Language of document : ECLI:EU:T:2022:44

WYROK SĄDU (ósma izba w składzie powiększonym)

z dnia 2 lutego 2022 r.(*)

Konkurencja – Nadużycie pozycji dominującej – Rynki gazu w Europie Środkowo-Wschodniej – Decyzja o odrzuceniu skargi do Komisji – Brak interesu Unii – Wyjątek w postaci przymusu państwowego – Obowiązek sumiennego badania – Uprawnienia procesowe na podstawie rozporządzenia (WE) nr 773/2004

W sprawie T‑399/19

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., z siedzibą w Warszawie (Polska), które reprezentowali K. Karasiewicz, radca prawny, T. Kaźmierczak, K. Kicun i P. Moskwa, adwokaci,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Europejskiej, którą reprezentowali B. Ernst, G. Meessen i J. Szczodrowski, w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

popieranej przez

Gazprom PJSC, z siedzibą w Moskwie (Rosja),

oraz

Gazprom export LLC, z siedzibą w Sankt Petersburgu (Rosja),

które reprezentowali adwokaci J. Karenfort, J. Hainz, B. Evtimov, N. Tuominen i J. Heithecker, oraz D. O’Keeffe, solicitor,

interwenienci,

mającej za przedmiot oparte na art. 263 TFUE żądanie stwierdzenia nieważności decyzji Komisji C(2019) 3003 final z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie odrzucenia złożonej do niej skargi (sprawa AT.40497 – Polskie ceny gazu),

SĄD (ósma izba w składzie powiększonym),

w składzie: M. van der Woude, prezes, J. Svenningsen (sprawozdawca), R. Barents, C. Mac Eochaidh i T. Pynnä, sędziowie,

sekretarz: M. Zwozdziak-Carbonne, administratorka,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 20 maja 2021 r.,

wydaje następujący

Wyrok

 Okoliczności powstania sporu

1        Skarżąca, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., jest spółką dominującą grupy PGNiG, która prowadzi działalność w sektorze gazu i ropy, głównie w Polsce. Grupa prowadzi w szczególności działalność w zakresie poszukiwania i produkcji gazu i ropy naftowej, jak również w zakresie przywozu, sprzedaży i dystrybucji gazu.

2        Skarżąca wnosi o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji Europejskiej C(2019) 3003 final z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie odrzucenia złożonej do niej skargi (sprawa AT.40497 – Polskie ceny gazu) (zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”), wydaną w związku ze skargą do Komisji, którą wniosła ona przeciwko Gazprom PJSC i jej spółkom zależnym, w tym Gazprom export LLC (zwanymi dalej łącznie „Gazpromem”).

 W przedmiocie postępowańsprawach AT.39816AT.40497

3        W latach 2011–2015 Komisja podjęła wiele działań w celu przeprowadzenia dochodzenia w przedmiocie funkcjonowania rynków gazu w Europie Środkowo-Wschodniej oraz w szczególności w celu zbadania – w świetle zakazu nadużywania pozycji dominującej przewidzianego w art. 102 TFUE – zgodności niektórych praktyk Gazpromu dotyczących tych rynków, zwłaszcza rynków w Bułgarii, Republice Czeskiej, Estonii, na Łotwie, na Litwie, na Węgrzech, w Polsce i Słowacji (zwanych dalej łącznie „zainteresowanymi państwami EŚW”). W związku z tym Komisja między innymi wystosowała do skarżącej żądania udzielenia informacji. Postępowanie administracyjne dotyczące tego dochodzenia zostało zarejestrowane pod numerem „Sprawa AT.39816 – Dostawy gazu na rynki wyższego szczebla w Europie Środkowo-Wschodniej” (zwana dalej „sprawą AT.39816”).

4        W ramach tej sprawy, po wszczęciu postępowania przewidzianego w art. 11 ust. 6 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. [101] i [102 TFUE] (Dz.U. 2003, L 1, s. 1) i art. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 773/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. odnoszącego się do prowadzenia przez Komisję postępowań zgodnie z art. [101] i [102 TFUE] (Dz.U. 2004, L 123, s. 18), w dniu 22 kwietnia 2015 r. zgodnie z art. 10 rozporządzenia nr 773/2004 Komisja wysłała Gazpromowi pismo w sprawie przedstawienia zarzutów. W piśmie tym Komisja stwierdziła wstępnie, że Gazprom zajmuje pozycję dominującą na krajowych rynkach wyższego szczebla hurtowej dostawy gazu w zainteresowanych państwach EŚW oraz że z naruszeniem art. 102 TFUE nadużywa tej pozycji, stosując antykonkurencyjną strategię, aby doprowadzić do fragmentacji i odizolowania tych rynków, a tym samym uniemożliwić swobodny przepływ gazu w tych państwach.

5        Komisja uznała, że ta strategia Gazpromu obejmowała trzy grupy praktyk antykonkurencyjnych dotykających odbiorców w zainteresowanych państwach EŚW, to jest praktyk polegających na tym, że, po pierwsze, Gazprom narzucał ograniczenia terytorialne w ramach swoich umów na dostawy gazu zawieranych z hurtownikami oraz z określonymi odbiorcami przemysłowymi w zainteresowanych państwach EŚW, po drugie, te ograniczenia terytorialne umożliwiały Gazpromowi prowadzenie nieuczciwej polityki cenowej w pięciu zainteresowanych państwach EŚW, to jest w Bułgarii, Estonii, na Łotwie, na Litwie i w Polsce, a po trzecie, Gazprom uzależniał – jeśli chodzi o Bułgarię i Polskę – swoje dostawy gazu od uzyskania określonych zapewnień ze strony hurtowników dotyczących infrastruktury przesyłu gazu. W szczególności, jeśli chodzi o Polskę, zapewnienia te miały dotyczyć zaakceptowania przez polskiego hurtownika, czyli skarżącą, wzmocnienia kontroli Gazpromu w zakresie zarządzania polskim odcinkiem gazociągu jamalskiego, jednego z głównych gazociągów przesyłowych w Polsce (dalej „zarzuty dotyczące gazociągu jamalskiego”).

6        W dniu 29 września 2015 r. Gazprom odpowiedział na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, kwestionując zastrzeżenia Komisji w zakresie konkurencji. W dniu 14 lutego 2017 r., nadal kwestionując te zastrzeżenia, przedstawił on projekt zobowiązań na podstawie art. 9 rozporządzenia nr 1/2003.

7        W dniu 16 marca 2017 r., ciągle w sprawie AT.39816, aby zgromadzić uwagi zainteresowanych stron na temat tego projektu zobowiązań, Komisja opublikowała w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej komunikat zgodnie z art. 27 ust. 4 rozporządzenia nr 1/2003 (Dz.U. 2017, C 81, s. 9), zawierający streszczenie sprawy AT.39816 oraz zasadniczą treść tego projektu zobowiązań i przyznający tym stronom termin siedmiu tygodni, licząc od tej daty, na przedłożenie ich uwag (dalej „badanie rynku”). W związku z tym między innymi skarżąca, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (zwanego dalej „URE”) i Gaz-System S.A., operator polskiego odcinka gazociągu jamalskiego, złożyli uwagi.

8        W dniu 9 marca 2017 r., równolegle do postępowania administracyjnego wszczętego przez Komisję w sprawie AT.39816, skarżąca na podstawie art. 5 rozporządzenia nr 773/2004 złożyła skargę do Komisji, w której powołała się na tę sprawę AT.39816 i zarzuciła Gazpromowi praktyki stanowiące nadużycie (zwaną dalej „skargą do Komisji” lub „złożoną do niej skargą”).

9        W dniu 29 marca 2017 r. Komisja potwierdziła odbiór złożonej do niej skargi, która została następnie zarejestrowana w ramach odrębnego postępowania pod numerem „Sprawa AT.40497 – Polskie ceny gazu” (zwana dalej „sprawą AT.40497”).

10      W piśmie z dnia 31 marca 2017 r. skierowanym do skarżącej Komisja podniosła, że praktyki przedstawione w złożonej do niej skardze i praktyki, których dotyczył projekt zobowiązań, zdają się pokrywać, i wezwała skarżącą do przedłożenia uwag w ramach badania rynku. Uzyskawszy przedłużenie mającego zastosowanie terminu, skarżąca złożyła uwagi w przedmiocie tego projektu w dniu 19 maja 2017 r., jak wspomniano w pkt 7 powyżej.

11      W dniu 15 maja 2017 r. w sprawie AT.40497 Gazprom przekazał Komisji swoje uwagi dotyczące złożonej do niej skargi.

12      W dniu 23 stycznia 2018 r. zgodnie z art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004 Komisja wskazała skarżącej na piśmie, że przewiduje odrzucić złożoną do niej skargę i wezwała ją do przedstawienia stanowiska w terminie czterech tygodni (dalej „pismo w sprawie zamiaru odrzucenia skargi”). W tych ramach Komisja przekazała jej również wersję jawną pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, wydanego w sprawie AT.39816, oraz wersję jawną uwag Gazpromu w sprawie tej skargi do Komisji.

13      W dniu 2 marca 2018 r. skarżąca złożyła uwagi w odpowiedzi na pismo w sprawie zamiaru odrzucenia skargi. Skarżąca nie tylko wyraziła swoje niezadowolenie co do wstępnych wniosków zawartych we wspomnianym piśmie, ale także uznała, że nie otrzymała wszystkich dokumentów, na których opierało się stanowisko Komisji, oraz że jawna wersja pisma w sprawie przedstawienia zarzutów wydanego w sprawie AT.39816, która została jej przekazana, nie zawierała pewnych niezbędnych fragmentów.

