarżony zrozumiał oskarżenie oraz że to tłumaczenie ustne będzie mogło zostać poddane kontroli sądów krajowych;

–        artykuł 2 ust. 5 dyrektywy 2010/64, art. 4 ust. 5 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2012/13 w świetle art. 48 ust. 2 karty praw podstawowych należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by dana osoba została osądzona w trybie zaocznym, podczas gdy ze względu na nieadekwatne tłumaczenie ustne nie została ona poinformowana o oskarżeniu w zrozumiałym dla niej języku lub gdy niemożliwe jest ustalenie jakości zapewnionego tłumaczenia ustnego, a tym samym ustalenie, że osoba ta została poinformowana o oskarżeniu w języku dla niej zrozumiałym.

 W przedmiocie pytań drugiego i trzeciego

139    Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy zasadę niezawisłości sędziowskiej, zapisaną w art. 19 TUE i w art. 47 karty, należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie powołaniu przez prezesa OBH, z obejściem procedury zgłaszania kandydatur sędziów i w drodze tymczasowego, bezpośredniego wyznaczenia, prezesa sądu, przy czym ten ostatni jest w szczególności uprawniony do podejmowania decyzji o podziale spraw, do wszczynania postępowań dyscyplinarnych przeciwko sędziom i oceny wyników ich pracy, a jeżeli tak – to czy postępowanie przed sądem mającym takiego prezesa jest rzetelne. Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy zasadę tę należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie systemowi wynagradzania, który przewiduje dla sędziów niższe uposażenie niż dla prokuratorów tej samej kategorii i który pozwala na przyznawanie sędziom premii uznaniowych, a jeśli tak, to czy zasadę tę należy interpretować w ten sposób, że w takich okolicznościach nie może być zagwarantowane prawo do rzetelnego procesu.

140    Ponieważ dopuszczalność tych pytań została zakwestionowana przez rząd węgierski i Komisję, zasadniczo ze względu na to, że ani wykładnia art. 19 TUE, ani wykładnia art. 47 karty nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym, należy przypomnieć, że – jak wynika z samego brzmienia art. 267 TFUE – orzeczenie prejudycjalne, o które się zwrócono, powinno być „niezbędne”, aby umożliwić sądowi odsyłającemu „wydanie wyroku” w zawisłej przed nim sprawie (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

141    Trybunał wielokrotnie przypominał, że zarówno z brzmienia, jak i z systematyki art. 267 TFUE wynika, iż warunkiem zastosowania procedury prejudycjalnej jest w szczególności rzeczywiste istnienie przed sądem krajowym sporu, w którym sąd ten ma wydać orzeczenie pozwalające na uwzględnienie orzeczenia prejudycjalnego (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

142    W ramach takiej procedury konieczne jest zatem zaistnienie między owym sporem a przepisami prawa Unii, o których wykładnię się zwrócono, łącznika przejawiającego się w tym, że owa wykładnia jest obiektywnie niezbędna z punktu widzenia orzeczenia, jakie ma wydać sąd odsyłający (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo).

143    W tych okolicznościach należy stwierdzić, że z postanowień odsyłających nie wynika, by między postanowieniami prawa Unii, których dotyczą pytania drugie i trzecie, a sporami w postępowaniach głównych istniał łącznik, który uczyniłby wnioskowaną wykładnię niezbędną do tego, by sądy odsyłające mogły, na podstawie wskazówek wynikających z takiej wykładni, wydać rozstrzygnięcia konieczne do rozpoznania tych sporów (zob. analogicznie wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo).

144    Po pierwsze bowiem, jak zauważył również rzecznik generalny w pkt 90 i 91 opinii, spór w postępowaniu głównym nie dotyczy w żaden sposób węgierskiego systemu sądownictwa postrzeganego jako całość, którego pewne aspekty mogłyby naruszać niezależność wymiaru sprawiedliwości, a w szczególności sądu odsyłającego, przy stosowaniu prawa Unii. W tym względzie okoliczność, że może istnieć materialny związek między sporem w postępowaniu głównym a art. 47 karty, a nawet w sposób szerszy z art. 19 TUE, nie jest wystarczająca do spełnienia kryterium niezbędności, o którym mowa w art. 267 TFUE. W tym celu konieczne byłoby, aby wykładnia tych postanowień, o którą zwrócono się w ramach pytań drugiego i trzeciego, odpowiadała obiektywnej potrzebie rozstrzygnięcia co do istoty sporu w postępowaniu głównym, co nie ma miejsca w niniejszej sprawie.

145    Po drugie, chociaż Trybunał uznał już za dopuszczalne pytania prejudycjalne dotyczące wykładni przepisów proceduralnych prawa Unii, które sąd odsyłający jest zobowiązany zastosować w celu wydania wyroku (zob. podobnie wyrok z dnia 17 lutego 2011 r., Weryński, C‑283/09, EU:C:2011:85, pkt 41, 42), to jednak nie taki jest zakres pytań drugiego i trzeciego przedstawionych w niniejszej sprawie (zob. analogicznie wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234, pkt 50).

146    Po trzecie, nie wydaje się, by odpowiedź, jakiej miałby udzielić Trybunał na te pytania, mogła dostarczyć sądowi odsyłającemu wykładni prawa Unii, która pozwoliłaby mu rozstrzygnąć kwestie proceduralne prawa krajowego przed wydaniem orzeczenia co do istoty zawisłego przed nim sporu (zob. analogicznie wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234, pkt 51).

147    Z całości powyższych rozważań wynika, że pytania drugie i trzecie są niedopuszczalne.

 W przedmiocie kosztów

148    Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

1)      Artykuł 267 TFUE należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie temu, by sąd najwyższy państwa członkowskiego stwierdził, w następstwie odwołania w interesie prawa, niezgodność z prawem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym skierowanego przez sąd niższej instancji do Trybunału na podstawie tego artykułu ze względu na to, że postawione pytania nie mają znaczenia dla sprawy i nie są niezbędne do rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym, nie wywierając jednak wpływu na skutki prawne orzeczenia, które zawiera ten wniosek. Zasada pierwszeństwa prawa Unii wymaga od sądu niższej instancji odstąpienia od stosowania takiego orzeczenia krajowego sądu najwyższego.

2)      Artykuł 267 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wszczęciu postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziemu krajowemu z tego powodu, że zwrócił się on do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na podstawie tego artykułu.

3)      Artykuł 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym należy interpretować w ten sposób, że nakłada on na państwa członkowskie obowiązek podjęcia konkretnych środków w celu zapewnienia, że jakość świadczonego tłumaczenia ustnego i tłumaczeń pisemnych będzie wystarczająca, aby podejrzany lub oskarżony zrozumiał oskarżenie, oraz że to tłumaczenie ustne będzie mogło zostać poddane kontroli sądów krajowych.

Artykuł 2 ust. 5 dyrektywy 2010/64, art. 4 ust. 5 i art. 6 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym w świetle art. 48 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by dana osoba została osądzona w trybie zaocznym, podczas gdy ze względu na nieadekwatne tłumaczenie ustne nie została ona poinformowana o oskarżeniu w zrozumiałym dla niej języku lub gdy niemożliwe jest ustalenie jakości zapewnionego tłumaczenia ustnego, a tym samym ustalenie, że osoba ta została poinformowana o oskarżeniu w języku dla niej zrozumiałym.

Podpisy

*      Język postępowania: węgierski.