KONKLUŻJONIJIET TAL-AVUKAT ĠENERALI
CAMPOS SÁNCHEZ‑BORDONA
ippreżentati fit‑27 ta’ Novembru 2018 (1)
Kawża C‑545/17
Mariusz Pawlak
vs
Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
(talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mis-Sąd Najwyższy (il-Qorti Suprema, il-Polonja))
“Rinviju għal domanda preliminari — Libertà li jiġu pprovduti servizzi — Żvilupp tas-suq intern tas-servizzi postali tal-Unjoni u titjib tal-kwalità tas-servizz — Kunsinna ta’ atti proċedurali fil-kuntest ta’ proċedura ċivili — Leġiżlazzjoni ta’ Stat Membru li tipprevedi effetti proċedurali biss fil-każ ta’ kunsinni mill-uffiċċju tal-posta ta’ operatur innominat”
1. Il-preżentata tal-atti tal-partijiet f’kawża quddiem il-qrati normalment tkun suġġetta għal termini, li n-nuqqas ta’ osservanza tagħhom twassal għat-tardività tagħhom. L-att kellu jiġi ddepożitat, preċiżament fis-sede tal-qorti, mhux iktar tard mill-aħħar ġurnata tat-terminu, anki jekk ċerti Stati Membri jirrikonoxxu li l-kunsinna f’uffiċċju tal-posta hija effettiva, fir-rigward tad-data, daqs dik imwettqa f’tali qorti.
2. Sabiex l-atti proċedurali hekk mibgħuta jkunu ammissibbli, dawn għandhom jinkludu l-ġurnata eżatta li fiha ġew affrankati għand l-operatur postali. Għaldaqstant, f’xi ordinamenti ġuridiċi nazzjonali jintalab li jintbagħtu b’posta rreġistrata, kunsinna inkluża fis-servizz universali.
3. Fil-kawża li wasslet għal dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari, qorti Pollakka ċaħdet appell ippreżentat bil-posta bħala tardiv. Konsegwentement, fil-qosor, qiegħed jiġi diskuss jekk il-leġiżlazzjoni proċedurali nazzjonali li l-qorti bbażat ruħha fuqha hijiex kompatibbli mad-Direttiva 97/67/KE (2) u x’għandha tkun l-interpretazzjoni ta’ din tal-aħħar.
I. Il-kuntest ġuridiku
A. Id-dritt tal-Unjoni
1. Id-Direttiva 97/67
4. Skont il-premessa 20 tagħha:
“Billi, għal raġunijiet ta’ ordni pubbliku u sigurtà pubblika, l-Istati Membri jista’ jkollhom interess leġittimu li jikkonferixxu fuq entità waħda jew aktar nominati minnhom id-dritt li jqiegħdu fuq l-awtostrada pubblika kaxxi ta’ l-ittri intenzjonati biex jirċievu oġġetti postali; billi, għall-istess raġunijiet, għandhom ikunu intitolati li jaħtru entità jew entitajiet responsabbli għall-ħruġ ta’ bolli postali li jidentifikaw il-pajjiż ta’ oriġini u dawk responsabbli li jipprovdu s-servizz tal-posta reġistrat użat matul il-proċeduri ġudizzjarji jew amministrattivi mal-leġislazzjoni nazzjonali tagħhom […]”.
5. L-Artikolu 7 jistabbilixxi li:
“1. L-Istati Membri m’għandhomx jagħtu jew iżommu fis-seħħ id-drittijiet esklussivi jew speċjali għall-istabbiliment u l-forniment ta’ servizzi postali. L-Istati Membri jistgħu jiffinanzjaw il-forniment ta’ servizz universali skond wieħed jew aktar mill-modi previsti fil-paragrafi 2, 3 u 4, jew skond kwalunkwe mezz ieħor kompatibbli mat-Trattat.
2. L-Istati Membri jistgħu jiżguraw il-forniment ta’ servizzi universali billi jakkwistaw dawn is-servizzi skond ir-regoli u r-regolamenti applikabbli dwar l-akkwist pubbliku, inkluż, kif previst mid-Direttiva 2004/18/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑31 ta’ Marzu 2004 fuq kordinazzjoni ta’ proċeduri għall-għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi, kuntratti għal provvisti pubbliċi u kuntratti għal servizzi pubbliċi [(3)].”
6. L-Artikolu 8 jipprovdi li:
“Id-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikolu 7 għandhom ikunu mingħajr preġudizzju għad-drittijiet ta’ l-Istati Membri li jorganizzaw it-tqegħid tal-kaxxi ta’ l-ittri fuq awtostrada pubblika, il-ħruġ ta’ bolli postali u s-servizz ta’ posta reġistrata użat matul proċeduri ġudizzjali jew amministrattivi skond il-leġislazzjoni nazzjonali tagħhom.”
2. Id-Direttiva 2006/111/KE (4)
7. Skont l-Artikolu 2 tagħha:
“Għall-fini ta’ din id-Direttiva:
[…]
(f) ‘drittijiet esklużivi’ tfisser drittijiet mogħtija minn Stat Membru lil impriża waħda b’kull strument leġiżlattiv, regolatorju jew amministrattiv, u li jirriżervalha d-dritt li tipprovdi servizz jew twettaq attività f’erja ġeografika partikolari;
(g) ‘drittijiet speċjali’ tfisser drittijiet li jingħataw minn Stat Membru lil għadd limitat ta’ impriżi, bi kwalunkwe strument leġiżlattiv, regolatorju jew amministrativ, li, f’ċerta erja ġeografika partikolari:
(i) jillimita għal tnejn jew iżjed l-għadd ta’ tali impriżi, awtorizzati li jipprovdu servizz jew iwettqu attività, għajr skont kriterji oġġettivi, proporzjonali u mhux diskriminatorji; jew
[…]
(iii) jagħti lil xi impriża jew impriżi, għajr skont dawn il-kriterji, xi vantaġġi legali jew regolatorji li jaffetwaw sostanzjalment l-abbiltà li xi impriża oħra tipprovdi l-istess servizz jew topera l-istess attività fl-istess erja ġeografika taħt kundizzjonijiet sostanzjalment ekwivalenti.”
B. Id-dritt Pollakk
8. L-Artikolu 165(2) tal-Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (il-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili) (5) jistabbilixxi:
“Il-preżentata ta’ att proċedurali fl-uffiċċju tal-posta Pollakk ta’ operatur postali nnominat fis-sens tal-[Liġi Postali], jew fl-uffiċċju tal-posta ta’ fornitur li jiżgura s-servizz postali universali fi Stat Membru ieħor tal-Unjoni, hija ekwivalenti għall-preżentata tiegħu quddiem il-qorti”.
9. L-Artikolu 3(13) tal-Liġi Postali tgħid li l-“operatur innominat” huwa l-operatur postali “inkarigat” li jiżgura s-servizz postali universali. Madankollu, l-operaturi l-oħrajn huma “awtorizzati” (iżda mhux “obbligati”) sabiex iwettqu attivitajiet postali fis-settur li jagħżlu.
10. B’deċiżjoni tal-Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (il-President tal-Uffiċċju tal-Komunikazzjoni Elettronika) tat‑30 ta’ Ġunju 2015, Poczta Polska S.A. iżżomm il-kwalità ta’ operatur innominat għall-provvista tas-servizz postali universali għal għaxar snin.