14      W dniu 24 maja 2018 r. w ramach sprawy AT.39816 i po tym, jak Gazprom przedstawił zmieniony projekt zobowiązań w związku z badaniem rynku, Komisja wydała decyzję C(2018) 3106 final dotyczącą postępowania na mocy art. 102 TFUE i art. 54 porozumienia EOG (Sprawa AT.39816 – Dostawy gazu na rynki wyższego szczebla w Europie Środkowo-Wschodniej), w której to decyzji zatwierdziła i uznała za wiążące zobowiązania podjęte przez Gazprom i zamknęła postępowanie administracyjne w tej sprawie, dochodząc do wniosku, że nie ma już potrzeby podjęcia z jej strony działań w związku z praktykami stwierdzonymi w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów. W dniu 15 października 2018 r. skarżąca wniosła skargę do Sądu na tę decyzję, zarejestrowaną pod numerem sprawy T‑616/18.

15      W dniu 5 września 2018 r. w sprawie AT.40497 skarżąca zwróciła się do urzędnika przeprowadzającego spotkanie wyjaśniające w celu uzyskania pewnych dokumentów sprawy w rozumieniu art. 7 ust. 2 lit. b) decyzji Przewodniczącego Komisji Europejskiej 2011/695/UE z dnia 13 października 2011 r. w sprawie funkcji i zakresu uprawnień urzędnika przeprowadzającego spotkanie wyjaśniające w niektórych postępowaniach z zakresu konkurencji (Dz.U. 2011, L 275, s. 29). W dniu 17 września tego samego roku urzędnik przeprowadzający spotkanie wyjaśniające poinformował ją, że przekazuje jej wniosek Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji, właściwej do udzielenia odpowiedzi na ten wniosek. W dniu 25 września 2018 r. Komisja powiadomiła skarżącą, że zajęła stanowisko na podstawie dokumentów, które już jej przekazała, i odmówiła udzielenia jej dostępu do innych fragmentów pisma w sprawie przedstawienia zarzutów.

16      W dniu 17 kwietnia 2019 r. Komisja zamknęła postępowanie w sprawie AT.40497, wydając zaskarżoną decyzję.

 W przedmiocie zaskarżonej decyzji

17      W zaskarżonej decyzji Komisja odróżniła twierdzenia zawarte w złożonej do niej skardze, które odpowiadały zastrzeżeniom w zakresie konkurencji objętym zobowiązaniami uznanymi za wiążące decyzją wydaną w wyniku postępowania w sprawie AT.39816, od pozostałych twierdzeń wysuniętych w tej skardze przeciwko Gazpromowi.

18      I tak, jeśli chodzi o te pierwsze twierdzenia, Komisja uznała zasadniczo, że odnośne zachowania zostały adekwatnie uwzględnione we wspomnianych zobowiązaniach (zob. pkt 2.2 i 2.3 zaskarżonej decyzji). Jeśli chodzi o pozostałe twierdzenia, Komisja zbadała je kolejno w pkt 2.4 zaskarżonej decyzji, zatytułowanym „Kwestie nieobjęte zobowiązaniami” (Matters not covered by the commitments).

19      W ramach pkt 2.4.1, zatytułowanego „Zarzut dotyczący gazociągu jamalskiego” (The Objection concerning the Yamal Pipeline), Komisja rozpatrzyła twierdzenia zawarte w złożonej do niej skardze, zgodnie z którymi w kontekście deficytu dostaw, z jakim skarżąca miała do czynienia w 2009 r. i w 2010 r. wskutek niewywiązania się z zobowiązań przez Gazprom-RosUkrEnergo AG (zwaną dalej „spółką RUE”), ukraińską spółkę zależną Gazpromu, Gazprom uzależnił zawarcie krótkoterminowego kontraktu na dostawę uzupełniających ilości gazu od warunków niezwiązanych z przedmiotem tego kontraktu (zwane dalej „twierdzeniami dotyczącymi warunków w zakresie infrastruktury”). Warunki te zostały streszczone jako: po pierwsze, zrzeczenie się wierzytelności wobec tej spółki zależnej Gazpromu, po drugie, zgoda skarżącej na to, by System Gazociągów Tranzytowych EuRoPol Gaz S.A. (zwana dalej „EuRoPolem”), spółka będąca właścicielem infrastruktury polskiego odcinka gazociągu jamalskiego, należąca do skarżącej i Gazpromu, zrzekła się wierzytelności wobec tej ostatniej w wysokości [poufne](1) USD (dolarów amerykańskich), po trzecie, zmiana statutu EuRoPolu, przyznająca Gazpromowi prawo weta wobec niektórych decyzji podejmowanych przez tę spółkę oraz, po czwarte, wprowadzenie określonych postanowień do umowy zawartej między EuRoPolem a Gaz-Systemem dotyczącej zarządzania przez tę ostatnią spółkę wspomnianym odcinkiem gazociągu (zob. motyw 18 tiret trzecie i siódme zaskarżonej decyzji).

20      W odniesieniu do twierdzeń dotyczących warunków w zakresie infrastruktury Komisja przypomniała stanowisko bronione przez skarżącą, zanim przedstawiła swoją ocenę, za każdym razem mając na uwadze dwie kwestie, to jest, w pierwszej kolejności, decyzję URE z dnia 19 maja 2015 r., wydaną przez Prezesa URE, przyznającą Gaz-Systemowi certyfikat niezależnego operatora systemu na polskim odcinku gazociągu jamalskiego (zwaną dalej „decyzją certyfikacyjną”), a w drugiej kolejności, narzucenie skarżącej zapewnień dotyczących infrastruktury.

21      W ramach badania tej drugiej kwestii Komisja uznała – pod nagłówkiem „Przymus państwowy nie mógł zostać wykluczony” (State compulsion defence could not be excluded) – że nie jest wykluczone, iż do praktyk, do których odnoszą się rozpatrywane twierdzenia, ma zastosowanie wyjątek w postaci przymusu państwowego, jako że zasadniczo nie można wykluczyć, iż zachowanie Gazpromu zostało mu narzucone przez prawo rosyjskie lub wywierane przez władze rosyjskie naciski, którym musiał się on poddać, w związku z czym zachowanie to mogło nie być niezależne w rozumieniu art. 102 TFUE, oraz że ewentualnego ograniczenia konkurencji, o którym mowa, nie można przypisać temu przedsiębiorstwu. W odniesieniu do tej kwestii Komisja podniosła w szczególności, że budowa i funkcjonowanie polskiego odcinka gazociągu jamalskiego są uregulowane w umowie międzyrządowej zawartej w 1993 r. między Rzecząpospolitą Polską a Federacją Rosyjską oraz w późniejszych protokołach dodatkowych (zwanych dalej łącznie „umowami Polska–Rosja”).

22      W ramach pkt 2.4.2, zatytułowanego „Ograniczenia w dostawach w sezonie zimowym 2014/2015” (Supply Restrictions in the Winter Season 2014/2015), Komisja rozpatrzyła twierdzenia zawarte w złożonej do niej skardze, zgodnie z którymi Gazprom w sposób stanowiący nadużycie zmniejszył dostawy gazu w zimie 2014/2015, aby uniemożliwić ewentualny reeksport gazu na Ukrainę (zwane dalej „twierdzeniami dotyczącymi ograniczeń w dostawach w sezonie zimowym 2014/2015”). Z powodu tych ograniczeń ilości gazu dostarczonego skarżącej przez Gazprom były niższe od ilości uzgodnionych w ich umowie, co spowodowało powstanie szkody finansowej po stronie skarżącej, zważywszy w szczególności na wysokie koszty wzajemnych połączeń, które musiała ona ponieść w celu przywozu gazu z Europy Zachodniej (zob. motyw 18 tiret piąte zaskarżonej decyzji).

23      Punkty 2.4.3 i 2.4.4 zaskarżonej decyzji odnoszą się do twierdzeń dotyczących, odpowiednio, przeniesienia własności białoruskiego systemu przesyłowego gazu oraz domniemanych naruszeń uprawnień proceduralnych skarżącej jako składającej skargę do Komisji.

24      Komisja oddaliła z różnych powodów wszystkie twierdzenia ujęte w pkt 2.4 zaskarżonej decyzji i odrzuciła skargę na podstawie art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 773/2004, uznając, że nie istnieją dostateczne podstawy do dalszego prowadzenia dochodzenia.

 Przebieg postępowania i żądania stron

25      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 25 czerwca 2019 r. skarżąca wniosła skargę będącą przedmiotem niniejszego postępowania. Odpowiedź na skargę, replika i duplika zostały złożone, odpowiednio, w dniach 20 września 2019 r., 6 listopada 2019 r. i 9 stycznia 2020 r.

26      W odrębnym piśmie dołączonym do skargi skarżąca wniosła do Sądu na podstawie art. 152 regulaminu postępowania przed Sądem o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym. Decyzją z dnia 2 sierpnia 2019 r. Sąd oddalił ten wniosek.

27      Jako że w dniu 4 października 2019 r. skład izb Sądu uległ zmianie, sędzia sprawozdawca został przydzielony do ósmej izby, której w związku z tym została przydzielona niniejsza sprawa.

28      Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 7 października 2019 r. Gazprom wniósł o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta popierającego żądania Komisji. Postanowieniem z dnia 5 grudnia 2019 r. prezes ósmej izby Sądu, po zapoznaniu się ze stanowiskiem stron głównych, dopuścił tę interwencję. W dniu 17 stycznia 2020 r. Gazprom przedstawił uwagi interwenienta i skarżąca złożyła swoje stanowisko w przedmiocie tych uwag w dniu 21 lutego 2020 r.

29      Decyzją z dnia 28 maja 2020 r. ósma izba, na wniosek swego prezesa zgodnie z art. 67 § 2 regulaminu postępowania w związku z art. 19 § 2 tego regulaminu i ze względu na szczególne okoliczności niniejszej sprawy zdecydowała o jej rozpoznaniu w pierwszej kolejności.

