WYROK SĄDU (izba ds. odwołań)
z dnia 25 października 2013 r.
Sprawa T‑476/11 P
Komisja Europejska
przeciwko
Chrysanthe Moschonaki
Odwołanie – Służba publiczna – Urzędnicy – Ogłoszenie o naborze – Odrzucenie kandydatury – Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Dopuszczalność – Zasada zgodności skargi z zażaleniem – Artykuł 91 ust. 2 regulaminu pracowniczego – Skarga o odszkodowanie i zadośćuczynienie
Przedmiot: Odwołanie mające na celu uchylenie wyroku Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (pierwsza izba) z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie F‑55/10 AS przeciwko Komisji.
Orzeczenie: Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (pierwsza izba) z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie F‑55/10 AS przeciwko Komisji, zostaje uchylony w zakresie, w jakim stwierdzono w nim dopuszczalność zarzutu dotyczącego naruszenia art. 7 Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej, w jakim stwierdzono nieważność decyzji z dnia 30 września 2009 r., na mocy której Komisja Europejska odrzuciła kandydaturę Chrysanthe Moschonaki w oparciu o ten zarzut, oraz w jakim zasądza od Komisji na rzecz Ch. Moschonaki kwotę 3000 EUR. W pozostałym zakresie odwołanie zostaje oddalone. Sprawa zostaje przekazana Sądowi do spraw Służby Publicznej do ponownego rozpatrzenia. Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
Streszczenie
1. Skargi urzędników – Interes prawny – Decyzja w sprawie odrzucenia kandydatury – Decyzja nierozłącznie związana z decyzją o powołaniu innego urzędnika – Konieczność dokonania całościowej i jednolitej oceny interesu prawnego – Żądanie stwierdzenia nieważności jedynie decyzji w sprawie odrzucenia kandydatury – Dopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
2. Skargi urzędników – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Szczególne trudności – Godziwa rekompensata strat wynikających dla skarżącego z unieważnionego aktu
(art. 266 TFUE)
3. Odwołanie – Zarzuty – Błąd w ustaleniach faktycznych – Niedopuszczalność – Dokonywana przez Sąd kontrola oceny okoliczności faktycznych i dowodów – Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia
(art. 257 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, załącznik I, art. 11 ust. 1)
4. Odwołanie – Zarzuty – Zarzut skierowany przeciwko elementowi uzasadnienia wyroku niepotrzebnemu dla uzasadnienia jego sentencji – Zarzut nieistotny dla sprawy
5. Skargi urzędników – Uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej – Zgodność pomiędzy zażaleniem i skargą – Identyczność przedmiotu i podstawy – Zarzuty i argumenty niezawarte w zażaleniu, lecz ściśle z nim związane – Dopuszczalność – Zarzut dotyczący zgodności z prawem materialnym albo formalnym – Przesłanka niewystarczająca do stwierdzenia dopuszczalności
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
6. Skargi urzędników – Uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej – Zgodność pomiędzy zażaleniem i skargą – Identyczność przedmiotu i podstawy – Poszanowanie zasad skutecznej ochrony sądowej i pewności prawa – Szeroka wykładnia pojęć przedmiotu i podstawy – Zmiana podstawy prawnej zarzutu – Przesłanka niewystarczająca do zakwalifikowania jego podstawy jako nowej
(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
7. Skargi urzędników – Uprzednie zażalenie w drodze administracyjnej – Zgodność pomiędzy zażaleniem i skargą – Identyczność przedmiotu i podstawy – Zarzuty i argumenty niezawarte w zażaleniu, lecz mające na celu podważenie zasadności uzasadnienia zawartego w odpowiedzi na zażalenie – Dopuszczalność
(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)
8. Odwołanie – Odwołanie uznane za zasadne – Wydanie orzeczenia co do istoty przez sąd odwoławczy – Przesłanka – Stan postępowania pozwalający na wydanie orzeczenia w sprawie
(statut Trybunału Sprawiedliwości, załącznik I, art. 13 ust. 1)
1. W przypadku wniesienia przez urzędnika, na podstawie art. 90, 91 regulaminu pracowniczego, skargi o stwierdzenie nieważności decyzji w sprawie odrzucenia jego kandydatury oraz decyzji w sprawie powołania innego urzędnika na stanowisko, o które się on ubiegał, decyzja w sprawie odrzucenia kandydatury i decyzja w sprawie powołania są nie tylko powiązane, lecz również nierozłącznie ze sobą związane, a wobec tego interes urzędnika w uzyskaniu stwierdzenia nieważności obu tych decyzji należy rozpatrywać w sposób całościowy i jednolity.
Jednakże urzędnik nie musi wysuwać jednocześnie żądań stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie odrzucenia jego kandydatury oraz decyzji w sprawie powołania osoby trzeciej na rozpatrywane stanowisko. Na urzędniku, który zamierza uzyskać wyłącznie stwierdzenie nieważności decyzji w sprawie odrzucenia swej kandydatury, nie ciąży bowiem żaden obowiązek żądania stwierdzenia nieważności obu tych decyzji.