II. Il-fatti li wasslu għall-kawża u d-domandi preliminari
11. Mariusz Pawlak, professjonist fil-qasam tal-agrikoltura, kellu inċident fuq il-post tax-xogħol, li għalih talab kumpens lil Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (il-Fond ta’ Previdenza Soċjali Agrikola; iktar ’il quddiem il-“FPSA”). Iddiżappuntat bir-risposta li rċieva, M. Pawlak ikkontesta d-deċiżjoni tal-President tal-FPSA quddiem is-Sad Rejonowy w Poznan‑Grundwald (il-Qorti Distrettwali ta’ Poznan‑Grundwald, il-Polonja), li tat raġun lir-rikorrent.
12. Il-President tal-FPSA kkontesta d-deċiżjoni tal-Ewwel Istanza quddiem is-Sad Okregowy w Pozaniu (il-Qorti Reġjonali ta’ Poznan, il-Polonja), iżda din il-qorti ddikjarat dan l-appell inammissibbli, inkwantu tardiv, minħabba li dan wasal għand tali qorti fit‑22 ta’ Ġunju 2016, meta t-terminu kien jiskadi fl‑20.
13. Skont il-qorti tal-appell, għalkemm it-timbru tal-oġġett postali, li ġie ddepożitat għand operatur (In Post S.A.) differenti mill-operatur innominat, kellu l-20 ta’ Ġunju 2016 bħala data, li hija l-aħħar ġurnata tat-terminu sabiex wieħed jappella, din iċ-ċirkustanza kienet irrilevanti. L-Artikolu 165(2) tal-KPĊ iqis ekwivalenti għall-preżentata ta’ att proċedurali quddiem il-qorti dik biss li titwettaq mill-operatur innominat, anki jekk titwettaq permezz tal-posta ordinarja.
14. Il-President tal-FPSA ppreżenta appell quddiem is-Sąd Najwyższy (il-Qorti Suprema, il-Polonja) kontra d-deċiżjoni tal-qorti tal-appell. B’mod partikolari, huwa allega l-ksur tal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ, minħabba li l-att tiegħu ġie ddepożitat fit-terminu, peress li l-kunsinna fl-uffiċċju tal-posta ta’ operatur postali differenti minn dak innominat hija valida.
15. Is-Sąd Najwyższy (il-Qorti Suprema), f’awla ordinarja, ikkonstatat li l-ġurisprudenza tagħha dwar l-Artikolu 165(2) tal-KPĊ ma hijiex univoka u tqajjem xi dubji, b’mod partikolari fir-rigward tal-kompatibbiltà tagħha mad-dritt tal-Unjoni. Għaldaqstant, ippreżentat il-kwistjoni ta’ liġi għal sentenza mill-awla estiża tagħha, li ddeċidiet li tagħmel tliet domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja li ser jiġu ppreżentati sussegwentement.
16. Id-digriet tar-rinviju juri d-diverġenza bejn iż-żewġ pożizzjonijiet opposti fir-rigward tal-effetti legali tal-preżentata ta’ att proċedurali, fl-uffiċċju Pollakk ta’ operatur postali differenti mill-operatur innominat: a) pożizzjoni ta’ maġġoranza, li skontha l-att iddepożitat taħt dawn il-kundizzjonijiet, jekk jasal għand il-qorti ladarba jkun għadda t-terminu għat-twettiq ta’ att proċedurali, huwa tardiv; u (b) pożizzjoni ta’ minoranza, li skontha l-preżentata tal-att fit-terminu, f’uffiċċju tal-posta Pollakk, għandha l-istess effetti legali (jiġifieri, hija ekwivalenti għall-preżentata tiegħu quddiem il-qorti), kemm jekk l-uffiċċju huwa tal-operatur innominat, kif ukoll jekk huwa ta’ kwalunkwe operatur postali ieħor.
17. Skont il-qorti tar-rinviju:
– L-ewwel linja ta’ ġurisprudenza ma tevalwax il-kuntest tad-dritt tal-Unjoni, minħabba li huwa kkunsidrat li l-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 97/67 ma jinkludix il-leġiżlazzjoni relatata mal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ (6).
– Min-naħa l-oħra, it-tieni linja (f’minoranza) tippromwovi interpretazzjoni konformi mad-dritt tal-Unjoni, anki jekk il-kawżi (7) li tirriżulta minnhom ma jinkludux argument ċar, la dwar il-portata tal-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67, u lanqas dwar il-mod ta’ kif l-applikazzjoni tal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ għandha tiġi adattata għad-dritt tal-Unjoni.
18. Quddiem din is-sitwazzjoni ta’ dubju, is-Sąd Najwyższy (il-Qorti Suprema) iddeċidiet li tagħmel id-domandi preliminari li ġejjin lill-Qorti tal-Ġustizzja:
“1) L-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67/KE […] moqrija flimkien mal-Artikolu 8 tagħha, għandha tiġi interpretata fis-sens li tikkostitwixxi dritt speċjali l-leġiżlazzjoni nazzjonali dwar id-dritt proċedurali prevista fl-Artikolu 165(2) tal-Liġi Pollakka tas‑17 ta’ Novembru 1964 li tistabbilixxi [l-KPĊ], li jipprevedi li huwa biss id-depożitu ta’ att proċedurali fl-uffiċċju tal-posta tal-operatur innominat, jiġifieri l-operatur inkarigat sabiex jiżgura s-servizz postali universali, li huwa ekwivalenti għall-preżentata ta’ dan l-att proċedurali quddiem il-qorti, filwaqt li jeskludi dan l-effett fil-każ li l-att proċedurali jiġi ppreżentat f’uffiċċju tal-posta nazzjonali ta’ operatur postali ieħor li jipprovdi servizz postali universali iżda li ma jkunx l-operatur innominat?
2) Jekk l-ewwel domanda teħtieġ risposta fl-affermattiv, l-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67, moqrija flimkien mal-Artikolu 4(3) TUE, għandha tiġi interpretata fis-sens li għandhom jiġu estiżi għall-operaturi postali l-oħra l-vantaġġi li jirriżultaw mill-għoti lill-operatur innominat ta’ dritt speċjali bi ksur tal-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67, b’tali mod li d-depożitu ta’ att proċedurali f’uffiċċju tal-posta nazzjonali jew fl-uffiċċju tal-posta ta’ fornitur ta’ servizz postali universali li ma huwiex l-operatur innominat għandu jitqies ukoll li huwa ekwivalenti għall-preżentata ta’ dan l-att proċedurali quddiem il-qorti, fuq il-bażi ta’ prinċipji simili għal dawk li joħorġu mis-sentenza tal‑21 ta’ Ġunju 2007, Jonkman et (C‑231/06 sa C‑233/06)?
3) Jekk it-tieni domanda teħtieġ risposta fl-affermattiv, l-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67, moqrija flimkien mal-Artikolu 4(3) TUE, għandha tiġi interpretata fis-sens li parti fil-proċedura li tkun emanazzjoni ta’ Stat Membru tista’ tinvoka n-nuqqas ta’ konformità mal-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67 ta’ dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali bħalma huwa l-Artikolu 165(2) tal-Liġi Pollakka li tistabbilixxi Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili?”
III. Il-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja
19. Id-digriet tar-rinviju ġie rreġistrat fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fit‑18 ta’ Settembru 2017.
20. Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub mill-Gvern Pollakk u l-Kummissjoni, li r-rappreżentanti tagħhom attendew is-seduta li nżammet fit‑18 ta’ Settembru 2018.