30      W dniu 8 czerwca 2020 r., na wniosek ósmej izby, Sąd postanowił – na podstawie art. 28 regulaminu postępowania – przekazać niniejszą sprawę ósmej izbie w składzie powiększonym. Z uwagi na przeszkodę w wykonywaniu obowiązków przez jednego z sędziów tej izby w składzie powiększonym decyzją z dnia 15 czerwca 2020 r. prezes Sądu został wyznaczony w celu uzupełnienia składu izby.

31      Na wniosek sędziego sprawozdawcy Sąd postanowił otworzyć ustny etap postępowania. W związku z tym w ramach środków organizacji postępowania skarżąca i Komisja zostały wezwane do udzielenia odpowiedzi na piśmie na pytania zadane przez Sąd, a Komisja została ponadto wezwana do przedstawienia dokumentów. Skarżąca i Komisja złożyły odpowiedzi na te pytania, odpowiednio, w dniach 3 grudnia i 8 grudnia 2020 r. i Komisja przedstawiła – w załączeniu do odpowiedzi – żądane dokumenty.

32      Z powodów związanych z kryzysem sanitarnym spowodowanym COVID-19 oraz w następstwie wniosków przedstawionych przez niektóre strony prezes ósmej izby w składzie powiększonym postanowił odroczyć rozprawę, pierwotnie wyznaczoną na dzień 22 stycznia 2021 r.

33      Na rozprawie w dniu 20 maja 2021 r. wysłuchano wystąpień stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu. Przy tej okazji Sąd wskazał również, że przyjął do wiadomości uwagi na temat sprawozdania na rozprawę przedstawione przez Komisję w dniu 27 kwietnia 2021 r.

34      Skarżąca wnosi do Sądu o:

–        zobowiązanie Komisji do przedstawienia wszystkich dokumentów dotyczących sprawy AT.40497 innych niż dokumenty przedstawione w załączeniu do skargi;

–        tytułem żądania głównego, stwierdzenie częściowej nieważności zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim odrzucono w niej twierdzenia dotyczące warunków w zakresie infrastruktury i twierdzenia dotyczące ograniczeń w dostawach w sezonie zimowym 2014/2015, oraz tytułem żądania ewentualnego, stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji w całości;

–        obciążenie Komisji kosztami postępowania.

35      Komisja, popierana przez Gazprom, wnosi do Sądu o:

–        oddalenie wniosku o zastosowanie środków organizacji postępowania;

–        oddalenie skargi;

–        obciążenie skarżącej kosztami postępowania.

 Co do prawa

36      Na poparcie swojej skargi skarżąca podnosi pięć zarzutów dotyczących odpowiednio:

–        pierwszy – nadużycia władzy, jako że Komisja, po pierwsze, wydała zaskarżoną decyzję w zakresie, w jakim opiera się ona na możliwości zastosowania tak zwanego wyjątku w postaci przymusu państwowego dotyczącego działań zarzucanych Gazpromowi, na błędnej podstawie prawnej, a mianowicie art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 773/2004, a nie na art. 10 rozporządzenia nr 1/2003, i po drugie, postanowiła zbadać złożoną do niej skargę w ramach nowego postępowania (AT.40497) w celu ograniczenia prawa skarżącej do bycia wysłuchaną w ramach sprawy AT.39816;

–        drugi – naruszenia art. 102 TFUE z tego względu, że Komisja uznała przymus państwowy wywierany przez państwo trzecie za przesłankę zwalniającą z odpowiedzialności za nadużycie pozycji dominującej;

–        trzeci – naruszenia art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004, art. 296 TFUE i art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”) z powodu nieprzekazania w piśmie w sprawie zamiaru odrzucenia skargi wszystkich istotnych informacji i nieprzekazania wraz z tym pismem dokumentów leżących u podstaw wstępnej oceny Komisji;

–        czwarty – naruszenia art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004 i art. 296 TFUE ze względu na naruszenie obowiązku przeprowadzenia starannego badania wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych przedstawionych w skardze do Komisji oraz obowiązku uzasadnienia;

–        piąty – naruszenia art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 773/2004 w związku z art. 102 TFUE ze względu na oczywiste błędy w ocenie dotyczące, z jednej strony, decyzji certyfikacyjnej, a z drugiej strony, twierdzeń dotyczących ograniczeń w dostawach w sezonie zimowym 2014/2015.

37      Poszczególne zarzuty skargi będącej przedmiotem niniejszego postępowania dotyczą głównie pkt 2.4.1 i 2.4.2 zaskarżonej decyzji odnoszących się, z jednej strony, do twierdzeń dotyczących warunków w zakresie infrastruktury, a z drugiej strony, twierdzeń dotyczących ograniczeń w dostawach w sezonie zimowym 2014/2015.

38      Sąd uznał, że należy najpierw zbadać zarzut trzeci.

 W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego naruszenia art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004, art. 296 TFUE oraz art. 47 karty

39      Skarżąca zarzuca Komisji, że po pierwsze, nie wymieniła w piśmie w sprawie zamiaru odrzucenia skargi istotnych informacji, a po drugie, nie przekazała jej wszystkich dokumentów, na których opierały się wstępna ocena wyrażona w tym piśmie, jak również ocena zawarta w zaskarżonej decyzji. Czyniąc to, Komisja naruszyła prawa skarżącej do bycia wysłuchaną i poinformowaną, ustanowione w art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004, art. 296 TFUE i art. 47 karty.

40      W odniesieniu do naruszenia art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004 skarżąca utrzymuje, że na podstawie tego przepisu Komisja musi przedstawić składającemu skargę wszystkie okoliczności faktyczne i prawne, na których się opiera, aby składający skargę mógł zareagować w sposób użyteczny.

41      Tymczasem zdaniem skarżącej Komisja nie wskazała jasno w piśmie w sprawie zamiaru odrzucenia skargi, że odrzucenie twierdzeń dotyczących warunków w zakresie infrastruktury (przedstawionych w pkt 19 powyżej) jest oparte na możliwości zastosowania wyjątku w postaci przymusu państwowego, zważywszy na istnienie przymusu państwowego wynikającego z prawa rosyjskiego. W pkt 96–106 tego pisma wskazała ona jedynie na znaczenie „międzyrządowego charakteru” stosunków w sektorze gazu, który mógł zdeterminować zachowanie Gazpromu, i uczyniła niejasne odniesienia do postanowień umów Polska–Rosja, nie wskazując jednak na związek ich treści z tym zachowaniem. Jedyna aluzja dotycząca prawa rosyjskiego znajduje się w pkt 102 rzeczonego pisma, w którym figuruje czysta spekulacja pozbawiona odesłania do jakiegokolwiek dokumentu, który umożliwiłby skarżącej rekonstrukcję toku rozumowania Komisji, a zatem ustosunkowanie się do niego.

42      Natomiast Komisja uważa, że treść umów Polska–Rosja, niektóre twierdzenia zawarte w złożonej do niej skardze i treść listu rosyjskiego ministra energetyki z dnia 30 sierpnia 2016 r. do odpowiadającego mu polskiego organu (zwanego dalej „listem z dnia 30 sierpnia 2016 r.”) były wystarczające do uzasadnienia jej wstępnego wniosku co do zarzutów dotyczących gazociągu jamalskiego.

43      I tak Komisja twierdzi, że w pkt 102 pisma w sprawie zamiaru odrzucenia skargi wskazała, iż jej wątpliwości opierały się na ewentualnych zobowiązaniach nałożonych na Gazprom przez prawo rosyjskie lub z uwagi na status umów Polska–Rosja pod rządami tego prawa. Ponadto w piśmie tym Komisja wyjaśniła, które postanowienia tych umów regulowały kwestie dotyczące budowy i funkcjonowania polskiego odcinka gazociągu jamalskiego oraz stwarzały podstawy do zawarcia umów na dostawę gazu między Gazpromem a skarżącą. Wreszcie Komisja wskazała jeszcze w owym piśmie, że niektóre elementy złożonej do niej skargi sugerowały, iż to Federacja Rosyjska, a nie Gazprom, stała za uzależnianiem zawarcia umów na dostawy gazu od uzyskania zapewnień niezwiązanych z tymi umowami, oraz że kwestie dotyczące dostaw gazu nosiły międzyrządowy charakter.

44      W pozostałym zakresie, w jakim skarżąca utrzymuje, że Komisja powinna była powołać się na akty ustawodawcze lub inne dokumenty, stanowisko to wynika z błędnego przekonania, jakoby Komisja była zobowiązana do ustalenia faktów, które są niewątpliwe lub przynajmniej wysoce prawdopodobne, podczas gdy taki obowiązek nie ciąży na tej instytucji w przypadku odrzucenia złożonej do niej skargi.

45      Zgodnie z art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004, w przypadku gdy Komisja uzna, że w oparciu o informacje znajdujące się w jej posiadaniu nie istnieją dostateczne podstawy do działań w sprawie skargi, powiadomi składającego skargę o swoim stanowisku i wyznaczy termin, w którym składający skargę może przedstawić pisemnie swoją opinię.

46      W tym względzie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Komisja dysponuje uprawnieniami dyskrecjonalnymi przy rozpoznawaniu skarg, a tym samym ma prawo przyznać różne priorytety złożonym do niej skargom, co obejmuje możliwość odrzucenia skargi z uwagi na brak wystarczającego interesu Unii Europejskiej w dalszym prowadzeniu badania sprawy (zob. wyrok z dnia 16 maja 2017 r., Agria Polska i in./Komisja, T‑480/15, EU:T:2017:339, pkt 34, 35 i przytoczone tam orzecznictwo).

