Sprawa T‑11/17
RK
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej
Wyrok Sądu (druga izba w składzie powiększonym) z dnia 7 lutego 2019 r.
Służba publiczna – Urzędnicy – Artykuł 42c regulaminu pracowniczego – Skierowanie na urlop w interesie służby – Równość traktowania – Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek – Oczywisty błąd w ocenie – Prawo do bycia wysłuchanym – Obowiązek dbałości – Odpowiedzialność
1. Akty instytucji – Dyrektywy – Dyrektywa 2000/78 ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy – Bezpośrednie nałożenie obowiązków na instytucje Unii w ich stosunkach z personelem – Wyłączenie – Możliwość powołania się na daną podstawę prawną – Zakres
(art. 288 akapit trzeci TFUE; regulamin pracowniczy urzędników, art. 42c; dyrektywa Rady 2000/78, art. 21)
(zob. pkt 67–70)
2. Urzędnicy – Urlop – Skierowanie na urlop w interesie służby – Odmienne traktowanie urzędników zbliżających się do wieku emerytalnego – Dyskryminacja ze względu na wiek – Odpowiedni i proporcjonalny charakter traktowania – Brak naruszenia zasady równego traktowania
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 21 ust. 1, art. 52 ust. 1; regulamin pracowniczy urzędników, art. 36, 42c; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1023/2013)
(zob. pkt 86–91, 93, 94, 103, 105, 111, 123)
3. Urzędnicy – Urlop – Skierowanie na urlop w interesie służby – Pojęcie interesu służby – Uwzględnienie elementu osobistego związanego z zainteresowanymi urzędnikami – Zdolność wnioskodawcy do nabycia nowych umiejętności i dostosowania się do zmieniającego się środowiska pracy – Dopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 42c)
(zob. pkt 133–137)
4. Urzędnicy – Urlop – Skierowanie na urlop w interesie służby – Uznanie przysługujące administracji jako pracodawcy – Kontrola sądowa – Granice – Oczywisty błąd w ocenie
(regulamin pracowniczy urzędników, art. 42c)
(zob. pkt 140, 141)
5. Urzędnicy – Urlop – Skierowanie na urlop w interesie służby – Poszanowanie prawa do obrony – Obowiązek wysłuchania zainteresowanego przed wydaniem decyzji – Zakres
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41; regulamin pracowniczy urzędników, art. 42c)
(zob. pkt 175–181)
6. Urzędnicy – Obowiązek dbałości ciążący na administracji – Uwzględnienie interesów urzędnika – Granice – Racjonalizacja służb
(regulamin pracowniczy urzędników, art. 42c)
(zob. pkt 189, 190)
7. Postępowanie sądowe – Koszty – Obciążenie – Wzięcie pod uwagę względów słuszności – Obciążenie strony wygrywającej sprawę częścią kosztów postępowania
(regulamin postępowania przed Sądem, art. 134 § 1, art. 135)
(zob. pkt 203, 206, 207)
Streszczenie
W wyroku z dnia 7 lutego 2019 r. RK/Rada (T‑11/17) Sąd oddalił żądanie urzędniczki zmierzające do stwierdzenia nieważności decyzji Rady o skierowaniu jej na urlop w interesie służby na podstawie art. 42c regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej. Skarżąca podniosła między innymi zarzut niezgodności z prawem wspomnianego art. 42c ze względu na naruszenie zasady równego traktowania oraz zakazu dyskryminacji ze względu na wiek. Zakwestionowała też dokonaną przez Radę ocenę „celów organizacyjnych” w rozumieniu wyżej wymienionego przepisu regulaminu pracowniczego.
Na wstępie Sąd stwierdził, że zgodność z prawem art. 42c regulaminu pracowniczego należy oceniać w świetle art. 21 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej z uwzględnieniem dyrektywy 2000/78(1), której przepisy mogą stanowić źródło inspiracji dla określenia obowiązków prawodawcy Unii w dziedzinie unijnej służby publicznej.
Sąd wskazał następnie, że odmienne traktowanie ze względu na wiek wprowadzone przez art. 42c regulaminu pracowniczego jest proporcjonalne i nie narusza art. 21 ust. 1 karty praw podstawowych, ponieważ spełnia kryteria określone w jej art. 52 ust. 1. W tym względzie Sąd stanął na stanowisku, że wydaje się, iż chcąc zrealizować prawnie uzasadniony cel polegający na optymalizacji inwestycji w kształcenie zawodowe, prawodawca Unii miał racjonalne podstawy, aby uznać za konieczne wprowadzenie instytucji urlopu w interesie służby mającego zastosowanie wyłącznie do urzędników mieszczących się w przedziale wiekowym 55–66 lat, którzy z powodu zastosowania art. 42c regulaminu pracowniczego znajdują się w niekorzystnej sytuacji w porównaniu do młodszych urzędników niemieszczących się w tym przedziale wiekowym, zarówno pod względem ich kariery zawodowej, jak i pod względem finansowym.
Dalej, co się tyczy zastosowania art. 42c regulaminu pracowniczego, Sąd przypomniał, że w artykule tym wyraźnie jest mowa o „interesie służby”. W związku z tym „cele organizacyjne związane z nabyciem nowych umiejętności”, o których również mowa w tym artykule, stanowią szczególny aspekt interesu służby. Ponieważ „cele organizacyjne” są związane z „nabyciem nowych umiejętności” i stanowią jedynie szczególny aspekt interesu służby w ramach art. 42c regulaminu pracowniczego, dokonywana przez instytucję ocena zdolności danych urzędników do nabywania nowych umiejętności i przystosowania się do zmieniającego się środowiska pracy jest zgodna z tym artykułem.
Sąd zauważył, że owo wzięcie pod uwagę elementu związanego z zainteresowanymi urzędnikami nie jest również sprzeczne z ratio legis art. 42c regulaminu pracowniczego. Skoro bowiem, jak ustalono, przepis ten ma na celu optymalizację inwestycji instytucji w kształcenie zawodowe i uzyskanie dzięki temu oszczędności, wydaje się zgodne z tym celem, by instytucja, określając koszty inwestycji w kształcenie zawodowe, brała pod uwagę zdolność zainteresowanych urzędników do nabywania nowych umiejętności i przystosowania się do zmieniającego się środowiska pracy. Takie uwzględnienie elementu związanego z zainteresowanymi urzędnikami wydaje się być również uzasadnione faktem, że zastosowanie art. 42c regulaminu pracowniczego ma dla nich niekorzystne konsekwencje, zaś artykuł ten może zostać wobec nich zastosowany wbrew ich woli.
Ponadto w zakresie, w jakim ocena ta ma na celu realizację interesu służby, siłą rzeczy musi ona dotyczyć przyszłej zdolności zainteresowanych urzędników do nabywania nowych umiejętności i przystosowania się do zmieniającego się środowiska pracy, a zatem musi zawierać element prognostyczny. W przeciwnym razie ocena ta nie realizowałaby interesu służby.
Wreszcie Sąd przyznał, że instytucjom przysługuje szeroki zakres uznania w odniesieniu do oceny potrzeb organizacyjnych związanych z nabywaniem nowych umiejętności, który można zakwestionować tylko w przypadku oczywistego błędu w ocenie, błędów w ustaleniach faktycznych lub nadużycia władzy.