IV. L-analiżi ġuridika
A. L-ewwel domanda preliminari: l-interpretazzjoni tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67
1. L-osservazzjonijiet tal-partijiet
21. Il-Gvern Pollakk iqis li dispożizzjoni bħall-Artikolu 165(2) tal-KPĊ ma tagħmilx parti mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 97/67, iżda tikkorrispondi għal dispożizzjonijiet tad-dritt proċedurali, li din tal-aħħar ma għandhiex l-għan li tarmonizza.
22. F’dan is-sens, huwa tal-opinjoni li d-Direttiva 97/67 ġiet adottata fuq il-bażi tal-Artikolu 95 TFUE, li l-għan tiegħu huwa s-suq uniku. Min-naħa l-oħra, l-armonizzazzjoni tar-regoli proċedurali kienet teħtieġ l-Artikolu 81 TFUE bħala bażi legali. Barra minn hekk, l-Artikolu 1 tad-Direttiva 97/67, dwar il-kamp ta’ applikazzjoni, jelenka l-oqsma kollha armonizzati minnu, fosthom dawk li ma humiex relatati mal-proċedura ċivili (8).
23. Għalkemm jirrikonoxxi li d-dispożizzjoni legali nazzjonali tista’ taffettwa l-qasam ekonomiku li fih joperaw l-operaturi postali, dan it-tip ta’ effetti lanqas ma jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 97/67. L-Artikolu 7(1) jikkonferma dan minħabba li jipprojbixxi l-għoti jew iż-żamma ta’ drittijiet speċjali “għall-istabbiliment u l-forniment ta’ servizzi postali”. Soluzzjoni opposta tkun sorprendenti, minħabba li lanqas ir-Regolament (KE) Nru 1393/2007 (9) ma kien jirregola l-effetti tal-preżentata ta’ atti proċedurali (10).
24. Sussidjarjament, il-Gvern Pollakk jgħid li, fi kwalunkwe każ, l-Artikolu 165(2) tal-KPĊ ma jagħti l-ebda “dritt speċjali” fis-sens tal-Artikoli 7(1) u 8 tad-Direttiva 97/67, kunċett li għandu jiġi interpretat fid-dawl tal-Artikolu 4(2). Dan jenfasizza s-sitwazzjoni differenti li jinsabu fiha l-operatur tas-servizz universali, minn naħa, u l-operaturi l-oħrajn, min-naħa l-oħra, fatt li jidher kemm fit-tip ta’ obbligi li għandhom jiġu ssodisfatti, kif ukoll fil-mod ta’ finanzjament tagħhom. Għalkemm bis-saħħa tas-servizz pubbliku jingħataw ċerti drittijiet lill-operatur innominat, ma jfissirx li dan dejjem jirrigwarda drittijiet speċjali.
25. Skont il-Gvern Pollakk, ma hijiex pertinenti għal din il-kawża l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, inkluża s-sentenza SOA Nazionale Costruttori (11), minħabba li l-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67 jeskludi li s-servizzi tal-posta rreġistrata jikkostitwixxu dritt speċjali. Għaldaqstant, huwa dritt marbut mal-provvista tas-servizz universali.
26. Dan jargumenta wkoll li, fil-kuntest ta’ investigazzjoni dwar possibbiltà ta’ għajnuna mill-istat, b’rabta mal-kumpens mogħti lil Poczta Polska mill-provvista tas-servizz universali fis-snin 2013 sal‑2015, il-Kummissjoni kienet diġà vvalidat id-dispożizzjoni nazzjonali inkwistjoni (12).
27. Fir-rigward tad-“drittijiet speċjali”, il-Kummissjoni tgħid li l-eżistenza tagħhom titlob, skont il-ġurisprudenza: a) att tal-Istat; b) l-għoti ta’ privileġġ lil impriża jew diversi impriżi; u ċ) l-effett sostanzjali fuq il-kapaċità tal-operaturi l-oħrajn li jwettqu l-attività ekonomika tagħhom taħt kundizzjonijiet ekwivalenti (13). Din titlob li jittieħdu inkunsiderazzjoni dawn il-fatturi u tqis li l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67 ikopri l-atti ġuridiċi kollha li jikkonferixxu tali vantaġġi. Barra minn hekk, tfakkar li din id-dispożizzjoni tfisser bidla ta’ paradigma fis-settur postali, minħabba li tirrappreżenta l-aħħar stadju tal-ftuħ tas-suq ta’ servizzi postali, permezz tat-tneħħija tad-drittijiet speċjali kollha fis-seħħ u ostakoli oħrajn għal-libertà li jiġu pprovduti tali servizzi (14).
28. Konsegwentement, skont il-Kummissjoni, il-karatteristiċi tal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ jinfluwenzaw b’mod sinjifikattiv l-attività tas-servizzi ta’ trażmissjoni ta’ atti proċedurali fil-qrati nazzjonali, sa fejn għandhom impatt fuq il-kundizzjonijiet li taħthom jiġu pprovduti mill-operaturi postali l-oħrajn.
29. Il-Kummissjoni taqbel mal-qorti tar-rinviju li l-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67 ma jippermettix li l-kunsinna ta’ atti proċedurali tkun irriżervata għal operatur wieħed, iżda jawtorizza lill-Istati Membri sabiex jeżiġu li ssir permezz ta’ posta rreġistrata. F’dan ir-rigward, tinnota li l-Artikolu 165(2) tal-KPĊ ma huwiex limitat għall-posta rreġistrata u li d-digriet tar-rinviju ma jispeċifikax li huwa bbażat fuq raġunijiet ta’ ordni u ta’ sigurtà pubbliċi, kif tippreskrivi l-premessa 20 tad-Direttiva 97/67.
2. L-evalwazzjoni legali
a) “Dritt speċjali” skont l-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1)
30. Permezz tal-ewwel domanda preliminari, il-qorti tar-rinviju trid tkun taf jekk is-sistema ta’ preżentata ta’ atti proċedurali, li l-Artikolu 165(2) tal-KPĊ jirrikonoxxi biss lill-operatur innominat, tippreżumix l-eżistenza ta’ dritt speċjali, fis-sens tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67 (15).
31. L-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67 tinkludi projbizzjoni ċara u espressa tal-għoti jew iż-żamma ta’ drittijiet speċjali jew esklużivi għall-istabbiliment u l-forniment ta’ servizzi postali. Madankollu, la din id-dispożizzjoni u l-ebda waħda oħra tal-istess direttiva, ma jiddefinixxu l-espressjoni “drittijiet speċjali” u “drittijiet esklussivi”, b’mod li l-interpretazzjoni tagħhom hija diffiċli.
32. Madankollu, minn perspettiva sistematika, għandu jiġi enfasizzat li tali projbizzjoni tirriproduċi kważi eżattament dik tal-Artikolu 106(1) TFUE, dwar l-impriżi pubbliċi u l-impriżi li jgawdu dawn it-tipi ta’ drittijiet, anki jekk din hija adattata għall-kuntest tas-settur postali li d-Direttiva 97/67 hija intiża li tirregola. Fil-fatt, din tixbah ukoll lid-definizzjoni li tidher fl-Avviż dwar is-servizzi postali (16).
33. Minħabba dawn l-affinitajiet, u peress li l-bażi ġuridika tagħha hija l-Artikolu 106(3) TFUE, li jippermetti lill-Kummissjoni tindirizza direttivi lill-Istati Membri sabiex tiġi żgurata l-applikazzjoni tal-Artikolu 106 TFUE fl-intier tiegħu, id-definizzjoni tad-drittijiet speċjali u esklużivi mogħtija fl-Artikolu 2(f) u (g)(iii) tad-Direttiva 2006/111 tista’ tiġi aċċettata. Barra minn hekk, Poczta Polska hija impriża b’kapital kompletament pubbliku (17).