47      Zważywszy, że ta ocena interesu Unii, jaki przedstawia skarga do Komisji w dziedzinie konkurencji, zależy od okoliczności faktycznych i prawnych konkretnej sprawy, nie należy ani ograniczać liczby kryteriów oceny, na które może się powołać Komisja, ani z drugiej strony nakładać na nią obowiązku stosowania wyłącznie określonych kryteriów. W każdym wypadku, jeżeli instytucja ta postanawia nie wszczynać dochodzenia, nie jest ona zobowiązana wykazać braku naruszenia w celu uzasadnienia takiej decyzji (zob. wyrok z dnia 16 maja 2017 r., Agria Polska i in./Komisja, T‑480/15, EU:T:2017:339, pkt 35, 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

48      Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji nie są jednak nieograniczone. W przypadku gdy instytucjom przysługuje szeroki zakres uznania, poszanowanie gwarancji przyznanych przez porządek prawny Unii w postępowaniach administracyjnych nabiera jeszcze większego znaczenia. Wśród tych gwarancji figuruje między innymi obowiązek wzięcia pod uwagę wszystkich istotnych okoliczności faktycznych i prawnych – poprzez ich uważne zbadanie – w szczególności tych podanych do jej wiadomości przez składającego skargę (zob. wyroki: z dnia 16 października 2013 r., Vivendi/Komisja, T‑432/10, niepublikowany, EU:T:2013:538, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 16 maja 2017 r., Agria Polska i in./Komisja, T‑480/15, EU:T:2017:339, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo) oraz obowiązek skutecznego wysłuchania tego składającego skargę w celu podjęcia decyzji co do dalszego biegu postępowania w przedmiocie złożonej do niej skargi.

49      W niniejszym przypadku należy zauważyć, że w zaskarżonej decyzji Komisja rozpatrzyła twierdzenia dotyczące warunków w zakresie infrastruktury w ramach pkt 2.4.1, zatytułowanego „Zarzut dotyczący gazociągu jamalskiego” (The Objection concerning the Yamal Pipeline), a w szczególności w motywach 99–110 tej decyzji. Ze wspomnianej decyzji i z pisma w sprawie zamiaru odrzucenia skargi, potwierdzonych odpowiedziami Komisji na pytania Sądu, wynika, że twierdzenia ta zostały odrzucone z tego względu, iż istniało ograniczone prawdopodobieństwo stwierdzenia naruszenia art. 102 TFUE, opartego na dwóch podstawach uzasadniających, jednej dotyczącej możliwości zastosowania wyjątku w postaci przymusu państwowego (state action doctrine lub – zgodnie z brzmieniem tej decyzji – state compulsion defence) oraz drugiej dotyczącej decyzji certyfikacyjnej wydanej przez URE.

50      Wcześniej w piśmie w sprawie zamiaru odrzucenia skargi, poprzedzającym wydanie zaskarżonej decyzji, Komisja również uznała, że nie istnieją dostateczne podstawy do dalszego prowadzenia dochodzenia w przedmiocie twierdzeń dotyczących warunków w zakresie infrastruktury ze względu na ograniczone prawdopodobieństwo stwierdzenia naruszenia art. 102 TFUE (zob. pkt 107, 108 wspomnianego pisma). Ten wstępny wniosek także opierał się na dwóch podstawach uzasadniających, a mianowicie z jednej strony – decyzji certyfikacyjnej, a z drugiej strony – międzyrządowym kontekście stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Federacją Rosyjską w dziedzinie gazu (te podstawy uzasadniające zostały zbadane, odpowiednio, w pkt 92–95 i w pkt 96–106 pisma w sprawie zamiaru odrzucenia skargi).

51      Domniemane naruszenie art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004 dotyczy tej drugiej podstawy uzasadniającej, odnoszącej się do międzyrządowego kontekstu stosunków między Rzecząpospolitą Polską a Federacją Rosyjską w dziedzinie gazu.

52      W tym względzie w piśmie w sprawie zamiaru odrzucenia skargi z uwagi na międzyrządowy kontekst charakteryzujący stosunki w sektorze gazu w Polsce i w Rosji, Komisja wspomniała, po pierwsze, niektóre postanowienia umów Polska–Rosja oraz fakt, że umowy te stanowią wyczerpujący zbiór zasad dotyczących budowy gazociągu jamalskiego i zarządzania tym gazociągiem oraz przewidują zawarcie umowy na dostawę gazu między skarżącą a Gazpromem. Po drugie, podniosła, że kluczowa rola rządów polskiego i rosyjskiego wynika również ze skargi do Komisji złożonej przez skarżącą. Po trzecie, Komisja odniosła się do roli odgrywanej ewentualnie przez Federację Rosyjską i do szczególnych postanowień umów Polska–Rosja, aby wyjaśnić, że domniemane okoliczności faktyczne zarzucane Gazpromowi niekoniecznie mogą zostać przypisane temu przedsiębiorstwu.

53      Niemniej należy stwierdzić, że pojęcie wyjątku w postaci przymusu państwowego nie pojawia się w żaden sposób w istotnych rozważaniach pisma w sprawie zamiaru odrzucenia skargi.

54      Należy bowiem przypomnieć, że wyjątek w postaci przymusu państwowego pozwala wykluczyć zachowanie antykonkurencyjne z zakresu stosowania art. 101 i 102 TFUE, a tym samym zwolnić przedsiębiorstwa z ich odpowiedzialności za to zachowanie, w przypadku gdy owo zachowanie zostaje im narzucone przez ustawodawstwo krajowe, przez ramy prawne stworzone przez to ustawodawstwo czy też przez wywierane przez władze rosyjskie naciski, którym muszą się one poddać. Natomiast art. 101 i 102 TFUE mogą znaleźć zastosowanie, jeżeli okaże się, że istnieje możliwość konkurencji, która może być uniemożliwiona, ograniczona lub zakłócona przez niezależne działania przedsiębiorstw (zob. wyroki: z dnia 11 listopada 1997 r., Komisja i Francja/Ladbroke Racing, C‑359/95 P i C‑379/95 P, EU:C:1997:531, pkt 33, 34 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 18 września 1996 r., Asia Motor France i in./Komisja, T‑387/94, EU:T:1996:120, pkt 60, 65 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 11 grudnia 2003 r., Strintzis Lines Shipping/Komisja, T‑65/99, EU:T:2003:336, pkt 119 i przytoczone tam orzecznictwo).

55      Ponadto zgodnie z orzecznictwem wyjątek ten należy stosować w sposób ścisły (zob. wyroki: z dnia 30 marca 2000 r., Consiglio Nazionale degli Spedizionieri Doganali/Komisja, T‑513/93, EU:T:2000:91, pkt 60 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 11 grudnia 2003 r., Strintzis Lines Shipping/Komisja, T‑65/99, EU:T:2003:336, pkt 121 i przytoczone tam orzecznictwo). I tak sąd Unii uznał między innymi, że Komisja może odrzucić złożone do niej skargi z powodu braku autonomii oskarżonych przedsiębiorstw tylko wtedy, gdy z obiektywnych, istotnych i spójnych wskazówek wynika, iż zachowanie to zostało im narzucone jednostronnie przez władze krajowe poprzez wywieranie nacisków, którym musiały się one poddać, takich jak groźba podjęcia środków państwowych mogących spowodować powstanie znacznych strat po ich stronie (zob. wyrok z dnia 18 września 1996 r., Asia Motor France i in./Komisja, T‑387/94, EU:T:1996:120, pkt 60, 65 i przytoczone tam orzecznictwo).

56      A zatem, mając na uwadze szczególny zwalniający z odpowiedzialności charakter wyjątku w postaci przymusu państwowego oraz okoliczność, że orzecznictwo nie uznało jego stosowania w przypadku przymusu państwowego wywieranego przez państwo trzecie, Komisja powinna była, aby umożliwić skarżącej skuteczne wysłuchanie w przedmiocie względów uzasadniających odrzucenie skargi, wskazać wyraźnie w piśmie w sprawie zamiaru odrzucenia skargi, iż wstępna ocena dotycząca ograniczonego prawdopodobieństwa stwierdzenia naruszenia art. 102 TFUE opiera się na możliwym przypadku zastosowania tego wyjątku. Komisja nie może oczekiwać, że skarżąca dostrzeże to dorozumiane uzasadnienie w elementach przedstawionych w owym piśmie.

57      Powyższego wniosku nie podważa argument Komisji oparty na okoliczności, że w pkt 102 pisma w sprawie zamiaru odrzucenia skargi zauważyła ona, iż brak ratyfikacji umów Polska–Rosja przez Rzeczpospolitą Polską niekoniecznie ma wpływ na obowiązki ciążące na Gazpromie na podstawie prawa rosyjskiego i na uznawanie tych umów na mocy tego prawa.

58      Aluzji tej nie można bowiem uznać za wystarczająco dokładną i Komisja nie może wywiązać się ze spoczywającego na niej obowiązku poinformowania na podstawie art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004 poprzez przekazanie wskazówki co do powołania się w istocie na wyjątek w postaci przymusu państwowego. Stwierdzenie to nasuwa się samo, tym bardziej że z brzmienia pkt 102 pisma w sprawie zamiaru odrzucenia skargi, odczytywanego w świetle pkt 99 owego pisma, wynika, iż Komisja miała głównie na celu ustosunkowanie się do zastrzeżenia podniesionego przez skarżącą w uwagach przedstawionych w ramach badania rynku w związku ze sprawą AT.39816.

59      Co więcej, treść jej uwag przedstawionych w odpowiedzi na pismo w sprawie zamiaru odrzucenia skargi potwierdza, że skarżąca nie zrozumiała, iż Komisja, wspominając umowy Polska–Rosja i rosyjski porządek prawny, odwołała się do możliwości zastosowania wyjątku w postaci przymusu państwowego. W uwagach tych skarżąca podkreśliła okoliczność, że w jej opinii umowy te nie regulują postępowania Gazpromu w sposób, który wyjaśniałby zachowania antykonkurencyjne zarzucane temu przedsiębiorstwu, nie wspominając nigdy o rzeczonym wyjątku.