Ponadto jest zgodne z zasadą proporcjonalności, aby urzędnik, w trosce o ochronę interesów osób trzecich, mógł poprzestać na żądaniu stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie odrzucenia swojej kandydatury, nie będąc przy tym zmuszonym, pod rygorem niedopuszczenia jego skargi, do żądania stwierdzenia nieważności powołania innych urzędników.
Tym samym urzędnik może chcieć dążyć do stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie odrzucenia jego kandydatury po to, by podnoszona niezgodność z prawem nie powtarzała się w przyszłości w ramach postępowania analogicznego do tego, w którym miałby uczestniczyć, nie chcąc przy tym podważać decyzji w sprawie powołania osoby trzeciej. W tym wypadku interes prawny urzędnika należy oceniać w świetle wyłącznie żądania stwierdzenia nieważności decyzji odrzucającej jego kandydaturę.
Co więcej, podejście, zgodnie z którym, w wypadku gdy rozpatrywane stanowisko zostało już obsadzone w chwili wniesienia skargi, żądanie stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie odrzucenia kandydatury jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy urzędnik żąda równocześnie stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie powołania, prowadziłoby do wprowadzenia nieprzewidzianej w art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego przesłanki dopuszczalności skarg dotyczących zgodności z prawem aktu niekorzystnego w rozumieniu tego przepisu. Ani bowiem art. 91 regulaminu pracowniczego, który dotyczy skarg wnoszonych do sądów Unii przez urzędników na akty niekorzystne, ani zresztą żaden inny akt prawny nie wymagają od urzędnika, by pod rygorem niedopuszczalności jego skarga była skierowana jednocześnie przeciwko decyzji w sprawie odrzucenia kandydatury i decyzji w sprawie powołania.
(zob. pkt 34, 35, 44, 45, 47)
Odesłanie:
Trybunał, sprawa C‑362/05 P Wunenburger przeciwko Komisji, 7 czerwca 2007 r., Zb.Orz. s. I‑4333, pkt 50
Sąd: sprawa T‑526/08 P Komisja przeciwko Strack, 9 grudnia 2010 r., pkt 45
2. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 39)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 76/79 Könecke Fleischwarenfabrik przeciwko Komisji, 5 marca 1980 r., Rec. s. 665, pkt 15; sprawa 144/82 Detti przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 14 lipca 1983 r., Rec. s. 2421, pkt 33
Sąd: sprawa T‑84/91 Meskens przeciwko Parlamentowi, 8 października 1992 r., Rec. s. II‑2335, pkt 78; sprawa T‑166/04 C przeciwko Komisji, 31 stycznia 2007 r., Zb.Orz.SP s. I‑A-2‑9, II-A-2‑49, pkt 48
3. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 50, 51)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa C‑449/99 P EBI przeciwko Hautem, 2 października 2001 r., Rec. s. I‑6733, pkt 44; sprawa C‑230/05 P L przeciwko Komisji, 27 kwietnia 2006 r., pkt 45; sprawy połączone C‑403/04 P i C‑405/04 P Sumitomo Metal Industries i Nippon Steel przeciwko Komisji, 25 stycznia 2007 r., Zb.Orz. s. I‑729, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo
Sąd: sprawa T‑516/09 P Marcuccio przeciwko Komisji, 18 października 2010 r., pkt 57
4. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 61)
Odesłanie:
Trybunał, sprawa C‑244/91 P Pincherle przeciwko Komisji, 22 grudnia 1993 r., Rec. s. I‑6965, pkt 25
5. W ramach skarg urzędników żądania przedstawione przed sądem Unii mogą zawierać jedynie zastrzeżenia oparte na tej samej podstawie, na której oparte są zastrzeżenia podniesione w zażaleniu, choć oczywiście zastrzeżenia te mogą zostać rozwinięte przed sądem Unii poprzez przedstawienie zarzutów i argumentów niekoniecznie zawartych w zażaleniu, lecz ściśle z nimi związanych.
W celu dokonania oceny, czy zastrzeżenia oparte są na tej samej podstawie co podstawa, na której oparte są zastrzeżenia podniesione w zażaleniu, sąd Unii nie może oprzeć się jedynie na okoliczności, że zarzut ma na celu podważenie zgodności z prawem materialnym czy, alternatywnie, zgodności z prawem formalnym rozpatrywanego aktu.