34. Fir-realtà, jeżistu għażliet oħrajn sabiex wieħed ikun jaf it-tifsira ta’ dawn l-espressjonijiet f’leġiżlazzjonijiet relattivament simili għad-Direttiva 97/67, minħabba li jirrigwardaw il-liberalizzazzjoni ta’ ċerti setturi (18). Madankollu, minħabba n-natura trasversali tad-Direttiva 2006/111, inqis li hija iktar xierqa għall-għanijiet imfittxa f’dan il-każ. Barra minn hekk, il-kontenut ta’ dawn il-leġiżlazzjonijiet oħrajn ma huwiex essenzjalment differenti minn dak tad-Direttiva 2006/111.
35. Fuq il-bażi ta’ dawn il-premessi, naħseb li l-kategorija ta’ “drittijiet speċjali jew esklussivi”, tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67, moqri flimkien mal-Artikolu 2(f) u (g) tad-Direttiva 2006/111, hija applikabbli għal din il-kawża. Hemm diversi motivi li wassluni għal din id-dikjarazzjoni.
36. L-ewwel nett, dan jirrigwarda vantaġġ mogħti legalment, minħabba li:
– Jidher f’dispożizzjoni tal-KPĊ, kodiċi stabbilit bħala liġi formali.
– Huwa kkonkretizzat fi prerogattiva mogħtija lill-operatur innominat (Poczta Polska), li s-servizzi tiegħu jippreferuhom il-persuni li qegħdin jibagħtu l-atti proċedurali, preċiżament minħabba l-preżunzjoni ta’ konformità mat-terminu għall-kunsinna tagħhom u l-valur tad-dokument uffiċjali (19) li jkollu rċevuta bħala prova għad-depożitu tiegħu. Il-bqija tal-operaturi ma jgawdux minn dan il-benefiċċju (20).
37. It-tieni nett, id-dritt li tirċievi u tittrażmetti atti proċedurali, bil-privileġġ li d-depożitu tagħhom għand l-operatur innominat ikun ekwivalenti għall-kunsinna għand is-sede tal-qorti (jiġifieri, definittivament, dak li jikkonsisti f’vantaġġ), ikun irriżervat għal impriża pubblika waħda skont sistema ta’ esklużività.
38. It-tielet nett, il-vantaġġ jirriżulta fi dħul ogħla għall-operatur innominat li, alternattivament, jinqasam bejn l-operaturi postali l-oħrajn (21). Konsegwentement, dan jaffettwa l-kapaċità ta’ kwalunkwe impriża oħra sabiex tipprovdi l-istess servizz jew twettaq l-istess attività (22) taħt kundizzjonijiet ekwivalenti. L-ekwivalenza ma tibqax teżisti mill-mument li fih l-ebda kompetitur ma jkun jista’ jiżgura li att proċedurali, li jingħatalu fl-aħħar ġranet ta’ terminu stabbiliti legalment (kif normalment ikun il-każ), jasal għand il-qorti destinatarja qabel l-aħħar ġurnata ta’ dan it-terminu.
39. Ir-raba’ nett, l-għoti ta’ vantaġġ, bħala tali, ma jitwettaqx permezz ta’ sejħa għal offerti jew b’xi mod simili, konformement mar-regoli ta’ kuntratti pubbliċi tal-Unjoni (23). Fil-prinċipju, bħalma ddikjara l-Gvern Pollakk, is-selezzjoni ta’ operatur postali nnominat sabiex jipprovdi s-servizz universali ssir permezz ta’ sejħa għal offerti bejn l-impriżi inkwistjoni (24), skont regoli interni konformi mal-prinċipji ta’ oġġettività, ta’ proporzjonalità, ta’ nondiskriminazzjoni u ta’ trasparenza. Madankollu, mir-risposta bil-miktub tiegħu għal domanda tal-Qorti tal-Ġustizzja, jiġi dedott li la l-kriterji ta’ selezzjoni u lanqas dawk ta’ attribuzzjoni ma jirreferu għall-affidabbiltà tal-kunsinna ta’ posta rreġistrata, lil hinn mill-obbligu li l-kunsinnatur jingħata rċevuta bħala konferma tal-oġġett postali (25), kriterju li ma jirreferux għalih l-atti proċedurali.
40. Għaldaqstant, il-vantaġġ inkwistjoni ma huwiex inerenti għall-attribuzzjoni tas-servizz universali, iżda jseħħ permezz tal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ, ladarba ssir il-ħatra tal-operatur innominat.
41. Fid-dawl ta’ dak li ser ngħid sussegwentement dwar l-applikazzjoni tal-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67, ma huwiex importanti, għar-risposta tal-Qorti tal-Ġustizzja għad-domanda preliminari, li vantaġġ mogħti f’dawn it-termini jikkwalifika bħala dritt esklużiv (favur impriża waħda) jew dritt speċjali. Dak li huwa importanti, fir-rigward ta’ kwalunkwe wieħed minn dawn il-każijiet, huwa r-rabta tiegħu mad-deroga li tissemma fl-imsemmi Artikolu 8.
b) Id-deroga mill-projbizzjoni tal-għoti ta’ drittijiet speċjali: l-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67
1) Ir-rabta bejn l-Artikoli 7 u 8 tad-Direttiva 97/67
42. Fid-dawl tal-ewwel kliem tal-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67, iż-żewġ dispożizzjonijiet jinsabu f’relazzjoni ta’ prinċipju/deroga. Is-sentenza “[i]d-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikolu 7 għandhom ikunu mingħajr preġudizzju [(26)] għad-drittijiet ta’ l-Istati Membri […]” (27) huwa suffiċjentement ċar f’dan ir-rigward.
43. Għalkemm huwa minnu li l-Qorti tal-Ġustizzja ġeneralment titlob l-interpretazzjoni stretta tad-dispożizzjonijiet li jinkludu deroga (28), osservazzjoni fid-dettall tal-oriġini tal-Artikoli 7 u 8 tippermetti li ma jsirux konklużjonijiet mgħaġġla dwar il-portata tal-marġni ta’ kontroll mogħtija lill-Istati Membri mit-tieni wieħed minn dawn l-artikoli.
2) Oriġini u evoluzzjoni taż-żewġ dispożizzjonijiet
44. Mill-qari tal-atti preparatorji jirriżulta li ż-żewġ dispożizzjonijiet oriġinaw mir-relazzjoni ta’ prinċipju/deroga msemmija (29). Għalhekk, fil-proposta għal direttiva, l-Artikolu 7 attwali kien jinkludi serje ta’ oqsma tas-suq postali li l-Istati Membri setgħu jinkludu fis-servizz universali u jirriżervawhom għall-fornitur ta’ dan is-servizz (b’mod ġenerali, il-ġbir, it-trasport, il-klassifikazzjoni u d-distribuzzjoni ta’ oġġetti ta’ korrispondenza b’piż ta’ inqas minn 350 gramma). Ir-riżerva kienet iġġustifikata mill-ħtieġa li jiġi permess il-funzjonament tas-servizz universali taħt kundizzjonijiet ta’ bilanċ finanzjarju (30).