60      Należy zatem uznać, że Komisja naruszyła art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004.

61      Jednak zgodnie z utrwalonym orzecznictwem owo naruszenie może prowadzić do stwierdzenia nieważności decyzji w całości lub w części wyłącznie w razie wykazania, że w braku takiego naruszenia wynik postępowania w sprawie AT.40497 mógłby być inny, a zatem zaskarżona decyzja mogłaby mieć inną treść (zob. wyroki: z dnia 11 marca 2020 r., Komisja/Gmina Miasto Gdynia i Port Lotniczy Gdynia Kosakowo, C‑56/18 P, EU:C:2020:192, pkt 80 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 11 września 2014 r., Gold East Paper i Gold Huasheng Paper/Rada, T‑443/11, EU:T:2014:774, pkt 113 i przytoczone tam orzecznictwo; zob. także podobnie wyrok z dnia 29 października 1980 r., van Landewyck i in./Komisja, od 209/78 do 215/78 i 218/78, niepublikowany, EU:C:1980:248, pkt 47).

62      Aby ocenić, czy w braku wspomnianego naruszenia postępowanie mogło doprowadzić do innego wyniku i czy zaskarżona decyzja mogła mieć inną treść, należy zauważyć, że na poparcie zarzutów pierwszego, drugiego i czwartego podniesionych w ramach postępowania sądowego przed Sądem skarżąca wysunęła między innymi argumenty oddalające co do zasady zastosowanie wyjątku w postaci przymusu państwowego w niniejszym przypadku, podważające staranne zbadanie skargi przez Komisję oraz kwestionujące oceny i uzasadnienie, które zostały konkretnie wskazane, aby uzasadnić, że nie można wykluczyć, iż ten wyjątek ma zastosowanie do zachowań Gazpromu.

63      Przede wszystkim w odniesieniu do zasady zastosowania wyjątku w postaci przymusu państwowego skarżąca twierdzi w ramach zarzutu drugiego, że wyjątek ten nie może znaleźć zastosowania w takim przypadku jak niniejszy, czyli przypadek, w którym, po pierwsze, przymus państwowy jest wywierany przez państwo trzecie, in casu Federację Rosyjską, a nie państwo członkowskie, a po drugie, dane przedsiębiorstwo, w niniejszym wypadku Gazprom, jest kontrolowane przez to państwo trzecie i ono samo mogło starać się o wywieranie przymusu.

64      Otóż nie można wykluczyć, że przymus państwowy, do którego odnosi się wyjątek w postaci przymusu państwowego, może być wywierany przez państwo trzecie (zob. podobnie wyrok z dnia 30 września 2003 r., Atlantic Container Line i in./Komisja, T‑191/98 i od T‑212/98 do T‑214/98, EU:T:2003:245, pkt 1128–1150). Niemniej, zważywszy w szczególności na restrykcyjne stosowanie tego wyjątku, Komisja powinna w ramach swojego badania okoliczności faktycznych i prawnych związanych ze złożoną do niej skargą, a zwłaszcza stopnia autonomii przedsiębiorstwa, uwzględnić ewentualną przenikalność między tym przedsiębiorstwem a strukturami państwowymi, skąd pochodził sporny przymus.

65      W tym względzie ze skargi wynika właśnie, że skarżąca mogła w toku postępowania administracyjnego powołać się na istotne okoliczności z uwagi na ocenę istnienia i skutki takiej przenikalności w niniejszym przypadku, zważywszy w szczególności na interwencje Federacji Rosyjskiej wspomniane w skardze do Komisji lub domniemaną kontrolę tego państwa nad Gazpromem [poufne].

66      Następnie należy zauważyć, że w argumentach wysuniętych w ramach zarzutów pierwszego i czwartego skarżąca zarzuca Komisji niewystarczające uzasadnienie zaskarżonej decyzji oraz naruszenie spoczywającego na niej obowiązku przeprowadzenia uważnego badania okoliczności faktycznych i prawnych przedstawionych w złożonej do niej skardze. Skarżąca podkreśla bowiem, że Komisja nie wymieniła żadnego konkretnego przepisu prawa rosyjskiego i ograniczyła się do ogólnych odesłań do niektórych postanowień umów Polska–Rosja, co nie wystarcza do uzasadnienia odrzucenia skargi. Odesłania te są tym bardziej dyskusyjne, że niektóre wymagania Gazpromu zostały narzucone przed podpisaniem protokołu dodatkowego z dnia 29 października 2010 r., zaś protokół ten został zawarty właśnie wskutek presji ze strony tego przedsiębiorstwa.

67      W odniesieniu do kwestii uzasadnienia Sąd zwraca ponadto uwagę, że brzmienie motywu 110 zaskarżonej decyzji wzbudza wątpliwości co do dokładnej treści ogólnego wniosku zawartego w tym motywie, a tym samym co do jednego ze względów uzasadniających wskazanych w celu oddalenia twierdzeń dotyczących warunków w zakresie infrastruktury. W motywie tym Komisja zdaje się bowiem odnosić, z jednej strony, do możliwego zastosowania wyjątku w postaci przymusu państwowego, jak wynika z dwóch pierwszych zdań tego motywu, ale również, z drugiej strony i osobno, do okoliczności, że umowy Polska–Rosja mogły w znacznym stopniu zdeterminować treść umowy operatorskiej zawartej między EuRoPolem a Gaz-Systemem, jak wynika ze zdania trzeciego owego motywu i z zastosowania słowa „furthermore” (ponadto).

68      Co więcej, poza pismem w sprawie zamiaru odrzucenia skargi i zaskarżoną decyzją, należy zauważyć, że w swoich odpowiedziach pisemnych na pytania Sądu Komisja wskazała, że nawet jeśli w świetle treści umów Polska–Rosja i przytoczonego międzyrządowego kontekstu zostałoby ustalone w sposób wymagany prawem, iż warunki dotyczące wyjątku w postaci przymusu państwowego nie są spełnione stricto sensu, umowy te stanowią jednak wysłany przez państwo trzecie sygnał polityczny, który może zostać wzięty pod uwagę z tytułu zasady wzajemnego poszanowania (comity), aby ocenić interes Unii w kontynuowaniu badania twierdzeń przedstawionych w złożonej do niej skardze.

69      Wynika stąd zatem przynajmniej pozorna niejasność co do względów uzasadniających potwierdzających powód, zgodnie z którym istniało ograniczone prawdopodobieństwo stwierdzenia naruszenia art. 102 TFUE, a nawet co do ewentualnych innych powodów pozwalających Komisji stwierdzić brak wystarczającego interesu Unii w kontynuowaniu badania sprawy AT.40497.

70      Tymczasem, o ile Komisja mogła oprzeć się – tytułem kryteriów oceny interesu Unii – na ograniczonym prawdopodobieństwie stwierdzenia naruszenia czy też na względach dotyczących wpływu międzyrządowych umów na dany sektor, a nawet dotyczących wzięcia pod uwagę względów związanych z międzynarodową polityką konkurencji Unii, o tyle była ona zobowiązana zapewnić, że skarżąca zostanie skutecznie wysłuchana w tym zakresie, oraz uzasadnić jasno zaskarżoną decyzję, gdyż jej obowiązki nabierają jeszcze większego znaczenia, gdy przysługuje jej szeroki zakres uznania (zob. podobnie wyrok z dnia 16 października 2013 r., Vivendi/Komisja, T‑432/10, niepublikowany, EU:T:2013:538, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo).

71      Z powyższego wynika, że w braku stwierdzonego przez Sąd naruszenia art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004 postępowanie w sprawie AT.40497 mogło doprowadzić do innego wyniku i zaskarżona decyzja mogłaby mieć inną treść, jeśli chodzi o wzgląd uzasadniający związany z wyjątkiem w postaci przymusu państwowego.

72      Niemniej jako że oddalenie twierdzeń dotyczących warunków w zakresie infrastruktury jest również oparte – jak przedstawiono w pkt 49 powyżej – na względzie uzasadniającym związanym z decyzją certyfikacyjną, należy stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji wyłącznie wtedy, gdy ten drugi wzgląd uzasadniający jest także kwestionowany przez skarżącą. Ten drugi wzgląd uzasadniający jest właśnie przedmiotem części pierwszej zarzutu piątego.

73      Wobec tego, jeżeli część pierwsza zarzutu piątego, która odnosi się do wspomnianego drugiego względu uzasadniającego, okaże się zasadna, trzeba będzie uwzględnić omawiany zarzut w części, w jakiej dotyczy on naruszenia art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004, bez konieczności badania domniemanego naruszenia art. 8 ust. 1 tego rozporządzenia, art. 296 TFUE i art. 47 karty.

 W przedmiocie części pierwszej zarzutu piątego, dotyczącej naruszenia art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 773/2004związku z art. 102 TFUE z tego względu, że Komisja miała popełnić oczywisty błądocenie odnoszący się do twierdzeń dotyczących warunkówzakresie infrastruktury

74      Skarżąca zarzuca Komisji, że popełniła oczywisty błąd w ocenie, uznając, iż w decyzji certyfikacyjnej ustalono, że Gaz-System sprawuje kontrolę nad inwestycjami dotyczącymi polskiego odcinka gazociągu jamalskiego, w związku z czym nie było konieczne przeanalizowanie pozostałych elementów odnoszących się do twierdzeń dotyczących warunków w zakresie infrastruktury (przedstawionych w pkt 19 powyżej i rozpatrzonych w ramach pkt 2.4.1 zaskarżonej decyzji). W szczególności Komisja nie może się skutecznie powoływać na tę decyzję jako stanowiącą istotny wzgląd uzasadniający odrzucenie złożonej do niej skargi, minimalizując jednocześnie okoliczność, że owa decyzja nie została prawidłowo wykonana.