Inna wykładnia zasady zgodności między skargą a zażaleniem mogłaby umożliwiać skarżącemu podniesienie, po raz pierwszy przed sądem Unii, zarzutu, niemającego żadnego związku z zarzutami podniesionymi w zażaleniu, skoro zarzuty te, rozpatrywane łącznie, dotyczą zgodności z prawem materialnym albo zgodności z prawem formalnym rozpatrywanego aktu. W tych okolicznościach organ powołujący zapoznałby się w ramach zażalenia tylko z częścią zarzutów wysuwanych wobec administracji. Nie będąc w stanie wystarczająco szczegółowo zapoznać się z zarzutami czy dezyderatami zainteresowanego, wspomniany organ nie mógłby zatem podjąć próby ugodowego rozstrzygnięcia.
Ponadto okoliczność, że zawarte w skardze i zażaleniu zarzuty mają na celu podważenie zgodności z prawem materialnym czy, alternatywnie, zgodności z prawem formalnym aktu, sama w sobie nie pozwala ustalić, czy te zarzuty mogłyby być uznane za ściśle ze sobą powiązane. Pojęcia zgodności z prawem materialnym i zgodności z prawem formalnym są bowiem, w świetle konkretnego przedmiotu rozpatrywanego zastrzeżenia, zbyt szerokie i abstrakcyjne do zapewnienia tego, by takie powiązanie mogło istnieć między zarzutami mieszczącymi się wyłącznie w ramach jednego czy drugiego pojęcia.
(zob. pkt 73, 75, 78, 79)
Odesłanie:
Trybunał: sprawa 142/85 Schwiering przeciwko Trybunałowi Obrachunkowemu, 23 października 1986 r., Rec. s. 3177, pkt 11; sprawa 242/85 Geist przeciwko Komisji, 20 maja 1987 r., Rec. s. 2181, pkt 9; sprawa 224/87 Koutchoumoff przeciwko Komisji, 26 stycznia 1989 r., Rec. s. 99, pkt 10; sprawa 133/88 Del Amo Martinez przeciwko Parlamentowi, 14 marca 1989 r., Rec. s. 689, pkt 10
Sąd, sprawa T‑361/94 Weir przeciwko Komisji, 12 marca 1996 r., RecFP s. I‑A‑121, II-381, pkt 27
6. Wdrożenie zasady zgodności między skargą a zażaleniem, jak również jej kontrola przez sąd Unii powinny gwarantować całkowite poszanowanie równocześnie: z jednej strony zasady skutecznej ochrony sądowej, która stanowi wyrażoną w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej zasadę ogólną prawa Unii, aby zainteresowany mógł skutecznie podważyć niekorzystną dla niego decyzję organu powołującego, a z drugiej strony zasadę pewności prawa, aby wspomniany organ już na etapie zażalenia był w stanie poznać formułowane przez zainteresowanego pod adresem podważanej decyzji uwagi krytyczne. Tym samym, o ile niezmienność przedmiotu i podstawy sporu między zażaleniem i skargą jest konieczna do umożliwienia ugodowego rozstrzygnięcia rozbieżności, poprzez informowanie organ powołujący począwszy od etapu złożenia zażalenia o krytycznych uwagach zainteresowanego, o tyle wykładnia tych pojęć nie może prowadzić do ograniczenia możliwości skutecznego kwestionowania przez zainteresowanego niekorzystnej dla niego decyzji. Jest to powód, dla którego pojęcie przedmiotu sporu, które odpowiada żądaniom zainteresowanego, jak również pojęcie podstawy sporu, które odpowiada prawnej i faktycznej podstawie tych żądań, nie powinny podlegać ścisłej wykładni.
W tym kontekście sama zmiana podstawy prawnej jednego z zarzutów nie wystarczy do zakwalifikowania jego podstawy za nową. Kilka podstaw prawnych może bowiem wspierać jedno i to samo żądanie, a tym samym jedną i tę samą podstawę. Innymi słowy, okoliczność powołania się w skardze na naruszenie konkretnego przepisu, który nie został powołany w zażaleniu, niekoniecznie oznacza, że podstawa tego sporu została z tego względu zmieniona. Należy bowiem przywiązywać wagę do treści wspomnianej podstawy, a nie wyłącznie do brzmienia jej podstaw prawnych, ponieważ sąd Unii musi sprawdzić, czy istnieje ścisły związek między tymi podstawami i czy są one zasadniczo powiązane z tymi samymi roszczeniami.
(zob. pkt 82–85)
7. W kontekście skargi urzędnika, gdy składający zażalenie zapoznaje się z uzasadnieniem aktu dla niego niekorzystnego w odpowiedzi na swe zażalenie lub gdy uzasadnienie wspomnianej odpowiedzi zasadniczo zmienia lub uzupełnia uzasadnienie zawarte we wspomnianym akcie, zarzut przedstawiony po raz pierwszy na etapie skargi, mający na celu podważenie zasadności uzasadnienia zawartego w odpowiedzi na zażalenie należy uznać za dopuszczalny. W takich wypadkach zainteresowany nie miał bowiem możliwości szczegółowego i ostatecznego zapoznania się z powodami wydania aktu dla niego niekorzystnego.
(zob. pkt 86)
8. Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 99)