45. Dawn l-ideat ġew inkorporati mingħajr differenzi notevoli fit-test finali tal-Artikolu 7 u tal-premessa 16 tad-Direttiva 97/67 fil-verżjoni oriġinali tagħha. Barra minn hekk, il-premessa 19 tagħha tagħmilha ċara li, fil-proċess ta’ liberalizzazzjoni progressiva tas-suq postali, id-dispożizzjonijiet, fost l-oħrajn, tas-setturi rriżervati kellhom jiġu rriveduti sa Jannar tas-sena 2000, b’tali mod li jingħata żmien għall-adattament għall-fornituri tas-servizz universali (li kienu, dak iż-żmien, l-operaturi storiċi tal-Istati Membri).
46. Fir-rigward tal-Artikolu 8, il-proċess leġiżlattiv tiegħu jiżvela li l-proposta għal direttiva sempliċiment tiddikjara biss is-setgħa tal-Istati Membri sabiex jinnominaw l-entità jew l-entitajiet awtorizzati sabiex iqiegħdu l-kaxxi tal-ittri f’toroq pubbliċi u joħorġu bolli postali (31).
47. Id-dritt tal-entitajiet innominati sabiex “jiżguraw is-servizz tal-oġġetti rreġistrati”, flimkien ma’ dak relatat mal-kaxxi tal-ittri u l-bolli postali huwa riżultat tal-emenda Nru 41 tal-Parlament Ewropew (32). Għalkemm il-Kummissjoni ċaħdet tali rettifika, billi allegat li “xejn ma jiġġustifika r-restrizzjoni tal-kompetizzjoni fis-servizzi tal-posta rreġistrata, lil hinn mil-limiti ta’ tariffi u piżijiet tas-settur irriżervat” (33), il-Kunsill kompla mal-formulazzjoni tal-emenda, fejn żied l-inċiż “użat matul il-proċeduri ġudizzjarji jew amministrattivi” (34), li finalment ġie inkorporat fil-kontenut tal-Artikolu 8. Għalhekk, ġiet estiża s-setgħa li jiġu nnominati l-operaturi ta’ dawn is-servizzi, fejn l-Istati Membru ġew irrikonoxxuti d-dritt li jorganizzawhom.
48. Id-Direttiva 2008/6 ġabet fi tmiemhom is-setturi rriżervati tal-Artikolu 7 tad-Direttiva 97/67: fid-dawl tal-iżvilupp tas-suq postali, tali riżerva ma għandhiex titqies bħala s-soluzzjoni preferenzjali għall-finanzjament tas-servizz universali (35). L-Artikolu 1(8) tad-Direttiva 2008/6 introduċa l-formulazzjoni attwali tal-Artikolu 7, bil-projbizzjoni taż-żamma jew tal-għoti ta’ drittijiet esklużivi u speċjali u l-modi differenti sabiex jiġi ssussidjat il-finanzjament tas-servizz universali, b’tali mod li rriżulta fil-bidla ta’ paradigma fis-settur postali tal-Unjoni (36).
49. Madankollu, dawn il-bidliet ma affettwawx il-formulazzjoni tal-Artikolu 8, li baqa’ ma ġiex affettwat. Għaldaqstant, id-dispożizzjoni tirrappreżenta, linja ta’ demarkazzjoni fir-rigward tal-projbizzjoni tal-għoti ta’ drittijiet esklużivi u speċjali msemmija fl-Artikolu 7. F’dan il-punt għandha tiġi ddeterminata l-portata tiegħu.
3) Il-portata tad-deroga tal-Artikolu 8
50. B’mod partikolari, għandu jiġi investigat is-sens tas-setgħa mogħtija lill-Istati Membri sabiex jorganizzaw is-servizz tal-posta rreġistrata fil-kuntest tal-proċeduri ġudizzjarji. Skont il-Kummissjoni u l-qorti tar-rinviju, l-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67 ma jawtorizzax lill-Istati Membri sabiex jirriżervaw il-kunsinna tal-atti proċedurali għal operatur uniku, iżda sempliċement sabiex jeżiġu li jintbagħtu permezz ta’ posta rreġistrata.
51. Ma naqbilx ma’ dan ir-raġunament. Pjuttost naqbel mal-Gvern Pollakk fir-rigward li l-oġġetti rreġistrati huma parti mill-provvisti minimi li, skont it-tielet inċiż tal-Artikolu 3(4) tad-Direttiva 97/67, huma inklużi fis-servizz universali. Barra minn hekk, l-Artikolu 4(2) ta’ dan l-istess test regolamentari jawtorizza n-nomina ta’ impriża unika bħala fornitur tas-servizz universali. Barra minn hekk u fuq kollox, ma hemm l-ebda oġġezzjoni li, fl-applikazzjoni tal-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67, id-dritt intern jorganizza s-sistema partikolari tal-oġġetti rreġistrati indirizzati lill-qrati sabiex jingħataw lill-fornitur tas-servizz universali.
52. Fir-rigward tat-tifsira tal-espressjoni “servizz ta’ posta rreġistrata użat matul il-proċeduri ġudizzjarji”, mill-osservazzjonijiet tagħha nikkonkludi li l-Kummissjoni ma għadhiex tiddefendi l-perspettiva li tidher fl-Avviż dwar is-servizzi postali (37). Fih jidher li kienet qiegħda tillimita l-portata tal-libertà li jiġu pprovduti servizzi tal-Artikolu 56 TFUE, b’rabta mal-Artikoli 51 TFUE u 62 TFUE, għan-notifiki ġudizzjarji bħala espressjoni tal-eżerċizzju tas-setgħa pubblika. Li wieħed jittrasferixxi tali interpretazzjoni għall-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 97/67 kien ikun qiegħed jissimplifikaha wisq, minħabba li l-Artikolu 8 ma jagħmilx distinzjoni bejn att proċedurali mibgħut minn individwu u notifika li saret mill-qrati.
53. Il-problema ta’ din il-kawża hija li, kif enfasizzat il-Kummissjoni, l-Artikolu 165(2) tal-KPĊ ma jsemmix esklużivament il-posta rreġistrata, fatt li jimplika li l-vantaġġ jestendi għall-kunsinni kollha (jiġifieri anki dawk mhux irreġistrati) imwettqa permezz tal-operatur innominat, għall-kuntrarju tal-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67.
54. Il-fatt li l-Artikolu 165(2) tal-KPĊ ma huwiex limitat għall-oġġetti rreġistrati (ma jsemmihomx espressament) ma jfissirx li ma jinkludihomx. Għall-kuntrarju, il-ġeneralità tal-formulazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, billi ma tagħmilx distinzjoni bejn xi modalitajiet u oħrajn, timplika l-applikazzjoni tagħha għalihom kollha, inkluża l-posta rreġistrata.
55. Għaldaqstant, naħseb li huwa meħtieġ li ssir distinzjoni bejn tliet verżjonijiet matul l-analiżi tal-applikabbiltà tad-deroga tal-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67, li skontha jiġu applikati: a) il-posta ordinarja; b) il-posta rreġistrata; u ċ) il-posta rreġistrata li tgawdi l-vantaġġ komplementari tal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ.
56. Għalhekk, fir-rigward tal-ewwel verżjoni, l-estensjoni tal-portata tal-vantaġġ esklużiv għall-atti ordinarji (jiġifieri, mhux irreġistrati) indirizzati lill-qorti u jiġu ppreżentati fl-uffiċċji tal-operatur innominat tmur kontra l-għan tad-Direttiva 97/67. Kif diġà għidt, l-ewwel nett, din id-direttiva kienet tfittex li ssir liberalizzazzjoni bil-mod (premessa 8) u, sussegwentement, kienet intiża għat-tlestija kompleta tas-suq intern (38).