75      Skarżąca podkreśla bowiem, że sentencja decyzji certyfikacyjnej zawierała dwa punkty. Podczas gdy w pkt 1 sentencji tej decyzji przyznano Gaz-Systemowi certyfikat niezależnego operatora systemu na polskim odcinku gazociągu jamalskiego, w pkt 2 zalecono, aby w terminie 24 miesięcy bieżąca eksploatacja tłoczni gazu i stacji pomiarowych znajdujących się na tym odcinku została zapewniona przez Gaz-System. Ten punkt 2 nie został jednak zrealizowany z powodu obstrukcji ze strony EuRoPolu jako właściciela infrastruktury wspomnianego odcinka, a pośrednio Gazpromu w charakterze akcjonariusza EuRoPolu (jak przedstawiono w pkt 19 powyżej), co znalazło między innymi wyraz w zmianie statutu tego wspólnego przedsiębiorstwa, z której skorzystał Gazprom, i w prawie weta, które Gazprom uzyskał w wyniku nadużywania pozycji dominującej.

76      W tym względzie trzy elementy ilustrują znaczenie pkt 2 sentencji decyzji certyfikacyjnej. Po pierwsze, w ramach badania rynku zorganizowanego w toku postępowania w sprawie AT.39816 Prezes URE podkreślił niewykonanie przeniesienia wymaganego w tym punkcie. Po drugie, w liście z dnia 30 sierpnia 2016 r. rosyjski minister energetyki zagroził ograniczeniem lub wstrzymaniem dostaw gazu przez Gazprom w przypadku wykonania wspomnianej decyzji w całości. Po trzecie, sama Komisja – w dwóch opiniach wydanych w 2014 r. i w 2015 r. odpowiednio w przedmiocie dwóch projektów decyzji poprzedzających decyzję certyfikacyjną – podkreśliła znaczenie przeniesienia na Gaz-System bieżącej eksploatacji tłoczni gazu i stacji pomiarowych. W szczególności wspomniała ona o ryzyku – w braku tego przeniesienia – że EuRoPol będzie miał nieuzasadniony dostęp do informacji poufnych i będzie stosował praktyki dyskryminacyjne wobec konkurentów swoich akcjonariuszy, to jest skarżącej i Gazpromu. W związku z tym decyzji certyfikacyjnej nie można rozważać niezależnie od zastrzeżeń wyrażonych w tych opiniach.

77      A zatem z decyzji certyfikacyjnej nie można wywieść bezwzględnego potwierdzenia lub niepodważalnego dowodu na brak stosowania przez Gazprom praktyki ograniczającej konkurencję w związku z gazociągiem jamalskim, tym bardziej że niewykonanie pkt 2 tej decyzji można przypisać temu przedsiębiorstwu, które zatem nadal w nieuprawniony sposób wpływa na ten gazociąg.

78      Komisja, popierana przez Gazprom, podkreśla fakt, że zaskarżona decyzja dotyczy wyłącznie prawdopodobieństwa stwierdzenia naruszenia reguł konkurencji. Otóż decyzja certyfikacyjna stanowiła wskazówkę, że to prawdopodobieństwo było niewielkie. Podczas bowiem gdy początkowa opinia Komisji była taka, że Gazprom sprawuje kontrolę nad inwestycjami dotyczącymi polskiego odcinka gazociągu jamalskiego, decyzja ta zawierała ustalenia, w myśl których sytuacja uległa zmianie w tym względzie.

79      W odniesieniu do zalecenia przeniesienia eksploatacji zawartego w pkt 2 decyzji certyfikacyjnej Komisja podkreśla, że w decyzji tej przyznano Gaz-Systemowi certyfikat niezależnego operatora systemu bezwarunkowo, a zatem ostatecznie. Wbrew temu, co utrzymuje skarżąca, taka decyzja ma rzeczywiste znaczenie prawne w odniesieniu do niezależności danego operatora, a nie jest wyłącznie deklaratoryjna. Ponadto niewykonanie tego zalecenia nie ma wpływu na stwierdzenia i oceny URE dotyczące inwestycji na polskim odcinku gazociągu jamalskiego.

80      Jeśli chodzi o dwie opinie, które Komisja wydała w ramach procedury certyfikacji Gaz-Systemu, po pierwsze, nie były one wiążące. Po drugie, celem tych opinii było zapewnienie pełnego zastosowania norm unijnego prawa energetycznego, lecz w ramach badania skargi do Komisji opinie te nie miały wpływu na wątpliwości tej instytucji co do możliwości stwierdzenia – jeśli chodzi o sporne twierdzenia – naruszenia reguł konkurencji jako takich.

81      Ze swej strony Gazprom utrzymuje, że decyzja certyfikacyjna stanowiła ważną wskazówkę co do niewielkiego prawdopodobieństwa, iż Gazprom wywiera wpływ na inwestycje dotyczące polskiego odcinka gazociągu jamalskiego, a zatem co do niewielkiego prawdopodobieństwa, że można stwierdzić istnienie naruszenia.

82      Jeśli chodzi o niewykonanie zalecenia zawartego w tej decyzji, skarga do Komisji nie zawierała żadnego dowodu na okoliczność, że to niewykonanie można było przypisać blokadzie ze strony Gazpromu, który nie jest odpowiedzialny za owo niewykonanie. Na poparcie tego twierdzenia Gazprom podkreśla, po pierwsze, że zgodnie z prawem polskim decyzja certyfikacyjna jest ostateczna i przyznaje Gaz-Systemowi uprawnienia, których wykonania nie może on utrudniać, po drugie, że Gaz-System jest jedynym adresatem decyzji certyfikacyjnej, a tym samym że tylko to przedsiębiorstwo jest zobowiązane do jej wykonania, podczas gdy nie istnieje żaden powód, by wymagać od EuRoPolu (lub od niego samego), by wykonał on tę decyzję, oraz po trzecie, że w wypadku niewykonania URE może, a nawet powinno, dochodzić wykonania owej decyzji, w szczególności poprzez nałożenie sankcji finansowych, a nawet cofnięcie decyzji.

83      Sąd przypomina, jak przedstawiono już w pkt 49 powyżej, że w zaskarżonej decyzji Komisja oddaliła twierdzenia dotyczące warunków w zakresie infrastruktury z powodu dotyczącego ograniczonego prawdopodobieństwa stwierdzenia naruszenia art. 102 TFUE i opartego na dwóch względach uzasadniających, jednym dotyczącym możliwego zastosowania wyjątku w postaci przymusu państwowego i drugim dotyczącym decyzji certyfikacyjnej, przy czym ten drugi wzgląd uzasadniający został przedstawiony w motywach 99–102 i 109 zaskarżonej decyzji.

84      W tym względzie w pierwszej kolejności między stronami jest bezsporne, że w decyzji certyfikacyjnej Prezes URE przyznał Gaz-Systemowi certyfikat niezależności, a w szczególności poczynił różne stwierdzenia w kwestii kontroli sprawowanej przez Gaz-System nad inwestycjami dotyczącymi polskiego odcinka gazociągu jamalskiego, jak również nad realizacją niektórych inwestycji na tym odcinku.

85      Niemniej prawdą jest, że decyzja certyfikacyjna zawierała również w swojej sentencji punkt dotyczący przeniesienia na Gaz-System bieżącej eksploatacji tłoczni gazu i stacji pomiarowych znajdujących się na polskim odcinku gazociągu jamalskiego. Otóż bez względu na to, co sugeruje Komisja, kwestia tego przeniesienia – mimo faktu, że podlega ona uregulowaniom Unii w dziedzinie gazu – implikuje aspekty konkurencyjne mogące podlegać regułom konkurencji Unii.

86      Właściwe służby Komisji, co prawda odrębne od Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji, zwróciły bowiem uwagę na konieczność zapewnienia przeniesienia eksploatacji tłoczni gazu i stacji pomiarowych w każdej ze swoich dwóch opinii wydanych w dniu 9 września 2014 r. i w dniu 19 marca 2015 r. w ramach procedury certyfikacyjnej Gaz-Systemu. W szczególności w opinii z dnia 9 września 2014 r. służby te wskazały, że eksploatacja tych tłoczni i stacji stanowi jedno z istotnych zadań operatora systemu przesyłowego, i podkreśliły problematykę na gruncie konkurencji wynikającą z eksploatacji owych tłoczni i stacji przez EuRoPol, czyli właściciela polskiego odcinka gazociągu jamalskiego, zważywszy, że ze względu na kontrolę sprawowaną nad tą spółką przez Gazprom i skarżącą, stanowiła ona część przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo. W szczególności zdaniem tych służb owa eksploatacja wspomnianych tłoczni i stacji przez EuRoPol zwiększa ryzyko zachowania dyskryminacyjnego i pozwala temu przedsiębiorstwu dysponować informacjami poufnymi mogącymi przyznać przewagę konkurencyjną jego akcjonariuszom, w tym Gazpromowi.

87      Mówiąc ogólniej, należy zauważyć, że uregulowania Unii w dziedzinie gazu dotyczą z pewnością wyzwań konkurencyjnych, a w szczególności dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE (Dz.U. 2009, L 211, s. 94), jak wynika z lektury jej motywów 4–17, ma między innymi na celu stworzenie równych warunków konkurencyjnych dla dostawców gazu, ustanawiając niedyskryminacyjny dostęp do systemów przesyłowych poprzez wprowadzenie rozdziału między operatorem systemu a przedsiębiorstwem zintegrowanym pionowo będącym właścicielem tego systemu.