57. Preċiżament għal dan l-iskop, id-Direttiva 97/67 illimitat is-servizzi possibbli, li r-regolament tagħhom tħalla liberament f’idejn l-Istati, mingħajr ir-restrizzjonijiet tal-Artikolu 7, għal dawk indikati speċifikament fl-Artikolu 8, mingħajr il-possibbiltà li jiżdiedu oħrajn. Fosthom hemm is-servizz ta’ posta rreġistrata għall-proċeduri ġudizzjarji, iżda mhux is-servizz ta’ posta ordinarja.
58. Jekk, fir-rigward ta’ din tal-aħħar (il-posta ordinarja), l-operatur innominat fil-Polonja jingħata l-istess vantaġġ li diġà jgħodd għall-posta rreġistrata, ikun qiegħed jingħata esklużività li tmur kontra l-għan tad-Direttiva 97/67.
59. Fir-rigward tat-tieni verżjoni, dik relatata mas-servizzi ta’ posta rreġistrata ta’ atti intiżi għall-qrati, il-marġni ta’ manuvra li jingħata lill-Istati sabiex jorganizzaw is-sistema tagħhom (li eventwalment ma jiġux sottomessi għall-kompetizzjoni u jingħataw lil kumpannija waħda) tiġi ġġustifikata għal “raġunijiet ta’ ordni pubbliku u sigurtà pubblika”, kif tafferma espressament il-premessa 20 tad-Direttiva 97/67. Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja saħqet ripetutament li t-termini tal-proċeduri ġudizzjarji huma ta’ ordni pubbliku u ma jikkostitwixxux element diskrezzjonali la għall-partijiet u lanqas għall-qorti, minħabba li dawn ġew stabbiliti sabiex jiżguraw l-amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja, iċ-ċarezza kif ukoll iċ-ċertezza ta’ sitwazzjonijiet legali (39).
60. Għandu jitfakkar li, skont l-Artikolu 2(9) tad-Direttiva 97/67, oġġett irreġistrat jikkorrispondi għal “servizz li jipprovdi garanzija b’rata fissa kontra riskji ta’ telf, serq jew ħsara u li tagħti lill-mittenti, meta approprjat fuq talba, b’xiehda ta’ l-għoti ta’ l-oġġett postali u/jew tal-kunsinna tiegħu lill-indirizzat”. Huwa mifhum sew li, minħabba l-karatteristiċi tagħha, il-posta rreġistrata tissodisfa, fil-proċeduri ġudizzjarji, dawn il-ħtiġijiet u tikkontribwixxi, bl-istess mod, għall-amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja. Ir-rekwiżiti ta’ kwalità u sigurtà tal-oġġetti rreġistrati skont id-Direttiva 97/67, kif ukoll l-effiċjenza probatorja indiskutibbli tagħhom, jiġġustifikaw l-inklużjoni tagħhom mas-servizz universali u għaliex għandhom ċerti konsegwenzi proċedurali li jagħmluhom differenti mill-posta ordinarja (40).
61. Konsegwentement, meta dispożizzjoni legali nazzjonali taċċetta biss l-atti proċedurali li l-kunsinna tagħhom tkun saret bil-posta rreġistrata, permezz tal-operatur innominat sabiex jipprovdi s-servizz universali, bħala ppreżentati fit-terminu, hija koperta mid-deroga tal-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67. Il-libertà leġiżlattiva tal-Istat Membru sabiex jorganizza dan is-servizz tinkludi dik li jassenjah lill-fornitur tas-servizz universali b’mod esklużiv.
62. Baqa’ t-tielet verżjoni x’tiġi analizzata, jiġifieri, meta tiġi aċċettata l-kunsinna rreġistrata ta’ atti proċedurali indirizzati lill-qrati, permezz ta’ operaturi differenti minn dak innominat, iżda ma jingħatalhomx il-benefiċċju proċedurali tal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ (41). F’dan il-kuntest, jitqajjem id-dubju ta’ jekk l-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67 ikoprix din l-inugwaljanza fit-trattament.
63. Għall-ewwel, jista’ jkun li wieħed jaħseb li ma hemmx motivi sabiex tiġi ġġustifikata tali diskriminazzjoni, minħabba li, mill-perspettiva ekonomika, is-servizzi tal-operaturi jistgħu ma jurux differenzi sinjifikattivi fir-rigward tal-kwalità u tal-affidabbiltà tagħhom.
64. Madankollu, naħseb li Stat Membru jista’ jorganizza s-sistema ta’ rċevuta ta’ oġġetti rreġistrati indirizzati lill-qrati, billi jafda biss operatur wieħed (dak li jkopri l-maġġoranza tat-territorju jew li joffri l-iktar garanziji) bl-effett proċedurali rilevanti li l-atti mibgħuta minnu jiġu rrikonoxxuti bħala ppreżentati quddiem tali qrati f’din l-istess data.
65. Ir-raġunijiet ta’ ċertezza legali jiġġustifikaw din ir-restrizzjoni, li hija koperta mill-marġni ta’ diskrezzjoni u ta’ organizzazzjoni tas-servizzi postali li l-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67 jagħti lill-Istati Membri fir-rigward, preċiżament, tal-posta rreġistrata użata fil-kuntest tal-proċeduri ġudizzjarji. F’dan il-kuntest, in-nomina ta’ operatur bħala responsabbli għas-servizz universali, “billi jittieħed kont tar-rwol importanti li dan għandu fil-koeżjoni soċjali u territorjali” (42), tista’ jkollha rabta, jekk hekk jiddeċiedi l-Istat Membru fil-marġni ta’ diskrezzjoni msemmi, mal-ogħla sigurtà tat-traffiku tal-atti proċedurali.
66. Fil-qosor, bħala risposta għall-ewwel domanda preliminari, nissuġġerixxi li l-Artikoli 7(1) u (8) tad-Direttiva 97/67 jippermettu lil Stat Membru jorganizza s-servizz ta’ posta użat fil-kuntest tal-proċeduri ġudizzjarji, b’tali mod li huwa biss id-depożitu tal-oġġetti rreġistrati fl-uffiċċji tal-operatur innominat sabiex joffri servizz universali li huwa rikonoxxut bħala ekwivalenti għall-preżentata ta’ tali oġġetti quddiem il-qrati.
B. It-tieni domanda preliminari: konsegwenzi ta’ inkompatibbiltà eventwali tal-leġiżlazzjoni nazzjonali mad-Direttiva 97/67
1. L-osservazzjonijiet tal-partijiet
67. Il-Gvern Pollakk ma ppreżentax osservazzjonijiet dwar din id-domanda.
68. Il-Kummissjoni tipproponi li ssir distinzjoni bejn l-obbligi proprji tal-leġiżlatur nazzjonali sabiex jiġi riżolt il-ksur tad-dritt tal-Unjoni u dawk li jaqgħu fuq il-qorti tar-rinviju sabiex tiġi żgurata l-effettività tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67.
69. Fir-rigward tal-leġiżlatur nazzjonali, dan igawdi minn marġni ta’ diskrezzjoni wiesa’ sabiex jiġu eliminati l-konsegwenzi tal-ksur, u għalhekk ikun jista’: a) jestendi l-vantaġġ tal-operatur innominat għall-fornituri ta’ servizzi l-oħrajn; b) iħassar id-dispożizzjoni inkwistjoni; u ċ) jadotta soluzzjoni oħra li tieħu inkunsiderazzjoni l-ugwaljanza fit-trattament bejn l-operaturi.