88      Tych rozważań dotyczących opinii wydanych przez właściwe służby Komisji w ramach procedury certyfikacyjnej Gaz-Systemu nie może podważyć argument, zgodnie z którym opinie te nie są wiążące, gdyż niezależnie od ich mocy prawnej w ramach swojej oceny dotyczącej decyzji certyfikacyjnej Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji powinna była uwzględnić treść owych opinii, zwłaszcza w odniesieniu do potencjalnych problemów w zakresie konkurencji stwierdzonych w tychże opiniach.

89      Ponadto należy stwierdzić, że to przeniesienie eksploatacji tłoczni gazu i stacji pomiarowych nie miało miejsca w momencie upływu terminu 24 miesięcy przewidzianego w pkt 2 decyzji certyfikacyjnej, czyli w dniu 19 maja 2017 r., ani w dniu wydania zaskarżonej decyzji, czyli w dniu 17 kwietnia 2019 r. W tej kwestii należy oddalić argument, zgodnie z którym odpowiedzialność za niewywiązanie się z tego zobowiązania ciąży na Gaz-Systemie jako adresacie decyzji certyfikacyjnej, a nawet mogłaby ciążyć na skarżącej jako akcjonariuszu kontrolującym EuRoPol wspólnie z Gazpromem.

90      Z listu z dnia 30 sierpnia 2016 r., wysłanego przez rosyjskiego ministra energetyki, wynika, że blokada związana z przeniesieniem eksploatacji pochodziła prawdopodobnie raczej od Gazpromu aniżeli od skarżącej lub Gaz-Systemu, i to niezależnie od ewentualnych wątpliwości w kwestii, czy list ten był wskazówką co do presji Federacji Rosyjskiej na Gazprom bądź mógł stanowić interwencję, o którą zabiegał Gazprom w celu obrony własnych interesów. W każdym wypadku zapytanie co do źródła tej blokady może wzmacniać istotność braku przeniesienia eksploatacji tłoczni gazu i stacji pomiarowych.

91      Wynika stąd, że Komisja nie mogła przypisać decydującego znaczenia decyzji certyfikacyjnej, nie biorąc pod uwagę pkt 2 sentencji tej decyzji, a mówiąc ogólniej, okoliczności towarzyszących brakowi przeniesienia eksploatacji tłoczni gazu i stacji pomiarowych.

92      W drugiej kolejności należy podkreślić, że w zaskarżonej decyzji Komisja uznała, iż stwierdzenia i oceny zawarte w decyzji certyfikacyjnej dotyczące inwestycji na polskim odcinku gazociągu jamalskiego pozwoliły jej dojść do wniosku, że jej wstępne obawy w zakresie konkurencji, wyrażone w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów wydanym w sprawie AT.39816, odnoszące się do zarzutów dotyczących gazociągu jamalskiego nie zostały potwierdzone oraz że w związku z tym żadne zobowiązanie nie jest konieczne w tym względzie.

93      Tymczasem – jak zauważyła skarżąca – treść jej skargi do Komisji wykraczała poza zakres zarzutów objętych pismem w sprawie przedstawienia zarzutów, a w szczególności twierdzenia dotyczące warunków w zakresie infrastruktury obejmowały praktyki wykraczające poza samą kwestię kontroli nad inwestycjami na polskim odcinku gazociągu jamalskiego. Jak bowiem przedstawiono w pkt 19 powyżej, twierdzenia te, poczynione równolegle w skardze do Komisji, dotyczyły w sposób bardziej ogólny praktyk, za pomocą których Gazprom narzucił różne warunki, a mianowicie zażądał zmian w statucie EuRoPolu umożliwiających mu blokowanie wszelkiej działalności tej spółki, którą uzna za sprzeczną ze swoimi interesami, narzucił określone postanowienia w umowie operatorskiej zawartej przez EuRoPol i Gaz-System oraz zażądał, by skarżąca zgodziła się – jako akcjonariusz EuRoPolu – na zrzeczenie się określonych wierzytelności należnych od RUE i Gazpromu.

94      Wobec tego, powołując się na stwierdzenia i oceny zawarte w decyzji certyfikacyjnej dotyczące inwestycji na polskim odcinku gazociągu jamalskiego, Komisja ograniczyła twierdzenia przedstawione w złożonej do niej skardze jedynie do zarzutów dotyczących gazociągu jamalskiego przedstawionych w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów.

95      Tymczasem – wbrew temu, co utrzymuje Komisja – takiego podejścia nie można uzasadnić faktem, jak wynika z samej złożonej do niej skargi, że Gazprom traktował jako całość warunki, które uzależniały zawarcie kontraktu na dostawę uzupełniających ilości gazu, w związku z czym stwierdzenia i oceny dotyczące inwestycji na polskim odcinku gazociągu jamalskiego miały wpływ na całościową ocenę tych warunków. Jak wynika bowiem z poprzedniego punktu, odnośne praktyki miały różny charakter, w szczególności z tego względu, że dotyczyły one także zrzeczenia się wierzytelności należnych od RUE i Gazpromu, i wykraczały poza tę kwestię inwestycji.

96      W pozostałym zakresie, w jakim Komisja kwestionuje założenie skarżącej, zgodnie z którym to „postępowanie antymonopolowe” byłoby bardziej właściwym forum do rozwiązania trudności związanych przecież z wprowadzeniem w życie uregulowań Unii w dziedzinie gazu, należy zauważyć, że tytułem kryteriów oceny interesu Unii Komisja mogła w stosownym wypadku powołać się na powód odrzucenia złożonej do niej skargi związany z okolicznością, iż istnieją inne kanały umożliwiające zaradzenie odnośnym praktykom lub przynajmniej niektórym z nich, takie jak na przykład weryfikacja przez władze polskie przestrzegania tych uregulowań. W każdym wypadku Komisja była zobowiązana zapewnić, że skarżąca zostanie skutecznie wysłuchana w tym zakresie, oraz uzasadnić jasno zaskarżoną decyzję, gdyż te obowiązki nabierają jeszcze większego znaczenia, gdy przysługuje jej szeroki zakres uznania (zob. podobnie wyrok z dnia 16 października 2013 r., Vivendi/Komisja, T‑432/10, niepublikowany, EU:T:2013:538, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo).

97      W związku z powyższym, jeśli chodzi o twierdzenia dotyczące warunków w zakresie infrastruktury, Komisja popełniła oczywisty błąd w ocenie, uznając, że zawarte w decyzji certyfikacyjnej stwierdzenia i oceny dotyczące inwestycji na polskim odcinku gazociągu jamalskiego uzasadniały wniosek, iż istnieje jedynie ograniczone prawdopodobieństwo stwierdzenia naruszenia art. 102 TFUE.

98      Z powyższego wynika, że w odniesieniu do naruszenia art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004 przedstawionego w pkt 60 powyżej należy dojść do wniosku – w duchu wniosków przedstawionych w pkt 71–73 powyżej – że również uwzględniając drugi wzgląd uzasadniający dotyczący decyzji certyfikacyjnej, postępowanie w sprawie AT.40497 mogło doprowadzić do innego wyniku i że zaskarżona decyzja mogła mieć inną treść, w związku z czym naruszenie to prowadzi do stwierdzenia nieważności tej decyzji.

99      Sąd uważa jednak, że wskazane jest zbadanie części drugiej zarzutu piątego.

 W przedmiocie części drugiej zarzutu piątego, dotyczącej naruszenia art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 773/2004związku z art. 102 TFUE z tego względu, że Komisja popełniła oczywiste błędyocenie dotyczące ograniczeńdostawachsezonie zimowym 2014/2015

100    Zdaniem skarżącej Komisja popełniła wiele oczywistych błędów w ocenie, oddalając twierdzenia dotyczące ograniczeń w dostawach w sezonie zimowym 2014/2015, przedstawione w pkt 19 powyżej i rozpatrzone w pkt 2.4.2 zaskarżonej decyzji, to jest błędów, w braku których mogła była ona uznać, że interes Unii polegał na wyeliminowaniu ryzyka, iż Gazprom będzie mógł na nowo wykorzystać ograniczenia w dostawach, aby zapobiec reeksportowi gazu.

101    Po pierwsze, według skarżącej Komisja błędnie uznała, że ryzyko wpływu zakłóceń w dostawach gazu jest obecnie zredukowane ze względu na ulepszone połączenie polskiego rynku z rynkiem niemieckim. Wprowadzenie rewersu fizycznego na gazociągu jamalskim nastąpiło bowiem przed zarzucanym incydentem, ponieważ miało ono miejsce w kwietniu 2014 r. Ponadto ulepszenie to nie ma jakiegokolwiek znaczenia dla innych państw członkowskich dotkniętych ograniczeniami, o których mowa.

102    Po drugie, Komisja miała błędnie stwierdzić, że nie dysponuje dowodami na to, iż ów incydent stanowił nadużycie pozycji dominującej, podczas gdy zaniechała ona prawidłowego zbadania dowodów będących w jej posiadaniu. Cel ograniczeń reeksportu gazu na Ukrainę został bowiem wykazany za pomocą publicznej deklaracji rosyjskiego ministra energetyki z dnia 25 września 2014 r., wspomnianej zarówno w skardze do Komisji, jak i w odpowiedzi na pismo w sprawie zamiaru odrzucenia skargi. Przedstawione zostały inne spójne elementy, które świadczą o tym, że ograniczenia te dotknęły Węgry, Austrię i Słowację oraz że Węgry wstrzymały reeksport na Ukrainę. W późniejszym czasie, poza groźbami zawartymi w liście z dnia 30 sierpnia 2016 r. takie ograniczenia miały jeszcze miejsce w 2018 r. w Rumunii i na Ukrainie.