70. Fir-rigward tal-qorti tar-rinviju, il-Kummissjoni tikkonkludi, mill-ġurisprudenza dwar l-obbligu ta’ li tiġi ggarantita l-effettività tad-dritt tal-Unjoni (43) li tali qorti għandha tindika l-konsegwenzi tal-ksur tad-dritt tal-Unjoni (44).
71. Skont il-Kummissjoni, għandu jiġi estiż id-dritt li jiġi pprovdut is-servizz inkwistjoni, fl-istess kundizzjonijiet, għal kwalunkwe operatur b’diffikultajiet sabiex ikollu aċċess għas-suq (45). Madankollu, minħabba li din il-kawża ma tittrattax operatur li qiegħed jaffaċċja dan it-tip ta’ diffikultajiet, għandhom jiġu osservati wkoll il-prinċipji ġenerali tad-dritt, b’mod partikolari, dak taċ-ċertezza legali fir-rigward tat-termini.
2. L-evalwazzjoni ġuridika
72. Fil-qosor, il-qorti tar-rinviju qiegħda tistaqsi jekk il-vantaġġ li jgawdi minnu l-operatur innominat, mogħti bi ksur tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67, għandux jiġi estiż għall-operaturi postali l-oħrajn, sabiex tiġi evitata d-diskriminazzjoni ta’ dawn tal-aħħar (46). Madankollu, inqis li d-domanda għandha tkun iffokata fuq jekk id-Direttiva 97/67 tmurx kontra l-applikazzjoni attwali tal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ, li tinkludi l-posta ordinarja mibgħuta mill-operatur innominat.
73. Fil-fatt, fl-analiżi preċedenti tiegħi sostnejt li l-leġiżlazzjoni nazzjonali hija koperta mid-deroga tal-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67 fir-rigward tal-oġġetti rreġistrati indirizzati lill-qrati permezz ta’ Poczta Polska, iżda mhux fir-rigward tal-posta ordinarja.
74. Minn din il-premessa jirriżultaw żewġ punti: a) li ma hemm bżonn l-ebda interpretazzjoni konformi mal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ, b’rabta mal-atti ta’ proċeduri ġudizzjarji mibgħuta b’posta rreġistrata, sa fejn tali leġiżlazzjoni nazzjonali tosserva d-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 97/67, u b) li d-dispożizzjoni inkwistjoni tirrikonoxxi lill-operatur innominat vantaġġ li jmur kontra d-Direttiva 97/67, jekk dan jiġi interpretat fis-sens li jikkonferixxi lil dan l-operatur l-esklużività li jirċievi oġġetti postali ordinarji, indirizzati lill-qrati, li l-preżentata tagħhom hija ekwivalenti għal meta ssir quddiem dawn tal-aħħar. Għaldaqstant, dan it-tieni aspett biss jeħtieġ analiżi għar-risposta tat-tieni domanda preliminari.
75. Barra minn hekk, minkejja li ma għandiex l-intenzjoni li nissostitwixxi l-interpretazzjoni tas-Sąd Najwyższy (il-Qorti Suprema) tad-dritt intern, li għalih din biss hija kompetenti, naħseb li xejn ma għandu jostakola li l-Artikolu 165(2) tal-KPĊ jinqara konformement mal-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67 (47). Għaldaqstant, wieħed biżżejjed jifhem li l-kliem “preżentata ta’ att proċedurali fl-uffiċċju tal-posta [tal-operatur innominat]” jirreferu biss għall-każijiet fejn tintuża l-posta rreġistrata, mhux dik ordinarja, minħabba li din hija l-unika sistema li, preċiżament sabiex tiżgura b’mod uffiċjali d-data tal-affrankament, tipprovdi ċ-ċertezza legali li jeżiġu d-dispożizzjonijiet legali tal-proċedura ċivili (48).
76. Jekk din l-interpretazzjoni tirnexxi, l-operatur innominat ikun fl-istess livell mal-bqija tal-operaturi postali, fir-rigward tal-oġġetti postali ordinarji indirizzati lill-qrati. Madankollu, wieħed ma jistax imur lil hinn minn dan, minħabba li d-Direttiva 97/67 ma tidħolx fil-kamp proċedurali, għalhekk tippermetti lill-Istati Membri, skont il-prinċipju ta’ awtonomija proċedurali, jiddeċiedu kif għandha tiġi organizzata l-irċevuta tal-atti li jkunu sejrin għand il-qrati. Fl-assenza ta’ regoli tal-Unjoni f’dan il-qasam, huwa l-leġiżlatur nazzjonali jew il-qrati tiegħu li għandhom jistabbilixxuhom jew jinterpretaw dawk eżistenti, rispettivament, filwaqt li jieħdu inkunsiderazzjoni l-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività tad-dritt tal-Unjoni (49).
77. Jekk, għall-kuntrarju, l-interpretazzjoni li nirrakkomanda ma tkunx possibbli, skont id-dritt intern, kif tipprevedi l-qorti tar-rinviju, u l-leġiżlatur Pollakk ma jkunx ikkoreġa l-kontenut tal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ, il-qrati jistgħu jkunu obbligati, skont il-ġurisprudenza stabbilita (50), li ma japplikawx id-dispożizzjoni legali nazzjonali fir-rigward tal-parti inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni. Nirrepeti li n-nuqqas ta’ applikazzjoni tad-dispożizzjoni legali inkwistjoni taffettwa biss l-esklużività mogħtija lill-operatur innominat, fir-rigward tal-ekwivalenza fil-preżentata (quddiem l-uffiċċji tal-posta jew quddiem il-qorti) tal-oġġetti postali ordinarji indirizzati lill-qrati.
78. Barra minn hekk, sabiex il-qorti tar-rinviju tkun tista’, f’kawża bħal din, ma tapplikax id-dispożizzjoni legali interna li tmur kontra dispożizzjoni tad-Direttiva 97/67, wara li tkun ġiet ikkonstatata l-impossibbiltà li tiġi interpretata konformement mad-dritt tal-Unjoni, għandhom jiġu ssodisfatti żewġ kundizzjonijiet: a) li din id-dispożizzjoni tkun tista’ jkollha effett dirett (li l-qorti tar-rinviju tagħmel riferiment għalih fit-tieni domanda preliminari); u b) li individwu jirreferi għal dan l-effett dirett kontra l-Istat li stabbilixxa din id-dispożizzjoni legali nazzjonali (li hija s-suġġett tat-tielet domanda preliminari).
79. Il-ġurisprudenza tattribwixxi l-effett dirett lid-dispożizzjonijiet ta’ direttiva meta, mill-perspettiva tal-kontenut tagħhom, ma jkunu suġġetti għall-ebda kundizzjoni u jkunu suffiċjentement preċiżi. F’dan il-każ, l-individwi jistgħu jinvokawhom quddiem il-qrati nazzjonali kontra l-Istat, kemm meta dan ikun naqas milli jadatta d-dritt nazzjonali għad-direttiva fit-terminu stabbilit, jew anki meta jkun għamel dan b’mod żbaljat (51).
80. F’dan il-kuntest, jista’ jiġi aċċettat, tal-inqas minn perspettiva ipotetika, li dispożizzjoni bħall-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67, fir-rigward tal-fatt li tinkludi projbizzjoni taż-żamma u l-għoti ta’ drittijiet speċjali u esklużivi, jidher li tissodisfa r-rekwiżiti ta’ preċiżjoni u inkundizzjonalità. Fiha nnifisha, din il-projbizzjoni ma tiddependi mill-ebda żvilupp posterjuri, pereżempju, min-naħa tal-leġiżlatur nazzjonali.
81. Skont din il-premessa, u skont ġurisprudenza stabbilita (52), il-qorti tar-rinviju hija obbligata, bħala korp ta’ Stat Membru, li tipproteġi d-drittijiet li r-regoli tal-Unjoni jikkonferixxu lill-individwi, billi ma tapplikax id-dispożizzjoni li tmur kontra d-Direttiva 97/67.
82. In-nuqqas ta’ applikazzjoni parzjali tal-Artikolu 165(2) tal-KPĊ twassal sabiex il-kunsinna b’posta ordinarja ta’ atti proċedurali, fdata lil Poczta Polska, tiġi ttrattata bl-istess mod bħal dak tal-bqija tal-operaturi postali, fir-rigward tad-dekorrenza tat-termini. F’dawn it-termini, in-nuqqas ta’ applikazzjoni tad-dispożizzjoni legali nazzjonali inkwistjoni jerġa’ jistabbilixxi l-ugwaljanza bejn l-operaturi postali li talludi għaliha l-qorti tar-rinviju.
C. It-tielet domanda preliminari: invokazzjoni, minn awtorità tal-Istat fil-konfront ta’ individwu, tan-nuqqas ta’ konformità mad-dispożizzjoni legali nazzjonali mad-Direttiva 97/67
1. L-osservazzjonijiet tal-partijiet
83. Il-Gvern Pollakk ma ppreżenta osservazzjonijiet lanqas dwar din id-domanda.
84. Il-Kummissjoni tfakkar li l-obbligu ta’ interpretazzjoni konformi jorbot lill-qrati. Dawn għandhom jieħdu inkunsiderazzjoni s-sett tar-regoli tad-dritt intern tagħhom u jinterpretawhom, kemm jista’ jkun, skont il-kontenut u l-għan tad-direttiva, sabiex jinkiseb riżultat li jikkorrispondi għall-għan imfittex, li jinkludi l-emenda eventwali tal-ġurisprudenza tagħhom (53).
85. Tali obbligu huwa llimitat mill-prinċipji ġenerali tad-dritt, kif ukoll mill-impossibbiltà kemm li tintalab interpretazzjoni contra legem (54), kif ukoll li jiġu imposti ċerti obbligi fuq individwu (55) jew li dan jiċċaħħad mid-drittijiet tiegħu (56). Il-qorti tar-rinviju għandha tara jekk l-Artikolu 165(2) tal-KPĊ jistax jinftiehem fis-sens li jiżgura l-ugwaljanza tal-opportunitajiet bejn l-operaturi postali.
86. Madankollu, minħabba d-dubji serji li qajmet il-qorti tar-rinviju, il-Kummissjoni tqis li, skont il-ġurisprudenza ċċitata, organu pubbliku ma jistax jinvoka l-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67 sabiex jevita l-effetti sfavorevoli tal-applikazzjoni ta’ regola proċedurali, meta l-parti l-oħra tal-proċedura tkun individwu. Dan ifisser li jsir ksur tal-prinċipju nemo auditur propriam turpitudinem allegans, minħabba li tali organu, inkwantu emanazzjoni tal-Istat, jieħu vantaġġ mit-traspożizzjoni żbaljata.
87. Fl-aħħar nett, il-Kummissjoni tiġbed l-attenzjoni dwar il-possibbiltà kemm tal-applikazzjoni diretta tal-Artikoli 49 TFUE u 106(1) TFUE, jekk il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 97/67 ikun iktar ristrett minn dak tad-dispożizzjonijiet ta’ dritt primarju li timplimenta (57), kif ukoll li jiġi aċċettat l-effett inċidentali għall-individwu, dak li jwassal, madankollu, għar-reviżjoni tal-ġurisprudenza dwar in-nuqqas ta’ effett oppost vertikali dirett (58).
2. L-evalwazzjoni ġuridika
88. F’din il-kawża, l-invokazzjoni tal-effett dirett (eventwali) tal-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 97/67 ma titwettaqx minn individwu intiż li jieħu vantaġġ, fil-konfront tal-Istat, mid-drittijiet li tagħtih din id-direttiva. Pjuttost jiġri bil-kontra, kif jirriżulta mit-tielet domanda preliminari.
89. Permezz tal-kontenut ta’ dan l-artikolu, il-projbizzjoni li jinkludi tista’, saħansitra, tiġi invokata minn operaturi oħrajn ta’ servizzi postali li huma kompetituri ta’ Poczta Polska. Min-naħa l-oħra, fl-opinjoni tiegħi, ma jinkludi l-ebda formulazzjoni li minnha jinftiehem li jirrikonoxxi dritt direttament invokabbli, quddiem il-qrati, mill-utenti tas-servizzi postali.
90. Madankollu, anki jekk dan ma huwiex il-każ, f’din il-kawża dak li qiegħed jipprova jieħu vantaġġ mill-inkompatibbiltà tal-leġiżlazzjoni proċedurali interna, li tmur kontra d-Direttiva 97/67, ma huwiex individwu li qiegħed jieħu azzjoni kontra l-Istat, iżda hija entità pubblika (il-FPSA) li l-qorti tar-rinviju tikklassifika bħala “emanazzjoni ta’ Stat Membru”. Huwa preċiżament dan tal-aħħar, li ppreżenta l-appell, li eventwalment ibbenefika minn nuqqas regolatorju imputabbli lill-Istat stess.
91. F’dan il-kuntest, entità b’mod inekwivoku statali ma tistax tistenna li qorti nazzjonali tirrikonoxxilha pożizzjoni ġuridika favorevoli (u, bl-istess mod, sfavorevoli għal individwu) kif jirriżulta mill-inkompatibbiltà tal-liġi interna, li ma għandhiex tiġi applikata, mad-dispożizzjonijiet ta’ direttiva.
V. Konklużjoni
92. Fid-dawl tal-argumenti żviluppati, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi d-domandi tas-Sąd Najwyższy (il-Qorti Suprema, il-Polonja) kif ġej:
“1) L-ewwel sentenza tal-Artikolu 7(1), moqrija flimkien mal-Artikolu 8 tad-Direttiva 97/67/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal‑15 ta’ Diċembru 1997 dwar regoli komuni għall-iżvilupp tas-suq intern tas-servizzi postali tal-Komunità u t-titjib fil-kwalità tas-servizz, għandu jiġi interpretat fis-sens li:
– Stat Membru jista’ jorganizza s-servizz postali użat fil-kuntest tal-proċeduri ġudizzjarji, b’tali mod li huwa biss id-depożitu tal-oġġetti rreġistrati fl-uffiċċji tal-operatur innominat sabiex joffri servizz universali li huwa rikonoxxut bħala ekwivalenti għall-preżentata ta’ tali oġġetti quddiem il-qrati.
– Jipprekludi li dispożizzjoni legali ta’ dritt nazzjonali tirrikonoxxi bħala data ta’ preżentata valida tal-atti proċedurali affrankati bħala posta ordinarja l-ġurnata tad-depożitu tagħhom f’uffiċċju tal-posta tal-fornitur ta’ servizz postali universali, bl-esklużjoni tal-operaturi postali l-oħra.
2) Entità pubblika kklassifikata bħala ‘emanazzjoni tal-Istat’ ma tistax tistenna li qorti nazzjonali tirrikonoxxilha pożizzjoni ġuridika favorevoli, għad-dannu ta’ individwu, kif jirriżulta mill-inkompatibbiltà ta’ dispożizzjoni interna, li ma għandhiex tiġi applikata, mad-dispożizzjonijiet ta’ direttiva.”