103    Po trzecie, zdaniem skarżącej Komisja błędnie zakwalifikowała zarzucone ograniczenia jako naruszenia kontraktowe, z tytułu których skarżąca może domagać się naprawienia szkód na podstawie kontraktowych mechanizmów rozstrzygania sporów. Otóż kwalifikacja ta wynika z nieuwzględnienia szerszego kontekstu, w jaki wpisują się te ograniczenia, to jest strategii Gazpromu mającej na celu ograniczenie konkurencji. Ponadto fakt, że dana praktyka wpisuje się w kontekst umowny i że istnieje kontraktowy mechanizm rozstrzygania sporów, nie oznacza sam w sobie, iż interwencja Komisji nie jest zasadna, ponieważ okoliczności te nie wykluczają istnienia praktyk antykonkurencyjnych.

104    Po czwarte, w opinii skarżącej – wbrew temu, co uznała Komisja – praktyka opisana przez skarżącą nie odnosi się tylko do przeszłości, lecz nadal wywiera wpływ na obecny stan konkurencji. Bronione przez Komisję stanowisko wynika bowiem z nieuwzględnienia innych okoliczności, a mianowicie innych przykładów ograniczeń przedstawionych przez skarżącą oraz faktu, że takie ograniczenia są wykorzystywane jako narzędzie o antykonkurencyjnym celu, aby doprowadzić do segmentacji rynków lub wymuszenia od odbiorców ustępstw pożądanych przez Gazprom. Ponadto Komisja zlekceważyła fakt, że rozwój kontrolowanej przez Gazprom infrastruktury przesyłowej gazu, która umożliwia omijanie państw członkowskich Europy Środkowej (gazociąg Nord Stream 1 i projekty gazociągów Nord Stream 2 i TurkStream), zwiększa jego zdolność do stosowania takich praktyk, co nie zostało rozwiązane za pomocą zobowiązań Gazpromu uznanych za wiążące w sprawie AT.39816.

105    Komisja, popierana przez Gazprom, kwestionuje błędy w ocenie zarzucane przez skarżącą, w związku z czym omawiana część zarzutu powinna zostać oddalona.

106    W tym względzie z zaskarżonej decyzji i z pisma w sprawie zamiaru odrzucenia skargi wynika, że Komisja uznała, iż nie musi kontynuować dochodzenia w przedmiocie twierdzeń dotyczących ograniczeń w dostawach w sezonie zimowym 2014/2015 głównie z czterech powodów. Po pierwsze, sporne praktyki stanowią spór o charakterze umownym, zaś będące w jej posiadaniu dowody nie pozwalają jej dojść do wniosku, że miały one charakter nadużycia. Po drugie, mechanizm rozwiązywania sporów przewidziany w umowie zawartej między Gazpromem a skarżącą oferuje alternatywę dla dochodzenia w zakresie konkurencji i odpowiedni środek, aby zaradzić tym praktykom. Po trzecie, wspomniane praktyki należą do przeszłości, przy czym nic nie wskazuje na to, że miały one wpływ na konkurencję w momencie wydania zaskarżonej decyzji. Wreszcie, po czwarte, ulepszenie wzajemnego połączenia między Niemcami a Polską znacznie zmniejszyło ryzyko, że przyszłe problemy związane z dostawami będą miały wpływ na to drugie państwo.

107    W odniesieniu do pierwszego powodu Sąd zwraca uwagę, że głównym dowodem świadczącym o istnieniu zachowania stanowiącego potencjalnie nadużycie jest publiczna deklaracja rosyjskiego ministra energetyki z dnia 25 września 2014 r., sugerująca, iż pobudką ograniczeń było uniemożliwienie reeksportu gazu z zainteresowanych państw EŚW na Ukrainę. Otóż, jak twierdzi Komisja, dowód ten nie jest wystarczający do stwierdzenia naruszenia art. 102 TFUE ani nie może uzasadniać sam w sobie dalszego prowadzenia dochodzenia w przedmiocie tych ograniczeń, zwłaszcza że – jak wynika z pisma w sprawie zamiaru odrzucenia skargi – przedmiotowe ograniczenia mógł wyjaśniać inny powód, a mianowicie stworzenie rosyjskich rezerw gazu, nawet przy założeniu, iż można by kwestionować prawdopodobieństwo tego innego powodu.

108    Powyższego nie podważa okoliczność, że ograniczenia w dostawach w sezonie zimowym 2014/2015 wpisywały się w strategię generalną Gazpromu, która została udokumentowana w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów wydanym w sprawie AT.39816 oraz została jeszcze potwierdzona groźbami zawartymi w liście z dnia 30 sierpnia 2016 r.

109    Choć bowiem taka strategia została wspomniana w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, strategia ta składa się z różnych kategorii praktyk i nawet przy założeniu, że pobudką tych ograniczeń było uniemożliwienie reeksportu na Ukrainę, takie ograniczenia różnią się od praktyk przedstawionych w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, które odnoszą się do wymiany handlowej między zainteresowanymi państwami EŚW, jak również od domniemanych gróźb zawartych w liście z dnia 30 sierpnia 2016 r., które dotyczą zarządzania polskim odcinkiem gazociągu jamalskiego. Wobec tego Komisja mogła rozsądnie zbadać owe ograniczenia w oderwaniu od pozostałych, uwzględniając także okoliczność, że decyzja wydana w wyniku zakończenia sprawy AT.39816, badana między innymi w pkt 2.2 i 2.3 zaskarżonej decyzji, uznała za wiążące zobowiązania podjęte przez Gazprom, aby zaradzić zastrzeżeniom Komisji w zakresie konkurencji podniesionym w tej sprawie.

110    Ponadto wspomniane przez skarżącą okoliczności: wzrost kosztów wzajemnych połączeń w sezonie zimowym 2014/2015 i fakt, że ograniczenia w dostawach w tym sezonie dotknęły kilka państw członkowskich, a nie tylko Rzeczpospolitą Polską, nie są jako takie w stanie wykazać naruszenia art. 102 TFUE.

111    Jeśli chodzi o drugi powód, prawdą jest – jak twierdzi skarżąca – że kontraktowy charakter praktyki i istnienie kontraktowego sposobu rozstrzygania sporów nie wykluczają tego, że praktyka ta stanowi naruszenie reguł konkurencji Unii. Niemniej faktem pozostaje, że skarżąca nie zakwestionowała, iż istnieje – jak stwierdzono w zaskarżonej decyzji – taki sposób rozstrzygania sporów w jej umowie na dostawę gazu zawartą z Gazpromem. Otóż Komisja może skutecznie uwzględnić istnienie kanałów alternatywnych umożliwiających co do zasady zaradzenie praktykom kwestionowanym przez składającego skargę.

112    W odniesieniu do trzeciego powodu, to jest tego, że sporne ograniczenia w dostawach należą do przeszłości, należy uznać z powodów przedstawionych w pkt 108 powyżej, że Komisja mogła rozpatrzyć te ograniczenia w oderwaniu od innych. W pozostałym zakresie inne okoliczności wspomniane przez skarżącą, a w szczególności problemy, które Gazprom miał spowodować w Rumunii w 2018 r., oraz objęcie przez to przedsiębiorstwo kontroli nad infrastrukturą przesyłu gazu w Europie, zakładając nawet, że stanowią one praktyki porównywalne z przedmiotowymi praktykami, nie zostały podniesione w toku postępowania administracyjnego lub stanowią zbyt ogólnikowe twierdzenia, aby móc podważyć ocenę Komisji.

113    W odniesieniu do czwartego powodu wystarczy stwierdzić, że skarżąca nie kwestionuje rzeczywistego charakteru ulepszenia wzajemnego połączenia między Niemcami a Polską ani wzrostu ilości gazu przesyłanych z pierwszego z tych państw do drugiego począwszy od 2016 r.

114    Należy zatem dojść do wniosku, że Komisja nie popełniła oczywistego błędu w ocenie, uznając, że nie istnieją dostateczne powody, by prowadzić dalej dochodzenie w przedmiocie twierdzeń dotyczących ograniczeń w dostawach w sezonie zimowym 2014/2015.

115    W świetle całości powyższych rozważań, a w szczególności mając na uwadze wniosek przedstawiony w pkt 98 powyżej, zgodnie z którym Komisja naruszyła art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 773/2004, zważywszy, że w braku tego naruszenia postępowanie w sprawie AT.40497 mogło doprowadzić do innego wyniku i że zaskarżona decyzja mogła mieć inną treść, należy uwzględnić skargę. W tych okolicznościach Sąd uważa, że nie ma potrzeby orzekania w przedmiocie wniosku o zastosowanie środków organizacji postępowania złożonego przez skarżącą.

 W przedmiocie kosztów

116    Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja przegrała sprawę, należy – zgodnie z żądaniem skarżącej – obciążyć ją kosztami postępowania.

117    Ponadto zgodnie z art. 138 § 3 regulaminu postępowania Sąd może zdecydować, że interwenient niebędący państwem członkowskim lub instytucją Unii pokrywa własne koszty. W niniejszym przypadku Gazprom pokryje zatem własne koszty.

Z powyższych względów

SĄD (ósma izba w składzie powiększonym)

orzeka, co następuje:

1)      Stwierdza się nieważność decyzji Komisji Europejskiej C(2019) 3003 final z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie odrzucenia złożonej do niej skargi (sprawa AT.40497 – Polskie ceny gazu).

2)      Komisja pokrywa własne koszty oraz koszty poniesione przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A.

3)      Gazprom PJSC i Gazprom export LLC pokrywają własne koszty.

Van der Woude

Svenningsen

Barents

Mac Eochaidh

 

      Pynnä

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 2 lutego 2022 r.

Podpisy


*      Język postępowania: polski.


1      Pominięte dane poufne.